Goed voorbereid naar de dialyse
Een obsessie voor calorieën
PZC
Zin of onzin
van preventief
onderzoek
Kunstnier
Bemoeienis ouders
verandert bij pubers
Nieuw protocol Amphia Ziekenhuis in Breda voor begeleiding van nierpatiënten
Gehoortest baby's in eerste maand
Risico op mazelen
Tbc kan eerder worden vastgesteli
Meting signaleert Parkinson snellei
nrTHrw
opvoeding
vrijdag 3 januari 2003
door Paulus Smits
BREDA - Het moment waarop
een patiënt met een sterk ver
minderde nierfunctic te horen
krijgt dat hij in dialyse moet, is
een dramatisch moment. Dialy
se: driemaal per week naar het
ziekenhuis om je bloed urenlang
schoon te laten spoelen (hemo-
dialyse). Of thuis de hele nacht
of om de paar uur via het buik
vlies spoelen (capd). Het legt een
enorme claim op het dagelijkse
leven. Een goede voorbereiding
kan - bijna letterlijk - wonderen
doen.
„Word ik net als Bart de
Graaf?", is een veelgehoorde
vraag bij nierdialysepatiënten.
De echte angst zit nóg dieper,
want vooral het besef dat je in
leven wordt gehouden door een
apparaat, is een schrikbeeld.
Nierpatiënten hebben vaak niet
eens in de gaten als het moment
van dialyse dichtbij is gekomen.
Een nier die slechts voor dertig
procent functioneert, levert nog
voldoende vermogen voor nor
maal functioneren. Pas daarna
treden moeheid en algehele ma
laise op als eerste klachten. Ook
dan is een nierprobleem vaak
niet het eerste waar een patiënt
aan denkt.
Zo kan het gebeuren dat een
nierpatiënt in een laat stadium
achter zijn werkelijke probleem
komt. Als de huisarts na bloed
onderzoek heeft doorverwezen
naar het ziekenhuis komt de pa
tiënt terecht bij de nefroloog, de
internist die zich speciaal met
nieraandoeningen bezighoudt.
Als minder dan een kwart van
de oorspronkelijke nierfunctie
resteert, komt de dialyse in
zicht. Want het proces is onom
keerbaar: de nieren zullen het
bloed steeds minder ontgiften
en de schade die het vervuilde
bloed aanricht, wordt op zeker
moment zo groot, dat kunstma
tige spoeling noodzakelijk
wordt. Óf transplantatie van de
nier, want met een nieuwe nier
heeft de patiënt weer vele jaren
een goede bloedzuivering
Als het dialyse-besluit gevallen
is, begint een nieuw traject: de
voorbereiding. In principe bete
kent dat een gesprekje met de
arts en de dialyseverpleegkun-
dige over wat er gaat gebeuren
en de juiste medicatie, een on
derhoud met de diëtiste om te
bezien of het moment van dialy
se door voedingsmaatregelen zo
lang mogelijk kan worden uit
gesteld, en een onderhoud met
de maatschappelijk werker over
de sociale gevolgen.
Aan deze aanpak kleven enkele
nadelen: tevoren is niet precies
vast te stellen wanneer de dialy
se begint - dat kan wel twee jaar
duren. En in de loop van die pe
riode kan de informatie gemak
kelijk vervliegen. Bovendien is
de overlast nog niet van dien
aard, dat de patiënt uitkijkt
naar dialyse. Later pas treden
nare verschijnselen op
Protocol
In het regionale dialysecentrum
voor West-Brabant, in het Am
phia Ziekenhuis in Breda, is
daarom een nieuw protocol ge
ïntroduceerd voor de begelei
ding van de nierpatiënten in de
pre-dialysefase. Het dialyse
centrum (met 24 plaatsen voor
96 patiënten) heeft de pre-dia-
De dialyse-afdeling van het Amphia Ziekenhuis in Breda. Patiënten die hier worden gedialyseerd, krijgen een uitgebreide begeleiding.
foto Johan van Gurp
De kunstnier is niet veel meer dan een cilinder met daarin een
groot aantal uiterst dunne vezels met gaatjes. Aan de ene kant
stroomt bloed door de cilinder, aan de andere kant stroomt het
eruit. Met een snelheid van 250 milliliter per minuut.
In tegenovergestelde richting stroomt water door de cilinder.
Door minuscule gaatjes in de vezels waar het bloed doorheen
stroomt worden afvalstoffen afgevoerd naar het voorbij stro
mende water. Aldus wordt het bloed gezuiverd.
lysepoli in het leven geroepen
Bij de polikliniek interne ge
neeskunde gaat de patiënt bij
ieder bezoek aan de nefroloog
(gemiddeld een keer per zes we
ken) ook langs de andere be
trokkenen.
De dokter spreekt met name
over de medische toestand, de
therapie (sommige patiënten
moeten verschillende medicij
nen slikken), de mogelijkheden
van transplantatie. Vervolgens
vertelt de verpleegkundige over
de medisch noodzakelijke voor
bereidingen voor de dialyse
Dat is bij voorbeeld het plaatsen
van een shunt, een verbinding
van de slagader naar de ader,
zodat bloed buiten het lichaam
kan worden gebracht en machi
naal kan worden rondgepompt.
De diëtiste praat vervolgens nog
over de noodzaak van bewust
eten en het nemen van medicij
nen die de verwerking van het
voedsel optimaliseren En de
maatschappelijk werkster ten
slotte heeft het over de sociale
aspecten: de thuissituatie en de
acceptatie. Maar ook de toe
komst op het werk, de kans op
behoud van de baan, enzovoort.
Politeam
Een keer per week komen de le
den van politeam bij elkaar om
de patiënten die die week ge
weest zijn door te spreken. Zo
ontstaat van elke toekomstige
dialyse-klant een duidelijk
beeld over de toestand en de (te
verwachten) ontwikkeling. Een
goede planning is daardoor ge
makkelijker te maken.
In de periode waarin de dialyse
steeds naderbij komt, bezoekt
de patiënt de pre-dialyse-poli
een keer per twee tot drie we
ken. Steeds meer groeit hij naar
het onvermijdelijke moment
toe.
Dan wordt ook de plaatsing van
de shunt geregeld, die straks ui
terst belangrijke diensten zal
bewijzen.
Want de vijf liter bloed die door
het menselijk lichaam stroomt,
moet vele malen door de kunst
nier: in totaal gaat het acht tot
veertien keer rond.
Nefroloog René Bakker, ver
pleegkundige Marianne van
den Burg, diëtiste Ans Janssen,
dialyse-verpleegkundige Con
nie Sal (die zich speciaal met
voorlichting bezighoudt) en
manager Brigitte Reijnders (on
langs nog gediplomeerd als
specialistisch nier-verpleeg
kundige) zien na korte tijd al de
vruchten van de nieuwe aan
pak: „De patiënt is veel tevrede
nen Ze komen veel beter voor
bereid op de dialyse-afdeling.
Ze voelen zich daar dan ook
sneller op hun gemak en leggen
gemakkelijker contact met me
depatiënten, die ze immers vaak
al kennen van de poli-bezoeken
Ze hebben minder angst voor de
spoelingen."
Op de afdeling is dat goed waar
neembaar: ondanks het feit dat
alle stoelen meestal bezet zijn en
er daardoor een grote medische
bedrijvigheid heerst, leest de
ene patiënt een boek, is de ander
bezig op een van de pas ge
schonken vier laptops en keuve
len weer drie anderen genoeg
lijk met elkaar. GPD
DEN HAAG - Een nieuwe meetmethode maakt het mogeil
bij baby's van twee of drie weken oud al het gehoor te testj
Als deze methode goed werkt, wordt de bekende gehoorti
bij een leeftijd van negen maanden overbodig. Bij de nieul
methode worden oto-akoestische emissies (OAE's) gemetl
Dit zijn zwakke geluidjes die een goed oor zelf maakt alsij
een ratelgeluidje hoort en die gemeten kunnen worden.
Bij de gehoortest wordt in het oor van een baby een heel fc
dopje gedaan. In dat dopje zit een piepklein luidsprekertjes
een ratelgeluidje geeft. In hetzelfde dopjezit ook een klein^
crofoontje. Dat registreert de OAE's.Per 1 januari 2003 u
den alle pasgeboren baby's op het consulatiebureau getes
hun gehoor. Een goed gehoor is belangrijk voor de ontwin
ling van een kind. GPD
UTRECHT -Kinderen die niet zijn ingeënt tegen mazei]
hebben 500 keer zoveel kans op het krijgen van mazelen
ingeënte kinderen. Als het aandeel niet-ingeënte kinderen i
een gemeente lager is dan 5 procent, daalt dit, door de
scherming vanuit de ingeënte omgeving, tot 72 maal.
Dit berekende S. Van den Hof (RIVM, Bilthoven) in het pre* i
schrift waarop zij in Utrecht promoveerde Tijdens de laat!
mazelenepidemie in Nederland (1999-2000) overleden
(niet-ingeënte) kinderen aan deze ziekte en werden er 150c
genomen in een ziekenhuis. GPD
APELDOORN - Tbc kan voortaan vele weken eerder word
vastgesteld en behandeld dan tot nu toe het geval was. D;
door kan besmetting sterk worden beperkt.Die nieuwe:
thode is ontwikkeld door moleculair microbioloog Adri
der Zanden (46) uit Deventer. Hij promoveerde hierop aan
Katholieke Universiteit Nijmegen. De Gelre Ziekenhuizen
Apeldoorn en Zutphen, waaraan Van der Zanden is verba
den, werken inmiddels als eerste met deze manier
diagnostisering.
Het aantal tbc-gevallen neemt de laatste jaren wereldwi
sterk toe. Ook in Nederland is er een stijging waarneem!
De moleculair microbioloog ontwikkelde een dna-tecl
die het mogelijk maakt opgehoest slijm uit het geïnfecti
gebied in de longen direct op bacteriën te testen. Tot dusvi
moest de bacterie eerst in een kweek groeien. Ook het tyi
tbc-besmetting, bepalend voor de keuze van antibiotica v
de behandeling, kan sneller worden vastgesteld. De metl
van Van der Zanden maakt het tevens mogelijk om direct!
juiste behandeling in te zetten.
In Nederland komen jaarlijks zo'n 1700 nieuwe tbc-gev;
voor. Belangrijkste oorzaken zijn migratie en de toename
vakanties naar Zuid-Oost Azië, Afrika en Rusland. GPD
DUBLIN - De ziekte van Parkinson kan in een vroeg stadii
worden vastgesteld met het middel DaTSCAN. Door deze:
(een Nederlands product) bij de patiënt in te spuiten, kan
betrouwbaar worden vastgesteld of er sprake is van een
me van het dopamine-gehalte in de hersenen, een karakter
tiek kenmerk van de ziekte.
Dat meldde D. Tuite (Adelaide Meath Hospital, Dublin):
dens een congres van de American Radiological Society,
meting kan ook goed onderscheid maken tussen de ziekte
Parkinson en tremor essentialis, een aandoening met dez<
verschijnselen, waarbij anti-Parkinson medicijnen niet
pen. GPD
I MHH
mm
V&ifrW' m
door Annie de Vreugd
Iedere baby is een wereldwon
der, de ouders raken er terecht
niet op uitgekeken. Elke bewe
ging van het gezichtje wordt ge
volgd, het eerste lachje met ge
juich begroet. Met zorg wordt
gecontroleerd of de fles wordt
leeggedronken en de luier wordt
intensief geïnspecteerd.
Een baby kan zijn ouders nog
niet vertellen of hij honger heeft
of pijn. Ouders die willen weten
hoe hun kindje in zijn vel
zit, moeten nauwlettend obser
veren hoe de vlag erbij hangt.
De peuter maakt een enorme
sprong in zijn ontwikkeling: hij
leert lopen. Daarmee kan hij
zelf beslissen of hij in de buurt
van de ouders wil blijven of het
al waagt een eindje weg te gaan.
Een peuter is met veel dingen
nog niet te vertrouwen, hij heeft
nog geen weet van gevaarlijke
apparaten of voorbij razend
verkeer. Eigenlijk zou je er nog
de hele dag naast moeten zitten,
hem voortdurend in de gaten
moeten houden.
De dreumesmaakt er echter een
sport van om aan de aandacht
van de ouders te ontsnappen,
het volgen van de peuter is een
zware dagtaak, waar je als ou
der hondsmoe van wordt
Dan komt de basisschool en
brengt de kleuter elke dag uren
achtereen zonder zijn ouders
door. Vader en moeder staan
niet meer continu naast hem, ze
kunnen niet meer elke beweging
van hun koter volgen.
Loslaten
Het loslaten van de kleuter valt
veel ouders moeilijk, ze staan al
een kwartier voor tijd bij de
poort te wachten tot de school
deur open gaat. Dan worden de
knutselwerken uitgebreid be
wonderd en krijgt moeder toch
nog een idee wat haar kind in de
tijd dat ze hem niet zag, heeft
gedaan.
Uitgebreid wordt gevraagd hoe
het was op school en allerlei
meer of minder belangrijke
prietpraat met de juf doorgeno
men. De kleuter is nog helemaal
in beeld.
Door de basisschool heen ver
andert de houding van ouders
ten opzichte van hun
kinderen. Steeds vaker doet het
kind dingen waar de ouders
niets van weten en zo hoort het
ook.
Een kind opvoeden betekent
hem langzaam inleiden in de
volwassen wereld, hem zover
brengen dat hij zijn ouders
straks niet echt meer nodig
heeft om in deze wereld zijn weg
te kunnen vinden.
Eenmaal in de brugklas is hij het
grootste deel van de dag uit het
zicht verdwenen. Ziezo, denken
dan veel ouders. Die klus is ge
klaard, mijn taak zit erop. Mijn
kind is zelfstandig, hij redt zich
wel en als er iets is dan hoor ik
het wel
De toekomst ligt open en veel
moeders gaan weer op zoek naar
een baan. De meeste tieners en
pubers redden het best. Zelfs al
zou je als ouder je kind nog op de
voet willen volgen, hij wil zelf
ook niet meer dat je hem aan de
hand neemt en bij school afzet.
Hij gaat wel alleen naar de dok
ter en heeft er geen zin in precies
te melden waar hij uithangt. Lo
gisch toch?
Ervaring
Maar de ouderlijke klus is
geenszins geklaard. Zo'n lum
mel die boven je uit is gegroeid,
lijkt al wel heel wat. Maar we
moeten wel bedenken dat de
brugklasser nog helemaal aan
het begin staat om z'n plekje te
zoeken in de maatschappij Zijn
levenservaring moet hij nog
grotendeels opbouwen en ei
genlijk heeft hij er nog geen
weet van hoe de wereld draait.
Juist nu kan hij zijn neus stoten.
Dan is het zaak dat de ouders
hun kinderen toch intensief
blijven volgen.
De ouderlijke bemoeienis ver
andert in de pubertijd. Ook al
zijn ouders niet meer continu in
de buurt van hun kind ze kun
nen hem nog wel degelijk volgen
in zijn doen en laten, door veel te
praten over zijn belevenissen en
te luisteren naar zijn mening
Ouders die veel met hun pubers
discussiëren, hebben een idee
hoe hun kind in de wereld staat,
waar hij mee bezig is en wat hij
van veel dingen denkt.
Pubers mogen graag een boom
opzetten over politieke kwesties
en grote wereldproblemen. Als
ouders daarop ingaan, kunnen
ze zo hun kinderen blijven vol
gen Door goed te luisteren,kun
nen ouders waar nodig bijstu
ren.
Opvoeden houdt ook in de pu
bertijd niet op bij de voordeur.
Wat zich buitenshuis afspeelt
gaat ouders wel degelijk aan.
Annie de Vreugd is orthopeda
goge
door Silvan Schoonhoven
LEIDEN - Anorexia-patiënten
maken de hele dag rekensom
metjes met calorieën en ponden,
alsof ze een CD in hun hoofd
hebben die ze niet meer af kun
nen zetten. Greta Noordenbos,
psychologe van de Universiteit
Leiden, stelde samen met Wal
ter Vandereycken het eerste Ne
derlandstalige handboek samen
over eetstoornissen.
Een boek over anorexia, uitge
rekend op een moment dat de
bevolking wordt gemaand de
strijd met vetzucht aan te bin
den. Met licht en verantwoord
lijnen is ook helemaal niets mis,
benadrukt Greta Noordenbos.
„We leven in een land met een
overvloed aan voedsel. Dat is
toch fantastisch? In landen
waar de hongersnood dreigt,
komen geen anorexia of bouli-
mia voor." Hoewel, in de rijke
bovenlaag van een land als In
dia dringt het slanke schoon
heidsideaal al door via CNN en
de glossy magazines.
Ook in Singapore, Hongkong en
de Oostbloklanden - gebieden
die een snelle industriële ont
wikkeling hebben doorgemaakt
- duiken de eerste gevallen van
eetstoornissen op. Toch, zegt
Noordenbos, moet het misver
stand de wereld uit dat anorexia
een modeverschijnsel is, opge
legd door het ideaal van brood
magere modellen in de bladen.
Anorexia is niet hetzelfde is als
slank willen worden om mooier
te worden. Er zit veel meer ach
ter.
Welke vrouw lijnt er niet? „Je
kunt er donder op zeggen dat nu
de kerst weer voorbij is de dië
ten weer toeslaan. Maar waar
om hebben dan niet alle vrou
wen die lijnen een eetstoornis?
Er is iets anders aan de hand dat
maakt dat sommige mensen ex
treem aan de lijn gaan doen en er
niet vanaf komen. Ze slaan het
ontbijt over, eten drie appels bij
de lunch en drie mandarijnen en
's avonds wat magere yoghurt
Hoofd
Het antwoord: anorexia zit niet
in het lichaam, maar in het
hoofd. Wie een paar pondjes
meer heeft, maar blaakt van
zelfvertrouwen, maakt zich
geen zorgen over het schoon
heidsideaal. „Anorexia patiën
ten daarentegen zijn bang om
afgewezen te worden. Die den
ken: als ik afval, krijg ik meer
vrienden en vriendinnen en dus
meer zelfvertrouwen."
Anorexia patiënten verliezen
gewicht, maar het verwachte
zelfvertrouwen krijgen ze er
Greta Noordenbos stelde met Walter Vandereycken het eerste Ne
derlandstalige handboek samen over eetstoornissen.
foto Dick Hogewoning
niet voor terug. Toch gaan ze
door. Waarom.' Het lijngedrag
geeft een gevoel van controle.
Eerst zijn mensen die een stoor
nis ontwikkelen euforisch: dit
kan ik beter dan anderen, den
ken ze. Inderdaad, het wordt
een soort prestatie. In werke
lijkheid is het een fuik waar de
ze patiënten steeds dieper in ra
ken.
Mannen zijn er de schuld van
dat vrouwen lijnen, wordt wel
gezegd. „Ach, schei uit. Nee, nee
en nog eens nee", zegt Noorden
bos. „Het is maar de vraag of het
de mannen zijn die dat schoon
heidsideaal opleggen. Ik heb
wel eens gehoord dat in Europa
vooral homoseksuele mannen
het modebeeld dicterenmet een
plat, jongensachtig figuurtje als
ideaal."
„Maar er is ook tegenwicht in de
vorm van winkels voor de grote
re maten. Vrouwenbladen laten
slank èn dik zien Van mannen
hoeven vrouwen ook niet zo
strijkplankdun te zijn, geloof ik.
Daarnaast: patiënten met een
eetstoornis weten ook heel goed
dat het schoonheidsideaal maar
een ideaal is. Kortom: het gaat
niet alleen om schoonheid, maar
om de behoefte aan controle."
Het is lastig om uit die fuik te
komen als je er eenmaal in zit,
bewijst Noordenbos aan de
hand van de statistieken, Het
lijkt wel een verslaving. De eet
stoornis duurt gemiddeld vier
tot zeven jaar, net zoals een al
cohol- of drugsverslaving. Vijf
enveertig procent herstelt, der
tig procent verbetert. Bij een op
de vijf blijft anorexia chronisch.
Vijf procent overlijdt na een jaar
of tien, door suïcide of domweg
omdat het lichaam het niet lan
ger volhoudt.
Anorexia patiënten moeten
worden gedeprogrammeerd,
zegt Noordenbos. Ze zijn voort
durend in hun hoofd bezig met
het tellen van calorieën. „Ze
zijn volstrekt geobsedeerd. De
angst om dik te worden blijft,
zelfs als ze afgevallen zijn. Dat
vinden ze zelf vaak ook gek: ik
begrijp mezelf niet meer, zeggen
ze dan. Het is een CD in het
hoofd die je niet meer af kan zet
ten."
Hoop op herstel komt meestal
pas als de lichamelijke gevolgen
zo ernstig worden dat mensen
verpieteren en vrezen nooit
meer van hun kamer te komen.
Pas als hun hele leven in de fuik
dreigt te verdwijnen, dan kan
voor anorexia patiënten het be
sluit vallen dat ze er vanaf wil
len.
Onder het motto 'maak je niet
dik' pakt het ministerie van
VWS de steeds dikker wordende
Nederlander aan. Voedsel en ge
wicht houdt ons blijkbaar be
zig.
Veel jonge mensen gaan heel ver
met lijnen, verzucht Noorden
bos „Sommigen zitten aan de
grens, dan is het nog nèt niet zie
kelijk." Tegelijkertijd signa
leert ook zij het toenemend aan
tal dikkerds, vooral kinderen.
Dat stijgt veel sneller dan het
aantal anorexiagevallen
„We nemen tegenwoordig meer
energie in dan we verbruiken. In
de trein naar huis zie ik al men
sen met pizza's en friet met may
onaise en dan denk ik. dat is nog
niet hun avondmaaltijd, maar
een snack tussendoor." Overge
wicht leidt tot diabetes en levert
gezondheidsproblemen op voor
het hart, het skelet, de knieën.
Bovendien: vetzucht geeft weer
risico op een eetstoornis, als
mensen zich werpen op 'ex
treem en onverantwoord lijnge
drag'.
Jazeker, zelf heeft ze ook ge
lijnd. Maar, zegt ze lachend,
ermee ophouden koste geen
moeite. Ik heb vroeger wel wat
pittiger aan de lijn gedaan met
een meidenclubje voor een
strandvakantie, maar dan was
je eigenlijk alleen maar bezig
met het moment dat je er weer
mee mocht stoppen, dan mocht
je weer uit eten. Het is niet leuk
om je steeds maar dingen te ont
zeggen."
Greta Noordenbos en Walter
Vandereycken: Handboek eet
stoornissen - Uitgeverij De
Tijdsstroom, Utrecht.
Prijs: €45. ISBN 90 5898 038 3
door Petra van den Hoek
In Nederland zijn er tot op
heden twee verschillende
bevolkingsonderzoeken
waar vrouwen aan mee kun
nen doen: het onderzoek naar
baarmoederhalskanker en
het onderzoek naar borst
kanker. Het doel van deze
onderzoeken is het zo vroeg
mogelijk opsporen van afwij
kingen die kunnen wijzen op
kanker.
Vrouwen dienen zelf de voor-
en nadelen af te wegen. Het
meedoen is op basis van vrij
willigheid. Ondanks onder
zoek naar hel ontstaan van
kanker aan de borst of baar
moederhals is nog
onvoldoende bekend over
preventie van deze ziekten
Regelmatig meedoen aan de
onderzoeken geeft als voor
deel dat afwijkingen in een
vroeg stadium ontdekt en be
handeld kunnen worden.
Vrouwen hebben daarmee
een zekere invloed op hun ge
zondheid
Nadelen
Er zitten ook nadelen aan de
onderzoeksprogramma's.
Vrouwen kunnen bezorgd
zijn in afwachting van de uit
slag of ongerust worden als er
iets gevonden is wat nader
onderzocht vergt. Onrust die,
achteraf gezien, nog al eens
ongegrond
blijkt te zijn
Lang niet alle
gevonden af
wijkingen zijn
kwaadaardig.
Daarnaast is
het zo dat
deelname aan een bevol
kingsonderzoek geen volle
dige garantie biedt. Het blijft
een momentopname. Het is
mogelijk dat er zich in de pe
riode tussen twee onderzoe
ken alsnog een afwijking
ontwikkelt. Daarom is het
voor vrouwen belangrijk
alert te blijven op verande
ringen aan borsten of vagina
Als die zich voordoen is het
raadzaam naar de huisarts te
gaan en vooral niet te wach
ten tot de volgende oproep
van het bevolkingsonder
zoek.
De organisatie van de twee
bevolkingsonderzoeken ver
schilt van elkaar. Voor het
borstkankeronderzoek wor
den vrouwen van 50 tot 75
jaar eens in de twee jaar op
geroepen. De uitnodigingen
worden vanuit een centraal
bureau in Rotterdam verzon
den, ook aan de vrouwen in
Zeeland.
Het onderzoek bestaat uit
het laten maken van röntgen
foto's van de borsten Dit ge
beurt in een speciale ver
plaatsbare ruimte. Elke
twee jaar komt deze onder-
zoeksunit in de gemeente te
staan waarin de vrouw
woont.
Oproep
In 2003 doet de onderzoeks-
unit de gemeenten Goes, Ter-
neuzen. Hulst en Sluis aan en
kunnen de vrouwen uit die
gemeenten een oproep ver
wachten. In de uitnodigings
brief staat hoe vrouwen mee
kunnen doen, de bijgesloten
folder geeft informatie over
het bevolkingsonderzoek.
Voor het onderzoek naar
baarmoederhalskanker wor
den vrouwen van 30 tot en
met 60 jaar eens in de vijf jaar
opgeroepen. De meeste vrou
wen ontvangen de oproep
van hun huisarts. De overige
vrouwen worden door de
GGD Zeeland benaderd. Er
wordt gebruik gemaakt van
een landelijk op-
roepschema. In
2003 komen de ge
boortejaren 1973,
1968, 1963, 1958,
1953,1948 en
1943 aan bod. Het
onderzoek be
staat uit het laten maken van
een uitstrijkje. Hiervoor
moet de vrouw een afspraak
maken bij de praktijk van
haar huisarts. Ook bij deze
oproep is informatie over het
bevolkingsonderzoek bijge
sloten. Voor vragen met be
trekking tot de bevolkings
onderzoeken kunt terecht bij
de gezondheidswi jzer van de
GGD Zeeland, telefoon
0113-249349.
Petra van den Hoek is
GVO-functionaris bij
de GGD Zeeland
