Gerrit Zalm kan het niet alleen
Nederland is te laconiek na
signaal van Turkse generaal
PZC
PZC
Pieter Baancentrun
is observatiepost en
huis van bewaring
Nederlandse piloten
in Kirgizië oogsten
lof van Amerikanen
Collega-lijsttrekkers doen schamper over inhuren VVD-coryfeeën
8 januari 1953
woensdag 8 januari 2003
VVD-leider-m-nood Ger
rit Zalm heeft de 'ouwe
rotten' Hans Wiegel en
Frits Bolkestein van stal
gehaald ter ondersteu
ning van zijn verkiezings
campagne. Andere lijst
trekkers doen het op eigen
kracht. „Maar misschien
komt Ruud Lubbers nog
voorbij."
Door Ap van den Berg
en Frouke Houtman
In zijn eentje lijkt Zalm niet in
staat de VVD vlot te trekken
van de schamele 23 Kamerze
tels. In de laatste opiniepeilin
gen heeft de VVD-voorman nog
maar één zeteltje teruggewon
nen. En met Wiegel en Bolke
stein aan zijn zijde zullen de
kansen waarschijnlijk niet snel
keren.
De beide kanonnen waren vorig
jaar immers ook niet bij machte
om de turbulent verlopen ver
kiezingscampagne rond de ble
ke Hans Dijkstal te redden van
een gedenkwaardig debacle:
veertien Kamerzetels verlies.
Alleen de PvdA deed het nog
slechter. Mede dankzij enkele
discutabele televisieoptredens
van oud-premier Wim Kok, kort
voor 15 mei.
Maar Kok zullen we de komen
de weken niet zien optreden
voor zijn partij. Lijsttrekker
Wouter Bos: „Ik laat kiezers lie
ver in contact komen met politi
ci op wie ze kunnen stemmen.
Onze coryfeeën heten Klaas de
Vries, Jeltje van Nieuwenhoven
en Khadija Arib." Terugvallen
op mensen als Wiegel en Bolke
stein beschouwt hij als een
zwaktebod. „Wij richten ons
liever op de toekomst. Ik begrijp
de keuze van Zalm niet. Hij be
ticht mij ervan dat ik niet finan
cieel degelijk zou zijn, terwijl hij
Wiegel naar voren schuift. Nota
bene de man die in de jaren dat
hij aan een kabinet deelnam me
deverantwoordelijk was voor
een immens groot schatkistte
kort."
De geplande optredens van
Gerrit Zalm kijkt bijna bewonderend op naar Frits Bolkestein, afgelopen zondag tijdens de start van de WD-verkiezingscampagne in Rotterdam. Naast hem Hans Wiegel.
foto Robert Vos/ANP
Wiegel en Bolkestein kunnen
worden gezien als het toonbeeld
van eenheid binnen de WD.
Maar evengoed kunnen kiezers
ze uitleggen als een teken van
zwakte. Van Zalm. En die heeft
de schijn van onbetrouwbaar
heid (bij de val van het kabinet)
en zenuwachtigheid (bij media-
optredens) al tegen zich. Zo on
geveer kijkt ook CDA-fractie-
voorzitter Maxime Verhagen er
tegenaan. „Wij voeren liever
campagne met de mensen die
straks Kamerlid of bewindsper
soon zijn. Wij hebben Jan Peter
Balkenende en nog 74 kandi
daat-Kamerleden, van wie ik er
één ben. Allemaal mensen die je
ook na de verkiezingen nog voor
dit land kunt inzetten. Wat de
WD doet, moet ze zelf maar we
ten."
Verhagen sluit niet uit dat een
oud-CDA-gediende als Ruud
Lubbers de komende weken wat
vaker dan normaal in de schijn
werpers zal staan. „Maar we
zetten hem niet bewust voor de
campagne in." Dat voormalig
CDA-premier Dries van Agt
zich het afgelopen weekeinde
kritisch over Balkenende uit
liet, deert Verhagen niet. Van
Agt noemde het debat over
waarden en normen van de
CDA-lijsttrekker 'eindeloos ge
bazel'. Verhagen: „We hebben in
dit land vrijheid van menings
uiting. Iedereen mag iets zeg
gen, dus ook Dries van Agt."
Prominent D66'er Jan Terlouw
houdt zich vooralsnog op de
achtergrond. „Ik ben nog niet
gebeld door Thom de Graaf
(lijsttrekker van D66, red).
Maar als de media mij vragen
ergens aan mee te doen, zal ik
wel even overleg met hem ple
gen." Liever ziet Terlouw dat de
kandidaat-Kamerleden na
drukkelijker op de voorgrond
treden. „Ik vind mijn eigen rol
minder belangrijk."
Terlouw vindt het best dat Zalm
zo grif gebruik maakt van de
WD-partijbonzen. „Het lijkt
me niet onoorbaar als zij de filo
sofie van de WD uitdragen. Ik
vraag me wel af of het verstan
dig is, Zalm is een linksere libe
raal dan Bolkestein en Wiegel en
dan kan het gebeuren dat ze an
dere standpunten verkondigen
dan Zalm zelf." Volgens Ter
louw speelt dit probleem bij zijn
eigen partij niet. „Thom de
Graaf en ik zijn het in hoofdlij
nen met elkaar eens."
ChristenUnie
De ChristenUnie beleeft met
haar nieuwe leider André Rou-
voet ook zware tijden in de opi
niepeilingen. De CU verloor in
mei één van de vijf zetels en
moet straks misschien opnieuw
een zetel inleveren. Rouvoet
krijgt - ook dat speelt een rol -
maar mondjesmaat aandacht in
de media en reist zich derhalve
suf om zo veel mogelijk kiezers
te spreken en te overtuigen.
Rouvoet doet het hoofdzakelijk
op eigen kracht. 'Mister-RPF'
Meindert Leerling, lijstduwer
op de kandidatenlijst, canvast
niet mee. Evenmin houdt hij
spreekbeurten. Dat doet wel
oud-Kamerlid Eimert van Mid
delkoop. Maar die heeft de poli
tiek nog niet definitief verlaten.
Hij wordt vrijwel zeker volgend
jaar senator voor de Christen-
Unie. GPD
door Mick Salet
Wat is het Pieter Baan-
centrum waar Volkert
van der G. nu onderzocht
wordt? Het Pieter Baancen-
trum (PBC) is de psychiatri
sche observatiekliniek van
justitie. Hier worden ver
dachten van ernstige misda
den psychisch onderzocht.
Zijn ze geestelijk gezond?
Wisten ze wat ze deden? Be
staat de kans dat ze het nóg
eens doen?
Het Pieter Baancentrum
staat in Utrecht. Het is een
Huis van Bewaring. Mensen
die er worden onderzocht
slapen in een cel. Met een
bed, een toilet en een wasta
fel.
De regels zijn er net zo streng
en strak als in een ander Huis
van Bewaring, 's Avonds gaat
de deur van de cel dicht en
overdag kan er gewerkt en
gesport worden. Eens in de
week mag er bezoek komen.
Maximaal een uur. Het be
zoek mag boeken, kleren en
cd's meenemen, maar geen
scheermesjes, sigaretten en
videobanden. Op het officië
le lijstje met artikelen die be
zoekers niét mee mogen ne
men, staan voor de zekerheid
ook: sleutels, touw en ge
reedschap,
Het Pieter Baancentrum be
staat uit vier afdelingen,
waar maximaal acht 'obser-
vandi' zitten. Ze hebben een
eigen cel, maar delen door
gaans douches, een huiska
mer én een ruimte met ping-
pongtafel en biljart. De
meeste verdachten zitten
niet al te lang in het centrum.
De gedragskundige onder
zoeken worden gewoonlij k in
een periode van zeven weken
afgerond.
Wat wordt er allemaal onder
zocht? De verdachten in het
PBC worden vanaf binnen
komst grondig geobserveerd
door maatschappelijk wer
kers, groepsleiders, psycho
logen en psychiaters. De
maatschappelijk we»
brengt sociale achtergn!
den in kaart. Over oud
opvoeding en opleiding
de verdachte. Voor die
matie worden er ook d
sprekken gevoerd met fa|
lieleden en vrienden,
De groepsleider kijkt voot
naar het gedrag in de groe
De psycholoog voert eenaa
tal gesprekken - als het k
óók over het delict - end(
allerlei psychologische te?,
De psychiater gaat watvt
der en graaft wat dieper: is
sprake van een psychiaï
sche stoornis of een zieki
Zo moet er uiteindelijke
behoorlijk beeld van de ve
dachte op papier kunnenfe
men. Over psyche en p<
soonlijkheid, over gevoeli
gedrag.
De staf gaat na een weeki
zeven om tafel zitten en tra
de conclusies die van belai
zijn voor een goede recht
gang. Heeft de verdachtels
van een psychiatrische zié
te of stoornis? Was de ve
dachte op het moment
het misdrijf toerekening
vatbaar? Is er een gevaarc
de verdachte het nóg ee
doet?
Het Pieter Baancentru
spreekt zich niet uit overd
schuldvraag of over
eventuele straf. Zo gauwi
staf alles op papier het
staan, krijgt de verdachtedi
te horen Daarna is het: i»
pakken, wegwezen en wad
ten op de rechtszaak.
Veroordeelden
Behalve met deze onderzot
ken, die Volkert van der G.i
komende weken geïsolea
van andere gedetineerde
moet ondergaan, houdeni
psychologen en psychiate
van het Pieter Baance
trum zich ook nog bezigm
het onderzoeken van ve
oordeelden uit TBS-klinie
ken. Dit om advies te km
nen geven over hun behanie
ling of verlenging van h
TBS. GPD
door Bouke Bergsma
De omstandigheden zijn er
zoals menig Nederlands
wintersporter ze de afgelopen
weken node heeft gemist in de
Alpen: een dik pak sneeuw,
overdag rond het vriespunt, hel
der zicht en een heerlijk zonne
tje. Maar geskied wordt er niet,
want dit is Kirgizië, in Centraal-
Azië, meer dan vijfduizend kilo
meter van Nederland en dicht
bij Afghanistan.
Hier zitten sinds eind september
ruim 170 militairen van de Ko
ninklijke Luchtmacht om hun
steentje bij te dragen aan de
strijd tegen het internationaal
terrorisme. Die strijd speelt zich
onder de noemer Enduring
Freedom (Duurzame Vrijheid)
voor een groot deel af op de
grond in Afghanistan, waar
voornamelijk Amerikaanse en
Britse militairen nog altijd jacht
maken op groepjes Al Qaeda- en
Ta 1 i ba n -strij ders
Zes Nederlandse F-16's vliegen
vanaf de Amerikaanse basis
Ganci op het Kirgizische vlieg
veld Manas in anderhalf uur
naar Afghanistan om daar rond
te cirkelen in afwachting van
een Amerikaans verzoek om
hulp. Die aanvragen voor zoge
heten luchtsteun waren er veel
vuldig de afgelopen drie maan
den. Een paar weken geleden
nog schoten twee Nederlandse
F-16's in de nacht twee Ameri
kaanse Black Hawk-helikop-
ters te hulp die tijdens een ge
wondentransport vanaf de
grond werden beschoten.
,,Toen we an'iveerden was er
nog vijandelijk vuur, maar dat
hield met. onze komst onmiddel
lijk op. We hebben ze vervolgens
nog drie kwartier begeleid naar
hun thuisbasis", aldus de kapi
tein-vlieger die volgens gebruik
bij de luchtmacht anoniem wil
blijven.
De Amerikaanse commandant
van de GanciTbasis, waar het
Nederlands-Deens-Noors deta
chement onder valt, is uiterma
te lovend over het werk van de
Nederlanders. „Het is simpel
weg een feit dat door onze men
sen op de grond wordt beves
tigd: door de luchtsteun
schrikken Al Qaeda en Taliban
terug voor agressie", aldus bri
gade-generaal J Kennish. Nog
niet een keer hebben de F-16's
hun wapens of bommen hoeven
gebruiken.
Ruim tweehonderd vluchten
van gemiddeld een uur of zeven
hebben de Nederlandse vliegers
sinds begin oktober gemaakt in
de zes Nederlandse F-16's. De
militairen van vliegbasis Volkel
worden dezer dagen afgelost
door hun collega's van de basis
in Leeuwarden. De Nederland
se bijdrage staat voorlopig ge
pland tot 1 april, maar wordt
mogelijk verlengd, zo bleek af
gelopen vrijdag.
De datum van 1 april is 'nog niet
definitief, daarover moet nog
een politiek besluit worden ge
nomen', zei scheidend detache
mentscommandant luitenant
kolonel R. Reefman.Bronnen bij
de luchtmacht bevestigen dat
een besluit over verlenging mo
gelijk in februari volgt. Eerder
werd al bekend dat het 315-
squadron van de vliegbasis
Twenthe in de planning voor
2003 rekenening houdt met een
uitzending naar Kirgizië ko
mend voorjaar.
Wereldklasse
De Amerikaanse commandant
Kennish laat merken de Neder
landers graag langer te houden.
„De Nederlanders zijn wereld
klasse. Wij willen graag door
gaan, maar we begrijpen dat de
bijdrage voor Nederland aan
zienlijk is."
Kennish complimenteert Reef
man, die hij consequent bij zijn
bijnaam Curly (krullenbol) aan
spreekt, uitgebreid voor zijn
werk de afgelopen drie maan
den. „Ik ga hem missen, hij was
een fantastisch detachements
commandant en heeft overdui
delijk een superieure job ver
richt, waarvoor ik diep respect
heb", aldus Kennish.
De Amerikaanse generaal
denkt niet dat zijn werk veran
dert als president Bush besluit
Irak aan te vallen.
„Een besluit over Irak is voor
ons irrelevant. Nee, laat ik me
zorgvuldiger uitdrukken- we
zullen het nauwgezet in de ga
ten houden, maar wij zullen er
geen bemoeienis mee hebben
want wij hebben onze taak End
uring Freedom in Afghanistan
te ondersteunen."
De Nederlandse plaatsvervan
gend bevelhebber van de lucht
macht, generaal-majoor Sta
rink, sluit zich daar fluks bij
aan: „Dat geldt zeker voor Ne
derland. We zijn hier slechts
voor een missie en dat is End
uring Freedom." ANP
Het vijfde bataljon van het nieuwe, door de Amerikanen getrainde Afghaanse leger werd gisteren operationeel. Maar de Nederlandse mili
tairen van de vredesmacht zullen het bij problemen toch grotendeels zelf moeten opknappen. foto AP
Vanaf half februari is Nederland sa
men met Duitsland verantwoordelijk
voor de internationale troepenmacht
in Afghanistan (ISAF). De Turkse ge
neraal die tot dan het bevel voert,
waarschuwt nu voor ernstig geweld
tegen de westerse eenheden als gevolg
van de naderende oorlog tegen Irak. Is
Nederland politiek en militair wel op
gewassen tegen zo'n situatie?
door James McGonigal
Nederland komt militair in actie in Af
ghanistan, in het kader van een inter
nationale vredesoperatie. Stel dat het 'vre-
de'-karakter wordt vervangen door een
ordinaire schietoorlog, wat dan? „Mocht om
wat voor reden dan ook de situatie in Afgha
nistan verslechteren, dan zijn internatio
naal goede afspraken gemaakt om de Ne
derlands-Duitse eenheden uit het gebied te
halen."
Dat zegt het ministerie van Defensie in Den
Haag in reactie op een waarschuwing van de
Turkse generaal Zorlu, die nu in Afghanis
tan zit.. Hij denkt dat een oorlog van de VS
tegen Irak wel eens tot anti-westerse reac
ties kan leiden in het islamitische Afghanis
tan.
In plaats van alert te reageren op deze tijdi
ge informatie van een internationale mili
tair met ervaring-ter-plekke, reageert het
Nederlandse defensie-apparaat met een
soort 'poeh-poeh': het zal wel meevallen, en
zo niet, dan zijn we snel weg.
Nou, dat is een prima uitgangspunt voor de
ongeveer 400 Nederlandse militairen (in
fanteristen van de luchtmobiele brigade,
commando's en anderen) die straks hun
moeilijke vak in Afghanistan moeten uitoe
fenen. De hogere legerleiding gaat uit van
prettig werkbare omstandigheden en an
ders is het inpakken en wegwezen. Als Ajax
of Feyenoord met een dergelijk plan - ook
nog tevoren aan de tegenstander uitgelegd -
een internationale voetbalmat zouden be
treden, is de uitkomst voorspelbaar.
Nederland doet al jaren graag mee aan in
ternationale vredes- en veiligheidsopera
ties. Vaak met succes, als het gaat om lucht
macht, genie, geneeskundige troepen of
mijnen opruimen. De nog steeds openlig
gende wond van Srebrenica leert dat daad
werkelijke gevechtsoperaties niet zo vlot
verlopen. De Nederlandse volksaard leent
zich minder dan de Britse of Franse voor
bloedige vijandelijkheden. En de nationale
politiek al helemaal niet: officieren te velde
moeten voor elke ontgrendeling van een ge
weer eerst overleggen met 'Den Haag'.
Militaire eenheden uit Engeland of Frank
rijk hadden in het voormalig Joegoslavië
veel minder last van provocaties dan de Ne
derlandse, omdat de tegenstander wist dat
er meteen werd teruggeschoten, en niet zo
zuinig ook. Een Britse kolonel introduceer
de destijds zijn eenheid aan de tegenstander
met een kleine demonstratie aan de lokale
krijgsheer.
„Ziet u dat uitgebrande huis op die heuvel
daar?" „Ja, dat we hebben we vorige maand
zelf in de fik gestoken." Volgt een klein An
gelsaksisch handgebaar, een kanon gaat
vlak achter de krijgsheer af, wég ruïne op
een kilometer afstand. „Prettig kennis ge
maakt te hebben, goodbye." Netto resul
taat: zes maanden rust aan dit deel van de
scheidslijn.
Dat is toch een andere instelling dan een af
spraak maken voor een overleg, kopje koffie
drinken, glas heffen, met Den Haag bellen,
nog maar eens overleggen of er geen andere
weg is dan geweld. De Nederlandse samen
leving is meestal tevreden met een overheid
die liever praat dan geweld gebruikt, maar
in de boze buitenwereld ligt het anders.
Soms is meteen erop slaan de enige moge
lijkheid om erger te voorkomen. Frankrijk
heeft met de dagelijkse praktijk van het
Vreemdelingenlegioen al jaren die ervaring.
De Britten met het Noord-Ierse conflict
ook.
Provocaties
Ondergetekende heeft twee jaar geleden
met eigen ogen gezien hoe Britse militairen
opereren in South Armagh, op de grens met
de Ierse republiek. 'Kill or be killed', zei een
onderofficier na controle van mijn pas
poort, voordat hij het struikgewas weer in
dook met zijn zwaar bewapende patrouille
(automatische geweren in de aanslag en
ontgrendeld, maar vinger gestrekt langs de
trekker). Over de weg lopen deden zij niet,
dat moest de journalist zelf weten.
Ook Turkse militairen, die de Koerdische
minderheid in eigen land desnoods grof in
bedwang houden en al ruim een decennium
de grens met Irak bewaken of daar voortdu
rend een oorlog woedt, kennen het pijnlijke
klappen van de echte militaire zweep.
Het is voor het lot van de 400 Nederlandse
jongens en meisjes in Afghanistan de ko
mende weken te hopen dat 'Den Haag' wél
wenst te luisteren naar landen die weten
wat oorlogsgeweld is en al vaak de dramati
sche gevolgen van politiek correcte slap
heid hebben ei-varen.
Dat is geen pleidooi voor ongelimiteerd ge
weld. Maar wel voor een verstandig gebruik
van militairen, als dit landze dan toch perse
wil inzetten. GPD
RELLETJES - Er is een sa
menscholingsverbod afgekon
digd voor de 27 dorpen, ge
huchten en buurtschappen in
de gemeente Achtkarspelen.
Dit vanwege de relletjes rond
een aantal arbeiders die tij
dens de stakingen zijn overge
stapt van de condensfabriek in
Leeuwarden naar de coöpera
tieve melkfabriek in Gronin
gen. Als het fabrieksbusje hen
's avonds terugbrengt, wach
ten honderden mensen hen op,
die het de arbeiders lastig ma
ken omdat zij gezien worden
als onderkruipers.
KANKER - Het aantal sterf
gevallen als gevolg van tuber
culose is in 1952 verder ge
daald, tot nog geen 10 f
10.000 inwoners.
Daarentegen zijn er vera
rustende aanwijzingen
verschillende vormen
kanker vaker voorkomen.
NAT JAAR - Vlissingen h<
een extreem nat jaar achter
rug, met 970 mm tegen no
maal ruim 700 mm. Overl
hele land viel meer regen c
normaal. Met name de n
herfst speelde de landboi
parten.
IJSVLAKTE - De Gouw
tussen Monnikendam enJfc
ken is, voor zover het oogi
een ijsvlakte. Men kan eri
zeilen.
Hoofdredactie:
A, L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (ad|unct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4 380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail. redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
453Ö AC Terneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax. (0115) 645741
E-mail redtem@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax, (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel, (0111) 454647
Fax. (0111) 454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail. web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag l/m vrijdag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kanlco',
zondag, van 16.00 tol 18.00 uur
Tel (0118)484000.
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand: 20.50
per kwartaal: 55,10
per jaar €209.90
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: lezersservice@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voc
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag:€ 1,10
zaterdag 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten word#
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen
Tarieven kunnen tijdens kantoorure'
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties
Teï (0118) 484240
Fax: (0118) 470100
Voor kleintjes: Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
Auteursrechten voorbehouden
Uilgeveni Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener concern De o» B
aan ons verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt vcf-■
(abonnemenien)admini&uatie en om u Ie (laten) miormeren over voor u relevamo diensten
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig gese'ecWg|
derden. Als u op deze Inlormaiie geen prijs stelt dan kunt u dit schrlftelllk melden bi|. PZC. alv'1,
Postbus 3229,4600 MB Breda
Behoort tot UJGQGHGr
