Dolblij dat ik musicus ben Muziek gaat dwars door het lichaam Leven is mooi maar ook hard Kirov Opera vertelt opnieuw Boris Godoenov lerug naar de familie Strauss De nieuwe Wibi Soerjadi 29 Vonda Shepard ji/Todest Moessorgski oogstte jvlmet zijn opera Boris Go- fcnov vooral tegenstand. Het srk was te origineel voor het geland van 1869. Er zat geen njte vrouwenrol in. Daarom bramhij in 1874 met een t wee ft aangevulde versie. Mét een ^te vrouwenrol. Andrei Isrkovksi maakte in 1983 een fljcenering daarvan voor het •jjndense operahuis Covent Garden. In 1990 werd deze regie Eigevoerd door de Kirov Opera risint Petersburg onder lei- ftngvan Valery Gergiev. Net als ia Londen speelde Robert Lloyd ft titelrol. Ook temidden van outer Russen als Olga Borodina Sergei Leiferkus deed hij dat aogst indrukwekkend, getuige óeregistratie op dvd. Maar hoe -ooidat alles wordt uitgevoerd, st zijn juist de toevoegingen «afbreuk doen aan dit drama, ïie de recente uitvoering kent aDeNederlandse Opera in de tgie van Willy Decker weet hoe oachtig die oerversie is: de on- ftrgang" van een tsaar die wordt verteerd, kapot van wroeging. Eet nieuwe verhaal, met het verhaal van de monnik die zich opwerpt als de eigenlijke tsaar, gkoppeld aan diens intrigeren de Poolse prinses, leidt op zijn achtst gezegd alleen maar af van het in wezen psychologi sche drama dat deze opera ooit sas, Wat niet wegneemt dat larkosvki het verhaal vertelt in cogstrelende, rijke romantische heelden, met massascènes en in- :eme momenten in een sugges- :ei'toneelbeeld, passend bij de ïaditie van Kirov. Hans Visser Moessorgski - Boris Godunov sar Kirov Opera o.l.v. Valery Ger- M-Philips 075 089-9. Tijd: 221.00. Zijn moeder danste de csard- as, zijn vader kreeg natte tgenbij een mooie polka en zijn grootouders leefden temidden van zigeunerorkesten. Boven dien speelde hij zelf ooit onder Robert Stolz, de laatste oper- ettekoning die op zijn beurt Strauss jr. nog had meege maakt. En dat is te horen als Ni- iolaus Harnoncourt de muziek an die familie Strauss diri geert. Het was daarom een goed idee om hem ook dit jaar de lei ding te geven van het traditio- :ele Nieuwjaarsconcert in de Gouden Zaal van de Wiener Mu- skverein. Dat complete Strauss-concert door de Wiener Piiilharmoniker is nu verkrijg bar op een dubbel-cd. En nog «Ivoor de prijs van één. Harnoncourt zorgde wederom voor vertolkingen met een slim depend ritme, neigend naar Schrammel. Maar bovendien 'tracht hij daar een aantal ver assingen. Geen ouverture tot Die Fledermaus' of 'Zigeuner- baron'. In plaats daarvan de -ooit eerder op 1 januari uitge voerde 'Chineser Galopp' en teel andere minder bekende stukkenNieuw was Von Webers Morderung zum Tanz'geko zen omdat het de eerste keer is dat de wals in het symfonische repertoire zijn intrede doet. iwee Hongaarse dansen van Brahms voerde hij uit omdat de zezijn collega Strauss jr. zo be donderde. Maar dan wel in een Moit eerder gepubliceerde or kestratie. lammer dus dat hij nu niet, zo- alstwee jaar terug, koos voor de teel leukere oerversie van de Radetzkymars' en zich beperk- tetotde 'meeklaptoegift'. Hans Visser Nieuwjaarsconcert 2003 - Werken rano.a. Strauss: door Wiener Phil- ürmoniker o.l.v. Nikolaus Harnon- m.DG 472250-2. Tijd: 106.21. a, hij is wél alleen. Maar nee, hij is niet eenzaam. Want: de nieuwe Wibi is opgestaan. In de plaats gekomen van de oude Wibi, die twaalfeneenhalf jaar lang getrouwd was met Marion, zijn manager, pr-assistente, geliefde en muze. Marion is vertrokken van landgoed De Wulperhorst in Zeist, waar Wibi Soerjadi sinds een jaar woont en werkt. Fans vinden dat zijn muziek erop vooruit is gegaan. Ondanks de pijn, beaamt Wibi: „Mijn verdriet is mijn muziek ten goede gekomen." Het enorme landhuis in Zeist van Wibi Soerjadi staat niet in verhouding tot de kleine, tengere concertpianist. Inhoud van het landgoed is 10.000 ku bieke meter op vijf hectare grond; Wibi is hoogstens een meter zeventig en zijn tengere gestalte vult nergens de ruimte; sterker het lijkt of hij verloren raakt in de hoge zalen en gigan tische kamers van zijn woon huis. Maar Wibi voelt zich er thuis. De historie van De Wul perhorst, die teruggaat tot 1850, beslaat de periode die voor hem en zijn muziek de meeste inspi ratie heeft opgeleverd. De pe riode van de Romantiek, de pe riode ook van componisten als Listz, Schumann en Chopin. Soerjadi kan er bevlogen over praten, zich verliezen in grootse gevoelens als het gaat om het muzikaal interpreteren van emoties. „De kortst mogelijke verbinding zoeken tussen wat je voelt en hoe het klinkt. Alles moet je loslaten, de muziek zélf laten vertellen. Zelfs je vingers zouden er niet tussen moeten zitten", legt hij uit. Ook het zoe ken naar antwoorden in de mu ziek is voor hem een dagelijks proces, dat gemiddeld zes uur in beslag neemt. „Muziek vraagt altijd: Waarom?" En: „Je vindt geen oplossingen in de muziek, wel de verklanking van je emo ties." Pijn bijvoorbeeld. Maar ook rust, afleiding en uiteindelijk, de totale bevrediging. De nieu we Wibi, vertelt hij, wil zich daarom weer helemaal storten op de muziek. „Op een gegeven moment laadt het spelen je op, het haalt de druk weg. Tegen woordig zou ik het liefst in cle muziek blijven. Ik ben dolblij dat ik musicus ben." Wibi Soerjadi speelt vanaf zijn elfde piano. Zelfs nog voordat hij noten kon lezen, ging dit vanzelf. Dankzij een fabelach tige techniek en fotografisch geheugen - Soerjadi speelt na eenmalige bestudering een compositie volledig uit zijn hoofd - won hij op jonge leeftijd diverse internationale concour sen en werd hierdoor al snel als 'wonderkind' bestempeld. Sindsdien treedt hij op in de grootste concertzalen ter we reld, waaronder Carnegie Hall in New York en is hij een pu bliekslieveling geworden door zijn romantische vertolkingen. Ook zijn volledige overgave aan de muziek, waardoor hij tijdens concerten nogal eens is flauw gevallen, heeft een grote fasci natie bij het publiek voor hem teweeggebracht. „Muziek kan me zo opslokken", zegt hij hier over, „dat ik soms even hele maal oplos." Ook komt het voor dat de pianist zich aan het eind van een concert kapot schrikt van het applaus: „Omdat ik mijn omgeving volstrekt kan vergeten als ik speel." Maar ondanks zijn grote gedre venheid wil hij er nu harder te genaan gaan dan ooit: „Ik ben bezig met de nieuwe Wibi, een nieuwe fase die mijn muziek an ders maakt en dat horen de men sen Op dit moment studeert hij dagelijks op composities van Liszt, die hij tijdens huisconcer ten speelt. Voor volgend jaar zijn veel uitnodigingen aange nomen in het buitenland, in te genstelling tot vroeger, toen hij veel meer de boot afhield: „Ik was aan het afbouwen, maar dat is voorbijik sta nu meer open voor alles." Het is een ander geluid dan hij anderhalve maand geleden liet horen in een landelijke krant, waarin hij poseerde als een ge broken man, kapot door het ver trek van zijn vrouw Marion. Wibi veert op: „Ik dacht dat ik er nooit meer overheen zou komen, toen. Eerst kwam het moment van: hé, wat is er aan de hand? Dit doet pijn. Maar dan komt toch het accepteren van de situ atie. Daarna de rouw: een zwaar gevoel van verlangen en verlies tegelijk. En opeens is er dan die wederopbouw, vanuit de vraag 'hoe vecht ik me hieruit'. Nu ben ik bezig m'n eigen holletje te maken en mezelf te vinden, tja hoe zeg ik het: ik ben een nieuwe Wibi aan het worden." Het is niet alleen te merken aan zijn muziek, die gevoeliger klinkt en meer diepgang heeft gekregen. „Anders", noemt hij het zelf. Vreemd genoeg is het ook de woonplek van de pianist die nu een andere uitstraling heeft. Alsof de excentrieke Amerikaanse popster Michael Jackson zijn grote voorbeeld is geworden. En dan vooral wat zijn levensstijl betreft. Overal staan, zitten, liggen en hangen knuffelbeestenHad een half jaar geleden de ontvangst hal van zijn buitenplaats nog een statige, chique inrichting, nu zijn de drie levensgrote Goofy's - bekende Disneyfigu- ren - niet te missen bij binnen komst. En dat is nog maar het begin. Op de eerste etage, waar de privé-vertrekken van de pia nist zich bevinden, worden we begroet door Winny de Pooh op manshoogte, evenals Mickey Mouse, Teigetje met aan de muur een handgeschilderde Da- gobert Duck die toekijkt. In de woonkamer, die sinds het vertrek van Marion nu het 'hol letje' van de pianist is gewor den, hangen vier grote Disney- afbeeldingen. Over de tafel in de zithoek een deken met een af beelding van Mickey Mouse, bij de eettafel een Donald Duck. Een tv-scherm in een kast neemt vrijwel de gehele wand in beslag met ervoor een grote fauteuil. De pianist ontspant geregeld met Disney films, die hij uren lang kan bekijken. De afgelopen jaren, zegt hij met een nerveuze giechel, ging hij altijd naar Disneyland in Orlando, mét Marion, ja. Maar de laatste tijd is dat er dus niet meer van geko men. „Zo lekker simpel en onbe vangen, die Disneyfilm", zegt hij, „heb ik nodig als contrast tot de gecompliceerde muziek die ik speel." Hij wijst op een grote, overdadig versierde kroonluchter aan het plafond. Daarna op Donald Duck eron der. „De combinatie van die twee", zegt hij, „dat ben ik." Maar veel van de lol was er af, vervolgt hij opeens gelaten, toen Marion vertrok. Het huis opeens zo leeg na een concert. En als zijn vrienden vertrokken, was dat 'een rot moment'. Toch red de hij het. Hij toont het keuken tje in de woonkamer: „Ik kook nu mijn eigen maaltijden. Het is allemaal van mezelf geworden." Voor de gezelligheid houdt hij er zeven katten op na, de voeder bakjes staan op de keukenvloer met erboven een Miceky Mouse- klok. „En hier", wijst hij naar het hoofdeinde van de lange, klassieke dinertafel, „zit ik 's ochtends." Wijzend naar het verre, andere hoofdeind van de tafel: „Daar zit ik 's avonds." Het gaat hem om het licht, legt hij uit. Hij giechelt erbij. Dooi de verborgen luidsprekers klin ken Disneyliedjes. Even later lopen we de biljart kamer binnen. Er is een bar zon der tap. Omdat elke ruimte zijn eigen muziek heeft, klinken hiel de songs van Ella Fitzgerald en Louis Armstrong uit de luid sprekers. Het biljart wordt door Wibi niet gebruikt, de donker rood beklede kamer ziet er le venloos uit. Wibi zegt nog geen tijd te hebben voor een avondje biljarten: „Ik wil alles stapje voor stapje weer oppakken. Tot nu toe is hij druk geweest met de inrichting van zijn bui tenplaats, vooral het kiezen van kleuren. Michelangelo-blauw bijvoorbeeld, voor zijn studeer- kamerwanden. Geel voor de gangmuren en het trapportaal. Hij somt de kleurnummers op: „En dit isdanBZ23040, daar zit GO 0888 op. Ik ben overgevoelig voor kleur en kan alleen oude kleuren verdragen. Niets mag fel zijn." Ook zijn privé-schermzaal is op die manier geschilderd en inge richt. „Sommigen vinden het hier een ouwe-mannen-bedoe ning, maar ik noem het 'tijd loos'. Schermen stamt uit de ro mantische periode van dit huis, van mijn muziek en ik voel me er prettig bijMaar blijkbaar ben ik in de verkeerde tijd geboren." Ferrari's De lol van het racen met zijn twee racewagens komt boven dien ook weer terug nu zijn dips over het vertrek van Marion minder hevig zijn, evenals het rijden in zijn beide Ferrari's. Ook de enorme verzameling Disney knuffels voor de speciale Disneykamer naast de slaapka mer op De Wulperhorst, zijn in aantocht. Die moeten uit het voormalige landhuis van Wibi en Marion in Twisk komen, dat nog steeds niet is verkocht en waar veel spullen nog even op geslagen bleven. Het lijkt dan ook of het allemaal niet op kan voor de 33-jarige pianist, die weliswaar een nieuw leven is begonnen, maar ook op dubbele lasten zit, van wege het onverkochte eerste woonhuis en de scheiding met zijn vrouw. Wibi echter, barst uit in gegiechel en wuift iedere twijfel hierover weg: „Welnee, ik zit absoluut niet tot mijn nek in de schulden. Ik zou er niet te gen kunnen, geen nacht meer van slapen. Mijn zaken worden goed geregeld, ik blijf hier hoe dan ook wonen." Het mooist aan zijn nieuwe woonplek vindt hij om thuis te spelen voor publiek in zijn eigen concertzaaltje. „Het geluid krijgt hier een echte klank, dankzij de reflectie van het huis. In Twisk was dat anders." Ook het contact met het publiek is directer geworden, nu toehoor ders na afloop van een concert vragen aan hem kunnen stellen. Vroeger verzorgde Marion dit contact met het publiek, maar Wibi wil het allemaal anders doen. „Je kan Marion zomaar niet vervangen", vindt hij en be rust daar nu in: „Er zijn tenslot te ergere dingen in de wereld." Margriet Hunfeld De huisconcerten van Wibi Soerjadi vinden t/m april plaats op zaterdag avond op Landgoed De Wulperhorst in Zeist. Aanmelden en reserveren via 030-6986100 of via VVV Zeist 0900- 1091013. vrijdag 21 februari 2003 Wibi Soerjadi:,,Je vindt geen oplossingen in de muziek, wel de verklanking van je emoties." foto Anette Vlug/GPD Velen kennen Vonda Shepard (39) alleen als 'die blonde zangeres' van de populaire tv- serie Ally McBeal. In de show covert ze met name. Maar Shepard is veel meer dan 'een bijrolletje': de 39-jarige treedt al sinds haar veertiende op en heeft inmiddels vijf solo-al bums op haar naam staan. Het laatste heet Chinatown en is net uit. ,Ik weet het nog precies: het was half acht 's ochtends en ik stond op het punt naar school te gaan. Ik droeg zo'n legerbroek en had mijn tas met schoolboeken in mijn handen. 'Ik wil niet meer naar school', zei ik tegen mijn vader. 'Ik wil muziek maken.' En tot mijn verbazing vond hij het goed", zegt Vonda Shepard. Meteen daarna schiet ze in de lach. „Vreemd, hè? Maar ach, mijn ouders waren nogal alter natief, bohémiens." Zestien jaar jong is Shepard als ze voor een leven in de muziek- business kiest. Gedurfd? „Ja en nee. Nee, omdat ik toen al twee jaar optrad in clubs. Ik leefde in feite al voor de muziek. En ja, omdat het niet niks is je school op te geven. Ik zou het anderen ook zeker niet aanraden. Nu lees ik heel veel en leer mezelf zo van alles. Maar later wil ik toch nog wel eens terug naar school; ken nis is belangrijk en ik vind nog altijd natuurkunde boeiend. Naast lezen schrijft de artieste ook veelDat moet ze simpelweg om te kunnen leven, zo legt ze uit. Shepard: „Op papier kan ik mijn gedachten ordenen en mijn emoties kwijt. Daarom houd ik een dagboek bij. Bovendien kan ik een hoop kwijt in mijn song teksten." Shepard heeft altijd haar eigen teksten geschreven. „Tussen mijn achtste en negen dejaar begon ik met poëzie. Iets later met liedjes." Piano speelt ze dan al drie jaar. Als ze enkele jaren later ook 'genoeg'is gevor derd met haar zang, besluit ze te willen optreden. „Ik was toen veertien en een heel verlegen meisje. Thuis durfde ik nooit te zingen als ik wist dat iemand luisterde. Dan hield ik bijvoor beeld op zodra iemand mijn ka mer in kwam. Op het podium staan en zingen voor publiek ging echter van een leien dakje. Raar maar waar. En daar, in een kleine club in Los Angeles, toen ik mijn zes eigen nummers ten gehore bracht - ik heb de setlist nog - zag ik het licht. Dat was wat ik zou doen." Inmiddels heeft Vonda Shepard honder den nummers geschreven en geeft ze wereldwijd concerten in plaats van bescheiden optre dens in bars en clubs in Los An geles en omgeving. Toch kennen veel mensen haar vooral als 'die blonde zangeres van Ally Mc Beal', vijf jaar lang een van de populairste tv-series. Dat vindt ze echter geen probleem. „Ik wist van meet af aan het publiek mij met Ally zouden gaan asso ciëren. De serie heeft mijn carri ère een goede impuls gegeven en die had ik wel nodig. Ik heb de nodige tegenslagen gehad." De New Yorkse die opgroeit in Los Angeles moet werken voor haarsucces. „Vier jaarlangging ik de clubs af. Tot ik rond mijn twintigste als achtergrondzan geres mee mocht toeren met Ric ky Lee Jones, een bekende Ame rikaanse artieste. In die tijd kreeg ik van Warner Brothers de kans nummers op te nemen. Ik heb er meer dan honderd inge zongen. In 1989 werd ik door ze gecontracteerd. Het leek me heerlijk albums te kunnen ma ken na al dat 'geclub'. De eerste single van de eerste cd heette 'Don't cry Ilene' en die kwam in de hitlijst op nummer elf. Dat ging dus voortvarend. Maar de cd liep niet, mede doordat War ner Brothers mijn tweede single niet goed promootte. Shepard maakt een tweede al bum. „De opnames voor dat al bum namen veel tijd in beslag. En drie maanden na de lance ring van die cd werd ik zomaar gedumpt door Warner Bro thers." De zangeres valt in een gat. Ze heeft geen geld en geen baan. „Maar ik bleef schrijven. Dat was ook mijn redding. Ik leende 100.000 dollar van fami lieleden en van Jackson Browne en produceerde daarmee zelf mijn derde album It's good Eve. Het is nog altijd mijn lievelings album." Dat derde album trekt de aan dacht van de mensen achter Ally McBeal en Vonda Shepard gaat met ze in zee. Naast de optre dens in de serie maakt ze vier 'Ally-cd's'. Maar ook twee solo albums. „Ik wilde per se ook met mijn eigen werk verder. Dus koos ik voor twee banen tegelijk zogezegd." De serie is inmiddels afgelopen. Shepard heeft de tijd en rust genoten om haar vijfde cd te maken: Chinatown. De teksten van de liedjes zijn min der vrolijk dan van de voor gaande ed's. Shepard: „Dat komt door mijn ervaringen. Mijn leven tot nu toe heeft me geleerd dat het leven mooi maar ook hard is. Ik zie het goede en het slechte, duisternis en licht en daar zing ik over. Wat mijn publiek daarvan vindt, weet ik niet. Maar ik zing en schrijf voor mijzelf. Om mijn gevoelens te kunnen uiten. Klinkt dit erg egoïstisch?" Kiki van Bilsen De Amerikaanse zangeres Vonda Shepard, ook te zien in de televisieserie Ally McBeal. foto Bas Beentjes/GPD De beste plaat van 2002 volgens muziek tijdschrift Oor? 'Songs for the deaf' van de rockgroep Queens of the Stone Age. Een plaat die volgens de groep bij voorkeur hard gedraaid moet worden. Want je kunt doven en slechthorenden op twee manieren mu ziek laten beleven. Je kunt ze muziek laten zien en je kunt ze muziek laten voelen Toen een maand geleden het Nederlands Studenten Orkest een concert voor dove en slechthorende kinderen gaf, was dat nieuws. Het orkest speelde - luid, zoals het hoort - de 'Sacre du Printemps' van Stra- winski. De geluidstrillingen die dat veroor zaakte kon door het jonge publiek in opge blazen ballons worden opgevangen. Steeds vaker hoor je over dansfeesten voor doven, het lijkt er op alsof muziek voor do ven bovengronds gaat. Bij het dansfestijn Deaf Valley, 15 maart in Nighttown in Rot terdam, moeten doven en horenden samen uit hun dak gaan op subsonische (hele lage) bassen en beats. In september vorig jaar was er op verzoek van dove jongeren een aange paste dancepartv tijdens het Nationale Do ven Feest in Groningen. Of er muziek ge draaid kon worden die 'dwars door hun lichaam ging'. Hoe dove jongeren muziek beleven, werd vorig jaar op een prachtige manier aange toond door de 18-jarige Daniël Schoevaart. Op de webstite die de VPRO tijdens het Lowlandsfestival bijhield, schreef Schoe vaart in een column hoe het is een dove mu ziekliefhebber te zijn. 'Ik vind het geweldig om ergens te zijn waar ik constant trillingen en beats voel, maar vooral het visuele speelt een grote rol bij mij'. Doventolk Schoevaart bezoekt de grotere popfestivals als Rock Werchter en kijkt thuis graag naar videoclips. Muziek 'hoort een beetje bij de cultuur waar ik me in bevind', schreef hij af gelopen zomer. Schoevaart was in oktober te gast in een speciale radio-uitzending voor doven. Claudia de Breij draaide op 3FM mu ziek met zware bassen. Met behulp van een webcam werd de uitzending door een do ventolk 'bewoord'. Wie wil horen hoe slechthorenden klassieke muziek horen, kan een speciale opname van de Peer Gynt Suite bestellen bij de Nationa le Hoorstichting. Het stuk van Edward Grieg werd in november 2001 in een aange past arrangement gespeeld tijdens de Week van het Oor. Het Utrechtsch Studenten Concert en het Kamerkoor Venus hadden een wereldprimeur: voor het eerst werd hoorbaar gemaakt hoe een slechthorende muziek beleeft. Fréderique Spigt kan bij doof Nederland niet meer stuk. De Rotterdamse zangeres nam in december de Amerikaanse oogmu- ziekvertolker Mindy Brown mee naar een concert in de Kleine Komedie in Amster dam. Brown visualiseerde de teksten, maar ook de sfeer van de muziek, zeggen de men sen die erbij zijn geweest. Spigts concert in NGT (Nederlandse Gebarentaal) was een eenmalige gelegenheid, een uitzondering in Nederland. Zo af en toe wordt er bij concer ten of musicals getolkt, zoals een jaar gel den bij de Joop van den Ende productie 'The Chorus Line' gebeurde. Behoefte is er ge noeg. De Amsterdamse theatergroep Talking Hands (verwant aan het Sign Dance Collec tive) maakte twee jaar geleden een toneel voorstelling over de beperkingen van 'oog- muziek'. Mindy Brown speelde in 'Zipper' een vrouw die in de dromen van de dove Harry binnendringt. De vrouw in het to neelstuk brengt muziek in het leven van Hariy, die bij het vertolken van gezongen teksten naar gebarentaal stuit op de beper kingen van deze uitdrukkingsvorm. De mer lodie en de emotie van muziek blijven voor hem ongrijpbaar. Werner Bosman De cd met de aangepaste Peer Gynt is te bestellen bij de Nationale Hoorstichting in Leiden, 071- 5234245. De colums van Daniël Schoevaart zijn na te lezen op ivivw.doof.nl. Steeds vaker is er bij concerten aandacht voor doven. Een maand geleden speelde het Nederlands todenten Orkest zelfs speciaal voordoveen slechthorende kinderen. RobertVos/ANP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 29