PZC
Het landschap vertolkt de hoofdrol
W1
Boerenkaas rijpt voor publiek in Nisse
Nieuw-Zeeland
zaterdag 1 februari 2003
stoten wat Erewhon is.Draai
het om", zegt Mark kort, ,,dan
krijg je Nowhere." Butler was
een homesteader, een eerste
blanke boer die de ziel van het
landschap en de eenzaamheid
prachtig heeft beschrijven.
We rijden over Marks land, en
Nieuw-Zeeland is zeer in
trek op dit moment. Het
volstrekt onbedorven karak
ter, de relaxte atmosfeer en
de overweldigende natuur
zijn voor veel toeristen reden
om naar de andere kant van
de wereld te vliegen. De film
trilogie The Lord of the
Rings, waarin het landschap
van Nieuw-Zeeland een
hoofdrol speelt, heeft het
vuur nog hoger opgedraaid.
Tolkiens Middle-Earth
wordt nu al bezocht door
twee miljoen mensen, de
helft van het aantal NZ-be-
woners. We reden langs loca
ties, praatten met aanwo-
nenden en verbaasden ons
over zoveel moois.
Eerst kwamen de helikopters,
de verkenners, toen werd
het stil en daarna veranderde
een jaar lang mijn leven, mijn
wereld zo erg, dat het me ver
baasde. Mark Dewsbery
schreeuwt in de cabine vol boe-
renrotzooi tegen het lawaai van
de storm in. Hij is de jonge boer
van Mount Potts Station;
zeshonderd vijf tig vierkante ki
lometer, vijfduizend merino-
schapen, vijfhonderd stuks
roodwild, vijfhonderd koeien,
vijf honden en een Engelse
vrouw, Marie-Claire.
„Ik had nog nooit van Tolkien
gehoordToen ze de set begon
nen te bouwen ben ik De Ring
gaan lezen. Net als miljoenen
anderen. De stroom bezoekers,
die nu het filmlandschap wil
zien en doorvoelen wordt steeds
breder. Ik kan dat niet hebben,
deze streek is zo hard als ze
kwetsbaar is en zo mooi als ze
leeg lijkt."
Mark Dewsbery kijkt door het
getraliede achterruitje van zijn
vrachtwagen. Op de platte laad
bak balanceren de honden bij
elke hobbel, bij elke kuil. „Als er
een afvalt moet hij zelf terugko
men. Behalve die ouwe, die help
ik. Dit is Erewhon van Butler."
Wie in dit harde land niet jong
leert, zal nooit oud sterven.
Als we kniediep door een brede
zijarm van de Rangitata-rivier
stuiteren vragen we in horten en
Goudwassen bij Arrowtown.
Voor informatie over locaties en inlichtingen:
email: enquiries@nztb.govt.nz
www.purenz.com
http://nieuwzeeland.pagina.nl
www.landenweb.com
http://www.lordoftherings.net/
New Zealand Tourism - London, Engeland. Tel: +44 20 79301662 of
fax:+44 20 78398929.
Malaysia Airlines/KLM, Singapore Airlines en Qantas vliegen van
Schiphol op Nieuw Zeeland. Air New Zealand vanaf Londen
wel tien kilometer breed.
Als we de vallei uitrijden naar
een bewoonde wereld stuift het
tien kilometer lang. Dan ver
hardt de weg zich; een erfenis
van Peter Jacksons film, duur
ste aller tijden.
In Wellington treffen we de re
gisseur, als vrijwel altijd in kor
te broek. Jackson, zijn ongeken
de spectaculaire filmtrilogie
The Lord of the Rings, film
maatschappij New Line Cinema
en alle anderen die betrokken
waren bij de vier jaar durende
verfilming hebben drie dingen
bereikt; onsterfelijke roem, mil
jarden aan omzet en een niet te
stuiten aandacht voor Nieuw-
Zeeland.
„Ik houd van mijn land. Geen
ander kon Middel-Earth zijn.
Elders had ik Tolkien nooit ge
filmd. Vanaf mijn achttiende
wilde ik hier draaien."
Alles is gedaan om te voorko
men, dat de film een afdruk ach
terliet in een van de puurste
landschappen ter wereld, uit de
oceaan omhooggeduwd. Voor
de Veldslag in het Helmsdiep,
het dreunende slotakkoord van
The Two Towers met een zee van
figuranten liet hij uit Welling
ton kilometers tapijt invliegen
om maar niets te beschadigen.
En toen er een jaar voorbij was
vloog er weer een helikopter bo
ven Mount Sunday. Om aan de
hand van eerder gemaakte foto 's
te controleren of ingezaaid gras
was opgekomen en alle steentjes
waren teruggelegd.
We lopen met John, een bos
wachter in het nationale park
Abel Tasman, een pad af langs
de kust. „Als je eenmaal een
steen oppakt of omkeert is het
microleven daaronder voorgoed
naar de sterren. Dus laten we
het niet mooier maken dan het
is. Bovendien is het nog maar de
vraag of wij al die toeristen, die
nu extra komen, in banen kun
nen leiden."
In de harde storm vol regen, ha-
foto's Thoni Olink
gel en natte sneeuw slippen en
glijden we voorzichtig langs
eeuwenoude beuken. We zijn
van Queenstown naar Glenor-
chy gereden. Op een wegwijzer
stond zo maar Paradise.
Oerbos
„Volg precies het pad, dat is vei
lig", zegt de gids. De gebruike
lijke overvoorzichtigheid heeft
ook te maken met het land
schap. We lopen immers in
Lothórien, Tolkiens ijle Elfen
woud. „Deze bomen hebben
nooit tegenstanders gehad, geen
grazers, geen dieren die hun
bladeren pakten. Dus zijn de
boomblaadjes hier klein, teer en
laag bij de grond. Echt oerbos,
zoals je het volgens biologen,
nergens ter wereld meer tegen
komt."
Alles is bijna weerzoals het was,
al honderdduizenden jaren. On
danks de dikke stroom bezoe
kers. Dat leidt wel eens tot te
leurstelling voor alle toeristen,
die speciaal voor de filmlocaties
zijn gekomen. „In die vallei
werd Isengard ingevoegd met de
computer, daar is Amon Hen uit
De Ring gesitueerd en in die
weilanden zijn veldslagen met
honderden Ores gevoerd
„Als ik met de foto's thuiskom
zegt iedereen; 'Erg mooi, maar
waar is de filmset9' De Oosten
rijker die voor ons loopt kan er
zelf wel om lachen. „Wat over
blijft is de natuur, onvergelijk
baar. Iedereen mag daar zijn
fantasieën op loslaten."
Een uur na het bos razen we met
zestig kilometer per uur in een
jetboot over zeer ondiep water
Een ijswind, sneller dan de boot,
freest groeven in het gezicht.
Met een kwajongensachtige
draai van 360 graden stopt de
stuurman van Dart River Safa
ris bij een broedend eendenkop
pel. Die blijven in het geweld
van 250 pk zitten. „Ze zijn al ge
wend aan de boten, aan de toe
risten, leuk hè." Dat is precies
waar velen bang voor zijn.
We rijden in cirkels boven Wel
lington uit. Dit is Mount Victo
ria. Als we uitstappen zegt Ian
Brodie: „De vier Hobbits waren
hier banger dan jullie." Om
hooggetrokken wenkbrauwen
genereren zijn volgende opmer
king: „Die boom daar, met die
hoge wortels, daar schuilden ze
onder voor de Zwarte Ruiters."
Als we dichterbij komen, zien
we twee Japanners op de grond
liggen om foto's te maken. Elke
boom in Nieuw Zeeland heeft
nu een betekenis.
Boek
Ian Brodie heeft dat vroeg inge
zien. Zijn boek. The Lord of the
Rings-Location Guidebook
staat vanaf de eerste dag nr 1 op
de bestsellerlijst en wordt ook in
Azië waanzinnig verkocht.
„Straks komt filmdeel 3. Ik
moet nog wachten met mijn
aanpassingen." Uiteindelijk zal
de slimme Brodie wel met een
Guidebook to end all Guide
books komen.
Overal zien we toeristen met
zijn boekje in de hand rondlo
pen en zoeken. Ook veel Nieuw-
Zeelanders.
Ian Brodie zegt: „Al staat er van
de sets niets meer - op Hobbiton
na, hoog op het Noorder Eiland,
waar de holen en Hobbit-h uizen
bleven - de overweldigende na
tuur blijft."
En zijn angst voor te veel pu
bliek? Brodie haalt zijn schou
ders op: „Een unieke kans
Nieuw-Zeeland neer te zetten.
Anderen moeten de toeristen in
banen leiden. En veel land, zoals
dat van Mark Dewsbery is niet
openbaar." Enkele dagen later
rijden we langs de rivier de
Hutt, die voor Frodo en Sam de
Anduin heet. Een groep jonge
Duitsers zwerft in de regen.,,We
zijn Tolkien-fans, we zijn de
weg kwijt." Zo niet de dominee
van de kerk, die we even later
passeren. Voor het witte gods
huis staat een bord met de gou
den filmletters: Jesus, the Lord
of all Things.
Thom Olink
Afdalend van Mount Sunday, het hart van Rohan, een overdonderende leegte.
dus door Tolkiens Rohan, het
land van het paardenvolk, de
Rohorrim. Hier, op vijftig kilo
meter van Christchurch en te
gen de zonschitterende Alpen
aan, lag voor regisseur Peter
Jackson het land Edoras van
Koning Theoden. Deze vol
strekt onbedorven Rangitata-
vallei was de adembenemende
achtergrond, de ziel voor het
centrale deel van de Ring-film
The Two Towers.
„Toen kwamen de vrachtwa
gens, vier kilometer lang, met
duizend mensen die negen
maanden lang de set bouwden.
En eigen hotels, straatnaam
bordjes en huizen. Ze bouwden
de koningshal Meduseld, zo pre
cies, ongelooflijk.
We rijden de heuvel op, Mount
Sunday, waar het complete
dorp met paleis stond. De
vrachtwagen kan niet verder,
we lopen voorover en houden
ons in de striemende wind soms
vast aan het harde, taaie gras.
Bovenop draaien we rond,
schuinhangend en kijken zo ver
als we maar kunnen naar het
mooiste landschap dat we ooit
hebben gezien. De Alpentop
pen vol sneeuw daveren in
de ijle lucht en de rivier bestaat
uit twintig en meer stromen,
NORTH ISLAND
New Plymouth
TASMANZEE
Hastings
Nelson o <£JE
x Wellington
NIEUW-ZEELAND
r
SOUTH ^Christchurch
ISLAND r
Glenorchy Rangitata 0
f S 9 «Arrowtown 0
Que^nstoWn
0
6
STEWARD ISLAND
Liefhebbers van kaas die een keer wil
len zien hoe dit product wordt ge
maakt kunnen sinds vorig jaar juni te
recht op Kaasboerderij Ter Nisse van
Lenny en Marco Nieuwenhuijse in Nisse.
Lenny Nieuwenhuijse runt hier de kaas
makerij en het bijbehorende winkeltje.
Daarnaast verzorgt ze de groepsrondlei
dingen in de kaasmakerij
I „We hebben zo'n vijf jaar geleden de
boerderij van Marco's ouders overgeno
men. Na een aantal jaren kwamen we op
j het punt dat we het bedrijf moesten uit
breiden. We hadden de veestapel kunnen
vergrotenmaar we hebben gekozen voor
de kaasmakerij. Ik had hier al langer
plannen voor en vorig jaar was het mo
ment om dit eindelijk uit te voeren", ver
telt Lenny Nieuwenhuijse.
Terwijl haar man zich voornamelijk met
het vee bezighoudt, verzorgt Nieuwen
huijse de kaasafdeling en de bezichtigin-
J gen voor het publiek. Twee keer in de
week maakt ze van zo'n 1200 liter rauwe
melk van de eigen koeien de kazen. Naast
de acht verschillende soorten kaas,
wordt er ook nog karnemelk en - in de zo
mer - ijs gemaakt.
„Bezoekers krijgen bij binnenkomst al
tijd een eigengemaakt karnedrankje met
zwarte bessen. Dat is een soort streekre
cept. Voordat ik over de kaas begin, ver
tel ik ook altij d eerst over de omgeving en
over streekproducten die we hier bij de
kaas en de karnemelk en het ijs gebrui
ken. Ik vind het leuk om met deze pro
ducten te werken. Het liefst, net als onze
kaas, op een zo natuurlijk mogelijke ba-
Na de eerste uitleg krijgen bezoekers een
video over kaasmaken te zien. Daarna
wordt de kaasmakerij van de boerderij
zelf bekeken en wordt er uiteraard kaas
geproefd. De smaak van de kaas is overi
gens per keer iets verschillend. „Dat
komt omdat wij niet pasteuriseren en
ook geen zaken zoals kleurstoffen toe
voegen. Kaas uit de fabriek heeft die toe
voegingen wel en smaakt daarom altijd
exact hetzelfde. We hebben ook een aan
tal vaste klanten dat hier zijn kaas haalt,
omdat ze geen kleurstoffen mogen of om
dat ze op een speciaal dieet zijn waar on
ze kaas, in tegenstelling tot fabrieks-
kaas, wel in past", legt Nieuwenhuijse
uit.
Zij verkocht na de start van de kaasboer
derij vorig jaar zo veel kaas dat ze nu
hard moet werken om weer een voorraad
op te bouwen: „Een kaas moet al zes we
ken rijpen voordat het jonge kaas is. Ou
de kaas moet tien maanden rijpen. Ik heb
vooral oude kaas nodig en dus ook een
voorraad om een aantal kazen lang te
kunnen laten liggen. Dat vind ik ook het
leuke van het kaas maken. Als je met de
rauwe melk niets doet, dan is deze na drie
dagen bedorven. Maak je er kaas van,
dan kun je die jaren bewaren."
Steffan ter Maat
Openingstijden kaaswinkel: maandag,
woensdag en vrijdag van half twee tot
half vijf, zaterdags van negen uur tot half
drie. De kaasmakerij is alleen te bezich
tigen op afspraak en huiten de winkeltij
den. De bezichtiging is voor groepen van
tien tot vijfentwintig personen en kost
3,50 pp. Kaasboerderij Ter Nisse, Zuid-
weg 8, 4443 AB Nisse: tel. 0113-649797
Mevrouw Nieuwenhuijse in haar kaas
boerderij. foto Willem Mieras
