?zc Oorlog Irak kost VS miljarden Marten Fortuyn wil van zijn dode broer geen held maken PZC Fluwelen scheiding gaat Tjechië beter af dan buur Slowakije President Lula krijgt wegens geldgebrek geen vliegende start 4 iep er kt conflict heeft alleen maar negatieve economische gevolgen 31 december 1952 dinsdag 31 december 2002 Als er eind januari, begin februari, een oorlog plaatsvindt in Irak, kan dat een korte (twee weken) of een lange (vier weken) oorlog worden. Eén ding staat vast: het gaat heel veel geld kosten. door James McGoniqal Een oorlog is duur. Volgens een schatting van het Ame- i Uaanse Huis van Afgevaardig den zal een oorlog van de VS te gen Irak tussen zes en negen miljard dollar (of euro) per maand kosten. Na de naar .chatting enkele weken duren- e gevechten belopen de kosten an een 'bezetting' tussen één en vier miljard euro per maand - en i iemand weet hoe lang zo'n be zetting zal duren. I )e vraag is wat de werkelijke economische kosten zijn. „De '.2ste Airborne moet toch be- aald worden, of ze nu oefenen in Nebraska, of vechten in de woestijn", aldus een insider in het Amerikaanse ministerie van defensie, het Pentagon. Met an- I ere woorden: Amerika heeft el ke dag een grote defensiemacht 'lie geld kost, oorlog of niet. Lr is ook een economische wet die zegt dat een oorlog geld op- i evert. De overheid geeft geld '.ut, elke kogel die wordt afge schoten moet worden vervan gen, bedrijven leveren spullen, oldaten moeten eten, enzo- oort. Zowel de Tweede Wereld- orlog, de Koreaanse oorlog (1950-1953) als de oorlog in Vietnam (1965-1973) zorgde oor een economische opleving, i >e Golfoorlog daarentegen 1990) luidde een depressie in. 1 leen wonder, aldus de econoom William D. Nordhaus van de universiteit van Yale. Vlak voor 'earl Harbor besteedden de VS 10 procent van het bruto bin- nenlands product (BBP, de op telsom van alle producten en I iensten van een land) extra aan i'efensie-uitgaven; een bedrag lat daarna alleen maar verveel voudigde. De Golfoorlog daar entegen, leidde slechts tot een extra uitgave van 0,3 procent van het Amerikaanse BBP - een relatief verwaarloosbaar be drag. Of een oorlog nu wel of niet leidt tot extra uitgaven, is volgens sommige economen ir relevant. Prof. dr. Eelke De Jong, hoogleraar internationale economie aan de Universiteit van Nijmegen, meent dat mili taire uitgaven een beperkte waarde hebben: „Het zijn geen productieve uitgaven, de toege voegde waarde is heel beperkt." Hij vindt bovendien dat de Tweede Wereldoorlog niet kan worden vergeleken met de con flicten nadien: „Dan praat je over een algehele oorlogsecono mie. Die is sedertdien niet meer voorgekomen." De Jong vreest dat van een beperkt conflict als in Irak alleen maar negatieve economische gevolgen uitgaan. „.Vertrouwen van consumenten en producenten wordt aange tast, de prijs van energie stijgt, in ieder geval op korte termijn." Het kan geen kwaad om met wat getallen aan te geven waar het precies over gaat. Het Ameri kaanse BBP bedroeg in 2001 het bedrag van ruim 10.000 miljard euro. Volgens een opgave van de Wereldbank is het daarmee de grootste economie van de we reld. Nummer twee is Japan, met iets meer dan 4000 miljard euro. Nederland staat op deze lijst veertiende, met ruim 400 miljard euro. Volgens Nordhaus (wiens on derzoek is na te lezen op www- .econ.yale.edu/nordhaus/iraq- .html) zijn er twee concrete sce nario's denkbaar voor een oor log tegen Irak, maar is het daar na koffiedik kijken. Een korte oorlog (twee weken, inzet van 250.000 Amerikaanse man schappen) kost ongeveer vijftig miljard euro. Een lange oorlog (vier weken, 370.000 man) onge veer 140 miljard euro. Na de gevechtshandelingen treedt een periode in, waarvan niemand durft te zeggen wat er gaat gebeuren. Blijft de olieprijs op een hoog niveau? Dat is er mede van afhankelijk of Sad dam Hoessein de oliebronnen van Irak opblaast, wat hij in 1990 in Koeweit deed. Na Saoe- di-Arabië heeft Irak de grootste oliereserves ter wereld. En: zijn andere Opec-landen be reid het olie-gulzige Westen te helpen, of gebruiken zij het olie wapen. Daar staat tegenover dat iedereen dit conflict heeft zien aankomen, en dat de olie tanks deze winter dus gevuld zijn. Voorts: Blijven de VS aanwezig in Irak of verdwijnen zij zo snel mogelijk, zoals gebeurd is na de oorlog in Afghanistan. Wie Amerika van korte-termijnden- ken ('hit and run') wil betichten, dient zich wel te realiseren dat het tot 1954 duurde voor Japan zijn volledige soevereiniteit te rugkreeg. Na de Tweede We reldoorlog stak Amerika via het Marshallplan in vier jaar tijd 13,3 miljard euro in het verarm de Europa. En de VS houden al vijftig jaar ongeveer 40.000 sol daten in Korea. Taak Nation building in Irak zou dus een taak voor de Amerikaanse overwinnaar kunnen zijn. Nordhaus, die zelf toegeeft in dit geval ook maar te beschik ken over een natte vinger, gaat uit van een bedrag van tussen tien en twintig miljard euro per jaar, gedurende een periode van wellicht tien jaar. Als alles tegen zit, schat de econoom, zou Ame rika - met beperkte ondersteu ning van bondgenoten - over tien jaar wel eens 500 miljard euro kwijt kunnen zijn aan een oorlog tegen Saddam. GPD door Runa Hellinqa Jaren heeft het gekost voordat de grensovergang op de snelweg Brno-Brati- slava een definitief karak ter kreeg. Eerst stonden er wat containers. Maar nu is er eindelijk een definitieve grensovergang met streng kijkende douaniers. Nu de bouwwerken zijn voltooid, zijn ze al haast weer overbo dig. Als beide landen in 2004 lid van de EU worden, kun nen de grensposten worden afgebroken. Voor veel Tsjechen, maar vooral voor veel Slowaken, kan dat moment niet snel ge noeg komen. Tien jaar na de scheiding van de twee landen - op 1 januari 1993 - heeft een half miljoen Slowaken zijn toevlucht in Tsjechië gezocht en voor hen voelt het nog steeds vreemd aan om hun paspoort te moeten tonen als ze naar huis terug willen. Het waren tien jaar geleden de Slowaakse nationalisten die het afscheidingsproces in werking stelden, maar uit eindelijk hebben de Tsjechen zich veel meer van Slowakije afgekeerd dan omgekeerd. Tussen beide landen bestaat bijvoorbeeld een verdrag dat studenten de mogelijkheid geeft gratis in het andere land te studeren. De 'fluwelen scheiding' wordt de splitsing van het voormalige Tsjechoslowa- kije genoemd. Terwijl in Joe goslavië een oorlog woedde om Kroatië te beletten onaf hankelijk te worden, was er geen Tsjechische politicus die zich druk leek te maken over de wens van de Slowa ken om alleen verder te gaan. Sterker, er leek in die tijd in Praag opluchting te heersen: Slowakije was economisch de zwakkere, en als de Slo waken dachten dat ze hun problemen beter alleen kon den oplossen, moesten ze dat vooral doen. De zwakke positie van de Slowaakse economie was de voedingsbodem waarop het nationalisme destijds welig tierde. Slowakije, van ouds her een landbouwland, was onder het communisme vol- gezet met zware industrie en veel van die bedrijven over leefden de val van de com munisten niet. De werkloos heid was veel hoger dan in Tsjechië en politici als Vladi mir Meciar weten de proble men van hun land aan de on wil van de politici in Praag om de Slowaken extra te steunen. Tien jaar later is duidelijk dat de Slowaken niet veel wijzer van de splitsing zijn geworden. De Tsjechische economie doet het nog steeds veel beter dan de Slowaakse, en het nationalisme van Me ciar bleek een groot obstakel Hij gaf de voorkeur aan bin nenlandse investeerders bo ven buitenlandse en het on democratische beleid was voor veel bedrijven op zich al voldoende reden om uit Slo wakije weg te blijven. De laatste vier jaar heeft met name de regio rond Brati slava een kleine inhaalslag achter de rug, maar in het oosten van Slowakije is de werkloosheid rond de dertig procent en veel Slowaken zoeken inmiddels werk over de grens. Partners Nog steeds zijn beide landen belangrijke economische partners van elkaar. Hoewel Duitsland voor beiden de be- langrijkste handelspartner is, staat Slowakije voor Tsje chië op de tweede plaats en omgekeerd. Morgen, tien jaar nadat de grens werd op gericht, schaffen de twee lan den hem ten dele weer a fdan verdwijnen de bestaande handelsbarrières voor on derlinge in- en uitvoer. Ook zijn besprekingen gaande om het personenverkeer aan de grens te vex-soepelen. GPD door Frans Lindenkamp an zijn status van 'open- '."JLbaar volksbezit' komt mor ion een einde. Dan neemt Luiz nacio 'Lula' da Silva het roer van de Braziliaanse natie over. Lijn aantreden als president vordt gevierd met een grootst oncert, waarvoor in de hoofd- lad Brasilia 150.000 mensen worden verwacht. Twee maanden heeft zijn roes j ongehouden na de verplette- i vnde stembusoverwinning van oktober. Overal waar de voor malige fabrieksarbeider kwam, iel hem een staande ovatie ten deel Hij moest duizenden handtekeningen, uitdelen en werd keer op keer gekust. Voor de oud-vakbondsleider - gebo- li in een straatarm gezin - was liet een genot, laar tranen waren er ook. Lula barstte in snikken uit toen hij het presidentschap zijn 'eerste diploma' noemde. Brazilië zag het ontroerd aan op de televisie. Ik ben tot grond toe afge kraakt, omdat ik van simpele komaf ben en nooit gestudeerd heb. Maar het volk heeft mij mijn eerste diploma gegeven." I .ula - zoals iedereen hem kort- weg noemt - belooft Brazilië so- ei aal grondig te hervormen. 1 hiartoe heeft hij een coalitie- kabinet' gevormd met stevig I inks profiel. Dat moet de enor me kloof tussen rijk en arm ver gaand humaniseren. Nergens Ier wereld, op Botswana na, zijn de inkomensverschillen zo groot. Lula constateerde deze eek nog dat op het vlak van de in komen sverdeling de laatste dertig jaar in Brazilië geen klap is uitgevoerd. De voormalige machinebank werker won de verkiezingen door op te schuiven naar het po- ilieke midden. Een eerlijke ver deling van de nationale koek i noet - zo stelt hij - op beschaaf de en politiek verantwoorde wijze plaatsvinden. Lula blijft het herhalen. „Nie mand hoeft van ons exotische maatregelen te verwachten, och dat wij (financiële) afspra- :en van de vorige regering niet iakomen. Ook dulden wij geen nkele fiscale losbandigheid. Ons dogma is een sluitende be groting." Zelfs de Amerikaanse president Bush kon zijn oren niet geloven toen hij de 'duivelsrode' Lula twee weken geleden op het Wit te Huis ontving. „Ongelooflijk. Hier spreekt een Republ ikei n reageerde h ij ver bouwereerd. Ook in de high society hebben velen hun vrees verloren voor de man die twintig jaar lang te boek stond als de schrik van het establishment. Lula - die drie maal achter het net viste bij de presidentsverkiezingen, door dat hij zich te radicaal en agres sief opstelde - heeft hen gerust gesteld met de benoeming tot minister van Financiën van een kundig, haast rechtse econoom uit zijn eigen Arbeiders Partij. Voorts wordt een internationaal gerespecteerd bankier directeur van de Centrale Bank en is een succesvol zakenman aangesteld als minister van Handel en In dustrie. Door zijn milde opstelling ziet de elite in Lula steeds meer een bemiddelaar, capabel om de te gengestelde belangen van steenrijk en straatarm te ver zoenen. En ook als iemand die Brazilië weer leefbaar kan ma ken, want de misdaad heeft epi demische vormen aangenomen. Rijk Brazilië zit daarover in de rats. Hoge muren, bewakings personeel, alarmsystemen en gepantserde auto's halen vrij wel niks meer uit en kosten goud geld. Geld dat beter besteed is aan de armoedebestrijding. Lula's grootste uitdaging is de miljoenen paupers bij het eco nomisch proces te betrekken. Ook de 'onderhuidse honger' krijgt alle aandacht. Tien pro cent van de Brazilianen- 15 mil joen zielen - is ondervoed. Die kunnen rekenen op gratis voed- selbijstand. Rode glans Wel waarschuwt Lula voor te hoog gespannen verwachtin gen. Het grootste gevaar schuilt in de revolutionaire resultaten die de radicale vleugel binnen zijn partij liefst morgen al wil zien. Die beschuldigt Lula ervan veel van zijn 'rode glans' te hebben verloren. Maar voor de presi dent is het louter een kwestie van realiteitszin. Met de econo mische crisis, de opdoemende inflatie en verdubbelde schul denlast is er geen speelruimte voor het verrichten van wonde ren op korte termijn. GPD Het is een regenachtige zondagmiddag in Drie huis. Het weer weerhoudt Marten Fortuyn van een lang bezoek aan de plek waar zijn broer tijdelijk lag. Een snelle blik op de gedenksteen, een goed keurende knik en Marten vertrekt weer. door llan Sluis Beneden, in het petit café, steekt hij een sigaret op. Marten heeft de tijd, eigenlijk een bijzonderheid sinds de zes de mei. „Mijn leven is honderd tachtig graden omgedraaid. Ik ben nu 59 en ik was aan het af bouwen. Nu heb ik er weer een baan van tien uur per dag bij." Hij is met veel zaken bezig. „Een claim tegen de staat omdat Pim niet goed beveiligd was. De er fenis. Pim heeft er een puinhoop van gemaakt. Hij heeft veel ver diend, maar ook veel uitgegeven en bijna niets op papier gezet. Ik ben bijvoorbeeld bezig de au teursrechten van zijn boeken te rug te krijgen. Niets is daarvan vastgelegd. Je wilt niet weten wat ik wekelijks kwijt ben aan advocaten." Door de drukte is Marten eigen lijk nog niet aan rouwen toege komen. Hij ziet het werk dat hij doet voor Pim als een soort ver werking. Twee keer in al die maanden, werd het Marten te veel. De eerste keer was veertien dagen na de moord. „Een jongen werd doodgeschoten voor een café. Zijn moeder kreeg hem zo terug, met kogelgaten en al. Dat raakte me. De tweede keer was pas geleden. Tijdens een diner van de stichting voor Pim ver telde een vrouw over de plotse linge dood van haar dochtertje. Op dat soort momenten ben ik niet voorbereid. Dan ga ik door de knieën." Hij wist het meteen, die maan dag in mei, toen hij even na zes sen werd gebeld. „Ik stond in de keuken. De telefoon ging. Mijn zus zei dat ik naar de tv moest kijken. Er was iets gebeurd met Pim. 'Hij is dood', flitste het door mijn hoofd. Noem het maar wat je wilt. Ik heb het twee keer eerder gehad. Beide keren was het raak, nu weer." Vrijwel direct nadat hij op het Marten Fortuyn werd als woordvoerder van de familie in korte tijd een bekende Nederlander. foto Toussaint Kluiters/ANP nieuws de beelden van zijn doodgeschoten broer had ge zien, was Marten al onderweg naar Hilversum, „Siem, mijn andere broer, en ik, gingen naar het politiebureau in Hilversum. Daar werden we opgevangen door de rechercheurs die kort tevoren Volkert van der G. had den gearresteerd. Pim was toen al overgebracht naar het Neder lands Forensisch Instituut in Rijswijk. En ach, dat was eigen lijk wel schattig. Er kwam een wat oudere vrouw van slachtof ferhulp die ons terzijde wilde staan. Maar wat dat betreft zijn de Fortuyntjes wel apart. 'Nee bedankt, gaat u maar weer naar huis toe', hebben we toen ge zegd. Ze keek echt verbouwe reerd." Marten is nog steeds kwaad over de manier waarop de familie het stoffelijk overschot terug kreeg in Rijswijk. „De gaten in zijn hoofd waren niet eens dichtge maakt, ze hadden de achterkant opengemaakt en niet netjes dichtgemaakt. Hij lag daar ge woon in een loods ergens ach teraf." Daarna zat Marten plotseling in het centrum van de macht. Hij overlegde met de LPF en met ministers. Hij sloeg met de vuist op tafel toen de beschuldigin gen in de richting van de linkse politieke partijen in het rond vlogen en hij Wim Kok steeds kwader zag worden. „Er werd mij nog door de LPF gevraagd of ik de rol van Pim wilde overnemen. Toen heb ik alleen maar opgekeken en ge zwegen. Ik ben geen vervanger van Pim." „Na dat overleg ging ik naar het huis van Pim. Bij Delft zag ik op een muur staan 'onze spreek buis is vermoord'. Toen reali seerde ik me wat er gebeurd was. In Rotterdam besloten Siem en ik dat Pim een staatsbe grafenis moest krijgen. Vanaf het moment dat wij de kathe draal hadden geregeld, kon ie dereen alleen nog maar achter ons aanlopen. Wij hebben alles bepaald." Woordvoerder Marten werd meteen na de moord woordvoerder van de fa milie. een taak die hem als oud ste zoon automatisch werd toe bedeeld. „Daarbij woon ik in België, dus gebeurtenissen in Nederland raken mij niet zo snel. Siem is hier directeur van een bedrijf, die heeft daar veel meer last van." Van de ene op de andere dag was Marten een be kende Nederlander. „Dat heb ik echt onderschat. Nog steeds word ik aangesproken door mensen, op de meest ongelukki ge momenten word ik gebeld door de pers. Elke dag ben ik nog met Pim bezig. Ik kom ge woon niet van hem af." Waar voor veel Nederlanders Pim de flamboyante homo was die met boude uitspraken de po litiek wilde bestormen, was hij voor Marten gewoon een broer Eentje met wie hij de laatste ja ren niet eens zoveel contact had. „De laatste keer dat ik hem sprak, was tijdens de begrafenis van mijn vader, in maart dit jaar. Toen hebben we wel tot diep in de nacht zitten praten over politiek, zijn angsten en doodsdreigingen. Nu hij dood is, heb ik hem niets meer te vragen. Nee, ik heb geen lijntje met Pim, ik geloof daar niet in. Iedereen die dat zegt, i§ geschift. Die Mat Herben heeft er ook een handje van. Ik begrijp dat niet." Trots op wat Pim had bereikt, is Marten niet speciaal. En een held ziet hij zeker niet in hem. „Bij ons in de familie heeft ie dereen het eigenlijk goed ge daan. Siem is directeuren ik ben consulent van de Europese In vesteringsbank voor Oost-Eu ropa. Pim publiceerde, doceerde en wilde de dingen veranderen in de politiek. Maar als hij pre mier was geworden, was dat echt niet op mij afgestraald. Ik heb niemand anders nodig om mezelf te zijn." Teleurstelling De moord zal Marten nooit be grijpen, maar de dood heeft een plaats in zijn leven. „Soms voor komt de dood een hoop ellende. Mijn broer Joos bleek verslaafd aan heroïne. Dat wist niemand. Zijn dood heeft hem en mijn ou ders veel leed bespaard. De dood van mijn vader kwam ook op tijd. Hij heeft de moord op Pim niet mee hoeven maken. En de dood van Pim. Ach, mis schien is het maar beter zo. Dat premierschap had wel eens de grootste teleurstelling uit zijn leven kunnen zijn." GPD pagina 05: gewend aan absurde JACHT - De West-Duitse po litie maakt jacht op de ont snapte Nederlandse oorlogs misdadigers. Doordat de Duitse gi-ensautoriteiten te laat waren gealarmeerd, had de douane de zeven, tot le venslang veroordeelde man nen, vrijgelaten. Eén van de zeven is in het Ruhrgebied gearresteerd. Hij zal als on gewenst vreemdeling de Ne derlandse grens worden overgezet. Ook de zes ande ren zullen, als ze worden op gepakt, naar Nederland wor den uitgewezen. NIET GOOIEN - De politie van Rome heeft de inwoners van de stad verboden om op oudj aarsavond serviesgoed uit het raam te gooien. Ook mag niet met vuurwapens worden geschoten of vuur werk afgestoken. Vorig jaar vielen er talloze gewonden en zelfs doden tijdens de viering van Oud en Nieuw. OUDE RUSSEN - In het CM- JV-gebouw te Goes is een speciale Russische dag ge houden voor tien ontheemde Russen. Deze mensen zwier ven na de Russische revolutie tientallen jaren door Europa. Ze genieten nu in Zeeuwse rusthuizen een rustige le vensavond. Hoofdredactie: A L Oosthoek D Bosscher (adiunct) A. L. Kroon (adjunct) Centrale redactie: Oostsouburgseweg 10 Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax (0118)470102 E-mail redactie@pzc nl Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel (0118)484000 Fax (0118)470102 E-mail. redwalch@pzc.nl Goes: Voorstad 22 Postbus 31 4460 AA Goes Tel (0113) 273000 Fax. (0113) 273030 E-mail' redgoes@pzc nl Temeuzen: Willem Alexanderlaan 45 Postbus 145 4530 AC Terneuzen Tel. (0115)645769 Fax. (0115)645741 E-mail redtern@pzc.nl Hulst: Baudeloo 16 Postbus 62 4560 AB Hulst Tel. (0114) 372776 Fax (0114)372771 E-mail redhulsl@pzc nl Zierikzee: Grachtweg 23a Postbus 80 4300 AB Zierikzee Tel (0111)454647 Fax. (0111)454657 E-mail redzzee@pzc.nl Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8 00 tot 1700uur Zienkzee. Goes en Hulst: 8.30-17 00 uur Internet: www.pzé.nl Internetredactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen E-matl: web@pzc.nl Bezorgklachten: 0800-0231231 op maandag t/m vrijdag gedurende de openingstijden, zaterdags tot 12 00 uur Overlijdensadvertenties: maandag t/m vrijdag, tiidens kantooruren zondag van 16.00 tot 18.00 uur Tel. (0118) 484000 Fax (0118)470100. Abonnementen (bij acceptgirobetaling geldt een toeslag van 2,00) per maand 20,50 per kwartaal: 55,10 periaar 209 90 Voor toezending per post geldt een toeslag E-mail: lezersservice@pzc.nl Beëindiging van abonnementen uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor het einde van de betaalperiode Losse nummers per stuk maandag t/m vrijdag.1,10 zaterdag: 1.65 Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW Bankrelaties ABN AMRO 47.70.65 597 Postbank 35 93 00 Advertenties Alle advertentieopdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de algemene voorwaarden van Uitgeverij PZC BV alsmede de regelen voor het adverlentiewezen Tarieven kunnen tijdens kantooruren worden opgevraagd Voor gewone advertenties Tel: (0118) 484240 Fax. (0118)470100 Voor kleintjes Tel (0118)484321 Fax (0118) 484370 Auteursrechten voorbehouden Uitgevent Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u aan ons verstrekte gegevens hebben wi| opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze (abonnementenjadrninistratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro ducten van ae titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde derden ais u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bii PZC. afdeling lezersservice. Postbus 3229,4800 MB Breda i 9 Behoort tot UJGQGTlEr

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 4