Zuidoever beleeft ware renaissance
W5
De B-kant
van Londen
Tuinen
Nieuwjaar
Boerderij
Piratencruise
Reide
zaterdag 25 januari 2003
Londen is een magneet die
mensen blijft aantrek
ken. De stad mag dan de
duurste zijn van heel Euro
pa, met hotelprijzen die de
pan uitrijzen, met een ver
keersdrukte die immens is,
met een openbaar vervoer
systeem dat schier onbetaal
baar is; de toeristen blijven
toestromen. Jaarlijks mil
joenen, in alle seizoenen.
De zwervers zijn weer terug
in het straatbeeld. Halver
wege de Millenniumbrug zit er
een die, zo lijkt weggelopen uit
een roman van James Keilman.
Diep weggedoken in een versle
ten jas, om zijn hoofd twee voet
balshawls en in zijn handen een
kartonnetje waarop passanten
gevraagd wordt een bijdrage te
leveren voor de aanschaf van
nieuwe schoenen.
In de jaren '80 wist Margaret
Thatcher, de ijzeren dame, wel
raad mee met bedelaars. Weg
moesten ze uit de straten, de sta
tions, de metrogangen. Ze
stuurde bulldozers naar de kar
tonnen stad bij Waterloo Sta
tion en liet alles met de grond
gelijkmaken.
Ze slaagde er ook in om één van
haar grootste vijanden, de link
se burgemeester van Groot-
Londen, Ken Livingstone, op
non-actief te zetten. Ze doekte
de Groot-Londense raad op en
zorgde ervoor dat Londen jaren
rechtsstreeks bestuurd werd
door de rijksoverheid.
Niet alleen de zwervers zijn te
rug. Ook Livingstone vervult
zijn oude functie sinds mei 2000
weer. In een ander Londen dan
van de jaren tachtig. De stad is
de voorbije jaren ingrijpend
veranderd. Oostelijk van de To
wer Bridge hebben de vroegere
goedkope woonkazernes en
grauwe opslagloodsen plaats
gemaakt voor peperdure appar
tementencomplexen, hoge kan
toortorens (Canary Wharf) en
winkelcentra. In de City draai
en hoogwerkers voortdurend
rondjes en schiet het ene na het
andere nieuwe hi-tech kantoor
de lucht in. Londen is de speel
tuin van de hedendaagse archi
tecten, iets wat kroonprins
Charles moeilijk verkroppen
kan en wat hem regelmatig
brengt tot uitspraken waarin hij
pleit voor nieuwbouw in de En
gelse traditie, wat dat ook moge
wezen.
Zuidoever
De bouwwoede beperkt zich
niet alleen tot de Docklands en
de City. Ook op de zuidoever van
de Theems, het stadsdeel van
Bermondsey tot Battersea, ook
wel de B-side van Londen ge
noemd, beleeft een ware renais
sance. Een opleving waaraan
Het grootste reuzenrad ter wereld is van Nederlandse makelij en staat in Londen.
zelfs Ken Livingstone, die sinds
mei 2000 weer voorzitter is van
het nieuwe bestuur van Groot-
Londen, zijn bijdrage heeft ge
leverd. Onder leiding van de
vroegere loony-lefter werd
vlakbij de Tower Bridge, op de
zuidoever, een onderkomen
voor het nieuwe stadsbestuur
van Groot-Londen gebouwd.
Het futuristisch grotendeels
glazen gebouw heeft de vorm
van een enorme badmuts en
kostte Londen een kleine mil
joen euro. In juli werd het ge
bouw dat ontworpen werd door
de vermaarde Britse architect
Norman Forster (ook verant
woordelijk voor de nieuwe
Reichstag in Berlijn en de
centrale hal van het Britse Mu
seum) door de 450 medewerkers
die Londen runnen in gebruik
genomen.
Londen telt meer dan dertien
duizend bouwwerken met een
beschermde status. Het zijn die
paleizen, poorten, hofjes, he
renhuizen en de pleinen die het
beeld van de Britse hoofdstad in
sterke mate bepalen. Het leeu
wendeel van de monumenten
staat op de noordoever. De laat
ste jaren wordt echter de zuid
oever steeds aantrekkelijker
voor bezoekers.
De Britse ontwerper Terence
Conran besloot in 1989 het sa
neringswijkje bij Butlers
Wharf, vlakbij de Tower Bridge,
op te leuken met een Design
Museum. Het moderne witte ge
bouw aan de Theems is uitge
groeid tot een aardige publieks
trekker. Wie meer wil weten
over de ontwikkeling van tan
denborstels, stofzuigers, rol
stoelen, wasmachines en meu
bels komt in het museum goed
aan zijn trekken.
Het wijkje rond het Design Mu
seum is een mooi voorbeeld van
laat 20e eeuwse stadsvernieu
wing in Londen. De oude pak
huizen zijn omgebouwd tot dure
appartementen en chique win
kels en restaurants. Iets verder
westelijk, aan Maquire Street,
ligt het Bramah Museum of Tea
Coffee, waar de geschiedenis
van de thee-cultuur in Groot-
Brittannië in woord, beeld en
voorwerpen wordt uitgebeeld.
Een bezoekje aan dit museum
maakt ook duidelijk waarom de
Britten er nog steeds niet in sla
gen een fatsoenlijke pot koffie te
maken, terwijl er al sinds de
17de eeuw koffiehuizen te vin
den zijn in de Britse hoofdstad.
Southwark
Ten zuiden van de London
Bridge (de enige brug die de stad
tot begin 19de eeuw rijk was)
strekt zich de wijk Southwark
foto's GPD
uit. De geschiedenis van dit
stadsdeel gaat terug tot de Ro
meinse tijd. Eeuwenlang moes
ten reizigers uit het zuiden via
Southwark naar Londen reizen.
In de 17de eeuw gold het stads
deel als een ware poel van ver
derf met tal van bordelen, kroe
gen en theaters. De autoriteiten
hadden verboden dat er in de
stad theaters gebouwd werden.
Het gevolg was dat ze, de Globe,
de Rose, de Zwaan en de Hoop,
op de zuidoever werden opge
trokken en acteurs uit de Sha-
kespeariaanse tijd gelegenheid
boden om hun kunsten uit te
voeren. De befaamste Britse to
neelschrijver hield zich ook re
gelmatig op in Southwark, sa
men met zijn broer Edmond. die
na zijn dood werd bijgezet in de
kathedraal van Southwark.
Op de plek waar William en Ed
mond hun brood verdienden
staat sinds 1997 een nieuw Glo
be-theater, een exacte kopie
van het origineel dat in 1642
door de troepen van Olivier
Cromwell werd vernietigd. Het
witte vakwerkgebouw met rie
ten dak is volledig in oude stijl
opgetrokken met 400 jaar oude
eiken balken zonder dat daarbij
moderne materialen werden
aangewend. Het gebouw is vol
ledig spijkerloos. In het theater
worden vrijwel dagelijks to
neelstukken opgevoerd. Verder
is er een tentoonstelling inge
richt over het Engelse toneel in
de 16e en 17e eeuw, compleet
met special effects uit die tijd.
Honderd meter en vier zwervers
verderop ligt de Millennium-
brug van Forster, die in het mil
lenniumjaar in gebruik had
moeten worden genomen, maar
waarvan de opening een jaar
moest worden opgeschort om
dat de verbinding niet stabiel
bleek. Extra spankabels moest
aangebracht worden om het
moderne bouwsel op zijn plaats
te houden.
De brug verbindt twee van Lon-
dens toeristische topattracties
met elkaar. De Sint-Pauls ka
thedraal van Chr istopher Wren
en de Bankside krachtcentrale
van Giles Gilbert Scott uit de ja
ren '30. De centrale met zijn 99
meter hoge schoorsteen (expres
1 meter lager dan de koepel van
de St-Pauls) was tot 1986 in ge
bruik voor de stroomopwek
king, maar werd in 1999 omge
bouwd tot een nieuw centrum
voor Moderne Kunst, het Tate
Modern. De architecten Herzog
en de Meuron plaatsen bovenop
de bovenste verdieping van de
centrale een enorme glazen ga
lerij en bouwden de grote turbi
nehal om tot één kolossale expo
sitiehal. Tate Modern trok vorig
jaar ruim vijf miljoen bezoe
kers, waarmee het -na het Brits
Museum- de populairste attrac
tie was van Londen
De vaste collectie van Tate Mo
dern omvat werken van Dali.
Picasso, Rothko, Pollock, War
hol, Matisse, Cézanne, Ernst en
Kiefer, die thematisch over de
hogere verdiepingen zijn ver
spreid. Los van deze collectie
heeft Tate in een paar jaar tijd
een reputatie opgebouwd met
speciale avantgardistische ten
toonstellingen. Veelal in de
enorm lange en hoge centrale
hal. Die bijna honderd meter
lange ruimte is tot april groten
deels in beslaggenomen door
een werk van Anisch Kapoor,
dat lijkt op het binnenste van
een enorme walvis. Een groot
roodbruin PVC-membraan, op
gehangen aan drie ringen, wekt
de indruk op bezoekers op de
halvloer of ze opgeslokt zijn
door een gigantisch monster.
Is de voormalige krachtcentrale
verworden tot een ware cul
tuurtempel het iets westelijker
langs de Theems gelegen grijs-
betonnen complex met de Royal
Festival Hall, de Qeeun Eliza
beth Hall, het National Film-
theatre en de Hayward Gallery
ontbeert die uiterlijke allure.
Architectonisch mag het laby
rinth aan zalen er niet uitzien,
het herbergt wel zowat alle
kunstuitingen die er te vinden
zijn. Het tussen 1951 en 1970
opgetrokken complex is gedeel
telijk gerenoveerd. De facelift
zal de komende jaren verder
worden voltrokken.
Reuzenrad
Vlakbij het complex torent het
Oog van Londen, het meer dan
135 meter hoge reuzenrad van
Nederlandse makelijk, boven de
bebouwing uit. Het rad telt 32
glazen gondels die 800 mensen
kunnen bergen en die vervol
gens in een half uur durende
draai kunnen genieten van een
prachtig uitzicht over de we
reldstad.
Het was oorspronkelijk de be
doeling om het Oog in 2005 te
verplaatsen naar een andere lo
catie in Londen, maar het ziet er
niet uit dat dit gebeuren gaat,
omdat de stedelingen immid-
dels van het beeldbepalende ob
ject zijn gaan houden.
Op een steenworp afstand van
het Oog, pal tegenover de
Houses Of Parliament, ligt de
County Hall, het voormalig on
derkomen van de Londense
stadsraad. Toen Thatcher in
1986 de raad opdoekte kwam
het monumental pand uit 1922
leeg te staan. Meer dan tien jaar
werd er gezocht naar een andere
bestemming. Nu herbergt het
gebouw het Dali-museum (met
de op één na grootste collectie
van de Spaanse schilder) en -in
de kelder- het grootste zeeaqua
rium van Europa.
Wie in plaats van een vislucht
zijn neusgaten belasten wil met
de geur van de oorlog kan niet
om het Imperial War Museum
heen Het grote gebouw, een oud
ziekenhuis, is afgeladen met
oorlogtuig, van wapens tot
vliegtuigen, van raketten tot
propagandamateriaal, maar het
museum richt zich geenzins op
de verheerlijking van gewapen
de conflicten. Integendeel. Een
tocht door de nagemaakte loop
graven uit de Eerste Wereldoor
log -compleet met geluid en
stank - is een onvergetelijke er
varing.
Conny van Gremberghe
Tate Modern met zijn199 meter hoge schoorsteen trok vorig jaar ruim vijf miljoen bezoekers.
Londen is tegenwoordig vrij goedkoop te berei
ken met Rvanair (Charleroi) en EasyJet
(Schiphol). Enkele reisvluchten vanaf 9.99 euro.
Ook KLM en BA bieden goedkope retourvluchten
aan respectievelijk vanaf Amsterdam en Brussel
voor 99 euro. De grote vliegtuigmaatschappijen
vliegen op Heathrow. Snel reizen gaat ook met de
hogesnelheidstrein De Eurostar vanaf Brussel-
Zuid. Retourreizen tweede klas vanaf 99 euro. Di
verse touroperators bieden boot-treincombina-
tiereizen aan, maar die raken steeds minder in
zwang. Met de auto naar Londen gaan is mogelijk
via boot en Chunnel maar duur. Parkeren in de
stad is bovendien schier onbetaalbaar.
Londen heeft talloze hotels in alle prijsklassen.
Veel hotels zijn direct te boeken via het internet,
maar het aanbod van grote touroperators (Arke,
Oad, De Jong Intra) is zeker zo goed en vaak nog
beduidend goedkoper. Het hotelaanbod in wijken
als Earls Court, Paddington en South Kensington
is omvangrijk, maar het gebodene is vaak de prijs
niet waard. Het openbaar vervoer in Londen is
goed, maar peperduur. Een metrorit van 250 me
ter kan oplopen tot 2,5 euro.
De door Nederlandse reisondernemingen aange
boden meerdaagse reispassen lonen meer dan de
moeite. Voor gezinnen zijn in de grotere (me
trostations goedkope familiedagkaarten te krij
gen. Veel grote musea in Londen zijn gratis te be
zoeken.
In februari gaan veel mensen
een beetje aan het naderend
voorjaar denken, aan werken in
de tuin. Geen wonder dat febru
ari de maand van veel tuin-
shows is. Van 6 tot en met 9 fe
bruari is er de Tuinvaria in de
IJsselhallen in Zwolle, waar in
formatie wordt gegeven over
tuin en romantiek, over hoe je je
terras verfraait, over landelijk
wonen, en er is een plantenplein
en tuintheater.
Volwassenen betalen 8 euro en
tree, kinderen onder de 12 mo
gen voor niets naar binnen.
Informatie op website
www.ijsselhallen.nl.
In de Brabanthallen in Den
Bosch wordt van 19 tot en met
23 februari l^et grootste tuine-
venement van Nederland ge
houden; Tuinidee 2003. Niet
minder dan 275 fabrikanten,
kwekers en hoveniers zullen
hun waar daar presenteren. En
tree voor volwassenen 9.75 Eu
ro, voor kinderen tot 12 jaar 5
Euro.
Meer informatie op website
www.tuinidee.nl.
Voor Chinezen moet het
nieuwjaar nog beginnen: 1
februari is nieuwjaarsdag (voor
hen het jaar 4700) van - volgens
de Chinese dierenriem - Het
Jaar van de GeitDe in Den
Haag wonende Chinezen maken
er via hun draken- en leeuwen-
dans-federatie zelfs een heel
festival van. Dat begint om 13
uur met een, ongetwijfeld door
veel vuurwerk begeleide op
tocht van draken en leeuwen,
vanaf Gedempte Burgwal 20 C.
Vervolgens gaat de stoet via de
Wagenstraat, St. Jakobsstraat
en Gedempte Gracht langs de in
Little China Town gevestigde
Chinese bedrijven naar het
Spuiplein. Daar wordt om 16
uur nog een demonstratie Chi
nese gevechtssporten uitge
voerd.
Meer informatie op website
www.chineesnieuwjaarsfesti-
val.nl.
Dit jaar 2003 schijnt tot het
Jaar van de Boerderij te zijn
uitgeroepen. In Nederland wor
den dus allerlei activiteiten ge
organiseerd rond dit thema. In
Drenthe, dat nog relatief veel
authentieke boerderijen heeft,
hebben ze afgelopen maand op
de website www.beleef-
drenthe.nl een speciale doorlink
naar Het Jaar van de Boerderij
in Drenthe gemaakt, waarop
speciale arrangementen (Bed
and Breakfast), routes, streek
producten en andere activitei-
teiten worden gemeld, om de
Drentse boerderij van heel
dichtbij te beleven.
Februari is de maand waarin
de Voorjaarsvakanties be
ginnen. maar waarin ook Valen
tijnsdag zit. Twee gelegenheden
waarop DFDS Seaways wil in
haken met speciale cruises van
af Ijmuiden. Voor kinderen wor
den er tijdens de schoolvakantie
speciale PiratenMiniCruises
georganiseerd, waarop Jack de
Piraat de kids zal verwelkomen
in de Piraten Club en ze zal ver
rassen meteen tovershow. Voor
de ouderen, mits ze een beetje
romantisch ingesteld zijn, heeft
DFDS driedaagse Valentijns
Minicruises, inclusief een ro
mantisch candlelight-diner.
Meer informatie op website
www.dfdsseawavs.nl.
Het is een stukje rijden maar
als je dat er voor over hebt
sta je op de Punt van Reide, een
van de Noordelijkste plekjes
van ons land, vlakbij Termun-
ten in de provincie Groningen.
De Punt van Reide is het enige
deel van de oeverwal van de ri
vier de Eems, dat intact bleef
nadat tussen 1300 en 1510 het
omliggende Reiderland werd
weggeslagen en de Dollard ont
stond. Nu is het aan die Dollard,
de open waterverbinding tussen
Nederlanden Duitsland naar de
Noordzee, een belangrijke
broed-, rust-, en overwinte
ringsplaats voor vogels. Grote,
maar ook kleine, zoal de frater,
de tapuit en de steenloper
Op zaterdag 8 februari kun je er
meedoen aan een wandeling va n
de Stichting Het Groninger
Landschap, die om 10 uur bij
het Bezoekerscentrum De Rei-
dehoeve aan de Dallingweer-
sterweg 30 in Termunten begint.
De tocht duurt twee uur, deel
name is gratis.
