Dagboek Anne exact gekopieerd
Vi
1"
1
"HM
1
1
f>
4
PZC
In het geheim gemaakte facsimile's zijn bedoeld voor studies
puzzel
-
Tom Poes en de Ombrenger
Casper Hobbes
recept
Couscoussalade met geroosterde aubergine en verse roomkaas
het weer
a
maandag 3 februari 2003
Vijfjaar is er in het geheim gewerkt aan twee nagenoeg exacte
kopieën van de dagboeken van Anne Frank voor studiedoel
einden. Eén facsimile bevindt zich in Basel bij het Anne Frank
Fonds dat de auteursrechten van het dagboek heeft, het ande
re exemplaar is vorige week gepresenteerd in Amsterdam.
door Marjolijn de Cocq
Links in de vitrine het origi
nele geruite dagboekje van
Anne Frank, rechts de kopie. Of
is het andersom? Een bordje
moet uitkomst bieden. De open
geslagen pagina's met een opge
plakte pasfoto van de dagboek
schrijfster en een brief van haar
vader aan 'Mej. Anne Frank',
groene postzegel, ogen tot op de
vetvlekken en de verbleekte
inkt identiek. Belangrijkste
verschil: de kopie bevat een co
lofon. „Je komt tot 95 procent",
zegt Pau Groenendijk (48) over
de overeenkomst.
Groenendijk, die leiding geeft
aan het Amsterdamse atelier
Mooie Boeken, werd vijf jaar ge
leden benaderd door de Anne
Frank Stichting" die het Anne
Frank Huis beheert waar een
deel van Anne's dagboekge-
schriften is tentoongesteld. Om
het origineel te ontzien maar het
dagboek in zes delen toch voor
studie toegankelijk te maken,
moest worden onderzocht of
facsimile's haalbaar waren. Van
het geruite dagboekje met het
verroeste slotje dat al in decem
ber 1942 volwas; van de school
schriften en het kasboek met
uitgescheurde pagina's, door
halingen in verschillende kleu
ren, ingeplakte velletjes, foto's
en briefjes; van de 360 losse vel
len doorslagpapier. Met alle
'sporen van verval.
'Waanzin? Groenendijk: „Die re
actie had ik al gehad, toen ze me
tien jaar geleden vroegen om
een dummy van het eerste dag
boek te maken voor de reizende
Anne Frank-tentoonstelling."
Ze werkte destijds samen met
dezelfde weefster die nu voor de
'facsimile's de geruite stof van de
boekband heeft nagemaakt.
„Destijds konden we nauwe
lijks studie doen, zoals nu. Het
was niet écht goed, maar toch
zaten we al op 60, 70 procent."
Ze wist dat het haalbaar was.
Na een proefpagina en een voor
onderzoek naar de risico's, stel
de Groenendijk een team speci
alisten samen dat van begin tot
eind heeft samengewerkt. „Ik
heb van te voren bekeken wat de
schade in de dagboeken was en
wat voor schade er zou kunnen
ontstaan. Maar gelukkig is er
nooit iets misgegaan, dat kan ik
met de hand op mijn hart zeg
gen."
Geheimhouding was vereist om
in alle rust te kunnen wecken en
geen olie te gooien op het vuur
van aanhangers van de verval
singstheorie. Groenendijk: „Er
zijn mensen met een eigen me
ning, laten we het zo zeggen.
Maar die hele discussie kunnen
we vandaag in één keer aftroe
ven."
Alle materiële aspecten van het
originele dagboek werden door
de namakers minutieus onder
zocht. Dat was een nieuw ge
zichtspunt voor de Anne Frank
Stichting, die zich tot dan voor
al met de inhoud had bezigge
houden. Eén vaste medewerk
ster van 'de stichting werd
aangewezen om het dagboek
buiten de vitrine of kluis ge-
handschoend te 'handelen', zo
als het in het jargon van de
stichting heet. En dat mocht al
leen in bijzijn van David Bar-
nouw van het Nederlands Insti
tuut voor Oorlogsdocumentatie
dat door de staat - eigenaar van
het dagboek - als de beheerder is
aangewezen.
Frankeerzegels
Het kostte 160 uur om de dag
boekdelen te scannen in het An
ne Frank Huis, het 'achterhuis'
waar ze deels door de onderge
doken Anne zijn volgeschreven
voor haar deportatie en dood in
Bergen-Belsen in 1945. Omdat
het dagboek niet langer clan
strikt noodzakelijk de vitrines
Het originele dagboek met enkele proefslotjes.
mag verlaten, werd lithografi
sche apparatuur van de drukker
naar de Prinsengracht overge
bracht. Honderden proefdruk
ken waren nodig om het kleu
rengamma op orde te krijgen.
De verschillende papiersoorten
- het geruite album bevat er met
alle ingeplakte plaatjes, velle
tjes en brieven alleen al vijftien -
werden nagemaakt. Bij wijze
van uitzondering mocht een
vertegenwoordiger van de pa
pierfabrikant een onbeschreven
pagina bevoelen om de samen
stelling van het papier te meten.
Alle foto's werden opnieuw ge
fotografeerd en benaderen zo
dicht mogelijk het origineel in
ontwikkel- en afdruktechniek.
In sommige gevallen werden
identieke oude objecten gezocht
en gebruikt voor de facsimile's,
zoals de frankeerzegels van an
derhalf en drie cent. Fotohoek
jes werden op een boekenmarkt
in Duitsland gevonden, pakpa
pier van jaren dertig-kwaliteit
in India. Een slotenmaker kopi
eerde het slotje van het geruite'
dagboek tot en met de roest-
plekken. Handmatig bracht
Groenendijk alle scheurranden
van de ingeplakte enveloppen
en losse vellen aan. De kosten
van het monnikenwerk, ruim
een half miljoen euro, werden
gedragen door het Anne Frank
Fonds en de Mondriaan Stich
ting.
Ontzag
De facsimile's, vindt Pau Groe
nendijk, zijn een ode aan het ori
gineel „Er is een enorm ontzag
voor het boek. Dat is nog van
dermate grote waarde, dat de
facsimile's nodig zijn. Maar het
8
■9 10
14 15
19
M
22 23
20 21
25 26
30
29
■27 28
Niet het gevraagde woord invullen, maar een wcord dat bestaat uit de
letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v.
Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet
blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Dierenverblijf; 5. talent; 7. anijsbeschuitbol; 8. bakmiddel; 9. oever
gewas; 11. ontvreemden; 14, tussenzetsel; 16. opening; 17. kleur; 18. brilslang; 19.
snijwerktuig; 20. kinbaardje; 22. uitwijding zonder inhoud; 25. sprong in het water;
27. hoffeest; 29. straathandelaar; 30. verbond; 31. aardig.
Verticaal: 2. Woestijn in Azië; 3. rijwiel; 4. Spaans rijpaard; 6. pluim; 8. kuur; 9.
metaal; 10. klimwerktuig; 12. dief; 13. door water omgeven land; 15. zacht; 16.
gewas; 19. verdriet; 21. rad; 22. gezet; 23. met elkaar; 24. schrijflijn; 26. schaakstuk;
28. tijding.
Horizontaai:
1. Guitig hijswerktuig (6); 4.
Blijven 'r Europeanen over? (6);
6. Die kan s'morgens niet wor
den gebruikt (8); 8. Hij gaat met
mij naar beneden (6); 9.
Onrustig staat de academicus
voor een peuter (4).
Verticaal:
1. Licht en zwaar in de olie (6);
2. Werktuig van een zuipend
beest (6); 3. Oefenstof voor een
schilder (8); 5. Die soldaat is
geen vrolijke Frans! (6); 7.
Amfibievoertuig? (4).
Oplossingen van zaterdag:
Kruiswoordraadsel:
Horizontaai:
1. Blootje; 7. kiem; 8. nato; 10. rot; 12. pas;
13. Haifa; 16. beet; 18. anno; 20. lar; 21.
orka; 23. chef; 26. ijszee; 28. sak; 30. vga;
32. klep; 34. feit; 35. profaan.
Verticaal:
1. Bio; 2. lethe; 3. om; 4. tn; 5. Japan; 6.
eta; 7. krab; 9. Oslo; 11. mi; 14. atlas; 15.
farce; 17. eer; 19. Noe; 21. Omsk; 22. kijker;
24. hevea; 25. flat; 27. ze; 29. alp; 31. gin;
33. po; 34, fa.
Doorloper:
cockpitcabine
opaalearlamor
ledaampellade
tresteemeggen
patioblesmost
aresaaltraanco
parelraairoom
patroonangora
arseenonteren
foto Pau Groenendijk/GPD
is ook een intiem dagboek van
een meisje van 14. Daar heb ik
het hardste voor gewerkt, om
ook de emotionele lading ervan
terug te halen.
Meestervervalser wil ze zich
niet noemen. „Dat is in deze
context een beladen woord.
Maar natuurlijk voel ik me
meesterfacsimilist. Dit is drie
dimensionaal vakwerk, een the
atrale stand-in."
Ze heeft, grijnst ze, de smaak
van 'boekarcheolögie' te pak
ken. „En dan nu de Declaration
of Independence, of zo." GPD
Toonder Studio's
Verbitterd rukte hij zijn das af en wierp die in het moeras.
„Niet meer nodig", prevelde hij, terwijl hij verslagen naar
huis terug liep. „En het is héél vreselijk voor een heer om
een geldschieter genoemd te worden, terwijl geld geen rol
speelt. Trouwens, wat moet er nu van mijn grootse onder
neming terechtkomen?" Zo mompelende doorkruiste hij
de heide, en daar kwam hij Tom Poes tegen. „Hoe gaat het
met de zaken?" riep die al van verre. „Bent u nog bezig met
dat gevaarlijke autootje?" „Nee", zei heer Bommel kort.
„Het is allemaal bedrog en zwendel. Met scherp inzicht heb
ik mijn vermogen losgemaakt uit een wankele beurs om het
IK HEB niJN JPJJ&L
RAPPORT GE-
KREGEN, PAP. v
WEET TE NOG DAT TE
OOIT ZEI DAT HET NIET
UITHAAKTE WAT VOOR
CITFER5 IK KREEG-
-ZOLANG IK HAAR
niTN UITER5TE BE5T
DEED. TOCH?
HAAR TE HAD VEEL EN VEEL
BETER TE BE5T KUNNEN
DOEN DAN PIT'
Hans Belterman
In veel landen van Noord-Afrika iscouscous het
nationale gerecht en het is tevens het voor
naamste ingrediënt van het gerecht. Couscous
werd in de 19e eeuw door de Fransen die grote
delen van Noord-Afrika bezet hielden naar
Frankrijkgehaald. Het is er nooit populair gewor
den. Ook bij ons is couscous (nog) niet veel ge
vraagd. Daarin kan in de komende maanden ver
andering komen want een aantal producenten
van voedingsmiddelen en enkele grote super
marktketens bereiden acties voor om couscous
in ons land te introduceren. Couscous wordt ge
stoomd in een couscoussier die veel weg heeft
van de bij ons wel bekende rijst-stoom-pan.
Couscous wordt gemaakt met grof griesmeel,
gerstemeel of groene tarwe.
Maaltijdsalade voor 2 - 3 personen:
200 - 250 gram couscous 2 - 2 1/2 dl groenten-
bouillon, eventueel van tablet ca. 5 eetl. (zonne-
bloemlolie 3 tomaten, ontveld 200 - 250 gram
verse (ijskoude) roomkaas, zoals Mon Chou 1
middelgrote aubergine zout witte peper uit de
molen 1 theel. honing 1 eetl. limoen- of citroen
sap ca. 75 gram veldsla
Bereid de couscous zoals op de verpakking is
aangegeven. Neem groentebouillon in plaats
van water. Roer en schep de couscous enkele
malen met een (vlees)vork om. Laat de couscous
koud worden.
Halveer de tomaten en neem kernen, zaad en
vocht weg. Snijd het vruchtvlees in kleine blok
jes. Strooi er een beetje zout over.
Snijd verse roomkaas in blokjes. Roer in een
kommetje honing en limoen- of citroensap door
elkaar. Voeg watzouten peper toe en blijf zolang
roeren tit het zout is opgelost. Klop er 3 eetlepels
olie door, Sprenkel 1 1/2 eetlepel dressing over
de couscous en schep er met een grote vork de
tomatenblokjes door.
Leg de blokjes roomkaas in een kom. Schenk de
Vooruitzichten
dinsdag
woensdag
donderdag
vrijdag
weer
Sè>
V'
max.
4°
4°
3°
4°
min.
1°
0°
0°
0°
wind
W 5
NW 4
Z 5
ZW 4
Zon
vandaag
O op 8'19
onder 1
Maan
vandaag
op 9.42
onder 19.43
Nautisch bericht
Vrij krachtige, aan zee krachtige westenwind, kracht 5 tot
6 Beaufort. Het zicht is tijdens buien matig en de temperatuur
van het kustwater bedraagt 5 graden. Kleine kans op onweer,
Waterstanden
MAANDAG Hoogwater
3 FEBRUARI uur cm uur cm
Vlissingen 03.15 226 15.35 240
Terneuzen 03.35 249 15.56 263
Cadzand 02.50 217 15.11 232
Roompot Buiten 03.08 164 15.28 180
Roompot Binnen 04.35 138 16.59 149
Zierikzee 05.00 161 17.25 174
Krammersl. West 05.16 174 17.38 189
Hansweert 04.15 259 16.36 276
Stavenisse/Yers. 05.00 165 17.25 179
Laag water
uur cm uur en
09.46 219 21.45 171
10.09 229 22.16 175
09.18 214 21.21 16:
09.25 159 21.29 11!
11.06. 144 23.15 09!
11.10 163 23.10 11:
10.59 165 23.10 11'
10.36 243 22.42 195
11.06 162 23.04 115
in de wegwerponderneming van Sickbock te steken. En nu
heeft de schurk het niet meer nodig, wegens een verbete
ring van zijn omstandigheden. Het is treurig!" „Hm", zei
Tom Poes. „Ik ben blij, dat u er niets meer me.e te maken
hebt, hoor. Maar die verbetering van zijn omstandigheden
klinkt alsof er iemand anders belang in stelt. En dan zijn
we toch nog niet van zijn uitvinding af." Hij sloeg een zij
weg in om naar huis te gaan en heer Ollie slofte in diep na
denken verder. „Iemand anders die er belang in stelt?' her
haalde hij bij zichzelf. 'Wat kan de jonge vriend daarmee
bedoelen?"
door Bill Watterson
rest van de dressing er over en schep alles enke
le malen voorzichtig om. Laat alles een half uur
tje staan. Laat de blokjes daarna op een zeef uit
lekken.
Verwijder de beide uiteinden van de aubergine.
Snijd de vrucht in plakken met een dikte van 3/4
centimeter. Bestrooi de plakken met wat zout en
laat ze uitlekken. Trek er gerust een half uur voor
uit.
Maak de plakken daarna droog met keukenpa
pieren bestrijk ze meteen kwastje met olie. Ver
hit intussen een grillpan of -plaat. Strijk er ook
een beetje olie over. Rooster de aubergineplak-
ken aan weerszijden goudbruin.
Presentatie: bekleed bodem en wand van een
glazen kristallenschaal met veldsla. Schep de
couscous er in het midden op. Schik de aubergi-
neplakken er rondom
Strooi de uitgelekte kaasblokjes over de cous
cous.
In grote delen van Europa blijft het koud en daarbij valt van
daag op veel plaatsen sneeuw. In het zuiden blijft het alleen in
Zuidoost-Spanje droog. Daar schijnt vandaag de zon volop en
loopt de temperatuur op tot 19 graden in Andalusië. In het noor
den, op de grens met Frankrijk valt regen en loopt het kwik niet
verder op dan tot 13 graden. Ook Frankrijk is regenachtig, maar
in het noordoosten valt veelal sneeuw bij zo'n 2 graden. Meer
sneeuw valt er in het zuiden van Duitsland, Tsjechië en Polen.
In Oost-Polen blijft het kwik daarbij op -7 graden steken.
In Rusland vriest het overdag ruim 14 graden. Morgen wordt hf'
er nog kouder met maxima rond -20 graden. Het blijft er droog
en de zon schijnt er volop.
Een dik pak sneeuw, zoals afgelo- Door: Johan Reuk;
pen zatedag in Clinge werd bereikt,
23 centimeter, zit er de komende dagen niet meer in. Hoewel de
temperatuur overdag verder gaat oplopen, wordt het niet echt
zacht, want de verwachte maxima liggen iets onder het langjarig
gemiddelde. Bovendien blijft er heel de week kans op winterse
buien, zodat de winter nog niet is verdreven. De sneeuwdeken
in Zeeland en Brabant bleef niet lang liggen, want de sneeuw die
vrijdag viel en zaterdag werd aangevuld, verdween in de loop var
gisteren gedeeltelijk. Vanochtend ligt op beschutte plaatsen mis
schien nog een centimetertje, maar de diverse buien van vandaag
maken daar korte metten mee. Er kan ook een enkele hagel- of
natte sneeuwbui voorkomen. Daarbij voelt het buiten guur aan
door een aan zee krachtige westenwind. In Brabant is de sterkte
van de wind vrij krachtig, windkracht 5. Vooral vanmiddag is er
soms ook een beetje zon en loopt het kwik op tot 5 graden.
Vanavond en vannacht leveren
de buien mogelijk enige tijd
sneeuw op met kans op een
sneeuwdekje. De temperatuur
daalt dan tot rond het vries
punt. Morgen en overmorgen
verandert er weinig. De wes
telijke wind blijft buien aan
voeren die soms een winterse
lading bij zich hebben.
Woensdagmiddag wordt de
kans op opklaringen echter
groter. Tijdens die opkla
ringen is er vooral in Brabant
's nachts lichte vorst, omdat
dan ook de wind afneemt.
Donderdag wordt het wat min
der zacht met maximaal 3 gra-
den. Het blijft echter wisselval
lig met (winterse)buien en verwachting voor
soms veel wind. maandagafebruari2003
Winterse bui
Zeeland: Waterkoud
DINSDAG
Hoog
water
Laag water
4 FEBRUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
03.55
228
16.15
234
10.19
217 22.26
16:
Terneuzen
04.10
251
16.32
258
10.46
225 22.50
17t
Cadzand
03.27
219
15.47
226
09.55
211 22.00
16:
Roompot Buiten
03.48
167
16.16
175
10.05
159 22.15
11!
Roompot Binnen
05.16
138
17.35
142
11.45
144 23.34
09:
Zierikzee
05.30
162
18.00
168
11.45
163 23.40
11!
Krammersl. West
05.56
171
18.12
180
11.35
164 23.40
117
Hansweert
04.49
260
17.07
272
11.16
239 23.15
19/
Stavenisse/Yers.
05.36
165
18.00
172
11.40
162 23.40
11!
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
lichle sneeuw
matige sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Europa: Kou blijft
14 A)
O 15 0®-J
16
VERWACHTING VOOR MAANDAGMIDDAG 3 FEBRUARI 2®
