Campagne was wereld op zijn kop PZC PZC Asielzoeker krijgt nauwelijks de kans zijn verhaal te doen Uitgezette Krekar vreest alleen Allah Verkiezingscarrousel werd opnieuw door imago van politici bepaald Defensie-analist VS: bewijs tegen Irak moet waterdicht zijn 22 januari 1953 woensdag 22 januari 2003 Twee weken stonden de lijsttrekkers in de boksring. Afgemat en kapot gebeuld luisteren ze vandaag naar het oordeel van de scheidsrechter: de kiezer. Een gedoodverfde winnaar is er al: Wouter Bos. Waarom ging het met de PvdA deze keer zo goed en wat ging er mis bij de andere partij en? Een terugblik op een korte campagne die opnieuw zwaar door het beeld werd be paald. door Paul Koopman en Lianne Sleutjes Het regent en het is guur, maar de televisiebeelden moeten veel harten verwarmen. Daar staat hij dan, de lijsttrek ker van de PvdA, omringd door jong en oud uit de achterban. Allemaal lachende gezichten. Bos zelf, al dagen in het brand punt van de mediabelangstel ling, tovert trots zijn konijn uit de hoed. „Wij hebben Job Cohen gevraagd of hij, als die gelegen heid zich zou voordoen, premier van alle Nederlanders wil wor den", laat hij weten. Enthousi ast gejuich alom. „Let wel, ge vraagd!", herhaalt Bos, breed grijzend. Het contrast kon niet scherper. De voor autist versleten Ad Mei - kert opereerde in de campagne van mei 2002 vooral alleen, als de briljante en onaantastbare kroonprins. Hij claimde vanaf dag één het premierschap maar zag zijn grootste ambitie in rook opgaan. Hoe anders is het nu. Opvolger Wouter Bos heeft van bescheidenheid de troef van zijn optreden gemaakt. En ziedaar: het premierschap lijkt hem zo maar in de schoot te vallen. Bij na terloops schuift hij de mach tigste functie van politiek Den Haag door naar een 'outsider'; de Amsterdamse burgemeester Cohen. Voor de PvdA is dit de campagne van de omgekeerde wereld. In 2003 is het niet Pim Fortuyn maar de onstuitbare opmars van het fenomeen Wouter Bos die de campagnes van zijn be langrijkste rivalen ontregelt. Wat eerst zeker leek, blijkt plot seling bevochten te moeten worden. CDA en WD dachten begin deze maand nog dat voortzetting van hun centrum rechtse coalitie een formaliteit was. Maar de riante meerder heid die deze twee partijen sa men in de peilingen hadden, is verdampt. Eén televisiedebat - en wel het eerste - schopte die zekerheid onderuit. Wouter Bos kwam als winnaar tevoorschijn uit een treffen met Balkenende en Zalm voor RTL4. Sindsdien kan hij niet meer stuk. Net als in mei hebben het 'beeld' en de opiniepeilingen de cam pagne zwaar beïnvloed. Vrijwel volcontinu waren de lijsttrek kers op de buis, in debatten, spelletjesprogramma's, werden ze onderworpen aan karakter tests en ondergingen 'live' com mentaar van kijkers. In mei kre gen VVD-leider Dijkstal en PvdA'er Melkert het verwijt dat zij niet van de buis spatten. Nu moest Zalm zich verweren tegen het verwijt dat hij een gespan nen indruk maakte. Balkenende kreeg te horen dat hij minder fris oogde en vragen niet duide lijk beantwoordde. „Ik zie steeds dat mondje zeggen: pepe pep!", hield een 'gewone' huis vrouw de premier voor op SBS6. En ondertussen zat aan de ande re kant van de tafel steeds die stropdasloze Bos, met zijn war me lach. Hij bleef ontspannen ogen onder al het mediageweld, hoe CDA en VVD ook probeer den hem gentleman-achtig te tackelen. Want er is iets geleerd van de vorige campagne waarin Pim Fortuyn tot zijn dood op permachtig bleek: de favoriet moet je nooit persoonlijk aan vallen. Leugenaar De liberale voorman schoot maar één keer uit zijn slof in een poging Bos de pas af te snijden; ..Bos is een leugenaar!consta teerde rekenmeester Zalm over het cijferwerk van de PvdA-lei- der. Het werd hem niet in dank afgenomen. Nadat Bos - daartoe opgeroepen door CDA en VVD - uiteindelijk zijn kandidaat premier had gepresenteerd, richtten Zalm en Balkenende hun pijlen meteen op Job Cohen. „Hij wil niet met ons in debat", schamperden Balkenende en Zalm in koor. Cohen is een man van pappen en nathouden, meende Zalm. Als hij zo graag in Amsterdam wil blijven, zoals hij zegt, laat hem daar dan lekker blijven, sneerde Balkenende. Het maakte, constateerde voor malig PvdA-campagneleider Monasch tevreden, een wat hui lerige indruk. De meeste spanning kwam voort uit de dagelijkse opinie peilingen. Die maakten van de campagne een bloedstollende nek-aan-nekrace tussen CDA en PvdA. Met als cliffhanger: wanneer en met hoeveel zetels haalt de PvdA het CDA in? Het spektakel had wel een prijs. Het leidde de aandacht af van de 'kleintjes'. SP, D66, en Groen- Links raakten ondergesneeuwd en verloren aanhang. Ook ChristenUnie en LPF klaagden over de dominantie van de 'gro te twee'. Buitenland In deze campagne werd nóg iets grotendeels vergeten: het bui tenland. De dreigende oorlog in Irak, de uitbreiding van Europa en de hongersnood in Afrika; het kwam allemaal slechts zij delings aan de orde. Nederland se politici waren vooral bezig met zichzelf en het binnenland. Dat was in mei 2002 overigens niet anders. Wat de uitslag van de verkiezin gen vandaag ook moge zijn: het charme-offensief van Wouter Bos is nu al een succes. De Tros haalde in de slotfase van de campagne nog Zalms familie voor de camera. „Gerrit is een gouwe pik", zei één van zijn broers. „Bij een bank had hij tien keer zoveel kunnen verdie nen." Zalm keek er wat onge makkelijk bij. „Ik vind dit werk zinvoller", zei hij Maar je zag hem denken: de echte gouwe pik. dat ben ik niet, dat is Bos. GPD door Ans Bouwmans Zonder duidelijke en ge loofwaardige rechtvaar diging kan en mag de Ameri kaanse regering niet aan een oorlog in Irak beginnen. Dat zegt de Amerikaanse voor malig schout-bij-nacht Stephen Baker, senior on derzoeker bij het onafhanke lijke Centrum voor Defensie Informatie in Washington. „Er is onbetwistbaar bewijs nodig, we moeten een zaak hebben voor we een gewa pend conflict aangaan", al dus de oud-marine-officier. Als VN-inspectieteams voor of op 27 januari nietmet de genadeslag voor Irak ko men - de vorige week ontdek te lege raketkoppen lijken geen directe aanleiding voor oorlog - wat dan? „Ik verwacht dat de Ameri kaanse regering een paar da gen de tijd zal nemen om het rapport van de inspecteurs te bestuderen. Ik denk niet dat president Bush direct al bij de State of the Union (28 ja nuari. red.) opening van za ken zal geven en de vinger op de trekker zal leggen, zoals sommigen beweren. Ik denk dat het wel snel, ergens in de eerste tien dagen van februa ri zal zijn. Wat iedereen van Bush wil weten is; waar zijn de feiten achter je verhaal? Als we iets hebben, dan zal hij het op tafel moeten leg gen. Zo niet, dan zijn we niet waar we willen zijn - Het lijkt er op dat Washing ton geen onweerlegbaar be wijs of verdere rechtvaardi ging nodig acht. Ze zeggen: we weten op basis van VN-in- specties dat er in 1998 verbo den chemische en bacteriolo gische materialen waren. Irak heeft niet aangetoond dat die vernietigd zijn, Sad dam is onbetrouwbaar en werkt onvoldoende mee. Dus dat is een schending van de resolutie. „Dat zal sommigen tevreden stellen, maar niet de meer derheid van de bevolkingen ook niet degenen inde Veilig, heidsraad die eigenlijk teger. gewapende actie zijn. Voor landen als Frankrijk, Duiu- land en Rusland is geloof, waardig bewijsmateriaal nodig. Daarmee wordt de eenheid bewaard, en het kan als katalysator werken - President Bush zegt geen fi at van de Veiligheidsraadrio- dig te hebben voor een m sie. Is dat reëel? „Zowel de internationalege- meenschap als het thuisfront moeten overtuigd worden De Veiligheidsraad zal me*, ten instemmen, om het nood- zakelijke niveau van mede werking te krijgen voor militaire actie. We hebben Groot-Brittannië, Turkije, Koeweit, Oman, Qatar es Bahrein nodig. Alles wat minder is, schiet tekort ens onwenselijk. Instemming van de vijftien leden van cé Veiligheidsraad is van essen tieel belang. We kunnen en moeten helemaal niet unila teraal ingrijpen." - Denkt u dat president Bw bewijs achter de hand heeft': .Er zijn twijfels gerezen over de kwaliteit van onze gehei-' me informatie. Als webewijs hebben, waarom hebben we daar dan nog niets mee ge daan? Maar als we bijvoor beeld ingebroken hebben m het Iraakse militaire compu tersysteem, dan kan ik n voorstellen dat we daar ma mee te koop lopen." - En als het zo ver komt, hoe snel kunnen we dan een inro- sie verwachten? „Erg snel. Half februari zijn de vooruitgestuurde troepes op hun plek, eind februan moeten we de voorbereiding afgerond kunnen hebben. Als we het jawoord van ik Veiligheidsraad hebbes, kunnen we meteen van start." GPD De VS beschuldigen hem van terrorisme, Jordanië verdenkt hem van drugs smokkel en de Noren vin den dat hij zijn vluchtelin genstatus in dat land heeft misbruikt. De door Neder land uitgezette Mullah Krekar zelf noemt zich 'een gewone, onschuldige man'. door Windy Kester De kapper op de begane grond van het appartemen- tcnhlok in Oslo waar mullah Krekar woont wijst omhoog. „Ilij woont op de derde etage. Maar hij is niet in Noorwegen hoor. Wel? Oh, ik heb hem nog helemaal niet gezien." Achter de hoge ramen op de derde ver dieping zijn de gordijnen inder daad dicht. Bij de bellen op de poort naar de binnenplaats hangen vele Arabische en Turk se naambordjes, maar niet die van Najmudin Faraj Ahmad, zoals de mullah eigenlijk heet. „Het zijn hectische dagen zucht broer Khalid Faraj Ah mad, die sinds Krekars vliegtuig maandagavond in Noorwegen landde, optreedt als manager en tolk. Persconferenties, fotoses sies en televisie-interviews. En dan de onzekerheid over wat er eigenlijk gaat gebeuren. Maai de mullah wil graag nog een keer vertellen dat h i j niet de ter rorist is waar de autoriteiten hem voor houden. ..Ik voel me veilig in Noorwegen", zegt Krekar. „Ik ben onschuldig en ik ben alleen bang voor Allah." De Noorse radio meldt dat de Verenigde Staten met een uitle veringsverzoek zullen komen. De VS verdenken Krekar ervan banden te hebben met Al Qaeda Noch de Amerikaanse ambas sade, noch het ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigt dat het verzoek daadwerkelijk komt, Krekar: „Het is een gehei me afspraak. Ze zijn boos dat ik hier niet gearresteerd ben en als het niet via Jordanië lukt, dan zullen ze het op deze manier proberen." De Noorse autoritei ten hebben Jordanië gevraagd meer inlichtingen te geven over de drugszaak waarvan de mul lah daar wordt verdacht. Zon der die informatie wordt er niet uitgeleverd. Krekar is in de gevangenis in Vught een aantal keren ver hoord door de FBIDe Amerika nen zouden hem vragen hebben gesteld over Osama bin Laden en Saddam Hoessein. Krekar beweert deze mannen niet te kennen en bovendien, zo zegt hij: „Ik voelde me niet vrij te spreken. Het was een ongelijke situatie tussen mij en de onder vragers, doordat ik gevangene was. Ik heb voorgesteld dat ik later een keer langs zou komen op de ambassade of in de VS." Een afspraak met de Ameri kaanse ambassade in Oslo heeft hij echter nog niet gemaakt. „Maar misschien moet ik dat snel doen, want ik wil niet dat de Verenigde Staten en Noorwegen een conflict krijgen door mij. Ik wil mijn rechten hier kunnen behouden." Maar ook in Noorwegen ligt er een aanklacht tegen de mullah De Koerd wordt ervan verdacht een militante islamitische orga nisatie te hebben opgericht in zijn vaderland. Woensdag bleek dat dit volgens Noorse wet niet noodzakelijkerwijs strafbaar is. Ook is niet zeker dat hij de Noorse binnenlandse veiligheid in gevaar brengt. De openbaar aanklager zou hem daarom niet hebben laten arresteren op het vliegveld. Het onderzoek loopt nog, maar de aanklacht moet worden ingetrokken als blijkt dat deze formeel niet klopt. Daarnaast onderzoekt Noorwe gen nog of Krekar zijn vluchte lingenstatus misschien wordt afgenomen, omdat hij klaarblij kelijk zonder gevaar naar Irak kan reizen, het land clat hij in 1991 ontvluchtte. Volgens Krekar wist de Noorse politie dat hij regelmatig in Irak ver bleef. Mocht het tot een uitwij zing komen, dan wil hij deze aanvechten tot aan het Euro pees Hof in Straatsburg, iets wat enkele jaren kan duren. Vrij man Vooralsnog ziet het naar uit dat de van terrorisme verdachte mullah een vrij man is die zich echter niet onopgemerkt dooi de straten van Oslo kan bewe gen. „Dat is hem van tv", wordt er achter zijn rug gefluisterd. „Eigenlijk wil ik gewoon weer graag naar huis, eten met vrouw en kinderen", zegt hij. Want hij is blij weerthuis te zijn. „Ik werd op Schiphol door al lerlei gangen gevoerd. Toen ik het kleine vliegtuigje zag waar mee ik uitgezet werd, wist Lk: die haalt Jordanië niet. het wordt Noorwegen!" GPD Na hun aankomst worden asielzoekers gedetailleerd ondervraagd. Vaak alleen over hun reisverhaal, niet over de reden waarom ze zijn ge vlucht, zo stellen de onderzoekers. foto Hans Broekhuizen Over de reis die ze achter de rug heb ben, worden asielzoekers tot in detail ondervraagd. Maar het verhaal waar om ze naar Nederland zijn gevlucht, kunnen ze amper kwijt. door Wilma de Cort Samen verstaan de onderzoekers ver schillende talen: Koerdisch, Arabisch, Perzisch, Engels en Frans. Bij een groot aantal gesprekken konden ze daarom niet alleen de ambtenaar van justitie, maar ook de asielzoeker en tolk woordelijk volgen. Voor buitenstaanders bieden de onderzoe kers N, Doornbos en haar collega K Shal- mashi een bijna voyeuristisch inkijkje in ondervragingen van asielzoekers op aan meld- en opvangcentra. In het onderzoeksrapport 'De papieren asielzoeker' van het Instituut voor Rechts sociologie van de Katholieke Universiteit N ijmegen constateren zij dat asielzoekers in Nederland onvoldoende hun verhaal en vluchtmotieven kwijt kunnen tegenover ambtenaren van justitie. „Terwijl dat verhaal toch relevant is om tot een beslissing te kunnen komen", zegt Doornbos. „Wij hebben anderhalf jaar ge sprekken bijgewoond en waren verbaasd hoe weinig we over de asielzoekers te weten kwamen." Doornbos en Shalmashi hebben 138 asiel gesprekken geobserveerd, waarvan de helft 'problematisch tot zeer problematisch' ver liep. De meeste ondervragingen werden bij gewoond in aanmeldcentra waar binnen 48 uur over het lot van de asielzoeker wordt be slist. Kort na hun aankomst worden asielzoekers gedetailleerd ondervraagd. Over hun reis verhaal, reisroute, het bezit van documen ten, namen van hotels waar ze logeerden, of ze hulp kregen van reisagenten, welk stoel- nummer ze in het vliegtuig hadden en welke kleur kleding de stewardess droeg. „Al die feiten zijn ook belangrijk om te we ten", stelt Doornbos. Niet alleen om de ge loofwaardigheid van het vluchtverhaal te toetsen, maar ook om te kunnen vaststellen welke vliegmaatschappij aansprakelijk is voor het vervoeren van niet gedocumen teerde vluchtelingen of voor onderzoek naar mensensmokkel Maar de aandacht die al deze kwesties krij gen, staat volgens haar niet in verhouding tot de aandacht die de asielzoeker vervol gens voor zijn motieven krijgt. Volgens de Vreemdelingencirculaire moet de vluchte ling in een tweede verhoor vrijuit over zijn asielmotieven kunnen spreken. De ambte naar moet hem niet te veel onderbreken. Maar volgens de onderzoekers wordt de asielzoekers in dat gesprek vaak opnieuw geconfronteerd met 'onduidelijkheden' of 'tegenstrijdigheden' uit het eerste verhoor. Volgens de onderzoekers duurt het eerste verhoor - bijna een dagdeel - soms langer dan de tweede ondervraging. Doornbos: „De asielzoeker wordt in het tweede ge sprek bijvoorbeeld opnieuw geconfron teerd met zijn verklaring dat hij de 24ste in het land kwam, terwijl het een dag latei- was." Omdat ambtenaren van justitie in het twee de gesprek opnieuw langdurig stilstaan bij dergelijke punten, blijft er weinig tijd over voor het vluchtverhaal. De asielzoeker wordt bovendien beperkt in het vertellen van zijn levensgeschiedenis, doordat de ambtenaar gericht vragen stelt. De vluchte ling krijgt te horen dat hij niet mag ingaan op de algemene situatie in het land van her komst 'omdat die wel bekend is'. Tijdsdruk Maar volgens Doornbos blij kt dat ambtena ren soms wel degelijk kennis missen van de situatie in het thuisland, of dat ze zich base ren op verouderde informatie of op uitlatin gen van tolken. Ook advocaten die de vreemdeling bijstaan, hebben volgens haar nauwelijks tijd om het vluchtverhaal goed door te nemen. Iedereen werkt onder grote tijdsdruk Meestal maakt een asielzoeker in het aan meldcentrum twee of drie verschillende ad vocaten mee. Een minderheid van de tolken kwijt zich niet goed van zijn taak, aldus de onderzoekers. In 10 procent van de verho ren liet de tolk zich zo negatief uit over de asielaanvrager dat het de ambtenaar sterk te in zijn vermoeden dat de vluchteling loog of de vraag niet wilde beantwoorden. Soms stelde een tolk zelf vragen. Dat er iets misgaat in de complexe asielge sprekken, is volgens onderzoeker Doornbos niet verwonderlijk. Wel vindt ze het opmer kelijk dat de asielaanvrager er zonder meel de schuld van krijgt. Die krijgt het verwijt van 'leugenachtigheid' of 'onwil'. Daarmee, aldus Doorbos, krijgt het verslag van de on dervraging meteen een negatieve teneur. De inbreng van de ambtenaar of de tolk is in het verslag van het gesprek niet meer zicht baar. „Daardoor onttrekt zich die inbreng aan het gezichtsveld van rechters." GPD DAKPANNEN - Een boer uit Putten vond tijdens repara tiewerkzaamheden aan het dak van zijn pakhuis 7000 gulden. Het vermoeden be staat dat de echtgenote van de heer Van 't L.die nu in een krankzinnigengesticht wordt verpleegd, het geld on der de dakpannen heeft ge deponeerd KINDERPISTOOL - „Een briefje van tien, of ik schiet", had de 22-jarige J. uit Gre- venbicht geroepen toen hij op 13 december in de woning van zijn tante was versche nen. Hij had zijn gezicht be dekt met een shawl. De tante zette het op een gillen, waar op de neef. vluchtte. Acht maanden gevangenisstraf waarvan dne voorwaarts lijk voor poging tot afpersing en bedreiging, was deeisvai* de officier in Maastricht.Dê verdediging voerde bezwaar aan tegen het ten laste geleg de, omdat de jongen gebroii had gemaakt van een karto nen kinderpistool. CLOSETS - Door het ge meentebestuur van IJzendij- ke is bekend gemaakt, da! van Rijkswege een subsidie wordt verleend voor hS plaatsen van een closet net waterspoeling in percete waar deze nog niet zijn ge plaatst. Hoofdredactie: A L. Oosthoek D Bosscher (adjunct) A L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: OostsouburgseweglO Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118)484000 Fax (0118)470102 E-mail: redactie@pzc.nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118) 470102 E-mail. redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail: redgoes@pzc nl Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AG Terneuzen Tel (0115)645769 Fax. (0115) 645741 E-mail: redtern@pzc nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114)372776 Fax. (0114)372771 E-mail: redhulst@pzc nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel. (0111) 454647 Fax. (0111)454657 E-mail: redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 1700 uur Zierikzee. Goes en Hulst: 8 30-17 00 uur Internet: v/ww.pzc nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-mail web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden; zaterdags tot 12 00 uur Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag lijdenstek zondag van 16 00 tot 18.00uw Tel. (0118)484000. Fax (0118) 470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldleen toeslag van €2.00) per maand 20.50 per kwartaal 55. '0 per jaar 209.90 Voor toezending per post geldt een toeslag. E-mail' lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnemenlen uitsluitend schriftelijk 1 maandvW het einde van de betaalperiode Losse nummers per stuk. maandag t/m vrijdag:€ 1.10 zaterdag: 1,65 j Alle bedragen zijn inclusief 6%»'" j Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65.597 Postbank 35.93.00 Advertenties Alle advertentieopdrachten wow uitgevoerd onder toepassing va- de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het advertentie**#^ Tarieven kunnen tijdens kantoon worden opgevraagd. Voor gewone advertenties: Tel: (0118) 484240 Fax (0118)470100 Voor klemties: Tel (0118)484* Fax: (0118)484370 Auteursrechten voorbehouden r*yg- Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-conce^ - aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordi getw'.i (abonnemenlen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante dicosu^ ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig - vin kunt u üi( schriftelijk melden bn pa- Behoort tot ÜJGQGflSr

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2003 | | pagina 4