Vrije economie functioneert beter
PZC
PZC
Na snel wegwerken wachtlijst
staan zorgtoeristen op de stoep
VOC'er liet slaven
eigen utopia na
Politiek gegoochel
met cijfers zorgt
voor verwarring
Weerstand tegen minder regelgeving is moeilijk te breken
te gast
9 januari 1953
donderdag 9 januari 2003
door Alberto Alesina
en Francesco Giavazzi
Iedereen profiteert van meer
concurrentie, maar in de
meeste gevallen kunnen de
maatregelen die hiervoor nodig
zijn bijna nooit rekenen op vol
doende steun. Politici voelen er
meestal niets voor. Maar waar
om?
Deze vraag is van belang voor
alle landen met uitzondering
van Groot-Brittannié en de VS.
Daar werd al lang geleden een
proces van radicale en vergaan
de economische liberalisatie in
gezet. Nieuw-Zeeland en Ier
land volgden dit voorbeeld en
dit heeft ze economisch geen
windeieren gelegd.
Gebrek aan concurrentie is een
typisch gevolg van te veel regel
geving. De taxi's in de Europese
steden zijn zo ontzettend duur,
omdat het aantal vergunningen
strikt in de hand gehouden
wordt.
Omdat de toegang tot deze
markt beperkt is, zien taxi
chauffeurs zich niet genood
zaakt de prijzen laag te houden.
Tegelijkertijd verkeren de poli
tici die de vergunningen ver
strekken, in de juiste positie om
smeergeld aan te nemen of ver
zekerd te zijn van een stem. Met
andere woorden: de taxichauf
feur en de ambtenaar belast met
het uitgeven van vergunningen
halen woekerwinsten binnen,
omdat ze hun positie als insider
kunnen uitbuiten, niet omdat ze
er harder voor werken.
Dwang
Duizenden Griekse taxichauffeurs protesteren woensdag in Athene tegen een wetsvoorstel voor de modernisering van de sector
foto Orestis Panagic
u/EPA
Het notariaat is nog zo'n beroep
waar dit verschijnsel zich voor
doet. In veel landen berekenen
notariskantoren een extreem
hoge prijs voor diensten die in
feite niets voorstellen. De tarie
ven liggen zo hoog omdat zij
deze zelf kunnen vaststellen.
Zonder regulering van over
heidswege (waaronder de regels
die de consument dwingen deze
diensten te gebruiken), zouden
notarissen nooit de positie heb
ben bereikt waarvan ze nu de
vruchten plukken
Er zijn vele voorbeelden van de
voordelen die deregulering met
zich meebrengt. De taximarkt
in Ierland is gedereguleerd, en
de tarieven liggen er laag. Kort
nadat het luchtverkeer in de VS
werd gedereguleerd, werd de
prijs van een vlucht van vijf uur
van New York naar Los Angeles
vele malen goedkoper dan een
vlucht van een half uur van Zü-
rich naar Frankfurt.
Terwijl regulering leidt tot hoge
inkomsten voor de beschermde
groep, zorgt deregulering er
voor dat de tarieven omlaag
gaan en de consument hiervan
het voordeel heeft. Omdat over
matig afgeschermde minderhe
den veelal een directe band
hebben met politici, is het niet
verwonderlijk dat deregulering
zoveel weerstand oproept.
Openbare voorzieningen zijn
hiervan een goed voorbeeld.
Telkens wanneer de overheid
ergens probeert de electrici-
teitsmarkt te liberaliseren, ko
men de bonden en de bedrijven
gezamenlijk in opstand. Zowel
de arbeiders als de bedrijfslei
ding zijn tegen deregulering,
omdat concurrentie hun van
hun bonussen zou beroven. De
salarissen van de werknemers in
die bedrijfstak liggen juist zo
hoog omdat zij zich een gedeelte
van gelden die in een markt zon
der concurrentie ontstaan zijn,
hebben toegeëigend
Bestaat er een manier om de
weerstand te doorbreken? Wat
zou er bijvoorbeeld gebeuren
wanneer een regering, in plaats
van enkel de electriciteitsmarkt
te bestrijden, een economische
'oerknal' teweeg te brengt, en
alle markten gelijktijdig pro
beert te liberaliseren?
De VS kozen voor een dergelijke
'alles of niets' aanpak in de jaren
tachtig. Het doel was het sluiten
van overbodige legerbases. Het
zou de eerste sluiting worden
sinds 1945. Het ministerie van
Defensie, het Pentagon, slaagde
er maar niet in de sluiting van
zelfs maar één basis door het
Congres te krijgen. Militaire ba
ses staan nu eenmaal te boek als
werkverschaffers, en zorgen
daarmee voor stemmen voor het
zittende parlementslid. Volgens
ongeschreven parlementaire re
gels zal geen Congreslid ooit in
stemmen met een maatregel die
slecht uitpakt voor een collega.
Het plan om een groot aantal
bases te sluiten werd met een
overweldigende meerderheid
aangenomen, nadat de voorzit
ter van het Huis van Afgevaar
digden besloot één enkele lijst
voor te leggen van bases die ge
sloten moesten worden. Er kon
slechts voor of tegen worden ge
stemd. Het verstand triomfeer
de over de stemmenwinst.
Met een dergelijke aanpak zou
ook de liberalisering van de
elektriciteitsmarkt kunnen
worden afgedwongen. Werkne
mers in die sector zouden
bijvoorbeeld inzien dat ze als
consument meer aan de lagere
energieprijzen verdienen dan
dat ze als werknemer verliezen
door lagere bonussen. De 'big
bang methode' doet werkne
mers de voordelen inzien van li
beralisering en dat maakt het
een stuk makkelijker overbodi
ge regels af te schaffen.
Schaduwzijden
Slechts in enkele gevallen kent
deregulering ook schaduwzij
den. Dat komt voor wanneer het
de prijs van openbare voorzie
ningen kunstmatig te laag
houdt in plaats van te hoog, zo
als bij het Europese treinver
voer. Ook hier moet, om de slag
te kunnen winnen, de consu
ment eerst overtuigd worden
dat hij ervan zal profiteren. De
prijs van een treinkaartje zal
hoger worden, maar de belas
tingen gaan omlaag omdat en
kel degenen die daadwerkelijk
van de trein gebruik maken voor
de kosten opdraaien, niet de be
lastingbetaler die nooit met de
trein gaat.
Geleidelijke deregulering zal
nooit een kans van slagen heb
ben. Om voldoende politieke
steun te krijgen voor de hervor
mingen die het verzet van geves
tigde belangen overleeft, is het
noodzakelijk de hele economie
niet afzonderlijk, maar in één
keer te dereguleren. Dé manier
om een eind te maken aan ineffi
ciënte, onproductieve steun aan
kleine groepen belanghebben
den is de invoering van belas
tingverlaging voor iedereen.
GPD
Alberto Alesina is hoogleraar eco
nomie aan Harvard University.
Francesco Giavazzi is als hoogle
raar economie verbonden aan de
Bocconi universiteit in Milaan(c)
Project Syndicate. Vertaling: Ellen
Arts.
door Fons Kockelmans
en Michel Reijns
De PvdA wil de komende
vier jaar zo'n 3,5 miljard
euro bezuinigen om de over
heidsfinanciën te saneren. Ze
zegt daarmee uit te komen op
een begrotingsoverschot van
0,3 procent in 2007. De VVD
bezuinigt meer dan het dub
bele van dat bedrag en komt
uit op een vergelijkbaar be
grotingsoverschot over vier
jaar. Hoe is dat mogelijk?
Zelf doen de politieke partij
en weinig moeite om duide
lijkheid te verschaffen. Ze
waren de afgelopen dagen
vooral bezig elkaar de les te
lezen. CDA en WD beschul
digden de PvdA en de andere
linkse partijen van gebrek
aan financiële degelijkheid
en zelfs van 'gegoochel'.
,,Met het PvdA-programma
ontstaat in 2007 helemaal
geen overschot, maar juist
een financieringstekort van
0,7 procent", sneerde WD-
leider Zalm eerder deze
week. Maar de financieel-
specialisten van PvdA en
GroenLinks, Crone en Ven-
drik, betogen dat hun aan
pak net zo verantwoord is als
die van WD en CDA.
Bij voorgaande verkiezingen
deed een dergelijke spraak
verwarring zich niet voor.
Alle partijen lieten toen im
mers hun programma's door
rekenen door het Centraal
Planbureau (CPB), de offici
ële rekenmeesters van de
overheid. Doordat de ver
vroegde verkiezingen van 22
januari zo onverwacht kwa
men, heeft het CPB deze keer
geen tijd meer voor die
scheidsrechtersrol.
Directeur H. Don van het
CPB is wel bereid om uit te
leggen hoe de verschillen
tussen de verkiezingspro
gramma's te verklaren zijn.
CDA en WD baseren zich op
de feitelijke ontwikkelingen
in de economie. Omdat de
voorgenomen ingrepen in de
WAO pas op langere termijn
leiden tot een hogere econo
mische groei, duurt het een
hele tijd voor het financie
ringstekort is weggewerkt,
CDA en WD moeten dus fors
bezuinigen om in 2007 opeen
overschot uit te komen.
GroenLinks en sinds kort
ook PvdA en D66 bas
zich op de 'structurele me
thode'. Ze bekijken de g
middelde economische ont
wikkeling over een groot
aantal jaren, en laten con
juncturele toppen en c
buiten beschouwing. Dat be
tekent dat ze in goede tijden
minder meevallers zullen;
hebben, maar ook dat er in
slechte tijden niet zo fors be
zuinigd hoeft te worden.
Slappe knieën
Volgens Don hebben beide
methoden hun waarde. „De
feitelijke methode laat zien
wat het echte tekort is en wat
je staatsschuld en rentelas
ten zullen zijn. Maar de lan
gere termijn is ook een inte
ressante maatstaf. De struc
turele methode geeft aan wat
er onderliggend aan de hand
is en welke situatie je nalaat
voor een volgend kabinet,
Maar er kunnen inderdaad
ook pragmatische argumen
ten zijn om voor de structure
le methode te kiezen, omdat
je daarmee nu minder hoeft
te bezuinigen."
Omgekeerd bestaat het ge
vaar dat partijen die de
structurele methode hante
ren bij een economische ople
ving plotseling zullen over
stappen op de feitelijke, om
dat er dan meevallers uitge
geven kunnen worden.
PvdA-leider Bos heeft de
kiezers al bezworen dat zijn
partij in die situatie „geen
slappe knieën zal krijgen".
Het CPB hanteert sinds an
derhalf jaar in zijn doorreke
ningen en rapporten beide
methoden. Volgens Don zou
het praktischer zijn als de
politieke partijen dat ook
zouden doen .ANP
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) roept in Indonesië
niet zulke prettige associaties op. De VOC was geen geweld te bruut
om zakelijke belangen veilig testellen. Maar er zijn uitzonderingen.
Zo dankten de slaven van Depok hun vrijheid aan een VOC'er: Cor
nells Chastelein. Hun nakomelingen houden hem in ere.
door Theo Haerkens
Depok in Zuid-Jakarta is
vooral bekend vanwege de
Universitas Indonesia, een van
de topuniversiteiten van Indo
nesië. Het is ook de woonplaats
van de 'Belanda Depok', de Ne
derlanders uit Depok. Deze
groep dankt zijn bestaan aan de
erfenis van landheer Cornelis
Chastelein. Hij schonk in 1714
zijn slaven de vrijheid en liet ze
rubberplantages, koffietuinen,
weilanden, huizen, vee en huis
raad na, 'opdat ze eerlijk aan de
kost mogen geraken'.
Rechteloze landskinderen kre
gen zomaar dezel fde rechten als
koloniale Nederlanders. De
landheer had zijn plan goed
voorbereid: er was een Neder
landse school en een protestant
se kerk en hij verlangde dat ie
dereen daar naar toe ging. De
vierhonderd slaven uit Bali en
Makassar moesten het geloof
hoog houden, de enkele moslims
uitgezonderd.
Chastelein trok als 17-jarige
naar 'Indië', werd VOC-klerk en
schopte het tot 'raadordinaris'
(bedrijfsfunctionaris). De
steenrijke raadordinaris was
het echter lang niet altijd eens
met de VOC en toen er een be
stuurder kwam die hem niet be
viel, trok hij zich terug op zijn
landgoed waar hij samenleefde
met twee Balinese slavinnen.
Het besluit zijn slaven vrij te
maken was in de lijn met de
leer van de protestantse kerk die
de slavernij in 1686 veroordeel
de.
Achternaam
De religieuze Chastelein gaf ie
dereen een achternaam uit de
Bijbel. ,,De mensen op de rub
berplantage heetten voortaan
Jonathans, die van de koffietuin
Leander", zegt Franky Lourens,
vice-voorzitter van de Stichting
Cornelis Chastelein (LCC), die
het erfgoed in ere houdt. „Dat
betekent dus niet dat mensen
met dezelfde achternaam fami
lie van elkaar zijn", legt hij uit
In totaal ontstonden zo twaalf
familienamen, waarvan er één -
Zadekh - is uitgestorven.
Chastelein, wiens graf zoek is,
beschreef gedetailleerd de ver
deling van zijn nalatenschap en
gaf tevens een blauwdruk van
de samenleving die zijn lijfeige
nen moesten vormen. „Zijn ei
gen utopia", karakteriseert
LCC-bestuurder Ronald Jona
thans.
De landheer voorzag dat plotse
linge rijkdom afgunst kan wek
ken en regelde het 'bewaken en
wijden der buffels en ossen op
dat de diefagtige Javaanen haar
die niet ontsteelen'. Hij beval
aan 'de geheele troup bijeen la
ten uytgaan en met beurten
malkanderen verwisselen om
daarop te passen'. Daarbij
mochten geen jonge slaafjes
worden gebruikt 'vermits die
door de listige en vleyende ja
vaanen ligt bepraat en vervoert
soude kunnen werden'.
Hij kende zijn pappenheimers
en schroomde niet er over zijn
graf heen nog enkelen uit te sto
ten: 'Jonathan nog sijnen zoon
Gabriel en Benyamin sullen eg-
ter noyt op de landeryen mogen
wonen omdat ze het daar seker-
lijk in de war soude gooyen en
naar niemant willen luysteren'.
De oorspronkelijke groep dijde
uit tot drieduizend mensen die
de oude namen nog dragen. Zij
zijn de leer van de kerk nog
steeds toegedaan - „We zijn een
soort Israël hier", aldus voorzit
ter Valentino Jonathans - en de
ouderen spreken perfect Neder
lands. De generatie daarna
kreeg dat niet meer onder de
knie, al blijft: 'Hé, hoe gaat het?'
als begroeting in zwang en wor
den kerst en oud en nieuw er en
thousiaster gevierd dan elders
in Indonesië.
Chastelein kon niet voorkomen
dat Jakarta zich ontwikkelde en
Depok opslokte waardoor het
landelijke karakter teloor ging.
Het stadsdeel telt nu een mil
joen inwoners en de 'Belanda
Depok' zijn gewone burgers, al
staan ziekenhuis, school en kerk
nog wel op gemeenschappelijke
grond en zijn er soms wrijvingen
met nieuwkomers over de ont
wikkeling van Depok.
Toen Indonesië onafhankelijk
werd, moesten de Depok'ers
kiezen voor de prille republiek
of naar Nederland vertrekken
Franky Lourens weet met grote
stelligheid dat „de Jonathans,
Loens en Jacobs die je in Neder
land tegenkomt, hier vandaan
komen." GPD
Het Oostcrscheldeziekenhuis in Goes heeft een enorme wachtlijst van oogpatiënten. Sinds vorig jaar worden honderd patiënten in Rotter
dam geholpen. foto Willem Mieras
van onze redactie binnenland
Tip voor streekziekenhuizen: werk de
wachtlijsten niet te snel weg. Patiënten
die het wachten elders in het land beu zijn,
weten je feilloos te vinden. Het gevolg: bin
nen de kortste keren zitten je wachtkamers
mudvol zorgtoeristen.
„Het is de ironie van ziekenhuizen die posi
tief in het nieuws komen omdat ze hun
wachtlijsten snel wegwerken", erkent
woordvoerster J. Hogervorst van de Neder
landse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ).
„Je trekt mensen van buiten de regio die een
snelle behandeling willen. Voor je het weet
zijn de wachtlijsten langer dan ooit."
Vraag maar aan het TweeSteden Zieken
huis in Tilburg en Waalwijk. Die zag de af
gelopen tijd met lede ogen hoe zorgtoeristen
uit alle windstreken in Brabant van een
snelle behandelingen profiteren. En de kor
te wachtlijst? Die groeide en groeide weer,
ook voor de eigen Brabantse patiënten.
Om dat zorgtoensme in te dammen, gaat het
TweeSteden Ziekenhuis dit jaar een rigou
reus beleid voeren; eigen patiënt eerst. Wie
van buiten Brabant komt, moet wachten.
Voortaan wordt op postcode geselecteerd.
Het voorkeursbeleid is toegestaan. In geval
van spoed mogen ziekenhuizen niemand
weigeren. Dat is wettelijk vastgelegd. Maar
voor behandelingen als knie- of heupopera
ties waar vaak lange wachttijden voor gel
den, mogen zij hun eigen beleid voeren. „Er
staat niets over in de wet", aldus voorzitter
van de Samenwerkende Algemene Zieken
huizen, J. Schnerr. „Maar ik denk toch niet
dat veel ziekenhuizen zulke ingewikkelde
toestanden willen als het TweeSteden Zie
kenhuis. Op postcode selecteren betekent
ontzettend veel extra werk. Dan moet je bij
de polikliniek al vragen waar iemand van
daan komt. Bovendien is het patiënton-
vriendelijk."
Marktwerking
Toch lopen steeds meer ziekenhuizen tegen
het probleem van zorgtoerisme aan. De oor
zaak is de marktwerking die geleidelijk
haar intrede doet. Patiënten die snelle be
handeling willen, hoeven niet meer in de
wachtrij bij het eigen streekziekenhuis. Sa
men met de wachtlijstbemiddelaar van hun
verzekeraar gaan zij op zoek naar de kliniek
met de kortste wachttijd. „Ziekenhuizen
die hun wachtlijsten aardig op orde hebben,
hebben dan pech", zegt de NVZ-woord-
voerster. „Het TweeSteden Ziekenhuis
heeft daar bijvoorbeeld last van. Maar er
zijner meer."
De Nijmeegse Sint Maartenskliniek kreeg
ook al eens te maken met een toevloed van
'vreemde' patiënten nadat zij haar wacht
lijsten fors had weten in te krimpen En het
Maaslandziekenhuis in Sittard zag niet zo
lang geleden haar wachtkamers volstromen
met zorgtoeristen op het moment dat het de
wachttijd voor knie-operaties enorm had
verkort.
Dicht bij huis
Geen wonder dus dat ziekenhuizen een dam
opwerpen tegen het zorgtoerisme. Toch
niet, vindt belangenbehartiger Zorgverze
keraars Nederland. „Ik vraag me af wat het
probleem van de ziekenhuizen is", aldus
woordvoerder W. Annard. „De meeste men
sen zitten niet te wachten op een behande
ling ver weg. Dan wachten ze vaak liever
wat langer op een plek in een ziekenhuis
dichtbij."
CZ Zorgverzekeringen juicht het 'eigen pa
tiënt eerst'-beleid in Midden-Brabant zelfs
toe Het doel is immers de zorg zo dicht mo
gelijk bij huis te geven, predikt CZ. Ook Zil
veren Kruis Achmea maakt zich geen zor
gen, zolang het TweeSteden Ziekenhuis
maar geen patiënten botweg gaat weigeren.
Volgens het ministerie van Volksgezond
heid vallen de problemen met zorgtoerisme
mee. Wachtlijstanalyses wijzen uit dat de
meeste patiënten een kliniek om de hoek
prefereren boven een snelle behandeling
tientallen kilometers verder weg. „Ik denk
daarom dat eigenbelang ook meespeelt bij
het TweeSteden Ziekenhuizen worden nog
gefinancierd op basis van het aantal patiën
ten uit hun eigen regio." ANP
SCHIPBREUK - De ms Klip
fontein 100 0 0 ton) is voor de
kust van Mozambique op een
klip gevaren en gezonken. Na
de schok volgde een ontplof
fing van de olietank. De pas
sagiers verzamelden zich op
het dek, waar zij kalm, hun
paspoorten in de hand, zon
gen tot de reddingboten wa
ren gestreken. Allen werden
gered.
KINDERWAGEN - Een pas
serende auto heeft in Am
sterdam een kinderwagen
meegesleurd. De moeder
stak de straat over, toen de
bumper achter de uitsteken
de veren haakte. Enkele tien
tallen meters verder stopte
de auto. De kinderwagen was
licht beschadigd, de baby,
mankeerde niets.
VOLKSKREDIETBANK -,
Middelburg krijgt een ge
meentel ijke volkskrediet- J
bank, ter leniging van sociale
nood. Directe aanleiding is
het 'afbetalingskwaad'. Na i
het aflopen van het consu-»
mentenkrediet, in 1948, is
het voor mensen met lagere
inkomens steeds moeilijker t
geworden dure gebruiksgoe-
deren tegen contante beta-
ling aan te schaffen. Saneren
van schulden en schuldbe-
middeling moeten hen die de
lasten boven het hoofd groei
en, uitkomst bieden.
Hoofdredactie:
A L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax-(0118) 470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail. redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114)372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17.00 uur
Internet: www.pzc nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-maii.web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vri|dag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12.00 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag l/m vrijdag, tijdens kantoon#
zondag van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118)484000
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een 1
toeslag van 2,00)
per maand 20.50
per kwartaal. 55,10
per jaar €209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag-
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag 1.10
zaterdag 1.65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 4 7 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertenlieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertenliewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren J
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties
Tel: (0118) 484240
Fax:(0118)470100
Voor kleintjes: Tel. (0118)484321
Fax:(0118)484370
)n ondetdeel van hel Wegener-coneem.
(abonnementenadministratie en
duclenvandelitelsi
lezersservice, Poslbus3229,
de werkmaatschappij van Wegener ol door ons zorgvuldig gese c"-tev-
intormatie geen puis steil dan kunt u dit schnlteli|k melden bij PZC. aW
i3229, 4800 MB Breda
Behoort tot üJGQGflGr
