De spiegel hoort tevreden te zijn
Mopperende rokers moeten een eindje omrijden
;*^xcept elawarE
K li SB
Plastische
chirurgie
n Brazilië
QDONTO NORTg
Amerika,
land van de
rookverboden
•1
"LAND OF THE FREE"
Armen
scharrelen
hun kostje
bij elkaar
's
Jakarta
tTTerving voor een sport-
W school? 'Perfecte lichaams-
fonnen binnen ieders hand-
ietfik.' 'Droom je van een on-
reeistaanbaar lijf?' 'Schoon-
ad.harmonie en fijngevoelig
heid,' Of reclame voor caloriearm
voedsel?Mis. Met bovenstaande
slogans brengen in plastische
chirurgie gespecialiseerde kli-
jjielcen hun diensten aan de man
inhetBraziliaanse tijdschrift
■piastica Beleza'.
iet blad is een bijproduct van de
heersende lichaamscultus. Het
cverhulde narcisme heeft Brazilië
Kieldkampioen gemaakt op het ge-
«dvan plastische chirurgie. Ner
ves worden meer lichaamscorrec-
uitgevoerd Met jaarlijks ruim
350.00 0 ingrepen heeft Brazilië de
Verenigde Staten onttroond, waar
185 op elke honderdduizend mensen
lichamelijke oneffenheden met het
ceslaten 'gladstrijken'. In Brazilië is
3i207. Ter vergelijking: in Noord-
Europa komt dit niet boven de 40 uit.
Sinds 1994 is dit type ingrepen bijna
rerviervoudigd. En niet alleen vrou-
i. Ook de Braziliaanse man pro-
«rthet doortikken van de biologi
sche klok steeds vaker voor de
Éten wereld te verbergen. Het aan-
ilesthetische operaties onder man-
«steeg in acht jaar van acht tot
Itentwintig procent. Ook neemt
«aantal plastische ingrepen toe ter
yftaratie van de gevolgen van fysiek
cweld en auto-ongelukken,
itsen uit de hele wereld komen naar
Brazilië om er zich in plastische chi-
surgie te specialiseren. De Brazili
aanse chirurgen behoren tot de
avant-garde en genieten wereldfaam
ewege hun innoverende en ver
fde technieken. Een van de laatste
«uwtjes is het gebruik van wegge
nen buikvet voor borstvergroting.
Vitrine
ianetische correcties aan neus, ge
rent, borsten, buik, billen en heupen
wden overal ter wereld uitgevoerd.
V-arde Brazilianen zich echter in
Verscheiden is hun impulsiviteit.
Jetgemak en de snelheid waarmee
tiüzo'n ingreep wordt besloten zie je
vertelt Loreti Breuel, een
ws plastisch chirurg uit Saö
Psïlo.
Mlungeert Breuel (47) als reclame-
ted voor haar business. Ze onder
been operatie aan haar neus, liet
•huid van hals, voorhoofd en bor-
«snoptrekken, plaatste siliconen
.teerheide wangen en liet tweemaal
■r: wegzuigen (liposuctie) uit de
kik en liet de wallen onder haar
c^eaweghalen. „Pure ij delheid",
Re'tze ruiterlijk toe. „Maar mijn
fssoonlijke ervaringen helpen ook
ffideonzekerheid bij de patiënt weg
lenemen Ik kan precies vertellen
welke pijn te verwachten is."
toderBreuels' vaste klanten zitten
Braziliaanse beroemdheden. Maar
zij vormen al lang niet meer het pro-
zaterdag 11 januari 2003
O*
S AUOE
SISTEMA DE SAÜDE NORTEMED
Correcties van lichamelijke oneffenheden zijn gemeengoed in Brazilië. Op het centrale plein van de junglestad Manaus brengt deze dame een particuliere ziektekostenverzekering aan de man, die
plastische chirurgie voor de gewone man binnen bereik brengt. foto Frans Lindenkamp/GPD
fiel van haar klantenkring. Nu zitten
in de wachtkamer steeds meer gewo
ne mensen. Tien jaar geleden kwam
het niet in het hoofd van de midden
klasse op om 'excessieve rondingen'
weg te zuigen of het gelaat uit de
plooi te halen.
Maar plastische chirurgie is het laat
ste decennium veiliger, sneller en
goedkoper geworden. Tegenwoordig
is de doorsnee patiënt een werkende
vrouw van in de dertig met een bo
vengemiddeld inkomen, die cosmeti
sche correcties op afbetaling laat
uitvoeren Stapt ze voldaan en zelf
verzekerdheid de kliniek uit, dan is
de kans groot dat ze terug komt, zo
wijst een studie uit.
Ana Paula Martins (35) uit Saö Paulo
past helemaql in dit beeld. Zes plasti
sche ingrepen onderging ze tot dus
ver. Bij de laatste was ze slechts
plaatselijk verdoofd. Terwijl Breuel
driehonderd milliliter vet uit haar
billen wegzoog, praatte ze honderd
uit over haar nieuwe auto. Na een uur
stond ze weer op de been. Ze onderte
kende vijf cheques voor de afbetaling
in termijnen en maakte en passant
een nieuwe afspraak. Ditmaal voor
haar buik. Ze bevestigt de trend.
Steeds meer vrouwen plannen de
vrije uurtjes voor een liposuctie. De
ze ingreep maakt in Brazilië heden
veertig procent uit van de plastische
ingrepen. Gevolgd door borstcorrec-
ties (15 procent) en operaties aan ge
laat, neus en lippen (tezamen 30 pro
cent).
De nieuwste rage is het spierverlam-
mende 'verjongingsmiddel' botox.
Daarmee verdwijnen rimpels op ge
zicht en hals tijdelijk. De cosmeti
sche behandeling is vooral populair
bij mannen en vrouwen die hun ui
terlijk als werkinstrument hebben.
Botox is afgeleid van de bacterie
Clostridium botulinum, voortbren
ger van dodelijke ziekte botulisme.
Afgaande op importcijfers werden
vorig jaar in Brazilië 146.000 micro
injecties met botox toegediend. Veel
daarvan in schoonheidssalons waar
op winst beluste plastisch chirurgen
ook kleine operaties uitvoeren.
Uit recent onderzoek onder 350 wil
lekeurige mannen en vrouwen met
normaal lichaamsgewicht bleek dat
60 procent ontevreden is met het ui
terlijk en dat de helft daarvan graag
onder het mes gaat om schoonheids
foutjes van de schepper te verhelpen.
Tachtig procent van de Braziliaanse
vrouwen tussen 18 en 39 jaar blijkt
zich voorts frequent te spiegelen aan
modellen en actrices
Jong volk
Plastisch chirurg Juerez Avelar heeft
nog een andere verklaring. „Wij Bra
zilianen maken ons druk om het ui
terlijk omdat we een jong volk zijn.
We leven in een warm klimaat waar
het lichaam altijd getoond wordt.
Onze strandcultuur is hiervan een
goed voorbeeld." Het laatste restje
taboe is door de jaren verdwenen
door het groeiend aantal showbizz-
sterren dat openlijk voor gedane in
grepen uitkomt. Niet zelden omdat
die gratis zijn uitgevoerd in ruil voor
het maken van reclame voor de kli
niek. Goed voorbeeld hiervan is Miss
Brasil 2000, Juliana Borges. Met ne
gentien plastische correcties sleepte
Borges de titel binnen en haar arts de
klanten. Beroemd is ook de uitspraak
van tv-seksbom Feiticeira. Twee jaar
geleden zei zij zonder schroom dat
ólles aan haar weldadige lichaam
van haar is. „Mijn buik, dijbenen en
borsten. Ik heb alles zelf gekocht."
Het aantal ziektekostenverzeke
raars dat dit soort esthetische opera
ties in hun pakket opneemt, groeit
Begin jaren tachtig was de gemiddel
de leeftijd voor plastische chirurgie
nog 55 jaar, nu rond de 35. Dat komt
mede door het groeiende aantal ado
lescenten dat met de spiegel in het
reine wil komen. Dertien procent van
het aantal ingrepen betreft jongeren
onder de achttien, zeven maal zo veel
als in de VS. Schaduwzijden zijn er
ook. Eén op de drie plastisch chirur
gen opereert zonder diploma. Gevolg
is dat deze ingrepen de lijst aanvoe
ren van medische klachten. Vermin
kingen en sterfgevallen zijn schering
en inslag.
„De overtuiging is ontstaan dat een
plastische ingreep hetzelfde is als
naar de kapper gaan", waarschuwt
Ivo Pitanguy (75), de 'aartsvader'
van de plastische chirurgie in Brazi
lië. Hij vindt dat deze tendens bestre
den moet worden. „Er is sprake van
een overdreven bezorgdheid voor het
lichaam Dit gaat ten koste van de
geest", zegt Pitanguy, die in de Itali
aanse filmster Gina Lollobrigida
eind jaren zestig zijn eerste interna
tionaal vermaarde patiënt had. Hij
benadrukt dat zorg voor eigen li
chaam gezond is. maar niet drie uur
per dag. Pitanguy draait er niet om
heen. „Je kunt beter je hersenen ont
wikkelen, dan de spieren van je der
rière."
Frans Lindcnkamp
In het land waar vrijheid het grootste goed
is, verliezen steeds meer rokers hun recht
oppubliekenicotine-inname. De kruistocht
fegenongewenst 'meeroken' op het werk of in
^horeca breidt zich in Amerika uit als een
inktvlek.
grote sticker is op een ruit van café Coach
House geplakt: 'Land of the free, except De-
kwareDe kleine staat Delaware aan de
oostkust van de VS is sinds eind november
rookvrij. Een sigaret opsteken in een restau-
rontof bar mag er niet meer. Net zo min als in
openbare gelegenheden of besloten
bedrijfsruimtes, tot aan bingozaaltjes en ge-
toe. Rookverslaafde horecabe-
zoekerszij0 verbannen naar de stoep. „Bela-
Mjk", meent bardame Kelly uit Claymont.
-Msje 18 bent, moet je kunnen doen wat je
hit."
Daar denken steeds meer Amerikaanse be-
fciurders anders over. Niet-rokers - drie
man van de bevolking - moeten worden
teschermd tegen ongezonde tabakslucht.
Personeel. ook in de horeca, heeft recht op
werkomgeving, menen ze. Het
ptjemet staten en gemeenten waar de rech-
van niet-rokers prevaleren groeit en
jjfcjt. „Denorm verandert", zegt Daniel Mc-
joldnck, researchdirecteur van het 'Natio-
raleCentrum voorTabaksvrije Kinderen' in
is de tweede Amerikaanse staat (na
raufornië) waar het roken in élle bedrijven,
mclusief restaurants en bars, aan banden is
In Florida heeft de bevolking bij de
^kiezingen in november een voorstel aan
komen om rokers uit kantoren en eetgele-
j®h«len te verbannen. Ook Utah en South
«ota hebben staatsregels voor roken. Inde
Is*-van de VS hebben verschillende distric-
gemeenten eigen verordeningen inge
heid om het recht op schone binnenlucht te
van El Paso in Texas tot Boston
Massachusetts, waar paffers vanaf mei
Erbuiten worden geschopt.
rtjders tegen nicotinedampen zijn vooral
i ^f!°Scn °ver de recente overwinning in de
rad New York. Burgemeester Michael Bloo-
zelf een bekeerde roker, heeft zich de
^devan stugge rokers en cafébazen op de
■slsgehaald met zijn kruistocht tegen onge-
'nst meeroken'. Volgens de burgervader
van de miljoenenstad lopen bar- en restau
rantwerkers die acht uur per dag in de rook
doorbrengen, vergelijkbaar met het roken
van een half pakje sigaretten - vijftig procent
meer kans op kanker.
„Wie dertig minuten is blootgesteld aan
tweedehands rook, loopt al een hoger risico
op een hartaanval of een beroerte. Niemand
hoeft meer te kiezen tussen werk en gezond
heid", zei Bloomberg toen hij op 30 december
na een akkoord met de gemeenteraad van de
metropool zijn handtekening onder de 'butt
ban' zette. Onder dit 'peukverbod' valt straks
de hele New Yorkse horeca, waarvan een deel
al langer verplicht rookvrij was. Er worden
vanaf eind maart alleen uitzonderingen ge
maakt voor zeven sigarenbars, cafés in de
open lucht en bars met een aparte, luchtdicht
afgesloten rookkamer waar geen personeel
komt. De toeristen zullen evengoed wel blij
ven komen, meent New York.
Wat het betekent als het laatste bastion van
de roker, de bar, wordt neergehaaldis te zien
in Delaware. Cafébazen klagen over teruglo
pende omzetten, breken zich er het hoofd
over hoe de regel te ontduiken, en rokers
vluchten de staatsgrens over. Bij sportbar
Phat Daddy in Elkton - aan de 'goede' kant
van de grens tussen Delaware en Maryland -
staan de asbakken in de aanslag. De aanloop
is de afgelopen maand met 10 a 15 procent
toegenomen, zegt barbediende Tim.
Mopperende rokers uit Delaware rijden sinds
de rookban een eindje om, opdat ze met een
peuk in hun mond een potje kunnen biljarten
of een sigaretje kunnen roken bij hun biertje.
Maar of dat zo zal blijven, daar is de werkne
mer van Phat Daddy niet zeker van. „Het is
denk ik ook een kwestie van wennen", zegt
Tim, die zelf als niet-roker geen probleem
Op de ruit van het café staat een sticker geplakt om te protesteren tegen de rookban. Ruth Ann
is de voornaam van gouverneur Minner van Delaware foto Ans Bouwmans/GPD
heeft met zijn rokerige omgeving.
Even verderop hoopt restaurant annex bar
McGlynnsPub in Glasgow, Delaware, rokers
te dirigeren naar het nieuwe 'rookterras', uit
gerust met een warmtelamp en omringd door
een hoog hek. In dit enorme drank- en spijs-
lokaal is weinig enthousiasme over de rook
ban te bespeuren. De 'nieuwe' klanten, die
zouden moeten afkomen op de schone lucht,
zijn nog niet komen opdagen en sommige ou
de klanten laten het afweten. „Overdag is er
weinig veranderd, want dan komt een ander
soort publiek. Maar 's avonds kwamen er
meer mensen voor de bar. Je merkt het vooral
op voetbalavonden, dan is het minder druk",
zegt Erin Miller van McGlynns.
Accijns
In de Verenigde Staten bestaan geen federale
regels voor tabaksverkoop. Dit in tegenstel
ling tot bijvoorbeeld de alcoholverkoop- en
reclame, waarvoor in Amerika strenge wet
ten en controle bestaan. De lacune komt
voort uit de historische verbondenheid van
zuidelijke staten met tabaksproductie. Er is
wel wetgeving in de maak, opdat de Food and
Drug Administration de productie en marke
ting van sigaretten kan controleren, maar
politiek touwtrekken heeft ertoe geleid dat
het wetgevingsproces in Washington vast zit.
Desondanks wordt op verschillende terrei
nen druk aan de poten van de tabaksfabri
kanten gezaagd, signaleert Daniel Mc-
Goldrick, wiens club lobbyt tegen roken.
Amerikaanse staten en individuele rokers
hebben - met succes - processen aangespan
nen tegen de tabaksindustrie. Steeds minder
jongeren en volwassenen in de VS roken, en
een van de meest effectieve manieren om die
trend te verstevigen is accijnsverhoging, zegt
McGoldrick. De federale accijns is volgens
hem veel te laag: 39 dollarcent.
Daar staat tegenover dat maar liefst twintig
van de vijftig Amerikaanse staten de afgelo
pen jaren de accijns hebben verhoogd. Mc
Goldrick: „De gemiddelde staatsbelasting
op tabak is in een jaar tijd gestegen van 33
naar 60 dollarcent Dat was vaak ingegeven
door geldbehoefte - veel Amerikaanse staten
verkeren in geldnood - maar het mes snijdt
aan twee kanten, meent de tabaksbestrijder.
New York City spant qua accijns de kroon in
de VS: door verhogingen van de lokale en
staatstaks (samen 3 dollar) kost een pakje si
garetten daar nu 7,50 dollar (ruim 7 euro).
Smokeasy
Het volledige rookverbod in de Californische
horeca heeft sinds de introductie in 1998 niet
geleid tot lagere omzetten, en gouverneur
Ruth Ann Minner van Delaware rekent er op
dat het ook in haar staat na een aanvankelij
ke dip allemaal goed komt. Maar in een klein
dorpje in het noorden van Delaware zijn ze
daar niet van overtuigd. Kastelein Omar Se-
miz van café-restaurant Coach House in
Claymont is openlijk burgerlijk ongehoor
zaam, en heeft tot nu toe twee boetes (totaal
350 dollar) gekregen omdat nog volop ge
dampt mag worden in zijn zaak.
Een groot bord buiten kondigt zijn zaak aan
als een 'smokeasy', een woordspeling op de
'speakeasy', de illegale kroegen uit de jaren
twintig toen de VS officieel drooggelegd wa
ren.
In zijn zaak - 'smoking permitted, private
members only' (roken toegestaan, alleen le
den) zegt het handgeschreven briefje op de
deur - hangt de vertrouwde lucht van bier en
rook, alleen verstoord door de boterwalrn
van de gratis popcorn die bij het drankje
wordt verstrekt. De recente rookactivist Se-
miz probeert een 'privé-club' te maken van
zijn zaak, met lidmaatschapsbewijzen, maar
het ziet er naar uit dat de staat Delaware dat
niet zal toestaan ,Dan moet er maar iets an
ders gebeuren. We kunnen toch niet terug
naar de tijden van de drooglegging?", zegt
Bill Wright, een oud-marinier, die de Coach
House als zijn stamkroeg beschouwt en er
steeds meer nieuwe gezichten ziet.
De rookban is een schande, zegt hij, tussen
twee trekjes aan zijn sigaret door. „Als de
staat niet toestaat dat ik kan doen wat ik wil
doen, dan ga ik naar een andere staat." Om te
roken, wel te verstaan. Verhuizen is gezien
het gunstige belastingregime in Delaware
geen optie voor Wright. „Gelukkig is Penn
sylvania maar vijf minuten met de auto."
Ans Bouwmans
Heisa in mijn straat Wanti,
mijn hulp, kwam opgeto
gen mijn werkkamer bin
nenstuiven. „Je moet komen
kijken!In haar enthousiasme
had ze geen tijd om uit te leggen
wat er aan de hand was, maar ik
moest vooral mee. Het normale
lawaai van de bus met de kapot
te knalpijp die voor mijn deur
wordt geparkeerd of dat van de
jongen die zijn brommer uitpro
beert, was vervangen door ge
trommel. En dat hoor je alleen
als er iets feestelijks te doen is.
Kortom, ik griste mijn camera
uit de kast en ging mee.
Voor de poort van de buren
bleek zich een uitgekleed game
lanorkest te hebben geïnstal
leerd. Vijf mannen met eendere
T-shirts en honkbalpetjes zaten
gehurkt op de stoep en bewerk
ten liefdevol trommels, xylo
foons, gongen en de tamboerijn.
Twee meisjes in klassiek Solose
sarong en kebaya met strengen
jasmijn in het haar hadden hun
slippers aan de kant geschopt en
dansten barrevoets op het as
falt. Ze krulden hun vingers nog
wat meer naar achter en maak
ten heupwiegend de kleine pas
jes die hun sarong toeliet
Van alle kanten stroomden kij
kers toe. Een van de danseressen
ging met de pet rond, want cul
tuur is mooi, maar op tijd een
hap rijst is beter Vriendelijk la
chend incasseerde het meisje,
een studente, munten en bank
biljetten en voegde zich weer bij
het gezelschap voor nog een
stukje muziek en dansje.
Terwijl de andere Aziatische tij
gers hun wonden likken en
overeind krabbelen, is Indone
sië ruim vijf jaar na het begin
van de economische crisis nog
niet toe aan echt herstel. Dat
leidt aan de onderkant van de
samenleving tot de merkwaar
digste activiteiten om overeind
te blijven.
Het stadsbestuur heeft gewei-;
dig de pest aan bedelaars en
doet er alles aan om jongelui die
zingend en handenklappend bij
verkeerslichten staan, te ont
moedigen. De stoplichten zijn
ook het werkterrein van sigaret
ten-, kranten- en tijdschriften-
venters en handelaren in plastic
rommeltjes en kunstig besneden
namaak-ivoor.
Rond hoogtijdagen voegen zich
bij hen slordig geklede vrouwen
met een baby op de arm of lepro
zen die op hun achterste voort-
schuifelen en het toch al chaoti
sche verkeer verder verstoren.
Aan de kant van de weg waar
's nachts transseksuelen naar
klanten lonken, staan vroeg in
de ochtend zogenoemde 'joc
key's'. Dat zijn jonge jongens ën
soms moeders met zuigelingen
die één vinger opsteken. Zij
azen op automobilisten die snel
het stadscentrum in willen. De
ventweg is altijd verstopt en de
hoofdweg is tijdens de spits al
leen toegankelijk voor bussen,
taxi's en auto's met minstens
drie passagiers.
Wie alleen of met tweeën reist,
haalt één of twee jockey's aan
boord en kan gerust de politie
post voorbij. De jockey incas
seert een fooi en wandelt naar
het uitgangspunt terug, onder
tussen zorgvuldig de Herman
dad vermijdend.
Minstens zo spannend is het
werk van de jongens die brand
stofrestjes aftappen van tank
auto's. Gewapend met een em
mertje of plastic zak storten ze
zich op de wagens van staats-
oliebedrijf Pertamina die voor
een stoplicht wachten of vast
staan in de file. Razendsnel gaat
de kraan open, wordt wat
brandstof afgetapt en dan is het
rennen geblazen. Een handelaar
die zich in de luwte heeft opge
steld met een paar forse jerry
cans neemt de benzine af en
verkoopt die weer door.
De man die bij tijd en wijle bij
mij in de straat langskomt heeft
een minder hectisch bestaan
Systematisch gaat hij alle luik
jes af die de betonnen vuilnis
bakken aan de voorkant van de
huizen afsluiten. Hij doet recy
cling aan huis en scharrelt op
zijn gemak met een ijzeren
pikhaak door de rottende en
ruftende massa op zoek naar
plastic. Pedaalemmerzakken
ontdoet hij van hun lading en
vervolgens gaan ze net als al het
andere bruikbare spul in zijn
grote jutezak.
Theo Haerkens
