Smaragd brengt de overwinning
PZC
Afghanen bekostigden strijd met edelstenen uit Pansjeer Vallei
mHÊÊw
puzzel
Tom Poes en de Ombrenger
Casper Hobbes
recept
Makreelfilets met peterseliesaus
M akreel behoort (nog) niet tot een van
het weer
4
donderdag 9 januari 2003
Het is groen, weegt minder dan een gram en is verantwoorde
lijk voor de nederlaag van de Russen en de Taliban. Alleen in
Afghanistans Pansjeer Vallei, de bakermat van de Noordelij
ke Alliantie, weet men het antwoord: smaragd.
Maar de handel in 's iverelds beste kwaliteit smaragden, die
twintig miljoen dollar per jaar oplevert, is een zware, gevaar
lijke en vooral koude business.
Een reportage vanaf de top.
door Harald Doornbos
Wie de smaragdmijnen van
de Pansjeer Vallei wil zien,
moet geduld hebben en vooral
goede schoenen en dikke kleren.
Na een zeven uur durende en
meer dan hobbelige autorit van
uit de hoofdstad Kaboel, houdt
de wagen eindelijk stil voorbij
Gene, een stadje dat eigenlijk
een verzameling is van een paar
honderd van modder gemaakte
huizen. Maar dan ben je er nog
niet. Wat heet. Dan begint het
pas.
Omdat de Pansjeer Vallei, het
Dal van de Vijf Leeuwen, een
nauwe strook land is die inge
klemd ligt tussen twee meer dan
vijfduizend meter hoge berg-
massieven, loopt er maar één
begaanbare weg door. Ga je
daarvan af, dan moet je te voet.
Tien kilometer voorbij Gene
loopt Mohammed Ayoob over
een nauw pad langs een riviertje
omhoog. Hem moet je volgen,
want Ayoob heeft twee sma
ragdmijnen.
Nou is 'hebben' een te groot
woord, want hij is niet de eige
naar. Niemand is eigenaar van
het smaragd, na diamant 's we
relds duurste edelsteen. Als je zo
gek bent om hoog in de bergen te
gaan zoeken, dan zet je gewoon
j e drilboor of pikhouweel ergens
in de rotsen. Als je geluk hebt
word je rijk, als je geen 'groen'
tegenkomt, verdien je niets.
Straaljagers
Twee jaar geleden zat het Ayoob
mee, hij vond voor meer dan
tweehonderdduizend dollar
aan smaragd. Maar dit en vorig
jaar ging het minder goed, net
als in de andere zevenentwintig
jaar dat hij dit werk al doet.
Daarom werken zijn mijnwer
kers ook 's winters door, ,,Het is
erg koud, maar financieel kun
nen we het ons niet permitteren
om alleen in de zomer te zoe
ken."
Ayoob is geen klagerig type.
Tien jaar lang cirkelden er Rus
sische straaljagers en helikop
ters boven zijn hoofd. En tijdens
de vijf jaar dat de Taliban aan de
macht was, werd er ook veel ge
vochten, „We hebben ze alle
maal verslagen", grijnst hij,
„Alles dankzij de smaragd."
Want, zo legt hij uit terwijl we
aan een drie uur durende mars
beginnen, het grootste gedeelte
van de opbrengst uit smaragd
ging naar de strijd en de verde
diging van de Pansjeer Vallei.
De legendarische leider Ahmed
Shah Massood, de net voor 11
september 2001 door leden van
Al Qaeda vermoorde leider van
de Noordelijke Alliantie, be
heerste de meeste van de onge
veer zestig smaragdmijnen. Tij
dens de strijd tegen de Taliban
werd financiële hulp ontvangen
van Iran, Rusland en Amerika.
„Maar dat was vrij onzeker, de
smaragdmijnen leverden altijd
geld op voor de strijd", aldus
Ayoob.
Stoof
Na drie uur lopen komt het dorp
Mokney in zicht. „Hier over
nachten we," zegt Ayoop. „Het
wordt zo meteen donker." Naar
goed islamitisch gebruik is het
geen enkel probleem om een
slaapplaats te vinden bij een
van de bewoners.
Het gastenverblijf waar Ayoobs
mijnwerkers slapen is een klein
kamertje zonder verwarming.
Om het toch een beetje aange
naam te krijgen, buiten is het
min vijftien garden, is er een
stoof ter grote van een verhuis
doos in de kamer gezet, met
daarin gloeiende kolen en er
overheen een flink aantal de
kens. Het is dan de bedoeling ge
kleed en wel en met een jas aan
onder de dekens te kruipen, met
je voeten bijna in de kolen.
Daardoor voelt in ieder geval je
onderlichaam behaaglijk aan.
Dat je oren er zo ongeveer af
vriezen, is bijzaak.
Na de uit rijst met aardappelen
bestaande maaltijd, haalt één
van de mijnwerkers een kleine
Mohammed Ayoob (r) laat een van zijn arbeiders het gevaarlijke werk doen bij het zoeken naar smaragd. foto Harald Doornbos/GPD
Horizontaal:
1. Jeugdig; 4. stad in Wallonië; 8. eenheid van lichtgevoeligheid; 10. elektrisch
geladen deeltje; 11. broeibak; 13. persoonlijk vnw.; 15. knaagdier, 16. titel; 17
boomloze grasvlakte; 20. tijdje; 21. plaats in Rusland; 22. draagbare CD-speler; 24.
voorzetsel; 25. een zekere; 26. shilling; 28. grote toeloop; 29. olie (Eng.); 32, duin
vallei; 34. post (Eng.); 35, sluiting
Verticaal:
1. Muziekstijl; 2. rund; 3. achter; 5. bolgewas; 6. geliefde van Zeus; 7. uitwas; 9.
inham in zee; 11. slecht vioolspeler; 12. met kracht vloeien; 14. korte versregel, 16.
Europese taal; 18. koning (Fr.); 19. Iers Republikeins Leger; 23. gezellig; 24. slagins
trument; 27. assistentie; 30. dierengeluid; 31. Chinese afstandsmaat; 32, lidwoord;
33. boom.
Op elke regel twee woorden
invullen. Twee of meer eindlet
ters van het eerste woord zijn
meteen de beginletters van het
tweede woord.
Horizontaal:
5. De voeding is niet gratis
(4);
(Onverstoorbare) leerling
van Zeno (7);
6. Er zit modder in de koffie
(7);
Varkens die schulden
maken (5);
7. Prima speelgoed van een
eiland (4);
Beperking bij het draaien?
(8);
8. Wapen om erin te komen
(6);
Lust om te verdedigen? (7).
Verticaal:
1. Kleding om af te gaan (6);
Oppassende Europeanen (6);
2. Student die overeind blijft? (6);
Spelen met de vuisten (6);
3. Lettermerk? (6);
Zonder bloem op proef (7);
4. Arbeider die veel eet (5),
Chromosoom in het hart van een
bloem (7).
Oplossingen van gisteren:
Citaat:
Slang, klink, baar, storm, buis, pekel, kapel, kruin, plaat, nevel, plas, steen, kaars,
plots. Het citaat is van Erica Jong: "Overspel is geen oplossing, alleen maar een
afleiding".
Cryptogram:
Horizontaal: 1. Stuka; 3. humor; 4. club; 7. kerst; 10. lappenpop; 11. ontstemd.
Verticaal: 1. Schakel; 2. kroos; 5. loopje; 6. bospad; 8. rapen; 9. toets.
©JFS.NL
Toen heer Bommel de volgende ochtend terugkeerde van
zijn morgenwandeling zat Joost een kopje koffie te drinken
op een traptrede. „Ik hoop, dat je niet te veel lawaai maakt
met die stofzuiger", zei heer Ollie. „Ik ben bezig scherp na
te denken over een groot werk, dat ik daadkrachtig ga or
ganiseren, zodat ik er vannacht niet van kon slapen." „Zo
als u wilt, heer Olivier", gaf de bediende toe. „Maar de gang
mag weieens een beurt hebben; ik zuig de ene stofzak na de
andere vol, met uw welnemen."Heer Bommel maakte een
geringschattend gebaar, maar zodoende struikelde hij
over het apparaat, dat voor zijn voeten stond, en met een
Hans Belterman
■i de meest favoriete vissoorten in ons
land. De vis loopt een hoog waarderings
cijfer mis, omdat ze lang niet altijd echt
vers wordt aangeboden. En dat laatste is
een voorwaarde omdat het visvlees van
de makreel zeer snel ranzig wordt. Dat
heeft onder andere te maken met het hoge
vetgehalte waardoor en dat is het voor
deel. de vis zich goed leent om te poche
ren, te bakken en te roosteren. Om de ran
zigheid te maskeren worden makreelfilets
bij voorkeur enige tijd voor de bereiding
met limoen of citroensap bestreken. Ook
combineert men de makreel graag met
enigszins zure sauzen. De gooseberrysau-
ce (kruisbessensaus) die men er in Enge
land bij opdient is er een voorbeeld van.
Hoofdgerecht voor 2 personen:
250- 300 gram filets van (dag) verse ma
kreel 2 eetl. enkele druppels limoen of ci
troensap (zee)zout 1 stukje limoen- of ci
troenschil (ca.3cm2)4-5 (blad)peterselie-
stelen, grof gesneden 1,5 dl. visfond, uit
potje 1 sjalotje of stukje ui, ragfijn gesnip
perd 1/2 theel. allesbinder 3 eetl. (kook
Iroomzoutwittepeperuitdemolen 1 eetl.
fijngehakte (blad) peterselie 1/2 eetl. fijn
gesneden bieslook
Spoel de vis onder stromend water koud
water. Maak de filets droog met keukenpa
pier en wrijf ze in met limoen- of citroen
sap. Laat de filets tenminste tien minuten
liggen. Mak de filets daarna opnieuw
droog met keukenpapier.
Breng een royale hoeveelheid water in de
stoompan aan de kook. Laat er enkele
theelepels zeezout in oplossen en voeg
het stukje limoen- of citroenschil en de pe-
terseliestelen toe.
Leg defilets op het geperforeerde deel van
de stoompan Plaats het boven het koken-
Zeeland: Schaatsweer
televisie en een videorecorder
uit een zak. Met hulp van een
minigenerator doen beide ap
paraten het, maar het enige
peertje in de kamer moet uit.
Anders is er niet genoeg stroom
om de cassette te verwisselen.
Landmijn
Op het programma staat die
avond een film met buikdanse
ressen uit Tadzjikistan, een
Amerikaanse speelfilm en - als
klap op de vuurpijl - een soft-
pornofilm. En dat in de bergen
van Afghanistan, waar vrou
wen allen in boerka lopen en de
beide seksen elkaar niet mogen
zien? „Ach, je moet toch wat",
zegt Zareefeen zeventienjarige
mijnwerker. „Er lopen hier al
genoeg mannen rond die aan el
kaar zitten, omdat er geen vrou
wen zijn."
De volgende ochtend dient er
nog ruim vier uur gelopen te
worden om bij de smaragdmij
nen te komen. Nu geen paadjes
meer, gewoon ploeteren door
een bijna een meter dik pak
sneeuw. Het is belangrijk om in
het spoor te blijven lopen van
Ayoob, zodat je niet op een land
mijn gaat staan. Links en rechts
zijn nog bomkraters zichtbaar
uit de tijd van de Russen; voor
uit doemen steeds weer nieuwe
witte bergtoppen op. Is het on
logisch dat de bevolking dit ge
bergte Qualat noemt, oftewel
'De Kastelen'. Hoe onneembaar
wil je het hebben?
Vrijheid
Op een hoogte van bijna vier
duizend meter hakken jonge
mannen met pikhouwelen gaten
in de bergen. „Tien procent van
wat we vinden, is voor de Noor
delijke Alliantie, de rest mogen
we zelf houden", zegt Ayoob. Al
snel laat hij wat smaragd zien.
Klein, groen, nauwelijks een
kwart gram. „Iets groter en het
is een vermogen waard", meent
hij, Trots kijkt hij vanaf de top
uit over het woeste landschap
van bergen, sneeuw, rivieren en
valleien. Wijzend op de stukjes
smaragd en op de omgeving zegt
hij; „Als we dit niet hadden, dan
hadden we dat niet - onze vrij
heid." GPD
Toonder Studio's
In de loop van zaterdag gaat de wind Door: Johan Reit
om naar zuidwest en stroomt gelei
delijk zachtere lucht Zeeland binnen. Wel lijkt deze dooiaanvalv
geruisloos te verlopen, want er wordt geen neerslag verwacht
Voor het zover is, krijgen we nog een paar koude dagen en een
zeer koude nacht, zodat de schaatsen weer even uit het vet kun
nen, Op ondergelopen weilanden, vennetjes en slootjes kan in
middels geschaatst worden. Het ijs op de diepere wateren is na
onveilig. Vandaag schijnt de zon volop en blijft het in Zeeland»
Brabant droog. De wind waait uit het noordoosten tot oosten er
is in het Zeeuwse matig, kracht 4, Het is wel een koude dag mei
maximumtemperaturen die niet hoger uitkomen dan rond-3 gij
den. Komende nacht zijn er naast opklaringen ook wolkenvelden
en worden minder koude minima verwacht. Desondanks kan he:
thermometerkwik in Brabant nog tot -9 graden zakken. In het
Zeeuwse wordt het niet kouder dan -5 of -6 graden. Morgen wor:
het opnieuw prima schaats
weer. Na de koude nacht is het
ijs nog wat dikker geworden.
Wel zijn er wat meer wolken
velden dan vandaag, maar de
zon is er nog vaak bij. De wind
draait naar oost, maar het
wordt toch minder koud dan
vandaag. De maximumtempe
ratuur komt uit op 0 graden.
In de loop van zaterdag gaat
de wind vanuit het noordwes
ten waaien en wordt getracht
de koude lucht te verdrijven.
Of dat echt gaat lukken is nog
niet helemaal zeker, maar de
voortekenen op de weerkaar
ten zijn ongunstig voor de
schaatsliefhebbers. Na het
weekeinde lijkt in Zeeland de
vorst van de baan.
Vooruitzichten
Vrij zonnig
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
weer
max.
0°
2°
3°
4°
min.
-5°
-3°
-1°
0°
wind
03
NW 3
ZW 4
ZW 4
Zon
O
Maan
op 8.47
onder 16.y|
vandaag
op 12.05
onder-.-
Nautisch bericht
De temperatuur van het kustwater ligt rond 6 graden. De wind
waait uit het noordoosten en is matig, kracht 4. Het zicht is goe:
Waterstanden
dreun belandde hij op de plavuizen. „Dit is zeer betreu
renswaardig!" riep de bediende geschrokken, en hij boog
zich over zijn werkgever, die kreunend een zittende hou
ding aannam. „Ik hoop, dat u zich niet bezeerd hebt, als ik
zo vrij mag zijn."„Tisseenschande", klaagde heer Ollie. Ilij
staarde vol walging naar de spinnewebben, die aan zijn
vingertoppen wapperden, en vervolgde op klagende toon:
„Tishier 'n troep, alsj je begrijpt wajt ik bedoel! Een heer
moet zich in zijn eigen huis door het vuil wentelen om te
kunnen gaan nadenken. Hoe kan ik zo tot een heldere ont
wikkeling komen?"
DONDERDAG
Hoog
water
Laag
water
9 JANUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
Vlissingen
06.15
190
18.46
178
00.06
142
12.40
Terneuzen
06.38
213
19.05
201
00.31
150
13.06
Cadzand
05.49
182
18.19
171
12.15
174
Roompot Buiten
06.19
143
18.55
137
00.04
098
12.45
1
Roompot Binnen
07.25
123
19.49
116
00.55
088
13.34
Zierikzee
07.35
143
20.10
140
01.15
106
13.50
li
Krammersl. West
07.35
155
20.09
149
01.26
108
13.56
Hansweert
07.06
223
19.36
219
00.56
166
13.31
Stavenisse/Yers.
07.35
149
20.10
142
01.15
106
13.44
VRIJDAG
Hoog
water
Laag
water
EK 10 JANUARI
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
l
Vlissingen
07.05
173
19.36
158
00.45
133
13.31
Terneuzen
07.26
195
19.51
181
01.16
141
13.50
Cadzand
06.41
165
19.04
150
00.25
125
13.06
Roompot Buiten
07.10
132
19.45
123
00.55
095
13.25
Roompot Binnen
07.55
116
20.46
106
01.44
088
14.15
Zierikzee
08.20
134
20.55
128
02.00
105
14.35
1
Krammersl, West
08.20
147
20.56
137
01.54
106
14.46
Hansweert
07.50
207
20.19
200
01.36
157
14.10
Stavenisse/Yers.
08.20
140
20.56
130
01.54
104
14.36
1
door Bill Watterson
lichte sneeuw
re
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
botear
Europa:Koud Europa
de water. Sluit de pan met het deksel. Laat
de vis in 7 - 9 minuten (tijd is afhankelijk
van de dikte van de filets) gaar stomen.
Bereid de saus door de fond in een panne
tje met dikke bodem aan de kook te bren
gen Voeg sjalot of ui toe en laat alles drie
minuten zachtjes sudderen. Strooi alles
binder er over en roer alles flink door
Voeg de room toe en laat alles zolang
zachtjes sudderen tot een licht gebonden
saus is verkregen. Voeg enkele druppels li
moen- of citroensap en wat zout en peper
toe. Roer daarna de peterselie door de
saus. Laat de saus nog enkele minuten
zachtjes sudderen.
Presentatie: verdeel de vis over twee
voorverwarmde borden. Schenk de saus
over en rondom de vis. Bestrooi alle smet
wat bieslook.
Geef er apart enkele gekookte aardappe
len bij.
Langzaam maar zeker begint de luchtdrukverdeling te veran
deren. In het zuiden van Scandinavië heeft het zelfs al even
gedooid Een groot hogedrukgebied trekt zich geleidelijk teru?
en zet via Ierland koers naar Frankrijk. Hierdoor zal de wind in
Noordwest-Europa later in de week uit de westhoek gaanwa*
en en valt de dooi onherroepelijk in. Tot en met vrijdag is hel -
het Europese vasteland nog koud en in het algemeen rustigw<
terweer. In de nacht vriest het op uitgebreide schaal matig tot
streng. Ook overdag blijft het nog vriezen. In het Middelland#
Zeegebied is het wisselvallig met regen en op de Balkan valt
flink wat sneeuw. Aan de Turkse zuidkust wordt het 16 tot 19
graden.
