Succes gaat
nog langs
me heen
Nooit eerder werd 007 zo vernederd
Loden ernst overheerst
Monnik wordt verliefd
Tsjaikovski robuust romantisch
25
Nieuw
album van
Herbert
Grönemeyer
Burning
In The Wind
Die Another Day
i lotseling hingen er roetzwarte wolken boven zijn
i glansrijke carrière. Herbert Grönemeyer (46)
krabbelt weer langzaam omhoog. Zijn nieuwe
lbumMensch is een ongekend succes. Dat is een vreemd
evoel zo kort na de dood van je vrouw en broer.
vrijdag 10 januari 2003
riemeten? Herbert Gróne-
Jmever is er nog niet aan toe.
get voelt nog steeds heel raar.
kbenblij dat ik dit album kon
aken, want ik was bang dat ik
ivermogen om muziek te
rijven had verloren. Wat er
iu met het album gebeurt, gaat
jngsme heen. Het raakt me
liet. Het emotionele vermogen
im te kunnen genieten van suc-
Èsisnog niet terug. Elke stap
jieiknuzet, is een stap vooruit,
kben nog volop bezig met het
hieuw opbouwen van mijn le
en. Dat is een traag proces."
Sönemeyer krijgt er moeilijk
it op. Zijn album Mensch, het
érstena de dood van zijn vrouw
tibroer vier jaar geleden, is een
ngekend succes in Duitsland,
letitelsong stond wekenlang
^nummer 1 in de hitlijsten.
J)at was een shock. We waren
igverrast dat het jonge publiek
ensongals 'Mensch' oppikte.
pEzit ineens in de hedendaagse
ópwereld tussen mensen als
ihakira en Christina Aguilera.
leel raar; die single-markt
pelt toch een vreemd gevoel.
[kheb meer dan anderhalf jaar
{werkt aan dit album. De lied-
sschreef ik in de studio; dat
éb ik niet eerder gedaan. Alles
pelde vreemd. Alsof ik weer
(pest leren lopen. Dat maakte
L inerveus. Ik schrijf al zo'n
ïtwintig jaar muziek, maar
it het oude vertrouwen
(terugzien te winnen. In het
jschreef ik vooral trieste
Heel langzaam ging het
le kant op, werd ik wat
liger."
droefenis van die eerste re-
Isiiltaten heeft het album niet ge-
fcaald. „Ik zing over mezelf,
maarniet in die zin dat ik mijn
iele pn véle ven open en bloot
|legvoor iedereen", zegt Gröne-
meyer. „Ik ben in Duitsland
Svooral bekend vanwege mijn
[liedteksten. Maar ik denk dat ik
:een betere muzikant ben dan
tekstschrijver. Ik houd van de
lUslandseband Sigur Ross. Die
zingt in een zelfverzonnen taa 1
Dieklinkt als een abstract schil-
iderij. Maar voor hun zit er bete
kenis in."
„Als ik mijn liedjes opneem in
de studio, zing ik ze in met een
Engelse onzin-tekst. Het gaat
mij dan meer om het creëren van
een sound dan om het maken
van een goede tekst. Pas als de
muziek helemaal klaar is, buig
ik mij over de teksten. Ik ben
geen goede verhalenverteller. Ik
denk dat het album een soort
documentaire is. Het zegt: ver
trouw op de kunsten, niet op de
kunstenaar. Tussen deregels
door vind je een hoop persoon
lijke dingen. Mensch geeft een
beeld van de periode in mijn le
ven waarin ik op dat moment
stond. Heel persoonlijk, maar
wel gestileerd."
„Ik vind Mensch zeker niet mijn
meest persoonlijke album. Ik
ben geen publiek figuur. Nooit
geweest ook. Mijn vorige album
'Bleibt alles anders' was veel
persoonlijker. Maar ook ab
stracter. De mensen in Duits
land pakten dat niet op. Ik wilde
ook niet dat ze het zouden be
grijpen. En dan ineens wordt je
persoonlijke verhaal publiek.
Ineens wisten de mensen: oh, hij
heeft zijn vrouw en broer verlo
ren. Daardoor kregen ze contact
met mij. Die trieste periode legt
nu ook een link tussen het nieu
we album en de mensen. Ze we
ten nu een heleboel van me; daar
kan ik niets aan doen. Het is een
nieuwe situatie waarmee ik
moet leren omgaan. Ik kan niet
zeggen dat ik daar nou zo blij
Herbert Grönemeyer: „Ineens wisten de mensen: oh, hij heeft zijn vrouw en broer verloren."
over ben." „Het goede is", ver
volgt hij,dat de single zo suc
cesvol was. Want veel jonge
mensen kenden dat trieste ver
haal van mij niet. Toch heb ik
die nieuwe generatie bereikt
met mijn muziek Dat was goed.
Anders zou het zo zijn dat men
sen het album kochten omdat ze
medelijden met mij hadden Dat
is gelukkig niet het geval. Maar
ze voelen nu, terwijl ze naar het
album luisteren, dat ze veel
dichterbij me staan. Mensch be
grijpen ze beter omdat ze inmid
dels iets meer van mijn persoon
lijke leven weten."
De soms heftige teksten op
Mensch zijn het gevolg van alle
ellende. Dat kan en wil ook Grö
nemeyer niet ontkennen. „Soms
moet je sterke, expliciete tek
sten schrijven", stelt de rocker.
„Of heel emotionele teksten om
de muziek levend te houden. Als
teksten inhoudelijk niet bij de
muziek passen, maak je het hele
album zwakker. De Duitse taal
helpt soms heel goed, want die
kan ruw zijn. Vooral qua klank
en niet zozeer qua wat je zegt."
„Een slechte liedtekst maken is
eigenlijk als beroerd koken. Als
je iets lekkers maakt, maar niet
let op de kruiden die je erin doet
kun je het gerecht helemaal om
zeep helpen. Voor mij zijn de
teksten het laatste kruid dat ik
aan het gerecht - het album -
toevoeg. Dus als je dat niet voor
zichtig doet, kun je de delicate
ontwikkeling van zo'n album
Alweer een violist die het vi
oolconcert van Tsjaikovski
op cd heeft gezet. Maar Vadim
Repin deed het niet ten onrech
te. Begeleid door het diep brons-
gekleurde geluid van het Kirov
Orkest van het Mariinki Thea
ter onder leiding van Valery
Gergiev is dit toch weer een
kleine gebeurtenis op zich. Het
stuk is gekoppeld aan het veel
~"ider bekende vioolconcert in
mineur van Myaskovski. Bei
de opnamen klinken zoals der-
i]ke Russische muziek bij
irkeur zou moeten klinken:
st romantisch, diep wor-
in de volksmuziek,
laat zich in deze concert -
itie horen als een virtu-
maar niet tot elke prijs.
Nooit speelt hij frivool of zelfs
behaagziek en nergens is sprake
van effectbejag. Maar wel speelt
hij heel karaktervol en echt
Probeer het bij het langzame
middendeel maar eens droog te
houden. Helemaal passend bij
de zelden zorgeloze romantiek
van Tsjaikovski en zeker de juis
te benadering van Myaskovski.
Zijn laat-romantische viool
concert ontstond een halve
eeuw later. Deze vrucht van de
ontluikende Sovjetmaatschap
pij waarin de bijgeluiden van de
salons zijn verdwenen, is wat
stug van karakter, maar fasci
nerend is het zeker. Zondermeer
een prachtige cd.
Sonates voor viool en piano he
ten niet voor niets kamermu
ziek. Augustin Dumay en Maria
Joano Pires hebben dat goed be
grepen. Samen speelden ze een
set van drie cd's vol met de tien
stukken die Beethoven voor de
ze combinatie schreef, bedoeld
voor gebruik in de betere salons
van zijn dagen. Een hoorbare
zoektocht ook van de componist
naar een vorm waarin beide in
strumenten niet meer een solo,
dan wel een begeleidende rol
spelen, maar een ware dialoog
aangaan van twee gelijkwaar
dige stemmen.
Urenlang zijn hier twee musici
aan het woord in intieme opna
men die twee grote persoonlijk
heden laten horen. Het resultaat
van dik vier jaar werken als be
kroning van een samenwerking
die twaalf jaar geleden begon,
toen ze elkaar vonden 'Früh-
ling' sonate. En op de een of an
dere manier is dat ook de parel
van deze toch al zo mooie collec
tie. Hier is duidelijk meer aan de
Immigrant Tobias Horvath
vertelt aan het begin van Bur
ning In The Wind dat hij werd
geboren in Oost-Europa 'in een
dorp zonder naam, in een land
zonder betekenis'. Later in de
film zien we hem grote pullen
bier achteroverslaan met zijn
Tsjechisch sprekende landge
noten. De geheimzinnige mist
die Tobias optrekt rondom zijn
nationaliteit blijkt daarmee
overbodig te zijn. Begrijpelijker
is zijn schroom om anderen te
vertellen over de reden van zijn
vertrek. In een stemmige flash
back komt de kijker erachter
dat hij de zoon was van een
broodarme prostituée. Als de
jonge Tobias ontdekt dat zijn
buitenechtelijke vader een res
pectabele dorpsgenoot is,
brengt dat de jongen tot razer
nij. Hij steekt zijn vader een
groot mes tussen de ribben, en
maakt zich uit de voeten, om
uiteindelijk na vele omzwervin
gen in Zwitserland te belanden,
waar hij de kost verdient als ma
chinearbeider in een horlogefa
briek.
Tobias wordt vertolkt Ivan Fra-
nek, een weerbarstig knappe
verschijning met droevige don
kere ogen, die niet zou misstaan
als hoofdpersoon in een roman
verfilming van zijn landgenoot
Milan Kundera. In feite doet
Burning In The Wind, dat geba
seerd is op een boek van de Hon
gaarse Agota Kristof, regelma
tig denken aan het werk van de
Tsjechische schrijver Het is al
leen jammer dat het verhaal
over lot, toeval en gepassioneer
de liefde het moet stellen zonder
het ironiserende gevoel voor hu
mor van Kundera Loden ernst
overheerst juist in de verfilming
die Italiaan Silvio Soldini
maakte van Kristofs boek.
Soldini oogstte enkele jaren ge
leden veel internationale lof
met 'Pane E Tulipani', het tragi
komische relaas van een mis
kende huismoeder die haar on
dankbare gezin in de steek laat
om een reeks bijzondere mensen
te ontmoeten in Venetië. Het is
net alsof Soldini met het Frans
en Tsjechisch gesproken Bur
ning In The Wind koste wat kost
de schijn wil vermijden dat hij
zou willen voortborduren op het
enorme succes van de luchtige
Italiaanse voorganger. Dat is
jammer, want Tobias' geschie
denis, die vol zit met tragische
ondertonen van incest en een
verloren jeugd, had best wel een
beetje lucht kunnen gebruiken
In potentie is die relativerende
lichtheid ook voortdurend aan
wezig, in de vorm van het kleur
rijke Tsjechische immigranten
milieu. Soldini laat de kans
echter onbenut liggen en maak
te een film die zo graag serieus
wil zijn, dat de balans regelma
tig doorslaat naar pretentieus
De zwaar aangezette filmmu
ziek, die het midden houdt tus
sen quasi-modernistisch en me
lancholisch Oost-Europees,
draagt daaraan bij, evenals de
flarden gezwollen poëzie die de
zelfbenoemde schrijver Tobias
bij tijd en wijle ten gehore
brengt. De verboden romance
die in het tweede deel van de
film ontstaat tussen Tobias en
zijn 'toevallig' in Zwitserland
verzeild geraakte Tsjechische
schoolvriendinnetje schiet door
al die gewichtigdoenerij zijn
doel compleet voorbij. De tra
gisch bedoelde liefdesgeschie
denis slingert heen en weer
tussen ongeloofwaardig en pot
sierlijk. Het geforceerde happy-
end maakt het er niet beter op.
Fritz de Jong
Burning In The Wind: regie Silvio
Soldini, met Ivan Franek, Barbara
Lukeüova, Pavel Andel, Ctirad
Götz, te zien in Schuttershoftheater
Middelburg.
helemaal vernietigen. Ik schrijf
soms vijf verschillende teksten
rond compleet andere thema's.
Ik probeer ze allemaal uit en dan
blijkt dat er slechts eentje past
bij de muziek."
Grönemeyer probeert Mensch
ook in Nederland onder de aan
dacht te brengen. „Ik houd van
jullie mentaliteit. Er heerst een
open geest in Nederland. Vlak
na de Tweede Wereldoorlog ging
ik met mijn ouders op vakantie
in Zeeland. Dat was destijds
riskant; we waren een van de
eerste Duitsers die dat deden.
Maar de mensen waren vriende
lijk tegen ons. Ook al waren wij
Duitsers."
Martin Hermens
Een groep monniken trekt
door het ontoegankelijke
hooggebergte in het noorden
van India om een veelbelovende
leerling na drie jaar meditatie
uit zijn cel te bevrijden. De uit
een arm gezin afkomstige India
se autodidact Pan Nalin heeft
bij het maken van zijn eerste
speelfilm niet bezuinigd op in
drukwekkende beelden, en trok
zich er kennelijk niets van aan
dat de ongenaakbare schoon
heid van de Himalaya hard op
weg is een cliché te worden. Met
wijze spreuken en fraaie inkijk
jes in het kloosterleven ontstaat
zelfs even de indruk dat Samsa-
ra haarfijn is afgestemd op de
wensen van naar Tibetaanse
verlichting hongerende wester
se kijkers. Dan ontdekt de weer
bij kennis gekomen jonge mon
nik tot zijn verbazing dat niet
alleen zijn geest, maar ook zijn
lichaam is ontwaakt. Plots
krijgt deze fabel een ongebrui
kelijke wending waarin seksue
le gevoelens hun plaats op
eisen.
De op vijfjarige leeftijd in het
klooster geplaatste jongeman
realiseert zich plotseling dat
Siddharta een werelds leven
had voor hij Boeddha werd, en
wil dat ook ei-varen. In een boe
rendorp je wordt hij verliefd op
een jonge vrouw. Hij trouwt,
krijgt kinderen, en komt door
zijn onbevangen en onderne
mende houding zelfs tot aan
zienlijke welstand, wat hem
onder de meer traditioneel inge
stelde bewoners vijanden be
zorgt. Een vroegere verloofde
van zijn vrouw blijft jaloers, de
sluwe graanhandelaar die de
boeren placht op te lichten zint
op wraak en een mooi dienst
meisje wordt met het jaar aan
trekkelijker.
Nalin, die in Bombay ervaring
opdeed als reclamefilmer en
maker van documentaires,
werkt dat betrekkelijk simplis
tisch uit en neemt er de tijd voor,
waardoor Samsara een beetje
inzakt tot het niveau van een
fraai verzorgde en met aan
dacht gemaakte, maar verder
weinig opvallende volksvertel
ling. Een verleidingspoging met
toch weer opmerkelijk explicie
te erotiek - ongetwijfeld ont
leend aan oude Indiase bronnen
- vormt de opmaat voor een op
het eerste gezicht conventioneel
moralistische ontknoping. Een
grote brand doet de van het
geestelijke pad afgedwaalde
monnik bij zinnen komen,
waarna hij zijn gezin en bezit
tingen achter zich laat en zijn
schreden weer naar het klooster
richt.
Maar ook daar plaatst Nalin een
onverwacht persoonlijke ac
cent. In een klassiek ogende
slotscène die waard is om ont
houden te worden voorziet hij
de traditionele legende van Sid
dharta van een feministische
kanttekening waarin aandacht
wordt gevraagd voor het lot van
Yashodara, de in de steek gela
ten echtgenote van de bewie^
rookte Siddharta. Het wereldse
pad mag dan vol onrecht en mis
stappen zijn, maar hoe prijzens
waardig is het om daar voor te
vluchten en daarmee ook de
liefde te verloochenen?
Leo Bankersen
Samsara: regie Pan Nalin, met
Shawn Ku, Christy Chung,
Neelesha Bavora, te zien in Cmem-
actueel Bergen op Zoom.
hand dan dat louter twee elkaar
wederzijds muzikaal begrijpen
de mensen muziek maken.
Nog zo'n beroemd werk op dit
niveau is de 'Kreutzer', die ook
schrijvers als Tolstoi en Bies
heuvel inspireerde. Het waarom
blijkt meteen bij het beluisteren
van deze opname, die een volko
men natuurlijke, vanzelfspre
kende manier van samen mu
ziek maken laat horen.
Hans Visser
Tsjaikovsky en Myaskovski. viool
concerten. door Vadim Repin, Kirov
Orkest o.l.v. Gergiev. tijd. 71.48
Beethoven, complete Violin Sona
tes: door Augustin Dumay en Maria
Joano Pires, tijd: 234.01.
Scène uit Samsara met Christy Chung (I) en Shawn Ku.
TV film Die Another Day is de 20ste in de
James Bond-reeks, de vierde met Pierce
Brosnan in de hoofdrol en de eerste die werd
geregisseerd door de uit Nieuw Zeeland af
komstige Lee Tamahori
De 007-serie loopt al veertig jaar in de bio-
""jpen, is eigenlijk nog meer aanwezig op al
'tv-zenders en wordt eigenlijk per afleve-
g steeds huiselijker. In feite begint het
^eds meer te lijken op een spelletje toepen:
exact welke kaarten in het spel zit-
en dus ook op tafel terecht zullen komen
Alleen met de combinaties is enige variatie
°8®lijk en in de stijl waarmee de slagen
j*°rden uitgespeeld. Op dat laatste punt
eeft Die Another Day toch een verrassing
«Hjieden. De film begint ongewoon grim-
Bierce Brosnan had bedacht dat de Bond
aarmee hij klassiek hoopt te worden min-
ersuPerman moest zijn dan die van Conne-
'n elk geval minder clownesk dan die van
°ger Moore en minder onpersoonlijk dan
je van Timothy Dalton. Brosnan wilde een
enselijker held en hij heeft de verlenging
Z1in contract (aan de vijfde film zit hij
Kal vast) laten afhangen van zijn recht op
Pierce Brosnan in de nieuwe James Bond-film.
inspraak bij het scenario-ontwerp. Dat
heeft geresulteerd in een ouverture met ge
heim agent 007 die terechtkomt in een
Noord-Koreaanse gevangenis en zowel fy
siek als mentaal compleet wordt gebroken.
Nooit eerder werd James Bond zo diep ver
nederd en op de knieën gebracht, tot bijna
het punt waarop hij om genade zal smeken
en wie-weet een verlossende kogel. Als hij
bij de Britse geheime dienst terugkeert (na
een spionnenruil) heeft zijn cheffin M (Judie
Dench) het sterke vermoeden dat haar beste
man onbruikbaar is geworden als gevolg
van hersenspoeling.
Alleen al de ingeving om Noord-Korea een
belangrijke rol te laten spelen in deze nieu
we intrige - die anderhalf jaar geleden werd
bedacht - zou je bijna profetisch willen noe
men in het licht van het huidige gelazer met
dat land sinds eigenlijk pas een maand of
twee.
Als kijker brengt Lee Tamahori je aanvan
kelijk dus in de veronderstelling dat hij een
geheel nieuwe, extra realistische draai gaat
geven aan de Bond-formule. Helaas blijkt
dat toch niet werkelijk waar en zelfs minder
waar dan ooit. Gezien het feit dat James
Bond deze keer van foerier Q (John Cleese)
een onzichtbaar makende Aston Martin
meekrijgt en dat de superboef woonachtig
blijkt in een ijspaleis (de film begint daarop
een Bond-persiflage in 'Holiday On Ice' te
lijken) is Die Another Day waarschijnlijk
het sprookjesachtigste 007-avontuur op
'Moonraker' na.
Het oogt intussen wel lekker: skiën voor la
wines uit, jakkeren over gletschers en ijs
vlaktes en achtervolgingen met tank-achti-
ge hovercrafts door besneeuwde bossen. De
stunts in deze film blijven stellig de voor
naamste attractie vormen, maar zo zout als
deze keer hebben we ze nooit eerder gege
ten. Ze zijn ook wel erg talrijk, net als de ex
plosies. Lee Tamahori is niet iemand die
lijkt te geloven in dosering en zorgvuldige
opbouw Meer iemand die gelooft in plat-
bombarderen, op het gevaar af dat hij zijn
publiek buiten adem jaagt.
Die superboef (gespeeld door Toby Step
hens) is een naar wereldmacht hongerende
diamantair met Koreaanse handlangers en
met een hoofdkantoor op IJsland en bijkan
toren in Cuba en Hongkong. De plot klutst
de hoofdingrediënten door elkaar van
'Goldfinger', Diamonds Are Forever' en
twaalf andere Bond-verhalen.
Er wordt ook naar hartelust 'geciteerd' uit
tal van vroegere 007-avonturen. Een subtiel
voorbeeld is het door John Cleese beheerde
spionage-museumpje waar de schoen-met
stiletto is te vinden waarmee Lotte Lenya
dodelijk liep te schoppen in 'From Russia
With Love'. Meer in het oog lopend is de in
troductie van Halle Berry als de Ameri
kaanse spionne Jinx, in dezelfde oranje bi
kini als door Ursula Andress werd gedragen
toen ze uit de branding kwam gewandeld in
de eerste Bond-film, 'Dr. No' Met Halle
Berry is stellig het meest appetijtelijke as
pect van Die Another Day genoemd. De Os
car-winnares (voor 'Monster's Ball') weet de
Britse macho niet alleen in de slaapkamer
maar ook aan het front zijn trekken thuis te
leveren.
Pieter van Lierop
Die Another Day: regie Lee Tamahori, met Pierce
Brosnan, Halle BerryTony Stephens, Iiosamund
Pike, Rick Yune, John Cleese, Judi Dench, tezien
in CineCity Vhssmgen, De Koning Huist en Ci-
nemaclueel Bergen op Zoom.
