PZC
Goochelen met Zeeuwse economie
ZVU plaatst niet alleen kachels
25
Spanjaarden zijn
echte werkpaarden
Verschillende onderzoeken tonen verschillende cijfers
Managers
kiezen voor
Balkenende
en de VVD
het bedrijf
De gouden handdruk
moet op een slimme
wijze worden besteed
profijt
donderdag 19 december 2002
tor Jeffrey Kutterink
VLISSINGEN - 'De Zeeuwse
(conomie houdt stand kopt de
Kamer van Koophandel Zee
land. Economen van de Rabo
bank houden het erop dat 'de
Zeeuwse economie behoort tot
Je minst presterende' en
bestempelt de regio tot hekken
sluiter. Op zijn minst verwar
rend en op het eerste oog tegen
strijdig. Maar de onderzoeken
2ijn onvergelijkbaar. Het is het
verschil tussen een kijkje onder
Je motorkap en een grondige
analyse van de motor.
Hoe staat de BV Zeeland er
voor?' is niet alleen voor onder
nemers een relevante vraag. Een
kleine greep uit het nieuws van
deafgelopen maanden: energie
bedrijf Delta NV schrapt 200
banen (de AbvaKabo vreest 250
li'het Vlissingse bergingsbedrijf
Van den Akker houdt eind de
cember op te bestaan (25 ontsla
gen). Morres Meubel in Hulst re
organiseert (4 arbeidsplaatsen
geschrapt), evenals Buclelpack
inPoortvliet ('enkele banen ver
loren'). Gieterij RMI sluit de
deuren (59 mensen op straat) na
i mislukte overnamepoging
machinefabriek Franken in
Goes start door met minder
mensen (13 banen weg). Che
mieconcern Atofina reorgani
seert, waardoor tussen de 20 en
30 mensen ei'uit moeten, en een
herstructurering bij Industrial
Park Vlissingen (IPV) kost 17
werknemers hun baan.
Om nog maar te zwijgen over de
reorganisaties bij grote bedrij
ven als ABN Amro, Rabobank
en KPN waar in het hele land
duizenden banen tegelijk wor-
dengeschrapt. De concerns zijn
allesbehalve scheutig met infor
matie als het gaat om de gevol
gen in Zeeland, maarze gaan de
provincie zeker niet voorbij. De
vakbonden FNV en CNV waar
schuwden enkele maanden ge
leden ook dat Zeeland aan de
vooravond staat van een ont-
Als je alles achter elkaar zet,
lijkt het dramatisch slecht te
gaan met het Zeeuws bedrij fsle-
ven. Het staat buiten kijf dat
Zeeland de gevolgen ondervindt
van de algehele economische
malaise. Daarbij gaan vanzelf
sprekend banen verloren. Maar
de vraag of de economische mo
tor van de provincie goed draait,
hapert of moet worden gerevi
seerd, is daarmee niet beant
woord.
Verschillende instanties hebben
een poging gewaagd de Zeeuw
se economie in beeld te brengen.
De onderzoeken zijn allemaal
representatief. Toch geven de
meeste slechts een oppervlakkig
kijkje onder de motorkap en
geen uitgebreide analyse van de
motor.
De Regionale Informatiebank
Bedrijven en Instellingen Zee
land (RIBIZ) komt eind novem
ber tot een oordeel op basis van
werkgelegenheidscijfers. Tus
sen mei 2001 en mei 2002 zijn
duizend banen verloren gegaan
bij bedrijven en instellingen.
Voor het eerst in zeven jaar een
daling en wel met 0,6 procent.
Weliswaar een belangrijk sig
naal, maar geen graadmeter
voor de algehele toestand der
Zeeuwse economie. Uitzender
Randstad trekt eind november
de conclusie dat Zeeuwse be
drijven te weinig banen aan
trekken. Dat doet het bedrijf op
basis van een enquête onder 253
Brabantse en Zeeuwse bedrij
ven.
Hoeveel Zeeuwse bedrijven zijn
aangeschreven is niet duidelijk.
Zeeland kent relatief gezien de
laagste groei van alle provincies
stelt Randstad vast, namelijk
0,7 procent. Ook geen grondige
analyse.
De Kamer van Koophandels in
Nederland presenteerden deze
week de uitkomsten van de En
quête Regionale Bedrijfsont
wikkeling (ERBO). Zoals de
naam zegt gaat het om een vra
genlijst die is gestuurd naar
8000 Zeeuwse bedrijven. De
helft heeft de lijst ingevuld te
ruggestuurd. 'De Zeeuwse eco
nomie houdt stand'kopt de Ka
De bouw van de nieuwe loods Pacorini in Vlissingen-Oost, een van Zeelands belangrijkste industriegebieden. Zeeland is volgens de één
goed bestand tegen de economische malaise, volgens de ander hekkensluiter van Nederland. foto Dirk-Jan Gjeltema
mer van Koophandel Zeeland
deze week boven de conclusies.
Ook de Erbo-cijfers gunnen
slechts een kijkje onder de mo
torkap van de Zeeuwse econo
mische motor. De Erbo-enquête
is het 'weerbericht' van de ge
vestigde bedrijven. Want die
houdt bijvoorbeeld geen reke
ning met startende bedrijven en
demografische ontwikkelingen.
Die zijn belangrijk om iets te
zeggen over de ontwikkeling
van de koopkracht en dus de
weerslag op bijvoorbeeld mid
denstand, detail- en groothan
del en vervolgens op de rest van
het bedrijfsleven.
Dat levert onder meer het eigen
aardige resultaat op, dat in de
Erbo-cijfers staat dat de werk
gelegenheid in Zeeland met 0,2
procent is gestegen. Terwijl vol
gens het Centraal bureau voor
Werk en Inkomen (CWI) de
werkloosheid snel oploopt.
Het Erbo-onderzoek levert ove
rigens zoveel cijfermateriaal
op, dat de presentatie een kwes
tie is van kiezen. Want in plaats
van de conclusie 'economie
houdt stand', had de Kamer ook
kunnen koppen: 'Zeeuwse on
dernemers hebben minder ver
trouwen in de toekomst dan de
ondernemers in de rest van Ne
derland'.
Zo compleet mogelijk
Het onderzoek van de stafgroep
Economisch Onderzoek van de
Rabobank in Utrecht lijkt het
enige dat een zo compleet moge
lijk beeld geeft. In het enkele
weken geleden gepresenteerde
rapport 'cijfers en trends van
Zeeland' betrekken economen
cijfers van het Centraal Bureau
voor Statistiek (CBS), de Ka
mers van Koophandel in hun
onderzoeken, net zoals cijfers
over ontwikkelingen op de kan-
torenmarkt en de bedrijvenmo-
nitor.
De uitgebreide analyse van ar
beidsmarkt, bevolkingsontwik
keling en -samenstelling en
economische prestaties, levert
weliswaar een somberder, maar
completer beeld op van de BV
Zeeland Zeeland heeft, reke
ning houdend met al die ken
merken, vorig jaar het slechtst
gepresteerd van alle provincies.
door Henk van den Boom
MADRID - Een van de eerste
woorden die ik leerde op Spaan
se les was 'trabajar' (uitspreken
als 'trabachar'). Het was in de
jaren zeventig, op een voor die
tijd modern talenpracticum in
de buurt van de Utrechtse Ma-
riaplaats.
Het was hard werken om de taal
onder de knie te krijgen, temeer
daar de lessen nei'gens anders
over gingen dan over vakantie
vieren en luieren aan het strand;
op yo trabajo ('ik werk') na dan.
Door die stoomcursus werd ook
fk misschien wel geïnfecteerd
met het vooroordeel dat veel
Noord-Europeanen nog steeds
hebben over Spanjaarden: een
lui volk. De Spanjaarden zijn
niet blij met die hardnekkige
misvatting, maar maken er ook
geen punt vanZe weten zelf wel
beter.
De huidige generatie dertigers
en veertigers in Spanje rekent
zich graag tot de moderne Euro
peanen. Ze herinneren zich al te
goed hoe hun ouders door hard
werken er nauwelijks in slaag
den de ergste honger buiten de
deur te houden. In 1960 bedroeg
het gemiddeld inkomen in
Spanje de helft van wat de rest
van Europa in die dagen ver
diende.
Door de modernisering van de
economie na de dood van Fran
co, in 1975, door de aansluiting
bij Europa, door de opkomst
van het massatoerisme, maar
vooral door keihard te werken
ligt het gemiddelde inkomen
van de Spanjaarden nu niet lan
ger 50, maar (slechts) nog 15
procent onder het Europese ge
middelde.
Werkweek
Dat inkomen verdient de Span
jaard niet zomaar. Officieel telt
de Spaanse werkweek 40 uur.
Met dertig vakantiedagen en
twaalf officiële feestdagen
loopt hij aardig in de pas met
andere EU-landen. Maar dat is
alleen op papier. „De meeste
mensen kunnen zelf niet eens
zeggen hoeveel uren ze wer
ken", zegt econoom Julio Alcai
de die veel onderzoek heeft
gedaan naar de Spaanse ar
beidsmarkt. Hij zelf heeft vol
wassen kinderen, die 's avonds
nooit voor negen uur thuis zijn;
ze werken van 09.00 tot 21.00
uur. Juan en Olga zouden al heel
blij zijnmetzo'n 12-urige werk
dag. Ze hebben allebei een baan
als buschauffeur bij dezelfde
maatschappij. Eén dag in de
week hebben ze vrij en één keer
in de zeven weken een zondag.
In het zomerseizoen, wanneer
het bedrijf behalve lijndiensten
ook excursies verzorgt in de toe
ristenbranche, moeten ze ervoor
knokken om een doodenkel
keertje samen een vrije dag te
hebben.
Als toeristenland drijft de
Spaanse economie voor een be
langrijk deel op de dienstverle
ning. Van elke tien Spanjaarden
verdienen er zes hun boterham
in de dienstverlening (lees: toe
ristenindustrie). „In die sector
moet je niet zeuren over uren",
zegt oud-vakbondsman Anto
nio Gutiérrez. „In het toeristen
branche ben je 24 uur per dag en
zeven dagen per week beschik
baar.
Ma ar in de bouw en in de agrari
sche sector ligt het niet veel an
ders. Officieel wordt in de bouw
op zaterdag niet gewerkt, maar
op heel veel bouwplaatsen zie je
ook dan bouwvakkers rond
scharrelen. Omdat ze de aan
vulling op hun gewone loon bit
ter hard nodig hebben.
Het gemiddelde inkomen in
Spanje mag dan wel aardig op
schuiven naar het Europese ge
middelde, maar de verdeling
van het Spaanse gemiddelde
laat nog te wensen over. De
jongste cijfers van het instituut
voor statistiek wijzen uit dat de
helft van alle Spanjaarden aan
het eind van de maand in beta
lingsproblemen zit. „En dat is
zeker niet omdat die helft de
handen niet uit de mouwen
steekt", stelt socioloog Mario
Gaviria. Samen met de inwo
ners van Korea en Japan beho
ren de Spanjaarden tot de
hardst werkende volkeren op
aarde. GPD
HMtfMMMMIMMaiaMBaHiMMI
door Willem Meyboom
DEN HAAG - Topmanagers
zien na de verkiezingen in janu
ari het liefst een kabinet van
CDA en VVD aantreden. Ruim
tweederde van de leiders van
grote ondernemingen is voor
stander van een kabinet van
deze partijen met CDA-leider
Balkenende als minister-presi
dent.
Dat blijkt uit een gisteren gepu
bliceerd onderzoek van het
VNO-NCW-opinieblad Forum
onder leden van raden van be
stuur van de grootste Neder
landse bedrijven.
De topmanagers zijn teleurge
steld dat het kabinet te weinig
tijd heeft gehad om zich waar
te maken. De demissionaire
ministersploeg krijgt dan ook
een onvoldoende als rapportcij
fer.
Afspraken
Nog niet de helft van de onder
vraagden is tevreden over de al
gemene indruk die het kabinet
heeft achtergelaten. De start
vonden de managers hoopvol
door de afspraken tussen CDA,
LPF en WD bij de kabinetsfor
matie. Het beviel hen wel dat
het kabinet op een aantal be
leidsterreinen het roer wilde
omgooien.
De beste onderdelen van het ka
binetsbeleid en van het regeer
akkoord vonden zij de aanpak
van de criminaliteit, het stren
gere asiel- en integratiebeleid
en het nieuwe beleid op het ge
bied van gezondheidszorg. Ook
het beheer van de overheidsfi
nanciën wordt door topmana
gers genoemd als een positief
punt, zij het in mindere mate
dan bij het vorige kabinet. Ne
gatief wordt geoordeeld over
onder meer de bezuinigingen op
het spaarloon.
Populair
Vooral ministers van CD A-zijde
zijn populair. Na Balkendende
volgen Donner (Justitie) en De
Geus (Sociale Zaken en Werk-
gelegenheid). Op vier staat de
eerste WD'er, Hoogervorst. De
LPF-ministers zijn onder de
maat, met uitzondering van ver
keersminister De Boer.
De favoriete partij blijft als
vanouds de WD met als goede
tweede het CDA. Voor de mana
gers zijn D66 of PvdA geen al
ternatief. ANP
door Desirée Schouten
TERNEUZEN - De Zeeuwse
Verwarmings Unie (ZVU) in
Terneuzen houdt zich niet meer
alleen met verwarmen bezig. In
het ruim vijfendertig jarig be
staan van het installatie- en on
derhoudsbedrijf van centrale
verwarmingen, is koeling en kli
maatbeheersing de laatste tien
jaar minstens zo belangrijk ge
worden.
Technisch directeur W. Pari-
daen: „Op een gegeven moment
zijn we onze huizen en bedrijven
zo goed mogelijk gaan isoleren
om alle tocht buiten te sluiten en
alles goed warm te krijgen met
minder gebruik van energie.
Daarbij zijn we even vergeten
dat we met de tocht ook de verse
lucht buitensloten. Nu weten
we dat ventilatie minstens zo
belangrijk is voor een behaag
lijk klimaat binnen."
ZVU installeert en onderhoudt
centrale verwarmingen, koelin
stallaties, airconditioning en
mechanische ventilatie. Het be
drijf specialiseert zich in alles
wat met energie te maken heeft,
waaronder ook luchtbehande
ling en warmte-terugwinning.
Haar klanten vindt ZVU zowel
in de particuliere sector (wonin
gen) als in (semi-)overheid en
industrie. De hoofdvestiging
van ZVU bevindt zich in Ter-
neuzen aan de Energiestraat. In
Goes is een nevenvestiging,
evenals in Zelzate in België ten
behoeve van Belgische klanten.
Oprichting en groei van ZVU
vielen samen met de invoer van
het aardgas en ontwikkeling
van de markt voor centrale ver
warming. Brandstoffenhande-
laar Willem Nijzink zag in 1965
in dat de tijd van de stookolie en
vaste brandstoffen als kolen
over het hoogtepunt heen was.
Hij legde zich toe op aardgas en
installatie van gashaarden en
centrale verwarmingen voor in
stellingen en particulieren en
richtte voor dat doel de ZVU op.
Vooral vanaf de jaren zeventig
werden er in steeds meer wonin
gen CV-installaties ingebouwd.
Na de eerste golf van inbouw
van verwarmingsinstallaties,
kwam de vraag naar energiebe
sparing en isolatie.
Paridaen: „En toen gingen we
alles wat maar een beetje tocht
gaf afsluiten, met vochtproble-
men en gebrek aan frisse lucht
als gevolg. De oplossing leek
mechanische ventilatie, maar
die zoog alleen maar lucht af,
waardoor huizen bijna vacuüm
werden gezogen. Ook luchttoe
voer is belangrijk, zo ontdekte
De werkplaats van ZVU in Terneuzen. Het bedrijf installeert en onderhoudt centrale verwarmingen, koelinstallaties, airconditioning en
mechanische ventilatie. foto Charles Strijd
men. Daaruit is de moderne kli
maatbeheersing, die zowel ver
warming als ventilatie regelt,
voortgekomen."
Klimaatbeheersing is de laatste
jaren een sleutelwoord gewor
den voor bedrijven als ZVU. Het
is niet meer voldoende een zelf
regelbare verwarmmgsinstalla-
tie neer te zetten. Alle elemen
ten die bijdragen aan een aange
naam klimaat in huis of bedrijf
spelen een rol. De mens zelf en
zijn beleving van de omgeving
spelen daarin een belangrijke
rol.
Algemeen directeur R. de
Houck; „In ons klimaat is koe
ling eigenlijk niet belangrijk,
maar door toedoen van onszelf
wordt de vraag ernaar steeds
groter. In kantoren zitten veel
mensen bij elkaar, er is veel
licht, er staan computers en ma
chines te werken. Dat genereert
warmte, waardoor in de zomer
koeling belangrijk is en in de
winter de warmteregeling goed
moet zijn. 's Morgens moet de
ruimte op een aangename tem
peratuur worden gebracht,
maar zodra het werk is begon
nen hoeft er nauwelijks nog ver
warmd te worden."
Volgens Paridaen stellen men
sen ook steeds meer eisen aan
zowel hun werkomgeving als
aan hun woning. „De inrichting
van woningen is heel anders ge
worden", vertelt hij. „Vroeger
had je alleen verwarming in de
woonkamer, maar nu wil men in
het hele huis een aangenaam
klimaat. De werkplek met com
puter, badkamer, keuken en
serre, al die ruimtes moeten de
juiste verwarming en ventilatie
hebben en die moeten onafhan-
Naam:
Zeeuwse Verwarmings Unie B.V.
Opgericht:
1965
Plaats:
Terneuzen (nevenvestigingen
Goes en Zelzate)
Aantal
medewerkers:
104
Omzet:
9.000,000 euro
kelijk van elkaar te regelen zijn.
Mensen willen daarnaast een
mooi design en geven er meer
geld aan uit. Ook in grotere ge
bouwen is een soortgelijke ont
wikkeling geweest, mede aan
gestuurd door de overheid door
middel van de Arbo-wetge-
ving."
ZVÜ heeft installaties gebouwd
en in onderhoudt bij ongeveer
15.000 particuliere woningen en
nog eens zo'n 6500 woningwet
woningen van woningstichtin
gen als AWS Zeeuws-Vlaande
ren en RZVW. Grote installaties
zette ZVU neer bij diverse be
drijven en instellingen, bijvoor
beeld de ING-bank en het Wa
terschapskantoor in Terneuzen,
Akkermans Technieken in Ber
gen op Zoom, Bison in Goes en
het kantoor van Hessenatie in
Antwerpen.
De Houck: „Als we een installa
tie bouwen, volgt daaruit vrij
wel altijd een onderhoudscon
tract. Dat is de basis van ons
bedrijf; al sinds het eerste begin
van inbouw van centrale ver
warming hebben we veel aan
dacht gehad voor de service. Zo
hebben we een vaste klanten
kring opgebouwd." Op de servi
ceafdeling van ZVU werken on
geveer dertig mensen, verspreid
door het hele werkgebied. De
service werkt apart van de in
stallatie-afdeling. Beheersing
van het klimaat in gebouwen is
steeds meer computergestuurd.
Paridaen: „Vroeger werd de in
stallatie door de monteur of ie
mand andei-s ter plaatse met de
hand geregeld. Dat leidde tot
willekeur. Nu gebeurt dat via de
computer. Als het goed gebeurt,
leidt dat tot een gelijkmatig kli
maat en tot energiebesparing.
Per ruimte in het gebouw kan
het klimaat worden geregeld,
afhankelijk van gebruik en ei
sen. ZVU kan dit op afstand re
gelen. Wij weten dan vaak eer
der dan de klant of er iets niet
goed is."
Rotklimaat
„Nederland heeft trouwens een
rotklimaat voor klimaatbeheer
sing", vult De Houck aan. „Het
kan gebeuren dat de oostkant
verwarmd moet worden en tege
lijk de zuidkant gekoeld. Bin
nen een dag kan de buitentem
peratuur wel vijftien of zelfs
twintig graden schelen. Dan
moet het in het gebouw toch de
hele tijd ongeveer twintig gra
den blijven. We delen een ge
bouw in zones in: noord, zuid,
oost en west. Zoninval en wind
zijn van belang voor een goede
klimaatregeling Per zone kun
nen we verwarming en koeling
regelen."
door Brenda van Dam
DEN HAAG - Wirn van
Vreeswijk (55) raakt na der
tig jaar dienst zijn baan
kwijt. Van zijn werkgever
krijgt hij een gouden hand
druk ter grootte van 110.000
euro. Hoe dat bedrag te be
steden?
Wim van Vreeswijk heeft, ge
zien zijn leeftijd, weinig kans
weer aan de slag te komen.
Hij zal dus zijn aangewezen
op een WW-uitkering. Dat
betekent voor hem eerst vier
jaar een uitkering van 70
procent van het laatst ver
diende loon (maximaal circa
29.800 euro) en daarna twee
jaar lang een vervolguitke
ring van 7 0 procent van het
minimumloon.
Als de vervolguitkering af
loopt, is hij bij leven en wel
zijn 63 jaar oud. Hij moet dus
een gat van twee jaar zien te
overbruggen tot aan zijn
pensioengerechtigde leeftijd
(65). Al met al maakt hij een
forse stap terug in vergelij
king met zijn jaarsalaris van
45.000 euro.
Van Vreeswijk zou de gouden
handdruk, de toegekende
schadevergoeding, ineens op
zijn bankrekening kunnen
laten bijschrijven. Het na
deel is dan dat het bedrag di
rect belast wordt in box l.En
omdat het zo'n hoog bedrag
is, gebeurt dit tegen het
hoogste tarief van 52 pro
cent.
Stamrecht
De gouden handdruk k'an
ook worden uitgekeerd in de
vorm van een stamrecht: het
recht op periodieke uitkerin
gen. Dan hoeft er in eerste in
stantie geen loonbelasting en
premies te worden betaald.
De periodieke uitkeringen
worden later wél belast.
In veel gevallen wordt een
stamrecht ondergebracht bij
een verzekeringsmaatschap
pij, in ruil voor lijfrentes Dat
kan een direct ingaande lijf
rente zijn, waarbij een begin-
en eindperiode wordt afge
sproken. Het kan ook om een
uitgestelde lijfrente gaan, die
uiterlijk als Van Vreeswijk 65
jaar is, moet gaan uitkeren.
Van Vreeswijk kan ook over
wegen het geld op de reke
ning van een door hem op te
richten stamrecht BV te laten
storten. Hij speelt dan in feite
zelf voor verzekeraar en
keert zelf de periodieke uit
keringen uit. Dit is een optie
als hij een eigen bedrijf zou
willen beginnen of zelf zijn
geld wil gaan beleggen. De
stamrecht BV biedt een hoop
flexibiliteit, maar brengt ook
de nodige kosten en admini
stratieve rompslomp met
zich mee. Het is eigenlijk al
leen een geschikt instrument
bij afvloeiingsregelingen
vanaf 50.000 euro.
Directeur Winter van advies
bureau De Gouden Hand
drukspecialist adviseert Van
Vreeswijk om zijn geld bij een
verzekeringsmaatschappij
onder te brengen. Hij moet in
feite drie periodes zien te
overbruggen. Na enig reken
werk komt Winter met het
voorstel drie verschillende
lijfrentes aan te schaffen die
ervoor zorgen dat Van Vrees-
wijk tot zijn pensioen een
constant inkomen heeft. De
eerste lijfrente is dan een di
rect ingaande lijfrente, lo
pend vanaf 1 januari 2003 tot
1 juli 2012 (de dag waarop hij
65 wordt). Ditlevert jaarlijks
een gegarandeerd bedrag
van 2110 euro op.
De tweede 1 ij f rente is een uit
gestelde lijfrente die in 2007
ingaat, als de lagere ver
volguitkering in de plaats
komt voor de loongerelateer
de WW-uitkering. Deze keert
tot Van Vreeswijk met pensi
oen gaat jaarlijks gegaran
deerd 18.600 euro uit.
De derde lijfrente is eveneens
een uitgestelde lijfrente die
Van Vreeswijk tussen zijn
63ste en 65ste jaar nog eens
11.200 euro per jaar uitkeert.
De drie lijfrentes zorgen sa
men met de WW-uitkeringen
voor een gelijkblijvend jaar
inkomen van bijna 32.000
euro, tot het moment van
pensionering. Over de perio
de na pensionering hoeft Van
Vreeswijk zich niet veel zor
gen te maken. Hij heeft in dit
scenario geen pensioengat en
tijdens de WW-uitkering
wordt de pensioenopbouw
gewoon voortgezet. GPD
