Je wordt kieskeurig in een winkel als deze
^an de communisten naar de top van Unilever
Ad Burger, uitbater van een chocolaterie
27
zaterdag 25 januari 2003
Uzou deze eens moeten proeven",
wijst de vakman op een ronde bon
bon in het schaaltje met chocoladever
snaperingen dat naast de thee wordt uit-
geserveerd. De suikerpatiënt tegenover
hem wil even niet denken aan wijze medi
sche adviezen en slaat onverbiddelijk toe.
Zichtbaar meegenietend wacht de trak-
tant op het gemompel waaruit goedkeu
ring valt af te leiden. Adriaan Jacob Bur
ger kijkt er niet van op: een andere reactie
was eenvoudig niet mogelijk bij het ver
orberen van die zachte karamel met
room. „Die combinatie doet het verrekte
goed", prijst de detaillist. „Soms", bekent
hij„soms heb ik ook moeite om me te be
dwingen."
We bevinden ons temidden van uitgelezen
bouwmateriaal voor het optrekken van
een appetijtelijk Hans en Grietje knibbel-
-knabbelhuisje. In de chocolaterie te Middel
burg prijkt het luxe snoepgoed zover het oog
reikt. De zeventigjarige die er de scepter
zwaait lust er wel pap van, maar weet zich te
beheersen. Maar voor de toonbank bezwijken
ze bij bosjes. De aanblik is dan ook onweer
staanbaar. Schalen met heerlijkheden rijgen
zich aaneen.
Ad Burger heeft het middenstanderschap
thuis al afgekeken. Vader had een bakkerij in
Veere. ,,Ik ben daar geboren in het huis van Va
lerius, je weet wel van de Gedenck-clanck."
Burger junior begon meer dan een halve eeuw
geleden zijn ondernemerschap door aan de
Korte Delft in Middelburg een bestaande cho
colaterie over te nemen. ,,Ik had niet zoveel zin
in de bakkerij." Niet dat hij nou zoveel ophad
met de chocoladebranche.,De aanleiding was
gewoon dat ik werk zocht. Er kwamen in die
tijd ontzettend veel mensen terug uit Indone
sië. Die moesten allemaal werk hebben. En die
gingen voor."
De zaak was bij de overname simpel van opzet.
Een pakje PK-kauwgom, een rolletje King,
losse Rang, dat werk. Op zaterdag was het
druk met. de jeugd die snoepgoed voor het
weekend kwam inslaan en die daarbij een
keuze maakte uit de inhoud van de stolpfles-
sen. Burger is gaandeweg het assortiment
gaan verdiepen. Daardoor groeide de klandi
zie, maar de ruimte bleef hetzelfde. Zo ont
stond de noodzaak om naar elders in het cen
trum van Middelburg te verkassen. Bij elkaar
heeft Burger in de loop van de jaren op vier
plekken in de stad winkel gehouden.
De Middelburgse chocolaterie heeft een be
kendheid die tot ver over de landsgrenzen
reikt. Daar heeft het toerisme een handje bij
geholpen. Maar het zat 'm ook in de onderne
mersfilosofie die Burger er steeds op na heeft
gehouden: consequent beleid voeren, niet van
de hak op de tak springen.,En specialisme na
streven met perfectie. Niet gauw genoegen ne
men met wat je hebt." De opkomst van de di-
eetartikelen, met name voor diabetici, legde
Burger geen windeieren. Dat bleek een enor
me markt te zijn. En niemand anders had zo'n
grote sortering als hij. Daar kwamen ze van tot
in België om. Later is daar de klad in gekomen
door de veranderde visie van de medici over
wat je wel en niet kunt eten als diabeet. De ac
tie 'snoep verstandig, eet een appel' deed de
nering van Burger ook al geen goed. Kinderen
mochten op school niet meer op snoepgoed
trakteren. „Daar waren wij niet zo blij mee. Ik
vond het ook overdreven. Je moet je gebit ge
woon goed onderhouden en je moet niet over
dreven doen."
Ad Burger:Je pakt niet alles meer.
De chocolaterie van Burger heef t door de jaren
heen exclusiviteit weten te behouden. Je kunt
er nog ouderwets een keuze maken uit vele
luxe versnaperingen: een beetje van dit en een
beetje van dat. „Duitsers vinden dat leuk om
voor de toonbank te kunnen zeggen: Kann ich
etwas durcheinander bekommen
Negerzoenen
Artikelen komen, artikelen gaan. Burger kan
zich de tijd nog heugen dat hij de negerzoenen
niet aangesleept kon krijgen. Leerlingen van
de nabije HBS waren trouwe afnemers ..Om
dat ik ontzettend veel negerzoenen verkocht,
had ik ze elke week vers. En dat proeven die
gasten. De directeur van een dropfabriek heeft
me wel eens gezegd: 'de jeugd loopt een straat
je verder voor een goed rolletje drop.' Nu ver
koop ik geen rolletjes drop, maar ik merk wel
dat men er wat voor over heeft om aan goed
spul te komenDe smaak van de mensen is kri
tischer geworden.
Op weinig plaatsen is een chocolaterie histo
risch zo op haar plek als in Middelburg. In
vorige eeuwen telde Zeeland zestien chocola
defabrieken, waarvan er 13 binnen de ge
meentegrens van Middelburg stonden. De
aanduiding 'fabrieken' is misschien wat veel
gezegd: de meeste bedrijfjes bestonden uit
nauwelijks veel meer dan een cacaomolen
waar de gebrande cacaobonen tot een dikke
pap werden vermalen. Vervolgens werd de pap
in de vorm van tabletten gestold. Door die te
koken met melk of water ontstond een choco
ladedrank.
De Zeeuwse chocolade was vet en bitter, maar
bezat, weet de Zeeuwse archivaris Peter Sijn-
ke uit vex-kleurde geschriften, een grote vei--
maardheid tot in verre buitenlanden toe. Door
de uitvinding van een nieuwe bereidingsme
thode werd het later veel gemakkelijker om
chocolade te vervaardigen. Het nieuwe pi-o-
duct verdrong spoedig de Zeeuwse chocolade
tabletten van de markt. En daaxmee dunde het
aantal fabriekjes uit tot er uiteindelijk maar
drie zouden overblijven.
Zoveel later is er niet één meer van over Bur
ger betrekt de ambachtelijk vei*vaai*digde
bruine lekkernijen hoofdzakelijk van een fa-
bi'iek in Amstelveen die door één familie
draaiende wordt gehouden. Aan chocolade
wordt een wonderbaarlijke werking toege
schreven. Zeeziek? Een paar repen naar bin
nen werken en je voelt je weer kiplekker. Cho
colade zou ook stressbestendig maken, de
consumptie bezoi'gt energie en je wordt er vro
lijk van. Iemand uit de fabriek beweert er zelfs
veel baat bij te hebben gehad bij het afslan
ken: die is twintig kilo afgevallen door geen
brood, geen aardappelen en geen pudding
meer te eten. Wél chocolade.
Ad Burger blijft graag met beide benen op de
grond. „Minder eten lijkt mij het beste middel
om af te slanken". Al die zoetigheden die je
toelachen: dat vergt enige stevigheid in de
schoenen, blijkt uit opmerkingen van de vak
man „Je moet je verstand gebruiken. Want het
is uitdagend wat hier allemaal staat. Daarom
is het is het een kwestie van jezelf bedwingen.
Ten eerste kan het al niet om tijdens het helpen
van de klanten te lopen kauwen. Bovendien
word je kieskeurig als je in zo'n zaak als deze je
werk hebt. Je pakt niet alles meer."
Geef Burger zelf maar pure chocola. Het sum
mum van lekkerheid vindt hij een stukje melk
en een stukje puur boven op elkaar. „Vergele
ken met tien jaar geleden wordt er meer naar
puur gevx-aagd. Nederlanders komen op het
gebied van chocola eten een eind achterop,
weet de kenner uit Middelburg. „De Zwitsers
staan nummer 1. Die hebben een sterk ontwik
foto Lex de Meester
kelde chocolade-industrie. Dat geldt ook voor
Engeland. „Twee Engelse artikelen in deze
branche als Canbury en Quality Street kun je
terugvinden op de gekste plekken in de we
reld Die liggen tot in de woestijn in Australië
toe. Dat heb ik zelf gezien."
Ad Burger heeft zich niet alleen beziggehou
den met zijn eigen nering. Als secretaris van de
Middelburgse Ondernemers Centrale en als
secx-etaris van de plaatselijke chi-istelijke
ondernemers vereniging heeft hij de eerste
stappen helpen zetten op de weg naar een ver
keersvrije Middelburgse binnenstad. Het re
sultaat geeft reden tot tevredenheid, vindt de
oud-middenstandsbestuurder, zeker nu er
door de bouw van parkeergai'ages meer i-uim-
te is gekomen om de auto kwijt te kunnen. „Ex-
is wel eens geroepen dat het publiek de auto
maar thuis moest laten en met het openbaar
vervoer naar Middelburg moest komen. Maar
dat is geen reële benadering. Want men doet
dat niet."
Wat Burger tegenstaat is de toegenomen een
duidigheid in de winkelcenti-a. „Of je nu in
Goes loopt, of in Middelbux-g, het is hetzelfde
beeld Ik vind dat een verarming en vervlak
king. Het nieuwe plaveisel dat nu in het cen-
ti-um van Middelburg wordt aangebracht dikt
dat zelfs nog wat aan. Een plattere eenvormig
heid bestaat er niet."
Jacques Cats
Was een carrière als deze gepland
„Zoiets bedenk je niet van tevorenMensen
ontwikkelen zich De keuze voor de vakbe
weging was een heel bewusteIk wilde een
actieve bijdrage leveren aan het sociale be
leid in Nederland. Toen ik voor de klas
stond, werd ik al snel kaderlid. Na een aan
tal bestuursfuncties werd ik voorzitter van
de onderwijsbond Abop. De overstap naar
de vakcentrale was een logische stap Als vr
ee-voorzitter was het niet mijn directe am
bitie om Johan Stekelenburg in 1997 als
voorzitter op te volgen. De vakbeweging is
een levendige oi-ganisatie, waarin uit meer
dere kandidaten een voorzitter woi-dt geko
zen. Maar toen het getouwtrek om het voor
zitterschap ontstond, wilde ik beslist niet
verdergaan. Ik heb nu diverse toezichthou
dende functies verricht in non-profitoi-ga-
nisaties. Ik wilde nog één keer een toezicht
houdende functie vervullen in een bedrijf
als Unilever."
En nu is het natuurlijk Uniliever voor en na.
Gaat u nu ook met Dove onder de douche?
Lachend „Ja, inderdaad, ik gebruik Dove,
één van de merken van Unilever. Je bent
nieuwsgierig en je probeert wel eens wat
van al die producten."
Sinds twee jaar commissaris, sinds 1 januari
voorzitter van de raad van commissarissen.
Is dit het laatste station of komt er nog een
overstap naar de politiek?
„Aan een volgende stap heb ik niet gedacht.
Aan de politiek denk ik in eerste instantie
met. Ik ambieer het evenmin om Kamerlid
te worden Een functie als minister of
staatssecretaris is nu niet aan de orde. Ik ben
net begonnen aan deze nieuwe rol bij Unile
ver. Laat ik die eerst maar eens invullen, dan
kun je niet tegelijkertijd aan iets anders be
ginnen."
Marie-Louise Thissen
aan. Mijn achtergrond als vakbondbestuur
ster heeft wel degelijk meegespeeld. Ook de
ondernemingsraad van Unilever Nedexdand
heeft een belangrijke stem bij de benoeming
van de voorzitter van de raad van commis
sarissen."
Maar hoe kwam u in beeld?
„Het ligt natuurlijk ook aan je netwerken.
Het was bij mij een combinatie. Ik kende
Adriaan van Es, de oud-president-commis
saris, die ik nu opvolg, omdat wij samen
commissaris waren bij het uitzendbureau
Staid. Via hem ben ik twee jaar geleden als
commissaris bij Unilever Nederland geko
men als opvolgster van Meiny Epema-
Brugman. In die jaren heb ik me goed kun
nen inwerken."
Was er een groot verschil tussen de vakbe
weging en het bedrijfsleven?
„In ons poldermodel leren werkgevers en
werknemers elkaar goed kennen Het werk
voelt niet als een tegenstelling. Unilever heb
ik in de afgelopen twee jaar leren kennen als
een plezierig bedrijf met een goed sociaal
beleid dat investeert in arbeidsverhoudin
gen. Van de acht fabrieken in Nederland
hebben er drie een vrouw als bedrijfsdirec
teur; van de leidinggevende functies is
tweeëntwintig procent ingenomen door
vrouwen. Het gaat weliswaar niet om een
topniveau, maar het begin is er. Van de in
stroom van academici bestaat al de helft uit
vrouwen. Daarmee kun je een stevige basis
leggen in een bedrijf.
Het is geen liefdadigheid van bedrijven, dat
ze een vrouwvriendelijker beleid voeren.
Het is noodzaak. Niet alleen de vakbewe
ging, ook een bedrijf moet een afspiegeling
van de samenleving zijn om optimaal in die
samenleving te kunnen functioneren. Dat
kan alleen als je een vrouwvriendelijk be
leid voert. En dat doet Unilever. Dat waar
deer ik zeer."
eeuws Meisje, de margarine die Unile-
'■tral vele jaren maakt en die nu dreigt
ïdwijnen, daar heeft ze wel wat mee. De
van Ella Vogelaar, ooit vakbonds
lederen sinds 1 januaii voorzitter van
fcdvan commissarissen van Unilever
eland, liggen immers in de Zeeuwse
Om precies te zijn in Anna Jacobapol-
Orieënvijftig jaar geleden werd ze er ge
sineen boerengezin: „En daarom
düZeeuws Meisje me zo aan. Ik kan me
*d mee identificeren
Vogelaar is een van de eerste vrouwen
'«Ierland die leiding geven aan een raad
'commissarissen bij een bediijf met een
Jngals die van Unilever. Na vijfentwin-
fcrvakbond en op het ministerie van
Zaken en Werkgelegenheid de soci-
tekerheid te hebben gereorganiseerd,
dtzenu toezicht op het reilen en zeilen
deNederlandse bedrijven van het inter
vaal operei'ende Unilever,
fopbaan van de Zeeuwse is er één van
Ven- In haar jonge jaren stond ze voor
bs.de inkt van haar diploma van de so-
Mcademie in Driebergen was toen nog
Ze werd, zoals dat in die jaren ging, lid
^vakbond en was voor ze het wist ka-
wbijdeondemijsbond. In de archieven
-Telen nog vergeelde krantenknipsels
rilzwart op wit staat, dat ze ook lid van
•Aisgeweest. Volgens die knipsels
-zete boek als een harde activiste. Ze
fcd, al of niet gespeeld, met verbazing:
^niet weten waar die omschrijving
'Mn komt."
vervolgt, na een korte onderbreking:
■- dat was in het begin van de jaren ze-
Je mqet het zien in de geest van die
•Jet waren de jaren van de verbeelding
-einacht, van de maakbaarheid van de
aiming
Vogelaar, die in 1971 in Utrecht neer-
■Jflk ben een paar keer verhuisd, maar
Wninciale karakter van die stad vind ik
jjteds aantrekkelijk') liet het school-
ttalsnel voor wat het was en trad in
■^•van de onderwijsbond Abop. „Via
Ella Vogelaar: „Het is geen liefdadigheid van bedrijven, dat ze een vrouwvriendelijker beleid voeren." foto Jaap Rozema/GPD
kaderlid ben ik opgeklommen tot voorzit-
ter."
En om nog even terug te komen op de korte
communxstxsche episode uit haar leven: „In
mijn leven heb ik langer aan vex-gadertafels
gezeten dan op de bai'ricaden gestaan. Ze
ker toen ik vice-vooi-zitter van de FNV was
en deelnam aan de vergaderingen van de
Sociaal Economische Raad en de Stichting
van de Arbeid. Dat was altijd overleggen en
onderhandelen met de werkgeversorgani
saties VNO-NCW, met de overheid."
Hoe komt een vrouw met een linkse achter
grond terecht in de top van een grote multi
national?
„Unilever voert een goed sociaal beleid. Dat
is voor mij belangrijk. Bij Unilever Neder
land wordt gericht gewerkt aan meer vrou
wen op topfuncties. Dat vind ik plezierig.
Dat zouden meer bedrijven moeten doen.
omdat het personeel van een bedrijf een af
spiegeling moet zijn van de samenleving.
Mannen en vrouwen vullen elkaar prima
