Overal kom je
Toshie tegen
latuur in Rana kan vrij haar gang gaan
Glasgow
en in te richten op een wijze die
tot ver over de grenzen bewon
dering opwekte. Mackintosh
ontwierp en bouwde twee ker
ken, verschillende tearooms,
twee uitgeverskantoren, diver
se woningen, twee scholen en de
plaatselijke kunstacademie,
The Glasgow School of Art, die
nog altijd als zijn meesterwerk
wordt beschouwd.
De meesterontwerper/ architect
was een moeili j k mensMet vrij -
wel elke opdrachtgever kreeg
hij ruzie over budgetoverschrij
dingen of bouwkundige maat
regelen. Het gevolg was dat hij
tegen 1912 in Glasgow geen op
dracht meer kon krijgen. Te
leurgesteld over het gebrek aan
erkenning week Mackintosh
met zijn vrouw uit naar Enge
land, om uiteindelijk te eindi
gen in het Zuid-Franse Port
Vendres.
Zijn nalatenschap werd jaren
lang verwaarloosd. De theesa
lons sloten de deuren, de
scholen veroudei'den, de kran
tengebouwen werden verlaten
en verpauperden. In 1973 werd
de CRM-society opgericht, een
genootschap dat zich inzet voor
behoud en conservatie van het
werk van de Schotse architect-
/ontwerper. Pas na 1990, het
jaar van de culturele ommeslag,
raakte Mackintosh weer in
zwang. Tegenwoordig zijn vrij
wel alle Mackintosh-gebouwen
in Glasgow te bezichtigen.
The Lighthouse
Wie meer over het leven en werk
van Toshie weten wil, kan het
beste een begin maken in The
Lighthouse, het centrum voor
architectuur en design dat sinds
1999 huist in het Glasgow Her-
ald-gebouw, het eerste gebouw
dat de architect Glasgow
schonk in 1889. Het centrum
biedt wisseltentoonstellingen
van jonge kunstenaars, archi
tecten en ontwerpers, work
shops voor jong en oud en de
enige exposie die permanent
loopt is die over Mackintosh.
Glasgow biedt op het vlak dei-
kunsten meer dan in zo'n volkse
stad verwacht mag worden. De
Gallery of Modern Art, geves
tigd in het oude beursgebouw in
het hartje van de stad, toont
werken van Schotse heden
daagse kunstenaars als Peter
Howson, Ken Currie en Stephen
Campbell, maar ook - op de ove
rige drie verdiepingen- van
niet-Schotse beeldende arties
ten.
In het zuiden van de stad ligt
verscholen in een park een
prachtig klein museum dat de
beroemde Burrel Collectie huis
vest. Willam Burrel (1861-1958)
was een steenrijke scheepsmag-
naat die een enorme kunstcol
lectie verzamelde. Zilverwerk,
textiel, glaswerk, oriëntaalse
kunstwerken, Romeinse schat
ten, werken van lokale kunste
naars, maar ook van Degas, Ma-
net, Rembrandt en Géricault,
alles vergaarde hij. In 1943 be
sloot Burrel zijn collectie na te
laten aan de gemeenschap. Hij
verbond aan de overdracht één
voorwaarde: zijn collectie
moest aan het volk getoond
worden in een gebouw in een
landelijke omgeving, niet ver
der dan 25 kilometer gelegen
van het stadscentrum.
Bijna veertig jaar zocht het
stadsbestuur een geschikt on
derkomen. Pas in 1982, toen
Pollock Park publiek domein
werd, kon in het park een ge
bouw voor de collectie worden
opgetrokken.
Wie de kunsten in Glasgow links
wil laten liggen, treft in de stad
ruim voldoende andere verpo
zingsmogelijkheden aan. Een
voetbalmuseum, het Peoples
Palace, waar de geschiedenis
van het gewone volk getoond
wordt, een schoolmuseum - in
een Mackintosh-gebouw -, twee
science-centra, een 19e eeuwse
klipper, een transportmuseum,
het Kelvingrovemuseum - dat
overigens de komende twee jaar
gesloten is - .botanische tuinen,
een doedelzakcentrum, tiental
len prachtige Victoriaanse pan
den, honderden pubs en restau
rants en vooral veel aardige
Glaswegians.
Conny van Gremberghe
1 an de rand van Dreischor,
iraet uitzicht over de strak
Moegde akkers van Schou-
^■Duiveland, ligt Rana Na-
'ljrpark. Op 10.000 m2 heeft de
^tuur hier een plaatsje gevon-
waar zij grotendeels vrij
^gang kan gaan. Vijf jaar ge-
begonnen op de kale
f°nd, groeien er nu talloze wil-
vaak geneeskrachtige plan-
®Hetbezemkruid bij voor
bid, dat dit jaar nog een
•otanist in euforie bracht toen
dat op Neeltje Jans aantrof,
^it er spontaan. Honderden
'ideeën zijn er inmiddels te
j^denterwijl ook de (roof)vo-
p vlinders, insecten en pad-
^hun plekje hebben gevon-
j®- De fazanten schuilen er
i^nsde jacht.
Ed Dijst, hovenier en kweker,
wil met zijn Rana Natuurpark
laten zien waar de natuur toe in
staat is als zij de kans krijgt zich
vrij te ontwikkelen. Daarom is
park eigenlijk geen goede bena
ming. Wie er doorheen loopt,
laat alle associaties met een
park varen. Water, hoogtever
schillen, paadjes, hoekjes en
slim gebruik van struiken, hoog
riet en wallen van wilgentenen,
geven het terrein een grotere en
spannender indruk dan dat die
ene hectare in eerste instantie
rechtvaardigt. Dijst heeft er een
'grot' gebouwd waarin op de
koude openingsdagen een vuur
tje brandt. De 'kasteelmuur',
gebouwd van puin van gesloop
te schuren, oogt eeuwenoud.
Daarachter ligt een stukje
greenart tuin, waar Dijst met
natuurlijke materialen perkjes
heeft gevormd. Juist omdat het
eigenlijk buiten het concept van
Rana Natuurpark valt, is het
achter de 'kasteelmuur' ge
plaatst.
Rana Natuurpark is in verschil
lende delen opgebouwd. Aan de
entree vindt de bezoeker het
aangelegde gedeelte. Hier lig
gen de modelvijvers en water
partijen met voorbeelden van
mogelijke arbeidsarme natuur
tuinen. Iets verder, bij het
zwemstrandje, is de overgang
van de aangelegde natuurtuin
en de wilde tuin.
Wie doorloopt over de vlonders
komt in de wilde tuin terecht.
Hier groeien de wilde en genees
krachtige planten. De natuur
wordt in dit deel nog in beperkte
mate bijgestuurd. Vuulte als
grassen en distels worden ver
wijderd, maar verder krijgen de
planten alle kans.
Nog wat verder is de echte wilde
tuin. Hier staan de planten die
in principe de concurrentie van
de grondvegetatie aankunnen.
Ingrijpen gebeurt hier niet meer.
Het verloop van het park wordt
met bordjes met korte teksten
aangegeven. Die staan ook bij
bijzondere planten of planten
met een geneeskrachtige wer
king. Dijst gebruikt de bordjes
ook om informatie te geven over
de krachten en het bijzondere
van de planten.
Het toegangskaartje is het hele
jaar geldig. Het geeft korting op
de aanschaf van de plantjes die
in de kwekerij 't Groene Kik
kertje te koop zijn.
Rana Natuurpark, Welleweg35,
Dreischor. Telefoon 0111
401459. Openingstijden: 1
maart tot 1 november: maandag
t/m vrijdag 9.00-17.30 uur, za
terdag tol 17.00 uur, zondag ge
sloten. Buiten deze periode al
leen op zaterdag of volgens
afspraak. Toegang: volwasse
nen €2, kinderen gratis.
Meer informatie: wwwhetgroe-
nekikkertje.nl
Inge Heuff
Rana Natuurpark; water, wilde planten, riet en wallen van wilgen tenen. foto Dirk-Jan Gjeltema
I i
Nauwelijks twee decen
nia terug gold Glasgow
nog als een troosteloos oord,
waar katholieke en protes
tantse voetbalfanaten onder
het mom van sportieve riva
liteit complete veldslagen
uitvochten, waar het leeu
wendeel der inwoners huis
de in vochtige woonkazernes
en een uitmuntende kunst
collectie lag opgeslagen in
een loods, omdat het stads
bestuur geen geschikt on
derkomen kon vinden. Glas
gow herinnert nu slechts nog
op bepaalde plaatsen aan de
stad van toen.
zaterdag 22 februari 2003
Glasgow International Air-
port, een winterse vrijdag.
Jaarlijks passeren zo'n drie mil
joen reizigers de controlehok
jes. In de aankomsthal, maar
ook boven in de vertrekhal, valt
het grote aantal gehandicapten
op. Ze ruimen op, maken de ta
feltjes bij de eetkraampjes
schoon en banjeren door de hal
met karretjes. Reizigers die niet
weten dat medewerkers van een
sociaal werkvoorzieningschap
zich op de luchthaven nuttig
maken, zouden bij aankomst op
Schotse bodem een totaal ver
keerd beeld kunnen krijgen van
de samenstelling van de bevol-
king.
De luchthaven ligt achttien ki
lometer van het centrum van de
stad af. Een snelbus overbrugt
die afstand in een half uurtje. De
rit gaat langs redelijk onder
houden buitenwijken, grote
betonnen woontorens, ver
waarloosde haventerreinen.
Dichterbij het centrum veran
dert het beeld en doemen er
nieuwe, kleurige appartemen
tencomplexen op, een enorm
congrescentrum, glazen hotel-
blokken en twee wetenschaps
centra, waarvan één in de vorm
van een gigantisch gordeldier.
Het gebouw lijkt op afstand
enigzins op de beroemde Opera
van Sydney, van dichtbij blijkt
het bouwwerk beduidend min
der luxe van uitvoering. De
hoogopstaande ribben zijn op
getrokken met simpele metalen
damwandplaten.
De Airlink-bus spuwt bij het
Centraal Station, een laat-19e
eeuws kopstation, zijn lading
uit. Passagiers lossen op in de
menigte. Niet-gemotiveerde
daklozen schooien om geld, ge
motiveerde verkopen de straat
krant Big Issue. In de stations
hal klinkt galmend gezang van
voetbalsupporters, dezelfde
groep zal een dag later dezelfde
hal veranderen in één grote
puinhoop. Een goede hotelka
mer vinden in Glasgow was ja
ren terug een probleem. Naast
een handvol stadshotels bij de
stations had je hetzelfde aantal
uitgeleefde pensions. Eindjaren
'80 toen de nominatie van Euro
pees Cultureel Hoofdstad was
binnengesleept, kregen de grote
hotelketens belangstelling voor
een lokale vestiging aan de
boorden van de Clyde. Nu zijn er
twee Hilton-vestigingen, diver
se Holiday Inns en Expressen,
een Marriott, een Novotel, Pre
mier Lodges en meer van zulks.
Het gros van de oude pensions is
opgeknapt of sloot de voorbije
jaren de deuren. ,,Het aanbod
aan hotelkamers is normaal toe
reikend. Zijn er in de stad beur
zen en congressen, wat steeds
vaker voorkomt, dan is het wel
eens moeilijk om aan een goede
kamer te komen", zegt Melanie
Devlin van het Toeristisch Bu
reau aan het George Square.
Pronkstuk
Aan het George Square nemen
de City Chambers, een pronk
stukvan een gebouwencom
plex, een volledige zijde van het
plein in beslag. Op het plein tal
van beelden. Schotse helden,
schrijvers en politici. Duiven
kleuren de zwartbronzen ge
vaartes melkwit. Vanaf het
De ingang van The Glasgow School of Art. De kunstacademie wordt beschouwd als Het standbeeld van Wellington voor de Gallery of Modern Art wordt dagelijks
het meesterwerk van Mackintosh. voorzien van pilonen als puntmutsen. foto's Conny van Gremberghe
Orkney-eilanden
Inverness.-
L Ness
SCHOTLAND ^'Aberdeen
Het schoolmuseum in Scotland Street.
plein lopen lange straten in een
rasterpatroon naar westen en
zuiden.
Oostelijk van het plein strekt
zich het oudere deel van de stad
uit, het stadsdeel van de koop
lieden, veel minder geometrisch
van patroon. De High Street, in
Glasgow verworden tot een ver
waarloosde, grauwe straat, ver
bindt het zakenkwartier met het
geestelijk centrum van de stad.
Aan de voet van de kolossale
stedelijke begraafplaats, de ne
cropolis, een kopie van het
Parijse Père Lachaise, liggen
kathedraal en het Sint-Mun-
gomuseum gebroederlijk naast
elkaar.
Het museum biedt een over
zichtstentoonstelling van de
wereldgodsdiensten, compleet
met uitleg over de religies, ge-
bruiks- en andere voorwerpen,
kledij van priesters, beelden en
kerkschatten. Het waardevolste
object uit de collectie is een
groot olieverfschilderij Chris
tus van Sint Johannes van het
Kruis van Salvador Dali, De on
geschonden beeltenis van Jezus
hangt beneden in de grote zaal
en wordt nauwlettend in het oog
gehouden door suppoosten. Ja
ren terug zette een gestoorde
man een Stanleymes in het
werk. De winkelhaak is, on
danks een restauratie, nog
steeds zichtbaar. De kathe
draal, een gotisch allegaartje
met een mooi schip met houten
dak, is niet echt bijzonder.
Tussen de kathedraalheuvel en
het Buchananbusstation ligt
het enorme universiteitscom
plex met moderne collegezalen
en roodbakstenen studenten
flats. De trappen van die flats
vertonen overeenkomst met de
twee trappentorens van het mu
seum voor onderwijs in Scot-
r LLomond Dunclee
Edinburgh
Glasgow NOORDZEE
y
y
Carlisle'
ENGELAND
Leeds
Huil
Manchester
Verschillende vliegmaatschappijen onderhouden verbindingen
met Glasgow. Goedkoop is EasyJet, die enkele vluchten aan
biedt vanaf 15 euro. De verbindingen Amsterdam-Glasgow wordt
echter slechts tot eind maart onderhouden. Na die datum blijft
EasyJet vliegen - tegen dezelfde beginprijs per stoel - op Edin
burgh, op amper een uur treinen van Glasgow. Vanaf het vliegveld
naar de stad kost met de bus 3.30 Britse pond, een taxi kost 14 pond.
Glasgow heeft een ruim aanbod aan hotelaccommodatie, in alle
prijsklassen. De meeste musea in de Schotse stad zijn vrij toeganke
lijk, alleen voor speciale tentoonstelling wordt een toegangsprijs
gevraagd. Het openbaar vervoer in de stad is goed. Voor trein (de re
gio), metro en bussen zijn er speciale dag- en andere kortingskaar
ten te krijgen. Over allerhande zaken is via de website
www.glasgowguide.co.uk informatie te vergaren.
land Street. Een gebouw van de tosh is geld." Toshie, zoals de
hand van de befaamde architect inwoners hem tegenwoordig
Charles Rennie Mackintosh. durven te noemen, leefde van
Mackintosh is alom vertegen- 1868 tot 1928. Hij was de man
woordigd in Glasgow. Of liever, die in de stad een punt zette ach-
zo een stadsbestuurder het en- ter de Victoriaanse tijd door ge-
kele jaren geleden stelde: „Mac- bouwen te ontwerpen die hun
kintosh is Glasgow en Mackin- tijd feitelijk ver vooruit waren
