Stilte
van woestijn is onovertroffen
ACSI
Hannover
Alpenlift
World of TUI
Mali moet het niet heb
ben van exclusieve sa
faritochten, tropische regen
wouden of luierstranden met
palmbomen. Een rondreis
door dit West-Afrikaanse
land vereist incasseringsver
mogen. Wie dat voor lief
neemt, ontmoet een muzi
kaal en kleurrijk volk, dat
woont in een fascinerend
woestijnlandschap. Dit is
het land van het legendari
sche Timboektoe, de lemen
moskee van Djenné en de
unieke cultuur van de
Dogon.
De lucht ruikt naar verbrand
hout, kruiden, gember,
knoflook en peper. Het is val
avond, en overal is beweging.
Vrouwen in kleurige gewaden
dragen water in grote kalebas
sen of bossen droog hout op het
hoofd. Mannen klitten zwijgend
samen bij houtvuurtjes. Zwer
vers slapen midden op de stoffi
ge straten. Overal hutjes van
stro, leem en takken. Maar nie
mand zit binnen. Veel te heet.
De chauffeur van het ramme
lende taxibusje, op weg van het
vliegveld in de hoofdstad Ba
mako naar het hotel, kent de
straten. Met een vaartje van ne
gentig kilometer per uur ma
noeuvreert hij over kuilen, hob
bels en gaten, er blind op
vertrouwend dat de bagage van
de pas gearriveerde toeristen
veilig op het dak blijft liggen.
Uit de luidsprekers schallen rit
mische, opzwepende klanken.
Afrikaans, maar tegelijkertijd
Arabisch.
Bamako lijkt in geen opzicht op
een stad met ruim een miljoen
inwoners. Hoogbouw komt
maar sporadisch voor. Gepla
veide of geasfalteerde straten
bestaan niet. Overal is stof. Ca
fés zijn niet meer dan een afdak
je op palen, waar plaatselijk ge
brouwen bier, cola en fanta
wordt geschonken. Als er ten
minste voorraad is. Voor de vele
brommertjes staan overal kar
retjes langs de weg, waar de
benzine in flessen van een liter,
een half of een kwart worden
verkocht.
Geiten en ezels lopen los over
straat. Vrouwen frituren in die
pe zwarte pannen vissen en
aardappels of verkopen ronde
cakejes, zakjes bevroren water
of melk uit een grote kalebas
(neem uw eigen mok mee). De
fetishmarkt grossiert in rotten
de apenschedels, kattenstaar
ten en gedroogde hagedissen.
Pirogues
Ségou is een rustige havenstad
op een halve dag rijden met de
bus van Bamako. De Niger, de
levensader van Mali, is hier
sprookjesachtig. De traditione
le pirogues, puntige bootjes,
vervoeren geiten, mensen en
groenten.
Het terras van hotel de l'Espla-
nade, dat niet veel meer is dan
een verzameling houten stoelen
De ACSI Internationale
Campinggids is opgesplitst
in twee delen. Het eerste bevat
de gegevens over 8.000 in Euro
pa gelegen campings (prijs
18,95); de tweede die van 1.000
in de Benelux gelegen kampeer
terreinen (€7,95). De honderden
land- en regiokaarten zijn ge
bruiksvriendelijker geworden.
Beide boeken verschenen ook
op cd-roms.
Meer informatie: tel. 0488 - 45
20 55 en/of internet www.acsi-
gids.com
Tussen Rotterdam en Han
nover in Duitsland bestaat
sinds kort een dagelijkse lucht-
verbinding (vertrek Rotterdam
Airport 16.15 uur), onderhou
den door de Oostenrijkse maat
schappij Welcome Air met toe
stellen van het type Domier 328,
die plaats bieden aan 32 perso
nen. De reis duurt ruim een uur.
Meer informatie en/of reserve
ringen: Air Agencies Holland,
Rotterdam, tel. 010 - 208 36 35,
internet: www.welcomeair.com
en of het ANVR-reisbureau.
Ondanks de teloorgang van
de luchtvaartmaatschappij
Swissair is het mogelijk met de
zogeheten 'Alpenlift' naar
Zwitserland te vliegen. Het tic
ket kost 279 euro bij reisorgani
satie NS-Travel en geeft recht
op een vliegtocht Amsterdam -
Zürich (vice versa) als daarop
aansluitende trein- en/of bus
reis naar en van elke plaats in
Zwitserland.
zaterdag 8 februari 2003
op een zanderige oever, biedt
een prachtig uitzicht. Als de
nacht valt, is het letterlijk aar
dedonker. Sterren, de maan en
een peertje aan de gevel van het
hotel zijn het enige licht. Blijven
de geluiden over. De insecten,
het gepeddel vanuit de piro
gues, het zachte gebabbel van
hotelpersoneel, vrouwen die
maïs stampen. De oproep van de
imam tot het avondgebed schalt
door de luidsprekers op de mos
kee.
De islam is de grootste gods
dienst in dit land; 80 procent
van de Malinezen is moslim.
Zelfs de kleinste dorpen hebben
een moskee. Maar hoewel de
meesten zich strikt aan islamiti
sche leefregels houden, zijn ze
geen slaaf van hun religie. De
vrouwen lopen zonder hoofd
doekjes rond en islamitische ge
bruiken gaan straffeloos samen
met traditionele rituelen.
Falaise
Om in de door Unesco als werel
derfgoed uitgeroepen Falaise de
Bandiagara te geraken, is een
overnachting in de stad Mopti
onvermijdelijk. Mopti heeft
weinig meer te bieden dan de
mooie ligging aan het water en
de kleurrijke haven. Het is er
druk, want het ligt op een kruis
punt van wegen. De gidsen, dra
gers en souvenirverkopers van
Mali weten dat. Hier Muiten ze
met zijn allen bij elkaar. Ze
blokkeren de uitgang van elke
arriverende bus. Alleen totaal
negeren helpt.
De beste manier om de lemen
Dogon-dorpen en het overwel
digende landschap met de ka
rakteristieke baobabbomen van
de Falaise de Bandiagara te ver
kennen is te voet. Geen zin om
een zware rugzak te dragen?
Dragers met of zonder ezeltjes
zijn in elk dorp te regelen. Wan
delen is een kwestie van goede
planning. De hitte maakt een
groot deel van de dag onge
schikt om te lopen. Tussen acht
en elf uur 's ochtends lopen, dan
in een dorpje loom hangen in
een bamboe stoel en wachten op
het middagmaal. Rijst, cous
cous of spaghetti. Met saus. Dan
vanaf een uur of vier weer stap
pen, tot het donker wordt.
De oorspronkelijke bewoners
van de falaise waren niet de
Dogon, maar de Tellem, een
pygmeeënvolk, dat in huisjes in
de rotswand woonde. Het is nu
moeilijk voor te stellen hoe die
Meine mensjes konden leven in
die hooggelegen rots woninkjes.
De klim ernaar toe vraagt veel
uithoudingsvermogen, en dan
nog is maar een Mein deel van de
huizen binnen bereik. De Dogon
geloven dan ook dat hun voor
ouders konden vliegen. Een
aardsere verldaring is dat enke
le honderden jaren geleden de
falaise nog bedekt was met
enorme wouden, waardoor de
Tellem zich met lianen konden
voortbewegen. Maar ook dat is
slechts een hypothese.
Hoewel vele Dogon inmiddels
tot de Islam bekeerd zijn, is hun
geloof van origine animistisch;
dat wil zeggen dat ze aan alle
dingen een ziel toekennen. De
spectaculaire maskerdansen
zijn daar een uitvloeisel van.
Onder de opzwepende Manken
van een stuk of acht tromme
laars beelden de mannen van
het dorp achter hun maskers ge
loofsvoorstellingen, mythen en
tradities uit.
Op naar de stad Djenné, zo'n
tweehonderd kilometer ten
noordwesten van Mopti, dat
vooral bekend is om de grootste
lemen moskee ter wereld, het
eeuwenoude stadscentrum en
de Meurrijke maandagmarkt.
Om de pittoreske straten en
moskee te behoeden voor ver
val, riep Unesco ook deze stad
uit tot werelderfgoed.
Iedere zondagmiddag begint
het doorgaans rustige stadje tot
leven te komen. Ezeltjes trekken
karren vol met vreemdsoortige
groenten naar het marktplein
voor de moskee. Doorgezakte
busjes tjokvol zakken graan
parkeren aan de zijkant. Witte
jeeps volgepakt met toeristen in
safariMeding rijden naar een
slaapplaats voor de nacht.
Als de zon nog net niet op is, be
ginnen de eerste kooplieden hun
waren uit te stallen. Het duurt
dan nog wel een uur of vier voor
dat de hele markt opgebouwd is.
Onder grote doeken en parasols
is alles uit heel West-Afrika te
koop: capitaine-vis uit de Niger,
zwarte stinkende gedroogde ui-
enbolletjes, gevlochten man
den, vers geslachte geit, zoet en
weeïg ruikende mango's, twee
dehands fietsonderdelen en ge
frituurde deegbollen.
Timboektoe heeft altijd tot de
verbeelding van de westerse rei
ziger gesproken. Deze oase aan
de rand van de woestijn was
vanaf het eind van de veertiende
eeuw een belangrijk punt op de
handelsroute door de Sahara.
René Cailliéwasin 1828 de eer
ste Europese reiziger die het
lukte om Timboektoe binnen te
komen en het na kon vertellen.
Om niet ten prooi te vallen aan
de christenhaat van de islamie
ten bracht hij eerst negen maan
den door bij een moslimstam
aan de oevers van de rivier Se
negal. Daar leerde hij Arabisch
en studeerde de Koran, zodat hij
zichzelf voor moslim uit kon ge
ven.
Caillié arriveerde per karavaan.
Tegenwoordig zijn er drie ma
nieren om Timboektoe vanuit
Mopti te bereiken: met de piro
gue, het vliegtuig of wagen met
vierwielaandrijving. Het nadeel
over water is de reistijd: vier a
vijf dagen alleen al voor de
heenreis. Het nadeel per vlieg
tuig: Air Mali heeft de bijnaam
Air Maybe.Het nadeel over
land: duur, onmogelijk in de re
gentij d en er is geen weg. Geluk
kig geven autoverhuurbedrij
ven een chauffeur mee en is er
maar twee maanden per jaar
kans op regen.
Het wordt de wagen. De eerste
tweehonderd kilometer, van
Mopti tot aan Douentza, blijken
nog een makkie. De weg is sinds
kort geasfalteerd en voor dat
ene kuiltje hier of daar hoeft
niet per se afgeremd te worden.
Na Douentza wringt chauffeur
Isa zijn wagen door stekelige
struiken en hangt met vol ge
wicht aan het stuur om hobbels
en kuddes te ontwijken. Het is
hard werken om beide handen
stevig vast aan de lus of aan de
voorzetel te houden.
Kleuren
Langzaam aan verandert de
aarde van rood naar geel en
wordt de beplanting schaarser.
De lucht voelt hier nog droger
dan in het zuiden. De ezeltjes
verdwijnen uit het landschap;
kamelen en dromedarissen ne
men hun plek in. Dan ineens, uit
het niets: water. Een meer dat
zich qua omvang kan meten met
het Veerse Meer. Een pontje
brengt auto's en passagiers naar
de andere kant, waar vandaan
het nog maar tien minuten rij
den is naar de stad Timboektoe.
Het culturele werelderfgoed
van deze woestijnstad bestaat
uit een doolhof van straten en
drie moskeeën. De deuren en ra
men zijn gedecoreerd met een
traditioneel raamwerk van met
ijzerbeslagen hout. Maar de
grote attractie van Timboektoe
is de woestijn. De vriendelijke
eigenaar van het hotelletje Sa
hara Passion regelt kamelen
tochten. 's Anderendaags staan
een oudere Tuareg en zijn neefje
van een jaar of zestien te wach
ten met rijklare kamelen. Lang
zaam hobbelen we langs noma-
denhutten de lege woestenij in.
Kuddes met duizenden huis
waarts kerende geiten persen
zich door de stoffige straat. De
geluiden verdwijnen steeds
meer in de verte, terwijl de lucht
alsmaar donkerder wordt.
De twee mannen wonen in een
kamp aan de rand van Timboek
toe, vertellen ze, bij zonsonder
gang. „De grote droogte bracht
ons een aantal jaar geleden naar
de stad", zegt Salem Ould El
Hadj, de oudste van het stel. „Al
het vee kwam om. Wij waren ge
dwongen het vlees van de kame
len te eten. Nu hebben we geen
geld meer om te trekken. Kame
len zijn duur." Maar in de stad
leven, dat nooit.
Terwij] hij de oneindig lijkende
zandduinen overziet, zegt hij:
„De stilte van de woestijn, die is
onovertroffen."
Lilian Dominicus
Op de markt van Djenné is onder grote doeken en parasols alles uit West-Afrika te koop.
foto's Lilian Dominicus
Tuareg kamelengids Salem Ould El Hadj.
Advertentie
Scandinavië staat voor indrukwekkende fjor
den, uitgestrekte meren en een ongerepte
natuur. Dat weet iedereen, maar Scandinavië is
méér. Wat dacht u van prachtige zandstran
den, de rijke cultuur, folklore en bruisende ste
den. Noorwegen met zijn ontelbare fjorden
Zweden, het land van meren en oude tradi
ties! Denemarken de ideale gezinsbestem
ming met o.a. talrijke vakantieparken.
Finland met duizenden meren en IJsland
met zijn indrukwekkende vulkanen, geisers, gletsjers en
watervallen. Als u een goed beeld wilt krijgen van deze
prachtige landen, is een autorondreis natuurlijk dé idea
le manier. Holland International biedt in elk land meer
dere individuele rondreizen aan. In Noorwegen kunt u
kiezen uit een rondreis langs de Fjorden, naar de
Noordkaap en langs de bekende Hurtigrute.
Voor Zweden is er een 10-daagse rondreis langs de
hoogtepunten van dit mooie land. In Denemarken
kunt u uw eigen rondreis samenstellen aan de hand
van het zogenaamde vou
chersysteem 'Go-as-you-
please'. Als u liever naar
Finland wilt, heeft u o.a.
keuze uit een rondreis
naar Lapland en langs
meren in combinatie met
de prachtige Zuidwestkust
In IJsland bieden wij u een
rondreis langs de westkust
en een rondreis waarbij u
'in een cirkel' over het eiland gaat. Zin in het hoge
noorden? Haal dan snel de 'Scandinavië' brochure
van Holland International bij uw dichtstbijzijnde
ANVR Reisbureau.
Holland International. Mijn mooiste tijd van het jaar.
