Woningbouw bedreigt natuur
PZC
Een feest voor het oog, meer niet
Raad voor cultuur zet zich
in voor behoud PlusMin
Steltkluut wil
extra aandacht
voor steenuilen
lezers schrijven
kunst cultuur
Beurtschipper II Herdenking
Cor van Hout
Kerk en Israël
Duiven
Kustmarathon
Misleiding
Onzekerheid
Veerhaven
woensdag 5 februari 2003
TERNEUZEN - Natuurbe
schermingsvereniging De Stelt
kluut heeft 2003 uitgeroepen tot
het jaar van de steenuil. Dat be
tekent dat er extra aandacht
aan deze vogelsoort wordt be
steed.
'Volgens de vogel werkgroep van
de Steltkluut gaat het slecht met
de steenuil in Nederland. De
soort is daarom op de rode lijst
van bedreigde vogelsoorten ge
plaatst. In het ledenblad van de
Steltkluut stelt Alex de Smet
vast dat er ook in Zeeuws-
Vlaanderen een sterke afname
is. „Toch is onze streek nog één
van de bolwerken voor deze
prachtige soort in Nederland",
aldus De Smet.
De oorzaak van de sterke afna
me is vooral te wijten aan het
verdwijnen van het leefgebied,
dat bestaat uit kleinschalig
landschap met knotbomen,
hoogstamfruitbomen, hagen,
oude schuren en rommelige er
ven. De afgelopen jaren zijn dit
soort elementen op grote schaal
verdwenen.
In 2000 en 2001 heeft natuur-
vereniging 't Duumpje in West-
"Zeeuws-Vlaanderen geïnventa
riseerd hoeveel steenuilen in de
streek voorkomen. Er bleken
nog ongeveer 240 paren te zijn
en dat is hoog voor Nederlandse
begrippen. Om een totaalbeeld
te vonnen van de steenuil-po
pulatie moeten ook Midden- en
Oost-Zeeuws-Vlaanderen wor
den geïnventariseerd. Daarmee
is in 1993 een begin gemaakt.
„Er zijn echter nog delen waar
over weinig of geen gegevens
bekend zijn."
De vogelwerkgroep wil deze ge
bieden dit voorjaar onderzoe-
ken, en is nog op zoek naar
tellers voor terrein bij Klooster-
zande, Hulst en het gebied tus-
sen Sint-Jansteen en Koewacht.
Knotwilg
„Mensen die in het buitenge
bied wonen kunnen een belang
rijke bijdrage leveren aan een
betere leefomgeving voor de
steenuil door hun erf streekei
gen in te richten", zegt De Smet.
Het aanplanten van enkele
'knotwillen is een gemakkelijke
eerste stap. Knotwilgen worden
''door de Stichting Landschaps
beheer Zeeland gratis beschik
baar gesteld.
door Ernst Jan Rozendaal
SLUIS - De Raadskelder in
Sluis herdenkt deze maand de
vorig jaar overleden kunstenaar
Kees Francke (1952-2002). Hij
woonde net twee jaar in Aar
denburg en was medewerker
van de expositieruimte in Sluis,
i Nu is daar postuum een retro
spectief te zien van deze tegen
draadse, productieve en humo
ristische kunstenaar.
Francke is geboren in Den
i Haag. Het grootste deel van zijn
leven woonde hij in Rotterdam.
In 1993 verhuisde hij naar Gro
ningen, nadat hij tevergeefs
naar een huis in Zeeuws-Vlaan-
deren had gezocht. Drie jaar ge-
leden kwam het er toch van. Hij
verruilde de ene uithoek (Nieu-
weschans) voor de andere (Aar-
- denburg). Helaas woonde hij er
te kort om zich echt te doen gel-
1 den. Had hij langer tijd van le
ven gehad, dan zou de Zeeuwse
kunstwereld zeker het een en
•ander van hem hebben verno
men.
Dat is met gemak vast te stellen
op de expositie die de Raadskel
der in Sluis als eerbetoon heeft
ingericht. Opvallend is de foto-
serie Pagus Flandrensis, be
staande uit zesendertig afdruk
ken en nog veel meer
computerbeelden. Het is een
virtuele beeldenroute door Aar
denburg en omgeving. Met be
hulp van computeranimatie
heeft Francke vrolijke en ge
kleurde beelden neergezet in het
West-Zeeuws-Vlaamse land
schap. Het zou prachtig zijn als
één van die beelden daadwerke
lijk was gerealiseerd.
Werk op de computer, het is een
van de drie disciplines waarin
Francke zich onderscheidde.
Naam maakte hij met mail art.
Twintig jaar lang - van 1973 tot
1993 - hield hij zich daarmee be
zig, met als bekendste resultaat
The Workers Paradise, een ten
toonstelling die in 1986 door de
DDR, Polen, België en Neder
land reisde. Een korte toelich-
Het werk De landmeter van
Kees Francke.
foto Peter Nicolai
ting: mail art is een kunstvorm
die ontstaat omdat kunstenaars
in verschillende landen elkaar
via de post werk toesturen, vaak
in het formaat van een ansicht
kaart. In Sluis wordt duidelijk
gemaakt dat Francke voor zijn
mail art projecten graag stem
pelde. Een kast is gevuld met
stempels, aan de wand hangen
ingelijste afdrukken.
Gekleurde latjes
Naast computerkunst en mail
art maakte Francke sculpturale
schilderijen. Het zijn houtre
liëfs, panelen waarop gekleurde
latjes zijn bevestigd. In een in
terview met Jan de Boever van
De Media in Eeklo heeft Franc
ke verteld hoe ze zijn ontstaan.
„Dat komt eigenlij k door een in
braak in mijn atelier. Schilderij
en zijn te licht, gemakkelijk mee
te nemen. Deze dingen wegen
tien of vijftien kilo per stuk, dat
is een heel gewicht om mee over
een schutting te klimmen. Van
daar."
In zijn absurdheid is de verkla-
.De aanleg van een recreatiepark in de omgeving van PlusMin zou volgens de Raad voor de Cultuur het eind betekenen van
een internationaal gewaardeerd kunstproject van hoge kwaliteit. foto Dirk-Jan Gjeltema
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De Raad voor de Cul
tuur Zeeland vraagt het provinciebe
stuur bij de gemeente Schouwen-Dui-
veland aan te dringen op het behoud
van de expositieruimte PlusMin. De ge
meente wil in de onmiddellijke omge
ving van PlusMin, aan de Rampweg in
Renesse, een recreatiepark aanleggen.
Volgens de Raad voor de Cultuur zou
dat het eind betekenen van een interna
tionaal gewaardeerd kunstproject van
hoge kwaliteit.
De gebouwen van de Stichting PlusMin
staan op het erf van kunstenaar J an van
Munster. De vorm van de gebouwen
heeft alles te maken met zijn oeuvre,
waarin polariteit een belangrijke rol
speelt. De 'Min' is een werk- en verblijf-
ruimte, waar kunstenaars een expositie
kunnen voorbereiden. De 'Plus' is een
expositieruimte die door middel van
grote raampartijen een prachtig zicht
levert op de omgeving. Veel kunste
naars stemmen hun werk in de exposi
tieruimte af op de omgeving.
Verwevenheid
Nu dreigt pal naast PlusMin een recrea
tiepark te verrijzen. „Met de bouw van
een groot aantal recreatiewoningen
ontstaat er niet een banaal probleem
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versch
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactie!
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat;
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen word?
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. Der,
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Overct
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Waarom zoveel discussie, opgs
roepen door tegenstanders \i-,
de stille tocht voor de doodge-
rapte hond, in een ander da
van ons land (PZC 3-1)? Inbeia
herdenkingen: geweld dat nie
sen enorm raakt. Of het nu do:
de elementen in de natuur d
door opzettelijk menselijk g-.
weid is gebeurd. De mach:-
loosheid die mensen in beider
tuaties ervaren is niet
verschillend. Van nature laie
we zulk geweld niet toe. Lau
we niet blind zijn voor wat me
sen mensen, en mensen diets'
aandoen. De tekst van het fe
van Mar van der Veer 'In stil.
zijn wij samen' zou een grote
reikwijdte kunnen hebben
we het ons allen aantrekken e
er vervolgens iets mee doen.
Laura van der Voort
Oude Haven.'
Zierikd
Het bericht van J. H. de Looff in
de PZC van 27 januari kan ik ten
volle beamen. Zelf ben ik op 2
februari 1953 met het beurt
schip naar Veere overgevaren
om te kijken of we daar nog iets
konden doen. Dit gebeurde alle
maal met instemming van C.
Verburg, de eigenaar van het
beurtschip. Hij wilde alleen
maar mensen aan boord die iets
met varen te maken hadden.
J. de Wit
Westerscheldestraat 217
Middelburg
Wij mochten via de PZC ook de
berichtgeving volgen over de
moord op crimineel Cor van
Hout en zijn begrafenis. Het is
inmiddels in onze democratie
vrijwel normaal geworden dat
temidden van andere burgers
criminelen elkaar in koelen
bloede vermoorden. Je loopt
daarbij als burger de kans dat de
kogelregen toevallig jou raakt.
Ook bij de begrafenis van Van
Hout moet de burger maar opzij
Ik ben van mening dat de over
heid veel te zacht regeert. Im
mers alles kan en mag bijna bij
dergelijke moorden en provoce
rende begrafenissen. Ik richt
een sterk protest tegen zulke
voorbeeldloze rechten van cri
minelen. En ik stel hierbij dat de
tolerantie van de overheid vol
strekt doorschiet terwijl men de
mond vol heeft van normen en
waarden. Om de democratie en
de tolerantie te controleren en te
handhaven heeft de burger de
plicht en de zorg deze te be
schermen en de overheid op
haar plichten van normen en
waarden te wijzen. Anders komt
het van kwaad tot erger.
M. J. Waverijn
Azalealaan 55, Yerseke
ring veelzeggend. Namelijk
over het soort kunst dat Francke
maakte: „Als er iets achter zit, is
dat toch mijn zaak, daar heeft
verder niemand een boodschap
aan. Nee hooi". Zijn werk is vro
lijk en anti-conceptueel, schrijf
dat maar op. Een feest voor het
oog, meer niet." Zo is het.
In Sluis zijn houtreliëfs te zien
van 'landschappen waar ik
nooit geweest ben' en 'portret
ten van onbekenden'. Een por
tret als 'De landmeter' laat zien
hoe wat abstract lijkt heel con
creet kan zijn.
In Aardenburg ontpopte Franc
ke zich ook als dichter. Enkele
dagen voor hij met zijn poëzie in
de openbaarheid zou treden,
overleed hij. In Sluis liggen in
vitrines enkele van zijn Zeeuw
se Haaikoeien. Een voorbeeld:
Hij laat zijn glad- roze vinger
stompjes zien: Zeeuwse bijen
honing.
De expositie in Sluis is een pas
send eerbetoon aan een te vroeg
gestorven kunstenaar.
Expositie: Retropectief Kees
Francke (1952-2002) t/m 2
maart in de Raadskelder in
Sluis, open zaterdag t/m woens
dagvan 14.00-17.00 uur.
van verlies aan uitzicht, maar sneuvelt
een heel concept", betoogt dan ook de
Raad voor de Cultuur. „Het gaat bij
PlusMin immers om de directe verwe
venheid van de plek met het karakter
van het Zeeuwse landschap en alle
daarbij horende eigenschappen. Dat
vormt de kern van de zaak, op grond
waarvan kunstenaars worden uitgeno
digd hun werk daar te laten ontstaan."
Volgens de raad kan 'zonder overdrij
ving worden gesteld dat het werk van
PlusMin van meer dan regionaal belang
is'. „Het is artistiek van hoge kwaliteit
en vindt internationaal grote waarde
ring. PlusMin levert daarmee een be
langrijke bijdrage aan de culturele
beeldbepaling van Zeeland." De Raad
voor de Cultuur stelt dat het werk dat
kunstenaars bij PlusMin maken verwe
ven is met het Zeeuwse landschap. De
doelstelling van het kunstproject is
daarom vergelijkbaar met de locatie
voorstellingen van het alom bejubelde
Zeeland Nazomer Festival.
In een brief vraagt de Raad voor de Cul
tuur de provincie een stokje te steken
voorde plannen van Schouwen-Duive-
land. „De Raad voor de Cultuur Zee
land is verontrust over de geschetste
ontwikkelingen en vraagt u het daar
heen te leiden dat het werk van de
Stichting PlusMin onbelemmerd
voortgang kan vinden."
Regelmatig verschijnt er in de
PZC een verslag van vluchten in
de duivensport. De afdeling
Zeeland is verdeeld in zeven
min of meer gelijke rayons. Ray
on 1, 2 en 3: Zeeuws-Vlaande-
ren; rayon 4, 5 en 7: Walcheren
en de Bevelanden; rayon 6: Tho-
len en Schouwen-Duiveland. Al
jarenlang worden van de men
sen of duiven van rayon 1, 2 of 3
de meeste reportages gemaakt.
Ook afgelopen vrijdag was het
weer zover (PZC 31-1). Rayon 3
krijgt zowat een halve pagina
aan berichtgeving. Rayon 6 en
kele regels, voor dezelfde kam
pioenschappen! Dus heren
journalisten, kom voor een re
portage ook eens de Ooster- of
Westerschelde over. Wij zijn
tenslotte ook Zeeuwen. Hier
wonen beslist ook goede dui
venmelkers. Misschien zitten
hier wel betere duiven als in
Vlaanderen.
J. den Hengst
Zevengetijstraat 8
Zierikzee
Een geweldig initiatief van Lein
Lievense en Floris-Jan Koole
om op 4 oktober een marathon
te organiseren van Haamstede
naar Zoutelande (PZC, 29-1).
Bij leven en welzijn zal ik aan de
start staan. Een kleine histori
sche toevoeging bij het artikel.
Uit de Zeeuwse marathon-his
torie worden de marathons ge
noemd van SV Aloy in Graauw
en de militaire marathons in
Middelburg. Echter, er zijn twee
officiële KNAU-marathons in
Zeeland georganiseerd. De eer
ste was het Nederlands kampi
oenschap georganiseerd op 18
juli 1964, met start en finish in
Vlissingen, na een grote ronde
over Walcheren. Deze marathon
werd georganiseerd door de
Vlissingse Sportvereniging Ma
rathon in het kader van haar
vijftigjarig bestaan. Het was
een heroïsche wedstrijd. Van
wege de hitte werd de start ver
schoven van 14.30 naar 16.30
uur, waarna de deelnemers na
een klein uur geteisterd werden
door een zware en langdurige
onweersbui. Nederlands kam
pioen werd Joop van de Berg uit
Vught in 2 uur 38 minuten en
40,4 seconden. Er finishten 33
deelnemers, waarvan de nog
steeds actieve Middelburger
Hans Bostelaar als enige Zeeuw
als dertiende finishte in 3.01.30.
De tweede officiële KNAU-ma-
rathon was op 9 juni 1990 met
start en finish in 's-Heer
Arendskerke. De marathon
werd georganiseerd door Jan
Roose van AV'56 ter gelegen
heid van zijn veertigste verjaar
dag. De wedstrijd werd gewon
nen door Ed Troost uit
Rotterdam in 2.36.37. Jaap Oele
werd tweede en tevens eerste
Zeeuw in 2.46.18. Van de 31 fi
nishers waren er 22 Zeeuwen.
Cees van den Bulck
Herberdsland 27, Middelburg
In de PZC van 30-1 mag de voo:-
zitter van 'Kerk en Israël Zfc
land' aan het woord komt:
Waar staan de kerken? De mee]
te kerken staan niet achter Isr
el. De profeet Micha zegt in 1!
'Verblijd u niet over mij, mi;
vijandin, al ben ik gevallen:
zal weder opstaan'. Schame
moeten wij ons over de kerkelil
ke systemen gedurende de laai!
ste 1800 jaar. Het antisemitisi-
neemt toe. De joden in onslan:1
maar ook in vele andere landt:
voelen zich niet veilig. Jodene
christenen hebben het woo::
van God en zouden moeten It
ven volgens dat woord.
P. A.v.d. Steenou
Westerscheldestraat li
Middelbw.
De kop van het artikel Schor
sing schaadt project WCT (PZC
1-2) is mijns inziens misleicleiK
omdat dit uitsluitend destellir:
van provinciaal bestuurder Va:
Zwieten weergaf. Bovendit:
bleek Van Zwieten tijdens d:
zitting van de Raad van Sta:
niet aan te kunnen geven waai:
om schorsing tot schade van ht
WCT-project leidt. Weliswaa
probeerde hij met verbaal gt:
weid de Raad van State van zijl
gelijk te overtuigen, doch 1.
kreeg de kous op de kop. K
kreeg zelfs een lesje in bestuun
kunde toen de heer Bartel aa:
gaf dat PS toch wel erg veel ré
co's genomen hebben met
gekozen procedure voor de re;
lisatie van de WCT. Verder
advocate Van den Biggelaarr:
mens Zeeland Seaport aan d:
de werkgelegenheid voor drie
honderd mensen op het sp-:
stond, terwijl tijdens de zitti*
van PS van 4 oktober 2002 nc
melding gemaakt was van ré
werkgelegenheid van minima
achthonderd mensen. Al met:
wordt het steeds meer duidelr
dat de provinciale bestuurde
bezig zijn met een standbet
voor zichzelf te realiseren
kosten van de Zeeuwse burger
De WCT kan gepaatst worden:
het rijtje prestigeprojecten i
als de HSL (je kunt inmiddt
voor 19 euro naar Parijs vlieger,
en de Betuwelijn die ophot
aan de Duitse grens. Stop das
om de WCT nu het nog kan. nee
nog niets vernield is (De Kalo:
en er nog geen overlast is or
staan.
P.H.deM
Rijzendeioegl
Woensdnc-
Graag wil ik reageren op de:
gezonden brieven over asieb>
kers van de laatste tijd. Bij:
woord 'asielzoeker' en 'uiia
procedeerd' krijg ik de kon
rillingen. Men praat hier otf
een groep en niet over de men.®
en hun verhalen. Als je de mof
te zou nemen om te gaan luis*
ren en ervaren wat deze men.®
hebben meegemaakt en m
meemaken dan kijk je denk:
anders tegen ze aan. Mensenó
hier al jaren wachten op een ré
slissing, mensen met kindeSj
hier op school, met een bar
een vriendenkring en een
ning, worden na zo'n lange dj
teruggestuurd. Het zou zo roti
ten zijn dat nieuwe asielzoefc
sneller moeten weten waarii
aan toe zijn, laten we zeggend
half jaar op zijn langst. En ge-
raal pardon voor de mensen
nu al jaren wachten en dan ré
nieuw en humaan beleid g4
voeren voor de toekomst
denk dat niemand het leuk vb
om jaren in onzekerheid te me
ten leven in een situatie
welles nietes jouw situatie b
worden.
Rob Dreest
Meanderhoj
Middelt
door Rinus Antonisse
De aanleg van een nieuw natuurge
bied op het veerhavencomplex bij
Kruiningen staat op de tocht. De ge
meente Reimerswaal wil achter het
huidige veerplein woningen bouwen.
De haven en het opstelterrein worden
ingericht voor de natuur. De natuurbe
scherming vindt woningbouw vlakbij
ongewenst. „We staan tegenover el
kaar", bevestigt burgemeester A. Ver-
bree van Reimerswaal.
De woningbouw achter het veerplein -
waar nu de wegen van en naar de pont
lopen - haalt Verbree binnen in ruil voor
de instemming van de gemeente met de
Westerschelde Container TerminalHet
dagelijks provinciebestuur wil maar
wat graag aan de deal meewerken, als
de gemeente afziet van bezwaar maken
tegen de WCT.
De inrichting van het veerhavencom
plex tot natuurgebied maakt deel uit
van het natuurherstel, ter compensatie
van de schade die de tweede verdieping
van de Westerschelde veroorzaakt.
Voor de veerhaven en omgeving bij
Perkpolder is een vergelijkbaar plan
voorzien. De uitwerking is in handen
van Rijkswaterstaat Zeeland.
Staatsbosbeheer, beoogd beheerder
van de nieuwe natuur, is uiterst onge
lukkig met de gang van zaken. M. Stou
ten, hoofd regio West-
Brabant/Deltagebied, betreurt het bij
zonder dat er niet in een eerder stadium
is overlegd. „Er wordteen appartemen
tencomplex gepland, waarbij de sa
menhang met het hele gebied zoek is.
De kwaliteit van het gebied wordt niet
in het oog gehouden. Je kunt een veel
beter plan bedenken. De bestemming
woningbouw is nu niet goed in het ge
bied toegepast."
Kwetsbaar
Stouten merkt op dat de veerhaven met
opstelterrein op zich al een kwetsbaar
natuurgebied zullen vormen. Langs en
smal, moeilijk te beheren en zeer ver-
storingsgevoelig. De functies als over-
tij- en foerageergebied komen dan niet
goed uit de verf. „Als je daar pakweg
100 wooneenheden plaatst, krijg je wel
een natuurgebied dat door de achter
tuin van de mensen loopt. Dat is niet
goed voor de natuur. Je moet de omge
ving van Kruiningen als geheel bekij
ken. Dan kun je zoeken naar mogelijk
heden waarbij woningen en natuur el
kaar niet in de weg zitten. Dat komt zo
wel de natuur als de woonomgeving ten
goede."
Staatsbosbeheer voelt zich overvallen
door de plannen van Reimerswaal.
Vandaar de stevige reactie, waarbij de
organisatie zich gesteund weet door de
Zeeuwse Milieu Federatie. „We hebben
tijdig aangegeven hoe het natuurge
bied en de omgeving het beste aange
pakt kunnen worden, zodat daarover
gepraat kon worden. Dat is niet ge
beurd, een gemiste kans. We willen als
beoogd beheerder een inbreng vooraf
hebben, wij hebben ook deskundigheid
in huis", betoogt Stouten.
Het regiohoofd beklemtoont dat op
zich tegen uitbreiding van Kruiningen
in zuidoostelijke richting geen bezwaar
bestaat, als maar rekening wordt ge
houden met de natuurplannen. „We
hebben toch al zo weinig natte terrei
nen in Nederland. Dan moet je er iets
uit proberen te halen waar het hele ge
bied baat bij heeft. Het wordt alleen
maar aantrekkelijker om te wonen als
er iets moois omheen ligt."
Staatsbosbeheer bezint zich over ver
dere medewerking. Stouten: ,De na
tuurdoelen dreigen in het geding te ko
men. Dan moet je je serieus afvragen:
willen we het dan nog? Aan de andere
kant, als we de deur dichtgooien, wat
gebeurt er dan met het gebied? Daar
zijn we nog niet uit."
Appartementen
De huidige veerhaven wordt getij-na-
tuur, het af te graven opstelterrein
wordt natte natuur. Ter hoogte van de
tolhokjes komt een nieuwe zeewering.
Burgemeester Verbree zegt dat pas op
100 meter afstand woningbouw ge
dacht is, in de vorm van appartemen
ten, die over het water uitkijken. Over
het aantal eenheden wordt nog over
legd. „Het wordt geen Breskens of Vlis
singen."
Hij is het 'van geen meter' eens met de
opstelling van de natuurbeheerders.
,Ik kan me niet voorstellen dat woning
bouw daar problemen oplevert. Je moet
het natuurlijk fysiek onmogelijk ma
ken dat de mensen in het natuurgebied
kunnen, daar ben ik het mee eens." Ver
bree wijst op de band tussen Kruinin
gen en de Westerschelde. „Die willen
we met het verdwijnen van het veer niet
verbreken, je moet het dorp niet achter
de dijk verstoppen."
Rijkswaterstaat Zeeland, die het na-
tuurplan maakt, heeft formeel geen
oordeel over de woningbouwplannen.
„Onze eis is dat ze 50 meter uit de voet
van de waterkering moeten blijven en
ze zullen moeten voldoen aan de eisen
van de ruimtelijke ordening, maar daar
gaat Rijkswaterstaat niet over"stelt de
woordvoerder. Zijn suggestie dat ook
de Vogel- en Habitatrichtlijnen van de
Europese Unie meespelen, verwerpt
Verbree. „Er komt natuur bij op een
plaats waar nu niks is."
De nieuwe zeewering bij de veerhaven Kruiningen komt ter hoogte van de huidige tolhokjes; op de wegen erachter wil Rei
merswaal appartementen neerzetten. foto Willem Mieras
