>zc
Sla nu, vermoord hem later
Giuliani heeft New York bekwaam de weg gewezen
25
Fanatisme in Noord-Pakistan
zaterdag 28 december 2002
In Noord-Pakistan, waar de drie
imposantste bergketens ter we
reld bij elkaar komen, is het leven
van de stammen even ruig en ge
welddadig als de bergen hoog zijn.
De Karakoram Highway, eendoor
de rotsen uitgehakte weg die via
het noorden van Pakistan uitein
delijk naar de grens met China
leidt, voert dwars door het stam-
mengebied.Bekeren of kop eraf,
zo gaat het er hier aan toe."
Sommige antropologen hangen de
theorie aan dat menselijk gedrag
sterk wordt beïnvloed door, ja, zelfs
overeenkomsten vertoont met het
landschap waar een volk woont. De
ietwat introverte, maar milde Neder
lander die altijd met tegenwind een
regenwolk tegemoet fietst over een
vlak land dat hem nergens tegen
houdt. De galante Noord-Italianen
die Florence en Venetië bouwden met
de glooiende heuvels van Toscane als
natuurlijk decor. De stugge Schot
wiens rossige haar veel overeenkom
sten vertoont met de pollen gras op de
eenzame en gure hoogvlakten.
Als deze theorie klopt - en laten we
daar voor de goede orde maar van uit
gaan - hoe moet het leven van volke
ren er dan uitzien die in Noord-Pakis
tan wonen tussen 's werelds hoogste
en ruigste bergketens - de Himalaya,
Karakoram en Hindu Kush? Een ge
bied zo groot dat Frankrijk er drie
keer inpast, met niet alleen 's werelds
op één na hoogste berg, de K-2 die
ruim 8600 meter hoog is, maar ook nog
eens meer dan honderd toppen die bo
ven de 7000 meter liggen. Europa, Au
stralië en Afrika hebben geen enkele
berg die hoger komt dan zes kilome
ter, alleen in de Zuid-Amerikaanse
Andes en in Alaska zijn die ook te vin
den.
De reuzenbulten in de regio waar In
dia, Pakistan, China en Tibet samen
komen hebben ravijnen zo diep dat
het een halve minuut zou duren voor
dat jete pletter zou vallen, lawines en
modderstromen die gebieden zo groot
als de provincie Utrecht verplaatsen,
en winters zo koud dat alleen de yak er
niet doodvriest.
Het is een schier oneindige opeenvol
ging van puntige bergketens die als
duizenden achter
elkaar gelegen muren het land be
schermen tegen iedere indringer. De
enige plek op aarde waar zelfs vogels
grote moeite mee hebben, omdat de
meeste soorten niet zo hoog kunnen
vliegen. En waartussen woeste rivie
ren als de machtige Indus stromal, die
echter een Volstrekt ontoereikende
hoeveelheid water aan het land af
staan waardoor er bijna geen bomen
groeien.
Gewelddadig
Afgezien van het Noord-Pakistaanse
land dat direct aan de rivierbeddin
gen grenst is alles er kaal en bezaaid
met miljarden stenen. Op twee kilo
meter hoogte zijn woestijnen ont
staan waar meters dikke, uit zeer fijn
zand bestaande duinen door de eeu
wig blazende wind constant aan de
wandel zijn.
Dit alles - tenminste volgens de 'geest-
wordt-één-met-het-landschap-theo-
rie' van de antropologen - zou moeten
leiden tot een bevolking die wel héél
ruw, ruig, stug, gewelddadig, tribaal,
extreftiistisch, achterdochtig en on
vriendelijk zou moeten zijn. Nou, dat
klopt dus. Neem tien Schotten met een
slecht humeur en kwadrateer dat met
de meest religieuze protestant uit Ul
ster, de meest nationalistische Bosni
sche Serviër en de meest conservatie
ve Oostenrijker. Vermenigvuldig dit
vervolgens met honderd en je hebt de
bevolking van Noord-Pakistan ten
voeten uit, althans een groot gedeelte
van de bevolking.
Op de hoofdweg nabij Chilas, een van
de weinige plekken die wordt bevolkt
door meer dan een paar duizend men
sen, wordt het me door de lokale ho
teleigenaar afgeraden het dorp in te
MHl
'Trots om een moslim-fundamentalist te zijn' staat er op een religieuze school langs de Karakoram Highway in Noord-Pakistan.
foto Harald Doornbos/GPD
gaan. Hij is niet de enige. Want John
Biddulph, een Britse spion/ontdek
kingsreiziger, die aan het eind van de
19e eeuw een van de eerste serieuze
studies heeft gedaan naar de bewo
ners van het gebied, schrijft in zijn
boek 'De stammen van de Hindoo
Koosh': „De weg naar Chilas is zo
slecht dat het zelfs te voet nauwelijks
te doen is. De moeilijke bereikbaar
heid heeft bij de inwoners van Chilas
een sterk idee van onafhankelijkheid
doen ontwikkelen. Ondanks het feit
dat Chilas pas recentelijk tot de islam
is bekeerd, zijn de inwoners van Chi
las het meest fanatiek en eenkennig
van alle stammen in het gebied."
De zeer markante dr. G.W. Leitner,
een in Boedapest geboren Duitse ont
dekkingsreiziger, stelde in 1877 een
enorm woordenboek samen van loka
le Noord-Pakistaanse talen, waarin
ook enkele typische Chilas-begroe-
tingen worden behandeld zoals: 'Wij
vermoorden alle goddelozen!en 'Sla
hem nu, vermoord hem later!
Langzaam door Chilas rijden - snel
kan niet want mannen, ezelwagens en
geiten bevolken de weg - is een cow
boyfilm binnengaan. Mannen met
lange baarden, lange gewaden en tul
banden, draaien traag hun hoofden
mee met de bewegingen van mijn au
to. Sommigen stoten elkaar aan als ze
een wit gezicht achter het stuur zien
zitten. Anderen staren naar het num
merbord. Je ziet ze denken: 'Mmmm...
geen Chilas-kenteken, dat moet dus
een vreemde, een vijand zijn'. Als er
ergens een wedstrijd 'gemeen kijken'
zou worden georganiseerd, dan zou
het team uit Chilas waarschijnlijk
winnen.
Om het ijs te breken parkeer ik de auto
voor een kapperszaak in de hoofd
straat. Nog voordat ik eruit stapheeft
zich al een tiental mannen om de auto
verzameld. „Hallo allemaal", zegik.
Natuurlijk volgt de Chilas begroeting:
„Grrrrrr.Niemand zegt een
woord.
De kapper - meer een barbier eigen
lijk - is een jonge vent. Ook hij is niet
aardig, maar hij gromt tenminste niet.
Links van de spiegel liggen zijn scha
ren en mesjes, rechts aan de muur
hangt een poster van Osama bin La
den Ik vraag of ik geschoren kan wor
den. Ten teken dat hij me begrijpt,
pakt hij epn mesje, gooit wat water en
crème in m'n gezicht en begint te wer
ken. Buiten hebben zich inmiddels
zo'n tweehonderd mannen verza
meld. Uit mijn ooghoeken kan ik
moeilijk zien of ze naar de barbier zijn
gekomen uit nieuwsgierigheid of om
me te vermoorden. Trouwens, ik ben
al blij dat de kapper me gewoon
scheert en niet m'n strot doorsnijdt.
willen niet dat buitenlanders hier
worden vermoord", zegt de baardige
politieman later. „Dat is niet goed
voor Pakistans imago."
Als de aardkorst hier niet zo ruw en
wild zou zijn geweest, was het met de
bevolking wellicht heel anders gelo
pen. Maar wat te doen tegen twee gi
gantische stukken aarde (de Indi sche
en de Aziatische plaat) die 70 miljoen
jaar geleden tegen elkaar opbotsten
en de gigantische bergen creëerden?
Niemand weet precies wanneer de
eerste mensen zich hier hebben geves
tigd. Nogal gesimplificeerd komt het
hier op neer: één groep mensen woont
in de buurt van de bergen, krijgt ruzie
(want ruzies zijn zeer veel voorko
mend hier) en splitst zich af. Het deel
dat vertrekt, gaat naar het dal aan de
andere kant van de berg, vormt een
nieuwe gemeenschap en krijgt op-
Want diezelfde John Biddulph
schrééf: „De fanatici van Chilas zijn
zelf soennitische moslims en zullen ie
dere sjiïtische moslim die ze te pakken
krijgen direct vermoorden. De sjiieten
krijgen niet eens de kans om als slaven
door het leven te gaan, wat hier bij de
andere stammen een normaal gebruik
is." Als ze medemoslims al vermoor
den, wat zullen ze dan doen met een
westerling die in hun ogen overduide
lijk een christenhond moet zijn9 Ik be
gin mezelf steeds meer te vervloeken
dat ik niet naar de hoteleigenaar heb
geluisterd en hier nu hulpeloos in een
kappersstoel zit.
Terwijl de barbier mijn kin onthaart,
komen er twee politiemannen aange
rend. Met lange stokken slaan ze de
meute weg bij de kapperszaak. „Wij
nieuw ruzie, waarop een afsplitsing
zich weer een berg verderop vestigt.
Dit gingzo duizenden jaren door, van
uit drie richtingen: Afghanistan in het
noordwesten, China in het noordoos
ten en Pakistan in het zuiden. Uitein
delijk wordt het grootste gedeelte van
Noord-Pakistan bevolkt door tiental
len verschillende volkeren die allerlei
verschillende talen spreken en ver
schillende religies en gebruiken heb
ben. Staan de inwoners van
Chilas bekend om hun fanatisme, vijf
tig kilometer verderop bestaan nog
drie zogenaamde 'inteeltvalleien'.
Daar wonen niet alleen fanatieke
moslims, maar de duizendkoppige be
volking weigert al honderden jaren
lang met mensen buiten de vallei te
trouwen. Volle neven en nichten, zelfs
broers en zussen trouwen met elkaar.
Inteelt leidt ertoe dat ongeveer de
helft van de baby's sterft omdat ze bij
geboorte zo ongeveer vij f benen of vier
longen hebben. En bij diegene die het
overleven is het IQ zo gedaald dat ze,
volgens de Chilas-bevolking althans,
'nogal simpel' zijn.
„Chilas is een ramp, maar met de val
leien valt helemaal niets aan te van
gen", vertelt Ghulam Rasul, een inne
mende politieman die bij me in de
auto zit wanneer ik langs de 'inteelt
valleien' stuif. Terwijl hij met z'n vin
gers een cirkeltje maakt bij z'n hoofd
zegt hij: „Per dag vallen daar vijf do
den omdat families altijd weer op el
kaar schieten. Die lui zijn kierewiet en
bewapend - geen goede combinatie.
Zelf draagt Rasul ook een wapen, wie
trouwens niet? Nonchalant legt hij z'n
kalashnikov op de achterbank.
,Ik kan er ook niets aan doen dat ik nu
bij je in de auto zit", verontschuldigt
hij zich. Op vele plekken is het name
lijk voor buitenlanders verplicht om
samen met een gewapende politieman
te reizen. Gelukkig werkt het systeem
goed. Je wordt gestopt bij een contro
lepost, schrijft je naam in een dik
boek, waarna een politieman een be
wapende collega wakker maakt die in
een bunker ligt te slapen. Die rijdt dan
tien, twintig of soms vijftig kilometer
met je mee. Als de agent uitstapt word
je geacht hem een kleine fooi te geven,
zodat hij achter op een ossenkar of
tractor weer terug kan liften naar zijn
basis.
„Bedankt voor de bescherming", zeg
ik tegen Rasul wanneer hij duidelijk
maakt dat zijn taak erop zit en zegt
dat het hiervandaan niet meer ge
vaarlijk is. „Nu mag je weer een stukje
alleen reizen.Ik zie geen verschil; het
is nog altijd even ruig als een half uur
geleden en de langsrijdende mannen
lijken ook hier nog altijd een hoog
'Chilas-vriendelijkheidsgehalte' te
bezitten. Rasul neemt de 100 roepies
(twee euro) gretig aan. „Volgende keer
gaan we thee drinken bij mij thuis",
zegt hij.
Taliban
Ik weet niet of die thee ooit gedronken
zal worden. Want het probleem in het
noorden van Pakistan is namelijk dat
je eigenlijk nooit weet of iemand je de
hand wil geven of je wil neerschieten.
De meeste dorpen worden bewoond
door soennitische moslims, die hun
religieuze inspiratie vinden in een Ta-
liban-achtige interpretatie van de ko
ran. Zelfs de Britse kolonisator lukte
het nooit deze plekken te veroveren.
De huidige Pakistaanse autoriteiten
beginnen er niet eens aan. Zij hebben
met de stammen afgesproken dat de
hoofdweg eigendom van de staat Pa
kistan is. Alles wat geen asfalt is be
hoort toe aan de stammen. Maar
Chilas mag dan als zeer gevaarlijk
worden beschouwd en de 'inteeltval
leien' mogen voor ieder weldenkend
mens helemaal taboe zijn, sommige
soennitische dorpen staan juist weer
bekend als heel gastvrij.
Andere vlekken op de kaart worden
weer bewoond door shi 'itische mos
lims, die zich meer op Iran richten. De
sjiieten zijn over het algemeen het
vriendel ijkst tegen buitenlanders om
dat zij ook constant bedreigd worden
door bewoners uit de meerderheid van
soennitische dorpen. „Ik ben zo blij
dat de Taliban verslagen zijn", zegt
Ali, de eigenaar van een pension in een
gehucht aan de voet van een gletsjer.
„Alle soennieten in de buurt hoopten
dat de Talibanstrijders Noord-Pakis
tan zouden binnenvallen. Dat zou het
einde van ons zijn geweest: óf bekeren
óf je kop eraf. Zo gaat dat hier."
Aga Khan
Zo'n 150 kilometer ten noorden van
Chilas bevindt zich de Hunzavallei.
De mensen hier zijn geen soennieten
en ook weer niet helemaal sjiieten. De
Hunzavallei is in handen van de Is-
mailies, aanhangers van de Aga
Khan- dynastie, een sjiïtische familie
van geestelijken die zo'n 15 miljoen
volgelingen heeft in het Midden-Oos
ten en ook in Pakistan.
Prins Karim Aga Khan IV, een in Pa
rijs woonachtige miljardair, is de hui
dige leider van de Ismailies en de in
woners in Hunza verafgoden hem. De
prins is de 49ste geestelijk leider in de
familie. Hij volgde z'n opa, de 48ste
imam, op omdat zijn eigen vader gek
bleek te zijn. Volgens Britse ontdek
kingsreizigers die in de 19e eeuw door
het gebied trokken was Hunza 'een
verloren paradijs op aarde'. De Ismai-
lies bleken namelijk - tot ieders ver
rassing - heel aardig en niet al te ge
welddadig. Hun vrouwen mogen zelfs
op straat lopen en ze dragen - opnieuw
tot ieders verrassing - niet altijd een
sluier.
Natuurlijk leven de Ismailies ook
vandaag de dag nog van roof- en
strooptochten, die worden onderno
men tegen in de buurt gelegen niet-Is-
mailie-dorpen. Maar prins Karim, die
trouwens enkele jaren geleden is ge
scheiden van zijn Britse vrouw en
haar inruilde voor een dertig jaar jon
gere Duitse prinses, doet z'n uiterste
best om de vallei te ontwikkelen tot
een model-vakantiegebied waar wes
terlingen hun ogen kunnen uitkijken
zonder dat ze vermoord worden.
„Dit is het enige gebied waar je niet
bang hoeft te zijn voor de lokale be
volking", zegt Rowena, een 54-jarige
Canadese die vijf jaar geleden besloot
zich terug te trekken in de Hunza
vallei. Wat ze echter wel merkwaardig
vindt is dat er onlangs allerlei Britse
moslims in haar dorp arriveerden die
wel heel erg pro Osama bin Laden wa
ren „Ik weet niet wie het waren ver
telt ze, „aanhangers van de Taliban of
mensen van al-Qaïda. In ieder geval
belooft het weinig goeds."
Opnieuw rommelt het in Noord-Pa
kistan. Maar niemand die daar nog
vreemd van opkijkt.
Harald Doornbos
Rudy Giuliani (1944) was acht jaar bur
gemeester van New York. Zijn popula
riteit was groot, onder andere omdat hij de
misdaad in de stad terugdrong, achterbuur
ten opknapte en de economische bedrijvig
heid in de stad flink opporde. Maar na de
aanslagen van 11 september 2001 toonde hij
volgens heel Amerika pas echt wat hij kon.
Giuliani gaf op heldere en krachtige wijze
leiding aan eerst het reddingsproces, ver
volgens het rouwproces en bijna tegelijker
tijd aan het proces van wederopbouw. Hij
oogstte daarmee al vanaf de eerste dag zo
veel bewondering, dat serieus is overwogen
de wet te veranderen, die het niet toestaat
dat een burgemeester meer dan twee ambts
termijnen van vier jaar in functie is. Uitein
delijk ging dit - loffelijk, maar toch - oppor
tunisme de stad New York te ver; Giuliani
maakte op 1 januari 2002 plaats voor ex-
bankier, later handelaar in financiële infor
matie Michael Bloomberg.
De kleinzoon van een Italiaanse immigrant
heeft nu zijn autobiografie geschreven, die
uiteraard vooral in het teken staat van
'11/09'. Giuliani heeft er tegelijkertijd een
studieboek over effectief leiderschap van
gemaakt, zo'n verbeter-jezelf-boek waar
Amerikanen dol op zijn. Als biografie is
Giuliani's boek geslaagd. Hij vertelt een
persoonlijk, anekdotisch verhaal over zijn
jeugd, politieke oriëntatie en loopbaan als
jurist.
Giuliani is geboren in Brooklyn in New
York. Zijn ouders waren, zoals dat hoort in
de middenklasse met immigranten-achter
grond, Democratisch. Zoon Rudy oriënteer
de zich gaandeweg meer op de Republikei
nen - hij is inmiddels een vriendje van
George W. Bush - als gevolg van zijn gestaag
stijgen op de maatschappelijke ladder.
Giuliani studeerde in 1968 magna cum lau-
de af als jurist en begon een loopbaan als
openbaar aanklager en hoge ambtenaar op
het ministerie van j ustitie. Hij was daar der
de man, toen president Reagan in augustus
1981 tijdens een arbeidsconflict met lucht
verkeersleiders besloot 11.000 (van de
17.000) van hen op staande voet te ontslaan
wegens werkweigering. 'Dat kan niet!
dacht niet alleen hun vakbond, maar
Reaganhad de kleine lettertjes van hun con
tracten laten nalezen: luchtverkeersleiders
mogen, net als alle andere federale werkne
mers, niet staken tegen de overheid (alleen
had tot dan toe geen politicus daar een punt
van durven maken). De verkeersleiders vlo
gen eruit en het systeem bleef dankzij een
inderhaast opgesteld noodplan functione
ren. Giuliani stond erbij en leerde ervan.
Veroordelingen
Zijn training op het openbaar ministerie
van New York bleek voor Giuliani goud
waard tijdens zijn latere politieke loop
baan. Hij werd in de rechtszaal geconfron
teerd met kritische rechters die zijn juri
disch vakmanschap tegen het licht hielden,
en met de leken van de jury die hij met een
goed en begrijpelijk verhaal moest zien te
overtuigen. Tussen 1983 en 1989 sleepte hij
meer dan vierduizend veroordelingen bin
nen van wit.te-boordencriminelen, corrupte
ambtenaren van de stad New York, maffia
bazen en drugshandelaren.
De geboren en getogen New Yorker Giuliani
was zich in de jaren zeventig en tachtig
steeds meer gaan ergeren aan het ineffectie
Giuliani, twee jaar geleden tijdens een persconferentie.
foto Peter Morgan/Reuters
ve Democratische stadsbestuur van New
York, waar de stijgende criminal iteit en ver
waarlozing van de openbare ruimte bewo
ners (koopkracht) en bedrijven (werkgele
genheid) de stad deden ontvluchten.
Daarmee dreigde ook de financieringsbasis
(belastingen) aan de stad te ontvallen,
waardoor een vicieuze cirkel kon ontstaan
van steeds minder geld, minder voorzienin
gen, enzovoorts.
Zijn eerste poging in 1989 tot burgemeester
te worden verkozen, mislukte - hetgeen
misschien wel te verwachten was in een stad
die vijf keer meer geregistreerde Democra
tische dan Republikeinse kiezers telde.
Maar vier jaar later had zijn campagne in
zake kwaliteit van leven, misdaad, onder
wijs en zaken doen wel succes.
Misdaad
Vriend en vijand zijn het erover eens dat
Giuliani een ommekeer teweeg heeft ge
bracht. Hij saneerde de overheidsfinanciën
en reorganiseerde het versteende ambtena
renapparaat (ruim 200.000 mensen) en de
politie (meer dan 40.000). Meest opvallend
was zijn strijd tegen de misdaad. Niet alleen
het aantal moorden liep in acht jaar tijd
spectaculair terug (met 65 procent), ook de
kleine, irritante misdaad. Vandalisme,
graffiti, ongevraagd ruitenwassen bij stop
lichten, bedelen, drugsoverlast - geen item
was Giuliani te klein. Zijn filosofie is: als de
kleine dingen goed gaan, gaan de grotere
vanzelf ook beter.
Meest tot de verbeelding in dit boek spreekt
natuurlijk zijn verslag van de aanslagen op
het WTC in New York op 11/09. Giuliani:
„Het was alsof ik mijn hele loopbaan in trai
ning was geweest voor deze verschrikkelij
ke ramp."
En het is waar, ook al weer volgens vriend en
vijand, dat het stadsbestuur van New York
onder Giuliani's leiding buitengewoon be
kwaam reageerde. Er was geen moment pa
niek, alle hulpdiensten werkten goed sa
men, de stad kon goed coördineren met de
staat New York en met de federale overheid.
Wat vooral opviel, en opvalt in dit boek, is
Giuliani's aandacht voor de menselijke
maat. Hij liet zich zien in opvangcentra,
sprak met overlevenden en nabestaanden,
ging naar begrafenissen en zorgde voor een
snelle afhandeling van (financiële) proce
dures voor weduwen en wezen.
Het is jammer dat het deel van het boek dat
door de uitgever wordt genoemd 'De per
soonlijke gids van de ultieme Amerikaanse
leider inzake principes van leiderschap'
veel minder is. Want waar komt dit vooral
op neer: Luister Goed, Zorg Voor Goede On
dergeschikten, Laat Je Niet Afbluffen, Blijf
Nadenken, Neem Beslissingen. En zo dra
ven de gemeenplaatsen het hele boek door.
Voor de Europese lezer worden die niet echt
gecompenseerd door de honkbal-analogie-
en, waarmee de ex-burgemeester van New
York zijn beginselen van leiderschap illu
streert.
Maar gelukkig is het deel van het boek
waarin Giuliani met voorbeelden aantoont
hoe hij in de praktijk leiding heeft gegeven,
als openbaar aanklager en als burgemees
ter, veel verhelderender wat betreft de ma
nier waarop hoge dienaren van het landsbe
lang zich dienen te gedragen, ook en vooral
in crisistijd.
Giuliani is thans consultant in het bedrijfs
leven en een veel gevraagd spreker in het lu
cratieve lezingencircuit. Zo'n 'shining mo
ment' als in de laatste vier maanden van
2001 zal hij waarschijnlijk nooit meer mee
maken
James McGonigal
Rudolph W. Giuliani (with Ken Kurson):
Leadership - Uitgeverij Little, Brown, imp.
Penguin Benelux, 407 pag, adviesprijs
€24,15.
Rudolph W. Giuliani Ken Kurson: Leider
schap - vertaling Ed Lof, Uitgeverij Het
Spectrum, 400 pag., €24,95.
