Betere begeleiding bevallingen
Ik wil zo graag dun zijn
PZC
Patiënten gaan
steeds vaker
naar de rechter
De mooie kanten
van een botbreuk
Sieuw protocol in Utrechts ziekenhuis
X
Centrum infectieziekten
Viagra bevordert bloedstolsels
Beroerte wordt laat herkend
Moeizame bevalling
Test bewijst pest
woensdag 22 januari 2003
wirHelma van den Berg
jrECHT- Het is de nachtmer-
nevan elke ouder: je kind ver
ben door de bevalling. Als
^tsen en verplegend personeel
ijth dan ook nog eens niet of
yuvvelijks om je bekommeren,
«ikpijnnogeens zo erg. Dat wil
„(Diakonessenhuis in Utrecht
voorkomen.
Ie: lijkt een open deur. Aan-
icht geven aan een ouderpaar
een bevalling traumatisch
verloopt. Toch moest eerst een
echtpaar door een hel, voordat
■et Diakonessenhuis inzag dat
ie geestelijke begeleiding een
hittere noodzaak is. Als eerste
rekenhuis in Nederland gaat
ietDiakonessenhuis nu regelen
hoeartsen en medisch personeel
aders kunnen steunen als een
«valling met grote problemen
anleiding voor de nieuwe aan-
ikzijn de ervaringen van bio-
ogeGonneke Pilgram (30) en
Eisicus Guus Bleyerveld (31)
st Utrecht die hun eerste kind
:c:re Tijs na een problemati
sche bevalling in het Diakones-
sEhuis verloren. Volgens de
ïïoffen ouders liet de begelei-
agvan het ziekenhuis zeer te
risen over. Pilgram: ,,Het be
smet de stuitligging van Tijs.
'x was misschien niet nodig
fïeest. wanneer ik, zoals ik
Èd gevraagd, op tijd had mo-
ïi komen. Nu mislukte de
ïaipoging omdat Tijs al was
gedaald,"
ij een stuitligging is het van
aangdat het kind in de laatste
van de bevalling, binnen
-.en minuten wordt geboren.
Anders ontstaan er problemen
mzuurstofgebrekVooral om
iereden worden bij een stuit
ing in Nederland de helft
an deze kinderen met een kei-
asnede gehaald. Volgens Pil
gram is hen die keuze niet voor-
,De arts zei dat het een
■wone bevalling zou worden.
Ishetnietvlotensoepelzoulo-
jen, zou het kind met een kei-
Krsnee worden gehaald. En wij
ertrouwdenhem."
iaar na de eerste weeën zou
liets 'vlot en soepel' verlopen.
als professionele hulpverleners kun je je lang niet altijd verplaatsen in de gevoelens en gedachten van een kraamvrouw...."
foto Phil Nijhuis/GPD
De ontsluiting verliep traag. De
weeën waren, ondanks een sti
mulerend infuus, niet sterk ge
noeg. Pilgram: „Ik had rug- en
beenweeën en kon alleen maar
staan. Uren, uren heb ik ge
staan. Op een celstof matje,
vastgekoppeld aan infuus en
meetapparatuur. Net als in een
gevangenis, ik kon geen kant op.
En ik werd moe, zo moe."
Heel bang
Van begeleiding door een gy
naecoloog was volgens Pilgram
geen sprake. „Ik stond daar
maar. Samen met Guus. Af en
toe kwam er een verpleegkundi
ge of artsassistent binnen. Ver
der waren we alleen." Tegen de
avond, zo'n 14 uur na de eerste
weeën, kon Pilgram niet meer
op haar benen staan. Pilgram:
„Toen zag ik het niet meer zit
ten. Ik werd heel bang voor het
kind. Ik had gewoon de energie
niet meer voor een bevalling.
Zag het laatste, kritieke stuk
van de bevalling absoluut niet
zitten."
Een te hulp geroepen artsassis
tent ('een gynaecoloog hadden
we nog steeds niet gezien') gaf
een pijnstillende injectie. Tot
een keizersnee kwam het niet.
Pilgram: „De artsassistent zei
dat alsnog ingrijpen zonde zou
zijn. Ik deed het immers zo
goed." Pilgrams bange voorge
voelens kwamen uit. „De ge
boorte verliep problematisch.
Tijs werd na zijn geboorte in pa
niek weg gebracht. Mij lieten ze
maar in de kniebeugels liggen,
omdat er een andere bevalling
tussen door kwam. Pas na ruim
een uur werd ik gehecht. En pas
acht uur na de bevalling, toen ik
inmiddels misselijk was van
angst, kregen we te horen dat er
voor Tijs weinig hoop was."
Borre Tijs overleed twee dagen
later in het Wilhelmina Kinder
ziekenhuis in Utrecht aan de ge
volgen van het hersenletsel, dat
hij bij zijn geboorte had opgelo
pen doordat zijn hoofdje klem
had gezeten. Zijn ouders con
fronteerden het Diakonessen
huis nadien met hun ervaringen,
met zaken die in hun ogen niet
goed zijn gegaan. En gaven
daarbij een aantal adviezen.
Pilgram „Een arts moet meer
informatie geven. Ook over mo
gelijke risico's. Er moet veel be
ter geluisterd worden naar
vrouwen die bevallen. Niet al
leen het infuus en de metingen
zijn belangrijk, ook haar lijfe
lijk en geestelijk welzijn. En het
ziekenhuis moet ook betrok
kenheid tonen wanneer de baby
onverhoopt sterft."
Het Diakonessenhuis pikte de
boodschap op. Voor artsen en
verpleegkundigen werd een
thema-avond over traumati
sche bevallingen gehouden, met
Pilgram en Bleyerveld als gast
sprekers. Een werkgroep, onder
leiding van psychologe Marieke
Fonk, ontwerpt nu een protocol
voor medische en geestel ijke be
geleiding van moeilijke beval
lingen.
Enthousiast
Volgens de Nederlandse Vereni
ging voor Obstetrie en Gynae
cologie (NVOG) en de
Nederlandse Organisatie van
Verloskundigen (NOV) een 'lo
venswaardig' initiatief. De
NVOG is echt enthousiast over
dit voor Nederland nieuwe ini
tiatief, zegt bestuurslid S. Veer-
sema gynaecoloog van het St.
Antonius Ziekenhuis in Nieu-
wegein: „Dat een ziekenhuis
achteraf beseft dat zaken beter
geregeld moeten worden, is her
kenbaar. Het is dan ook alles
zins lovenswaardig dat het Dia
konessenhuis deze signalen
serieus neemt. Wij zien hun pro
tocol met belangstelling tege
moet."
Ook voor de Nederlandse Orga
nisatie van Verloskundigen en
de Organisatie van Gynaecolo
gische Verpleegkundigen had
zo'n protocol er eigenlijk al
moeten zijn. „Want als profes
sionele hulpverleners kun je
je lang niet altijd verplaatsen
in de gevoelens en gedachten
van een kraamvrouw," stel
len de woordvoerders una
niem.
Pilgram en haar partner, die in
middels een blakende dochter
hebben gekregen, zijn voorlopig
tevreden met de stappen die het
Diakonessenhuis onderneemt.
„Hopelijk krijgt het landelijke
navolging. Wij krijgen onze Tijs
er niet mee terug. Maar het
voorkomt hopelijk dat andere
ouders hetzelfde moeten mee
maken." GPD
DEN HAAG - Steeds meer
mensen die aanspraak ma
ken op verpleging of verzor
ging zullen naar de rechter
stappen om de door hen ver
langde dienst geleverd te
krijgen. Dat voorspellen
zorgverzekeraars en patiën
tenverenigingen in Neder
land. Volgens hen kunnen de
verwachtingen die worden
gewekt met de gemoderni
seerde Algemene wet
bijzondere ziektekosten
(AWBZ) niet worden waar
gemaakt.
De vernieuwde wet gaat in
per 1 april volgend jaar.
Vanaf dat moment krijgen
ouderen, chronisch zieken,
gehandicapten en psvchia-
trische patiënten geen indi
catie meer voor een instelling
of dienstverlener, maar voor
een noodzakelijk geachte
hoeveelheid verpleging,
huishoudelijke hulp, verzor-
8>ng, begeleiding, behande
lingen/of verblijf. Iedere er
kende zorgverlener mag hun
bieden wat ze nodig hebben.
De bedoeling is dat de zorg
tot meer productvernieu
wing wordt geprikkeld. En
nat de klant meer keuzevrij-
Volgens zorgkantoren en pa
tiëntenorganisaties blijft de
vernieuwing echter achter.
Zorginstellingen zouden te
W^nig initiatief tonen om
hun aanbod toe te snijden op
ue vraag, die steeds gevari
eerder zal worden. Zo is er
volgens coördinator Ria Too
ien van het zorgkantoor Nij
megen van verzekeraar VGZ
dringend behoefte aan flexi
bele zorg voor mensen die de
eerste verschijnselen van
Alzheimer tonen, maar die
i°g niet volledig demente-
„Er zijn 300.000 Neder-
inders met een indicatie
voor psychogeriatrie en er
Jn slechts 29.000 plaatsen.
Maarniet iedereen heeft me
ten een bed nodig. Er zijn
tussenvormen denkbaar.
die zijn er niet
*GZ, hoeder van vier zorg-
fcatoren die AWBZ-gelden
J&delen, verwacht dat cliën-
en "Un gelijk bij de rechter
gaan halen als ze merken dat
ze hun indicatie niet verzil
verd krijgen. „Ook ouderen
bonden en patiëntenorgani
saties zullen de praktijk door
de rechter laten toetsen",
verwacht Anouschka van
Laarhoven, manager van de
zorgkantoren van VGZ.
Dirk Verstegen van de Ne
derlandse Patiënten Consu
menten Federatie (NPCF),
voorspelt dat een groot aan
tal mensen met een indicatie
de j uridische weg zoekt als ze
vinden dat ze te weinig krij
gen. „De jurisprudentie die
daaruit voortkomt, zal dui
delijk maken waar het recht
op zorg uit bestaat."
Geen indicatie
Am icon, dat een aantal zorg
kantoren in Oost-Nederland
runt, houdt er rekening mee
dat sommige ouderen die
zorg thuis toegewezen heb
ben gekregen het recht op een
plekje in een tehuis gaan be
vechten. „Dan gaat het om
mensen die geen indicatie
voor verblijf hebben gekre
gen, maar die toch graag in
een geclusterde woonvorm
willen wonen", zegt
regiomanager Marcel Gar-
ritsen van het zorgkantoor
Arnhem. „Formeel zijn we
daar niet verantwoordelijk
voor als ze geen indicatie
hebben. Maar moreel wel,
vind ik. Er moeten meer
woonzorgcomplexen komen,
waar de woningbouwvereni
ging als verhuurder optreedt
en de zorg ondersteunende
diensten levert."
Volgens directeur Johan Ver
meulen van de drie zorgkan
toren die verzekeraar CZ
runt in Zeeland, Zuidoost-
Brabant en Zuid- Limburg,
moet de inhoud van het
AWBZ-pakket ter discussie
worden gesteld of moet de ei
gen bijdrage of de rijksbij
drage aan de AWBZ omhoog,
als de optelsom van indivi
duele trekkingsrechten niet
meer te betalen valt. „Het is
aan de regionale indicatieor
ganen om aanvragen zorg
vuldig te beoordelen en aan
de politiek om te bepalen wat
in het kader van de maat
schappelijke zorg aanvaard
baar is." GPD
Claudia van Venrooij
foto Jan Verhoeff/GPD
door Petra Dircks
SPRANG-CAPELLE - Al twaalf jaar houdt
Claudia van Venrooij uit Sprang-Capelle
een dagboek bij over haar eetstoornissen,
anorexia en bouliinia. Onlangs verschenen
fragmenten hieruit in boekvorm.
Claudia van Venrooij (28) uit Sprang-Ca-
pelle is een goedlachse, vrolijke vrouw die in
een leuk huisje woont met haar poes Happer
en hond Rakker. De koffie dampt en Claudia
presenteert koek. Zelf neemt ze niet. Niet
dat ze niet lust. Er zijn dagen dat ze in één
ruk een pak leegeet. Maar dan wel als ze
alleen is. Om daarna spijt te hebben. En ver
volgens te zorgen dat het voedsel zo snel mo
gelijk het lichaam verlaat. Vaak door het in
nemen van 'tig' laxeertabletten. Boulimia
heet de ziekte waaraan Claudia lijdt, vroe
ger had ze anorexia. En daarover gaat haar
boek Geleefd door een eetstoornis
Openhartig
Het bevat fragmenten uit de dagboeken die
Claudia bijhield. Heel openhartig vertelt ze
over haar belevenissen op eetgebied. Zowat
alles heeft de Sprang-Capelse meegemaakt
Haar laagste gewicht bedroeg 29,7 kilo, op
haar zwaarst was ze 66 kilo. Ze is opgeno
men geweest, weggelopen, heeft gelogen,
vrijwel alles op het gebied van alternatieve
hulpverleners afgewerkt en was zo wanho
pig dat ze liever dood was dan nóg een kilo
zou aankomen. En het is nog niet over. „Nee,
ik ben er nog lang niet." Liegen doet ze niet
meer. „Het is toch zoals het is, ik heb een eet
stoornis en wat een ander ervan denkt: het
zij zo. Ik moet er verder mee en daar moet ik
nog heel hard aan werken. Nooit zal ik er
van af zijn, maar het moet straks wel zo zijn
dat het niet mijn hele leven beheerst."
Het begon op haar zestiende. Ze was met
haar 48 kilo en 1,64 meter een doorsnee tie
ner. Niks te dik. Maar ze vond vriendinnen
dunner en toen ze niet meer op een pony
mocht rijden omdat ze te zwaar voor het
dier werd ('Onzin natuurlijk'), ging ze lij
nen. Dat ging zo goed en Claudia was zo
trots op deze prestatie, dat ze niet meer kon
stoppen. Met 35 kilo vond ze toch dat ze een
onderkin had en die dijen waren ook mod
dervet. Ze stelde alles in het werk om nog
meer gewicht te verliezen. Niet-eten en we
gen werden een obsessie. „Ik zette 's nachts
de wekker om me te kunnen wegen." Op vi
site gaan wilde ze niet, want dan moest ze
wat eten, en dat ging weer ten koste van de
tijd die ze wilde sporten. Dat deed Claudia
zo'n vijf uur per dag Desnoods stond ze er
om 5.00 uur voor op. Want wat ze ook van
haar mochten denken: afvallen dat kon ze
als geen ander En hoe meer kilo's er af wa
ren, hoe meer Claudia wilde dat ze nog slan
ker zou worden. „Ik zag zelf helemaal niet
dat ik te dun was. Bij een ander wel hoor,
maar mijn lichaam, dat was een ander ver
haal. Ook als mensen er iets van zeiden, ge
loofde ik dat niet. 'Dat doen ze maar om mij
gerust te stellen', dacht ik dan."
Opnames in onder meer het ziekenhuis hiel
pen niet. „Dat lag niet aan de hulpverleners,
maar aan mij", zegt ze eerlijk „Alsjediepin
je hart niet wilt, lukt het toch niet. En blijk
baar wilde ik niet beter worden."
Omdat Claudia alles wat over anorexia en
boulimia las wat er maar te krijgen was en
omdat ze veel steun had aan ervaringen van
anderen, besloot ze haar verhaal te boek te
stellen. „Dat vind ik nog steeds heel erg eng,
maar mijn hulpverleenster spoorde me aan
dagboekfragmenten op te sturen. Nou, de
tweede uitgever wilde het publiceren
Gevarenzone
Claudia weet dat ze nog een lange weg te
gaan heeft. Met haar verstand weet ze dat ze
nooit meer in de gevarenzone van beneden
de 50 kilo mag komen. Maar haar gevoel
zegt haar dat ze, hoe goed ze er nu ook uit
ziet, nog veel moet afvallen. „Ik wil zo graag
dun zijn." Aan de muur in haar werkkamer
hangt een naaktfoto van een Amerikaans
meisje dat door anorexia slechts 22 kilo
woog. „Kijk, daar kan ik jaloers op zijn. Zij
haalde 22 kilo. Ik slechts 29,7." GPD
'Geleefd door een eetstoornis' van Claudia
van Venrooij is uitgegeven bij GigaBoek en
daar te bestellen. Postbus 91,1700 AB Heer-
hugowaard, tel: 072 - 576.0893. Prijs: 14.95
euro, inct. verzendkosten.
ROTTERDAM - Rotterdam krijgt een onderzoekscentrum
voor de preventie en bestrijding van infectieziekten. In het
centrum gaan de gemeentelijke gezondheidsdienst GGD en
het Instituut voor Maatschappelijke Gezondheidszorg van
het Erasmus Medisch Centrum samenwerken. Het centrum
moet een brug worden tussen onderzoek naar infectieziekten
dat meestal bij universiteiten plaatsvindt, en de bestrijding,
die meestal bij de GGD's gebeurt. Het is het eerste onder
zoekscentrum waarin universiteit en GGD samenwerken in
Nederland.
Het centrum is bedoeld voor allerlei soorten infectieziekten.
Drie heel belangrijke zijn momenteel tbc, seksueel over
draagbare aandoeningen en hepatitis b Maar het centrum
zal zich ook met zoiets gewoons als hoofdluis bezighouden
ANP
CHICAGO - Het potentiemiddel sildenafil (merknaam Via
gra) stimuleert de vorming van bloedstolsels. Dat maakt het
middel tot een risicofactor voor het krijgen van een hartin
farct, schrijft Z. Li (University of Illinois, Chicago) in het we
tenschappelijk tijdschrift Cell. Bij gezonde mannen zal het
gebruik van Viagra echter geen hartinfarct kunnen veroorza
ken, stelt Li. Alleen mensen die hierop al een verhoogde kans
hebben, moeten oppassen met dit middel. GPD
CINCINNATI - Met name de mensen die een hoog risico
hebben op een beroerte (herseninfarct) zijn slecht in het
vroegtijdig herkennen van een beroerte. Dat concludeert A.
Schneider (University of Cincinnati) in het medisch tijd
schrift JAMA op grond van een onderzoek onder 2173 men
sen. Snelle herkenning van een beroerte is belangrijk om de
schade aan de hersenen zo veel mogelijk te beperken. Schnei
der pleit daarom voor meer voorlichting over de signalen die
wijzen op een beroerte (wartaal spreken, dubbel zien of niets
meer zien, krachtverlies in een arm of been. scheefhangend
gezicht), die moet zijn gericht op mensen met een hoog risico
(overgewicht, roken, hoge bloeddruk). GPD
DUBLIN - Het baren van een jongetje verloopt gemiddeld
moeizamer dan het baren van een meisje. De bevalling duurt
gemiddeld 25 minuten langer en er wordt vaker overgegaan
tot een tangverlossing of een keizersnede. Dat constateert M.
Eogan (National Maternity Hospital, Dublin) in het British
Medical Journal uit een onderzoek bij ruim 8000 vrouwen die
voor het eerst een kind ter wereld brachten. Het gemiddeld
iets grotere hoofd bij jongetjes draagt waarschijnlijk bij aan
de gevonden verschillen, aldus Eogan. GPD
LONDEN - Een nieuwe, zeer eenvoudige en betrouwbare test
kan in 15 minuten uitwijzen of iemand lijdt aan de pest. Het
gebruik ei*van kan een einde maken aan de duizenden doden
die deze besmettelijke ziekte jaarlijks eist in veel ontwikke
lingslanden, schrijft S. Chanteau (Institut Pasteur de Mada
gascar), een van de ontwikkelaars van de test, in het me
disch tijdschrift The Lancet. De doden vallen voornamelijk
omdat het in deze landen te lang duurt voordat de diagnose
met zekerheid is gesteld en de behandeling kan worden ge
start. GPD
door Marieke van Schie
Irene van Soest heeft gebeld, of
je langs komt", zegt mijn as
sistente. „Ze is gevallen en voelt
zo'n pijn. Ze ligt op bed en kan er
moeilijk uit komen. Ik geloof
dat het echt spoed heeft, zo
klonk ze tenminste. Bel je haar
even terug?"
Irene is een goede bekende, ze
woont alleen, is ongeveer 53
jaar oud en werkte tot voor kort
bij een reisbureau. Een afwisse
lende baan, veel reisjes naar het
buitenland. De branche liep te
rug en nu zit ze al 2 jaar thuis, in
afwachting van het moment dat
ze weer werk vindt. In dezelfde
tijd verloor ze haar partner. Hij
kreeg een hart
kwaal en was bin
nen een paar
maanden dood.
Dit werd haar te
veel. Ze kreeg
geen hap meer
door haar keel,
rookte en dronk
meer dan goed
voor haar was en
belandde zo in een
negatieve spiraal.
De assistentes
kregen haar her
haaldelijk aan de
lijn, met veel kleine klachten.
Op het spreekuur kwam ze niet,
daartoe ontbrak haar de moed.
Een poging haar naar de Riagg
of het maatschappelijk werk te
verwijzen strandde op de
wachtlijsten. Ik ging zo nu en
dan langs, maar tot een regel
matig contact kwam ik niet. Dat
lag aan ons beiden. Ik kon er te
weinig tijd voor vrij maken en
zelf bracht ze de energie ook niet
op. Maar nu is ze gevallen, dat
klinkt alarmerend.
Direct na het spreekuur zie ik
haaraanhuis.Zezietermoe uit.
„Ik heb de hele nacht niet kun
nen slapen van de pijn, kan me
nauwelijks omdraaien en ben
op mijn billen naar de wc gekro
pen Heb ik wat gebroken?" Als
ik haar onderzoek, worden ban
ge vermoedens waar. „Ik stuur
je per ambulance voor verder
onderzoek naar het zieken
huis Ze heeft een bovenbeen
fractuur en wordt dezelfde dag
geopereerd. Ze moet blijven en
kan pas na 10 dagen naar huis.
Gezien haar leeftijd gaat ze niet
naar een verpleeghuis, maar
moet zich zien te redden met el-
leboogkrukken. De buren zijn
behulpzaam, ze drinken zo nu
en dan wat met haar ert brengen
een hapje eten. De deur staat
aan, zodat ik gemakkelijk bin
nen kan komen. „Het is te lastig
om telkens de deur open te moe
ten doen en er is hier toch niets
weg te halen. De thuiszorg helpt
me met douchen en ik zit zo veel
mogelijk omhoog, het doet nog
steeds zo'n pijn!"
Ik vertrouw het niet en vraag de
chirurg opnieuw te kijken. Eerst
houdt hij het af, volgens hem
kan er niets mis zijn. Maar na
enig aandringen kan ze langs
gaan. Er wordt een nieuwe foto
gemaakt. De breuk blijkt niet
goed gestabiliseerd. Irene
wordt opnieuw opgenomen in
afwachting van een volgende
operatie. Als ze wakker wordt,
ligt ze aan een infuus. Haar
overbuurvrouw
weet haar te ver
tellen dat ze een
infectie heeft. Dat
heeft ze de chirur
gen horen zeggen
tijdens hun visi
teronde. Het zit
echt tegen, nu
moet ze drie
maanden naar
huis om te kijken
of het been alsnog
gaat genezen. „Ik
red het wel, hoor",
zegt ze. „Het is net
alsof ik door deze tegenslag
mijn eigen kracht hervind. Ik
hecht meer aan het leven dan ik
dacht. Ik blijk broze botten te
hebben. Daarom heb ik die bot
breuk opgelopen. Doordat ik
nooit meer voor me zelf kookte,
zo nu en dan wat weg hapte, heb
ik mezelf verwaarloosd. Onder
gewicht, alcohol en roken, het
één versterkt het ander. Nu heb
ik botontkalking. Ik was al
vroeg in de overgang, dat blijkt
er ook aan bij te dragen. Van de
diëtiste uit het ziekenhuis heb ik
een aantal goede tips gekregen.
Ik ben vegetarisch en blijk een
onvolwaardig eetpatroon te
hebben. Daar ga ik wat aan
doen. Minder alcohol, extra
kalk en vitamine D, een medica
ment tegen de osteoporose en de
deur uit. Zodat ik weer wat bui
tenlucht zie Als je de eerste tijd
naar mij toe komt, kom ik in de
toekomst weer naar je spreek
uur" Dat spreken we af, ik ben
blij met de nieuwe energie die
Irene uitstraalt. Die ziekenhuis
opname heeft haar achteraf ge
zien goed gedaan en lijkt een
keerpunt te worden in haar le
ven. Dit nadeel heeft zijn voor-
deel. GPD
Marieke van Schie is huisarts
