Modernist Schat werd gematigd
PZC
Markante componist overlijdt op 67-jarige leeftijd
puzzel
Tom Poes en de Ombrenger
Casper Hobbes
recept
Gekruide linzen met ham
het weer
at
v v°SN£L
dinsdag 4 februari 2003
door Aad van der Ven
De componist Peter Schat is
op 67-jarige leeftijd over
leden. Schat, die op 5 juni 1935
in Utrecht geboren werd, kreeg
in de jaren zestig mede bekend
heid doorzijn solidariteit - in en
buiten zijn muziek - met de vre
desbeweging. Deze keerde zich
in die tijd sterk tegen de Viet-
nam-oorlog.
Zo maakte Schat samen met
Jan van Vlijmen, Louis An-
driessen, Reinbert de Leeuw,
Misha Mengelberg, Harry Mu-
lisch en Hugo Claus deel uit van
het team, dat in 1969 de collec
tieve opera Reconstructie ver
vaardigde. Daarin stelden de
kunstenaars het 'Amerikaanse
imperialisme' aan de kaak.
Schat liet zich ook gelden als
een militant woordvoerder van
de 'Notenkraker-beweging',
die zich rond 1970 keerde tegen
het 'conservatieve' Concertge
bouworkest- Later heeft hij
zich met dat ensemble ver
zoend en schreef hij symfo
nieën voor Nederlands eerste
orkest.
Peter Schats oeuvre is zeer
veelzijdig en omvat orkestwer
ken, kamermuziek, liederen en
enkele opera's. Ook heeft hij
zich als muziektheoreticus en
schrijver van vaak sterk pole
mische essays gemanifesteerd.
Bovendien was hij als compo
sitiedocent verbonden aan het
Koninklijk Conservatorium in
Den Haag.
Dierbaar
Zijn vader was een bakker, die
in zijn vrije tijd graag op de
piano Chopin speelde. Dat is
voor Peter Schat een dierbare
herinnering gebleven, inclu
sief de valse noten. Later ging
hij zelf piano studeren aan
het Utrechts Conservatorium.
Maar eigenlijk wilde hij com-
Peter Schat, op een portretfoto uit 1983.
ponist worden. Dat schreef hij
al op een formulier op de lagere
school, dat de docent gebruikte
om de ambities van zijn leerlin
gen te onderzoeken. Compo
nist werd hij. De weg die hij
daarbij volgde liep, zoals voor
andere belangrijke componis
ten van zijn generatie, via Kees
van Baaren en het Koninklijk
Conservatorium. Ook Peter
Schat werd ingewijd in de ge
heimen van het serialisme, het
systeem dat zich na de Tweede
Wereldoorlog ontwikkelde,
uitgaande van de theorieën van
Schönberg en zijn school. La
ter kreeg hij les van Matyas
Seiber in Londen en Pierre
Boulez in Basel.
Peter Schat werd bekend als
een van de markantste Neder
landse componisten uit het
moderne kamp, altijd bereid
om meer gematigde collega's
de les te lezen. De groepen
stonden toen nog diametraal
tegenover elkaar. De Amster
damse anti-autoritaire instel
ling sprak hem zeer aan. Bij de
Maagdenhuis-bezetting liet hij
zich niet onbetuigd. Trots is
Schat altijd gebleven op het
feit dat zich, zei hij zelf, twee
honderd politie-agenten in de
buurt van Theater Carré
ophielden, toen hij en zijn me
destanders daar een 'politiek-
demonstratief-experimenteel
concert' gaven. Zijn composi
tie On Escalation (1968) kreeg
een anarchistische inslag door
archieffoto ANP
dat daarin de dirigent het
gaandeweg verliest van de 'ge
organiseerde opstand' van de
onder zijn leiding spelende
musici.
Later kon Peter Schat daar wel
om lachen. In de jaren zeventig
werd duidelijk merkbaar dat
hij zich niet meer thuis voelde
bij het dogmatische modernis
me zoals zich dat in de jaren
vijftig had ontwikkeld. Later
sprak hij over 'notenbureau
cratie'. Een sterke, emotionele
expressiviteit uit zich in com
posities als To you (op anti
oorlogsgedichten van Mitchell
en Blake) en Canto general
(Neruda), terwijl de opera Aap
verslaat de Knekelgeest trefze
kerheid in een lichtere, meer
transparante schrijfwijze
toont. Velen beschouwen die
werken als de sterkste van deze
componist en zien in diens ver
dere terugkeer naar een meer
'harmonische' schrijfwijze een
verzwakking. Tot de composi
ties die deze gedachte voedden
behoort vooral de op Tsjai-
kovski gebaseerde opera Sym-
posioyi (1982-1989).
Veel jonge componisten van
een nieuwe generatie hadden
zich inmiddels van Schat afge
keerd en zagen in Louis An-
driessen hun grote leermeester.
De componist van Symposion
en een uiterst vriendelijke Se
renade voor strijkorkest had
weinig op met de stijl van An-
driessen en zijn leerlingen.
Schat sprak in dit verband van
'fortissimo-radikalinski's'. Hij
had inmiddels een systeem
ontwikkeld, dat hij 'toonklok'
noemde en waarmee hij op een
andere dan de traditionele ma
nier akkoorden met elkaar ver
bond. Zo wilde hij een nieuwe
harmonische schoonheid en
natuurlijkheid bereiken.
Godin
Dat systeem heeft hij in al zijn
latere werken toegepast, met
als meest overtuigende voor
beelden het orkestwerk De he
mel en het voor het Residentie
Orkest vervaardigde Indisch
Requiem. Als publicist toonde
hij nog altijd veel lef als het
ging om allerlei brandende
kwesties in onze samenleving,
maar zijn muziek werd steeds
vloeiender en aangenamer. Al
in 1985 zei hij in een interview:
„Mijn muze is een godin. Dat
betekent dat niemand boven
haar staat. Geen politicus,
geen wetenschapper Zij
trekt me mee op paden die ik
niet ken en waarvan ik soms
bang ben ze te bewandelen."
GPD
1 23456789 10
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en een van zes let
ters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters bestaat uit de letters van het
voorgaande woord plus 1, het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters
van het voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vormen
de letters op de vet omlijnde regel een woord.
1. Kleur, jam, land in Europa; 2. traag, pilaar, Spaanse peper; 3. inwendig orgaan,
koningin, berouw; 4. deel v.d. hals, boomvrucht, grind; 5. dokter, herfstbloem,
mond; 6. tocht, voorwerp van spot, kersrood; 7. roofvogel, gewest, slaaf; 8. patroon,
luchtbel, gipssoort; 9. rivier in Duitsland, wielerwedstrijd, duister; 10. teug, reuzen
beeld, sjalot.
Horizontaal:
1. Net een uitblinker die in de
weg zit (6); 4. Een slecht
huwelijk is vals (6); 6. Driftig
stijgend (8); 8. Maal van een
verdreven paardje (6); 9.
Afsluiting van een mond (4).
Verticaal:
1. Elementair deeltje voor een
vat (6); 2. Heimelijk als een
stengel (6); 3. Dat stel is geen
kunst (8); 5. Zit aan de vinger
van Nel Kok (6); 7. Engelse
pas voor het kind (4).
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Ooi; 5. ave; 7. betel; 8. git; 9. iet; 11. steen; 14. la; 16. ga; 17. lil; 18.
aga; 19. es; 20. si; 22. irade; 25. dik; 27. gal; 29. veter; 30. uni; 31. lef.
Verticaal: 2. Obi; 3. iets; 4. gene; 6. vee; 8. gil; 9. in; 10. tra; 12. teler; 13. eland; 15.
als; 16. gas; 19. eed; 21. iel; 22. ik; 23. amen; 24. egel; 26. ion; 28. are.
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Schalk; 4. resten; 6. avonddis; 8. meneer; 9. druk.
Verticaal: 1. Straal; 2. hijsbok; 3. leerdoek; 5. mineur; 7. brik.
Zo peinzende passeerde hij het huisje van zijn buurvrouw,
en hij schrok op toen ze hein riep. „Hoe gaat het met je za
ken?", vroeg ze. „Ik ben bang, dat je veel te veel moeilijke
dingen aan je hoofd hebt, Ollie! Je pakt alles altijd zo groot
aan."
Deze woorden deden de bedrogen heer goed, en zijn gelaat
klaarde wat op.
„Toevallig dat u dat zegt, mevrouw", zei hij. „Ik heb er nog
eens over gedacht, maar het lijkt me toch rustiger om de za
ken niet al te geweldig op te zetten. Men ontmoet als onder
nemer zoveel schurkachtige lieden, en dat is niets voor een
heer van mijn stand, als u begrijpt wat ik bedoel."
DU5 VANAF NU 15 DE
TIJD TUSSEN AVOND
ETEN EN BEDTIJD
HUI5UERKTIJD.
Met bruine linzen uit een blikje en in
smalle reepjes (julienne) gesneden
gekookte ham breng je in no-time een kos
telijk gerecht op tafel. Daarvoor moet je
wel een ui en een paar groene bosuitjes
snipperen, een knoflookteentje ragfijn
hakken en het vruchtvlees van een paprika
in smalle reepjes snijden. De ham koopt u
op maat gesneden in de supermarkt. Daar
bent u, wanneer u er geen zin in hebt om
verse tuinkruiden fijn te hakken, trouwens
ook op het juiste adres voor diepgevroren
fijngehakte of -gesneden tuinkruiden.
Hoofdgerecht voor 2 personen:
1 blikje bruine linzen, uitlekgewicht ca.
250 gram
2 eetl. olijfolie, traditioneel
1 middelgrote ui, ragfijn gesnipperd
1 teentje knoflook, ragfijn gehakt
1 kleine rode paprika, vruchtvlees in ui
terst smalle reepjes (lucifers) gesneden
zout
witte peper uit de molen
75 - 100 gram gekookte ham, in uiterst
smalle reepjes (julienne) gesneden
2 bosuitjes, met veel groen, gesnipperd
1/2 eetl. fijngehakte (blad)peterselie
1/2 eetl. fijngesneden bieslook
Laat de linzen op een zeef uitlekken. Spoel
er daarna een royale hoeveelheid koud
water over. Laat de linzen opnieuw uitlek
ken.
Zeeland: Sneeuwdekje?
Vooruitzichten
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
weer
max.
4°
4°
4°
6°
min.
1°
1°
1°
2°
wind
NW4
ZW 4
Z 4
ZW 4
Zon
O
Maan
vandaag
op 8.18
onder 17.37
vandaag
op 9.57
onder 20.56!
Nautisch bericht
Toonder Studio's
De temperatuur van het zeewater is 5 graden en het zicht is
matig. Er is kans op onweer en de westenwind is stormachtig,
windkracht 8.
„Daar ben ik nu echt blij om", riep juffrouw Doddel uit. „Je
hebt gelijk, hoor! En ik vind het ook zonde van je tijd, hè?
Er zijn dingen die veel belangrijker zijn dan ondernemin
gen oprichten en aan geld denken; wat jij?"
„Ja, ja, zo is het", gaf heer Bommel toe. Hij nam afscheid en
liep nadenkend verder.„Wat kan ze bedoelen?", vroeg hij
zich af. „Ik herinner me toch zeker, dat ze me een paar da
gen geleden aanraadde om iets belangrijks aan te gaan
pakken. Maar wat kan er nu belangrijker zijn dan grote,
geweldige zaken? Dat zou ik weieens willen weten; vooral
omdat die nu niet meer doorgaan door de verbeterde om
standigheden van Sickbock."
Waterstanden
DINSDAG
4 FEBRUARI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
WOENSDAG
5 FEBRUARI
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
03.55 228
04.10 251
03.27 219
03.48 167
05.16 138
05.30 162
05.56 171
04.49 260
05.36 165
Hoog
uur cm
04.28 226
04.47 250
04.06 217
04.27 167
05.46 137
06.00 161
06.22 169
05.21 259
06.06 165
water
uur cm
16.15 234
16.32 258
15.47 226
16.16 175
17.35 142
18.00 168
18.12 180
17.07 272
18.00 172
water
uur cm
16.49 224
17.10 248
16.26 216
16.48 168
18.15 134
18.25 160
18.41 170
17.42 263
18.30 164
Laag water
uur cm uur
10.19 217 22.26 16!
10.46 225 22.50 17!
09.55 211 22.00 16!
10.05 159 22.15 111
11.45 144 23.34 OS":
11.45 163 23.40 11:
11.35 164 23.40 117]
11.16 239 23.15 191
11.40 162 23.40 11:
Laag water
uur cm uur crt
10.55 211 22.55 16c
11.22 219 23.22 17:
10.29 205 22.36 1£
157 22.56 117
142 23.54 OS:
161 -
163 -
11.45 234 23.48 1?]
12.04 160 --.-
10.45
12.10
12.15
12.05
door Bill Watterson
Ichte sneeuw
rr-
matige sneeuw
zware sneevw
Cf*E
lichte regen
<7*
lagj
matige regen
1030
zware regen
ISOtHt
Europa: Veel wind
Hans Belterman
Verhit een wok en laat de olie er even door
walsen. Voeg de ui toe. Temper de warm
tebron. Laat de ui 3 minuten zachtjes frui
ten. Roerde knoflook en de paprikareepjes
er door. Voeg na 1 minuut de ham toe en
schep alles enkele malen om. Doe er daar
na de linzen bij en laat alles, onder voort
durend roeren en omscheppen door en
door warm worden. Strooi er zout, peper
en bosuitjes over. Schep alles enkele ma
len om.
Presentatie: dien het gerecht op in een
voorverwarmde schaal. Strooi er peterse
lie en bieslook over. Geef er beboterde
sneden volkoren- of meer-granenbrood
bij.
Het overgrote deel van Europa gaat een zeer onstuimige
dinsdag tegemoet. Op de Britse eilanden, in de Benelux, heel
Frankrijk en Duitsland vallen er talrijke winterse buien. Langs de
kusten komt er af en toe veel wind te staan. Het noorden van
Italië, en Alpen en de zuidelijke Balkan krijgen te maken met zet
overvloedige regen- en sneeuwval. Langs de kust wakkert de
wind aan tot stormachtig met vlagen van stormkracht. Zeer kot-
blijft het in Finland en delen van Europees Rusland. In de nacht
vriest het daar 30 graden. Overdag wordt het niet warmer dan
-15 graden. Lenteweer vinden we nog in het zuidoosten van
Spanje.
PAPA ZEGT DAT HIJ AAN
HIJN RAPPORT KAN ZIEN
DAT IR NIET GENOEG TIJD
AAN HUN HUI5UERK
BE5TEED.
AL5 IK ER NIET ZO LANG
OVER DOE, UAAROn flOET IK
DAN DE HELE TIJD OP HUN
KArtER BLIJVEN?
/jakanikhft
HELPEN DAT IK
Langdurige witte landschappen zul- Door: Johan Reutt
len we in Zeeland en Brabant voorlo
pig niet meer aantreffen. Ook loopt de temperatuur geleidelijk wat
verder op, maar dit betekent niet dat winterweer van de baan is, in
tegendeel. We houden heel de week namelijk kans op winterse
buien en in de nachten vriest het landinwaarts licht. Aan zee spant
het erom of er voldoende brede opklaringen zijn en in hoeverre de
wind wegvalt. Vanochtend ligt in het Brabantse waarschijnlijk een
sneeuwdekje van een paar centimeter. De nieuwste weermodellen
berekenen voor het binnenland tussen de 1 en 3 cm.
Vandaag vallen verspreid over de dag meer winterse buien.
Voor de duinen zal de natte fractie het grootst zijn, zodat de mee®
buien daar vallen in de vorm van regen of natte sneeuw.
Verder landinwaarts, achter de duinen valt sneeuw of natte
sneeuw. Soms is er een beetje zon en de temperatuur loopt op tol
4 graden. Tijdens een langdurige sneeuwbui daalt het kwik tot ronc
het vriespunt. Veel sneeuw zal smelten, maar op enkele beschutte
plaatsen in de schaduw kan
mogelijk een laagje blijven
liggen. Er waait boven land
een vrij krachtige westelijke
wind, kracht 5. Aan zee is de
stekte van die westenwind
stormachtig, windkracht 8.
Door die sterke wind voelt het
buitenshuis guur aan. Morgen
wordt een vergelijkbare dag
met (winterse)buien. De wind
is wel rustiger met gemiddeld
5 Beaufort, 's Nachts vriest het
net wel of niet en overdag ligt
het kwik rond 4 graden.
De rest van de week blijft het
wisselvallig met buien.
Vanaf zaterdag lijkt het pas iets
zachter te worden met circa
6 graden.
