mistlicht
Koningin
Beatrix past voor de rol van gebroken vrouw
RUDEN RIEMENS
zaterdag 25 januari 2003
I T-- boovv ueetleti 22U v.i ?sT
Koningin Beatrix wordt 31 januari,
komende vrijdag, 65 jaar. Nog
geen vier maanden na de dood van haar
echtgenoot staat haar hoofd niet naar
een feest. Vol overgave stort ze zich op
staatszaken; ze is volgens de Rijksvoor
lichtingsdienst 'absoluut niet' van plan
met pensioen te gaan. Haar populari
teit is de laatste tijd alleen maar toege
nomen.
Tijdens de besloten nieuwjaarsreceptie,
begin deze maand, op paleis Noordeinde
stond koningin Beatrix even stil bij haar na
derende 65e verjaardag. Volgens genodig
den maakte ze een 'kwinkslag' over het feit
dat ze AOW'er wordt. Wat hen verder is bij
gebleven, is dat de koningin er niet over pie
kert binnenkort op te stappen. Als weduwe
past ze voor de rol van gebroken vrouw.
Het contrast met haar zestigste verjaardag
is immens. Die vierde de vorstin nog met een
groots, driedaags feest in Amsterdam. Op
het Paleis op de Dam hieven staatshoofden
en andere prominenten het glas op haar ge
zondheid. Maar onder het volk maakte ze
zich niet bijster populair met deze party
achter gesloten deuren. Ze kreeg het verwijt
arrogant te zijn en de hoofdstad als 'zalen-
verhuurbedrijf' te gebruiken. Beatrix
kampte met een serieus imagoprobleem.
Het volk had weinig waardering voor haar
zakelijke, perfectionistische aanpak. Ze
mocht zich wel wat menselijker gedragen,
klonk het.
Van feestgedruis zal vrijdag geen sprake
zijn. De koningin viert haar verjaardag in
familiekring, met een diner op paleis Huis
ten Bosch. Daar blijft het bij.
De dagen rondom haar verjaardag heeft
Beatrix helemaal ingebouwd met verplich
tingen; op 27 en 28 januari ontvangt ze de
president van Mexico, en op 1 februari reist
ze met Willem-Alexander af naar Zuid-
Holland en Zeeland voor de herdenking van
de watersnoodramp. Iets later, eind maart,
gaat ze voor het eerst in anderhalf jaar weer
op staatsbezoek. Ze doet Chili én Brazilië
aan. De vorstin stort zich weer volop op
haar werk.
Inmiddels is ze geliefder dan ze in lange tijd
was. Zo'n omslag voorspelde historicus
Jaap van Osta, schrijver van het boek Thea
ter van de Staat, over de veranderde positie
van monarchieën, al jaren geleden. „Het
beste voor het koningschap is elke vijf jaar
een bruiloft, een baby of een overlijden.De
koninklijke familie heeft al deze ingrijpen
de gebeurtenissen binnen één jaar tijd be
leefd. Met als dramatisch dieptepunt het
overlijden van prins Claus, oktober vorig
jaar. Beatrix verloor haar 'belangrijkste
klankbord', zoals ze haar echtgenoot ooit
omschreef.
Zelf zegt ze zich niet door populariteitsme-
ters te laten leiden.,Ik vind populariteit ge
vaarlijk, oppervlakkig en tijdelijk", ver
klaarde ze in een tv-interview. Inhoud gaat
voor. „Je lijn vasthouden, doorwerken, de
dingen doen waar je in gelooft, zo ben ik nu
eenmaal."
Dat ze de laatste jaren meer van zichzelf
heeft laten zien, heeft haar wel sympathie
opgeleverd. In mei 2000 bezocht ze Ensche
de, een dag na de vuurwerkramp. 'Beatrix,
vraagt, praat, luistert, troost', kopte de
Twentse krant Tubantia, nadat slachtoffers
natte vlekken in de koninklijke outfit had
den gehuild. Politieagente José Rooijers
was in één middag genezen van haar Oran-
je-scepsis, toen ze de vorstin had rondgeleid
door de getroffen wijk. Beatrix troostte
haar toen bekend werd dat er weer doden
onder het puin waren gevonden. „Ik kreeg
het ineens te kwaad. Schijnbaar voelde ze
dat aan, en sloegze een arm om me heen. Dat
betekent heel veel op zo'n moment", zei
Rooijers later.
De vorstin dwong met haar optreden in En
schede extra respect af, omdat op dat mo
ment vader Bernhard in zorgelijke toestand
in het ziekenhuis lag. Ook tijdens het lange
ziekbed van Claus moest Beatrix schippe
ren tussen officiële verplichtingen en bezoe
ken aan haar ernstig zieke man.
Het afgelopen jaar heeft Nederland het wel
en wee van de Oranjes van erg dichtbij kun
nen volgen. Er waren 'soapelementen' met
het 'sprookjeshuwelijk' van kroonprins
Willem-Alexander en Maxima, en in min
dere mate de komst van Beatrix' eerste
kleinkind Eloise Maar vooral in de dagen
rond het overlijden van prins Claus, en
diens bijzetting in de Nieuwe Kerk van
Delft, gaf de vorstin zich bloot. Ze woonde
de indrukwekkende dienst bij als rouwende
weduwe, niet als staatshoofd Claus werd
besproken als persoon, en niet louter als
prins-gemaal. „Het afscheid heeft hem als
mens belicht", onderstreepte Beatrix zelf
nog eens tijdens de kerstrede, waarin ze
te pakken die ze graag doet, zoals heli
ken van kunst", zegt Debbaut. „Zew
lesbehalve in een bedrukte stemming
merkte wel dat er wat is weggevallen
misschien is dat mijn perceptie."
De koningin is in ieder geval 'absolu?
van plan te stoppen met werken, aldis
Rij ksvoorlichtingsdienstJan Vis (69!
van de Raad van State en voormalig!*
raar staatsrecht, ziet ook 'geen enkelf
den' voor Beatrix om vroegtijdig af t(3
den. „Ik ben ervan overtuigd datzei
doen tot een aantal kleinkinderenïsg
ren. Ze heeft altijd gezegd dat zedetij
Drakensteyn (voordat ze koningin we
plezierig heeft gevonden, dat gunt ze ïi
zoon en schoondochter ook." Ookop6
nieuwjaarsreceptie maakte ze de indni
'bepaald nog lang het land te willen!
aldus een van de aanwezigen.
De vorstin zal Claus ongetwijfeld ene
missen, maar wat haar werk betreft.'
niet haar belangrijkste raadgever, W
Vis. „Beatrix bespreekt staatszakena
mensen die daarvoor zijn aangesteld,
met haar echtgenoot." Hoe fysiek.ven
end het ambt is, blijft voor een buitenst
der moeilijk in te schatten. Maar Vis dj
dat het meevalt. „Een agenda kun je?
nen zoals je wilt. De koningin wordts
lijk wel voor alles en nog wat uitgenoc
maar ze kan altijd nee zeggen. Ze hef
ruimte om tijd voor zichzelf te maken
Met de formatie van een nieuwe regai
breekt nu voor haar een drukke tijdas
„Dat kan ze stellig aan. Vergeet niets
koningin hiermee inmiddels meere#
heeft dan enig minister. Dat wordt tóf
vaak onderschat." De emeritus hoog»
erkent dat de koningin bij een derg&v
klus baat heeft bij haar routine „Als!»
een spelletje spelen, heeft ze dat alb&
in de gaten. Daar prikt ze zo doorhe®
Vis wijst bovendien op de trend dat o-ï
in Nederland langer doorwerken. De*
gin is tenslotte nog heel gezond. De On
zijn trouwens altijd al 'vreselijk lan|
gegaan'. „Dat geldt voor Willem ID-
mina en ook Juliana, het is inmiddels!
tie." Maar doen ze dat uit plichtsges®
omdat ze het 'werk' zo leuk vinden'•-
omdat ze het leuk vinden. Inmiddels"
de geschiedenis bewezen dat demon#
gedijt bij lange regeerperiodes. Endaa-
het hen om."
Bernice®
foto Rene Manders/GPD
deren. De rondleiding door het gebouw
duurde veel langer dan gepland. „Ze heeft
het hele museum van onder tot boven gron
dig bestudeerd", bevestigt museumdirec
teur Jan Debbaut. „We hadden nog een
'short cut' door het gebouw bedacht voor het
geval majesteit vond dat ze onderweg te veel
mensen moest begroeten, maar dat was niet
nodig." Volgens de Vlaming was Beatrix
'heel relaxed en bevlogen'. „Ze deed er ook
alles aan om mij op mijn gemak te stellen.
Daar is ze heel goed in
Na afloop praatte de vorstin met een glas
wijn in de hand nog lang na met enkele kun
stenaars „Ik vermoed dat ze in Eindhoven
weer een begin heef t gemaakt met dingen op
Vorige week opende koningin Beatrix het vernieuwde Van Abbemuseum in Eindhoven.
sprak van een 'diep ingrijpend jaar'.
Nog geen zes weken na de uitvaart van
Claus verscheen ze weer in het openbaar, bij
het afscheid van Bas de Gaay Fortman als
hoogleraar van het ISS (Institute of Social
Studies). Twee weken eerder was ze thuis al
aan het werk gegaan. De vorstin verhulde
haar verdriet niet, zo hield ze bij de uitrei
king van de Prins Clausprijzen de zakdoek
bij de hand. Maar ze waakte er voor als een
gebroken vrouw over te komen.
De besloten nieuwjaarsreceptie die begin
januari voor fractievoorzitters, topambte
naren en vertegenwoordigers van maat
schappelijke instellingen op paleis Noord
einde werd gehouden, was een 'zeer geani
meerde bijeenkomst', zegt een genodigde.
„De koningin toonde zich spontaan en en
thousiast, en zeker niet in mineur." Een
week later bracht Beatrix een bezoek aan
het vernieuwde Van Abbe-museum in Eind
hoven. Dit was haar eerste officiële ver
plichting zonder Willem-Alexander en
Méxima aan haar zijde. Het zaaltje kunst
minnaars klapte bemoedigend toen ze de
ruimte betrad. Met een olijke blik keek ze
even naar het publiek, van onder haar ko
baltblauwe hoed. Het stemmige zwart van
de afgelopen maanden had afgedaan. Klei
ne protocollaire omissies, zoals een lege
stoel aan haar linkerzijde of het woord 'kan
keren' in een toespraak, leken haar niet te
