Ooghoekgevoel is belangrijk
f
1
Wandelende robotarm
hoogstandje uit Leiden
PZC
Snijbloem krijgt
weer een geurtje
Eire m
Hoogleraar Tavecchio wil pedagogische kwaliteit kinderopvang meten
Eeuwenoude microben gevonden
'V.W
gSBs
Risicofactor Downsyndroom
Oudere leeft op door prikkels
Getal pi verder berekend
n
wmmmÊiÊmmÊÊÊimmm
nanassmni
wmm
postzegels
V
woensdag 18 december 2002
WASHINGTON - Amerikaanse wetenschappers hebben
een bevroren zoutmeer in het Antarctisch gebied microbe,
nn 1 rl i r* v/iVo-r 9 QOn i o o r-r\nrl V i in I
an* Vl
door Wilfred Simons
LEIDEN - Meten van de pedagogische
kwaliteit van kinderopvang, kan? De
Leids/Amsterdamse hoogleraar kin
deropvang Louis Tavecchio (56) denkt
van wel. In een onderzoek dat maar
liefst acht jaar duurt, gaat hij samen
met andere onderzoekers een inventa
risatie maken van alle bekende metho
den om kwaliteit te meten. Met behulp
daarvan wil hij een eigen 'meetmetho
de' ontwikkelen, die in de kinderop
vang kan worden gebruikt.
Kinderopvang is dc afgelopen decen
nia een grote bedrijfstak geworden in
Nederland. Tienduizenden ouders
brengen hun nul- tot vierjarigen naar
de crèche, sommige een tot twee dagen
per week, andere zelfs dagelijks. Al
hoewel alle ouders natuurlijk het aller
beste willen voor hun kind, staan in de
opvang paradoxaal genoeg de kinder-
belangen niet centraal
Kinderopvang is er primair zodat ou
ders kunnen werken. De ouders willen
wel graag dat hun kinderen terechtko
men in een goed pedagogisch klimaat,
maar door het grote gebrek aan kind
plaatsen en de lange wachtlijsten zijn
ze al reuze blij als ze hun kind über
haupt ergens kunnen onderbrengen.
Dit contrast tussen wat ouders willen
en wat ze kunnen krijgen, leidt tot on
zekerheid en zorg.
Veel ouders worden verteerd door de
vraag: doe ik er wel goed aan om mijn
kind naar de crèche te brengen? Ouders
zijn dan ook erg gevoelig voor onder
zoeken waaruit blijkt dat kinderop
vang niet goed zou zijn voor kinderen.
Een van dat soort onderzoeken kwam
begin dit jaar naar buiten. Uiteen lang
lopend Amerikaans onderzoek bleek
dat kinderen, die de eerste 4,5 jaar van
hun leven meer dan dertig uur per week
in een crèche verbleven, door leidsters
als agressiever en ongehoorzamer wor
den beoordeeld dan andere kinderen.
Weliswaar zijn er in Nederland niet
veel ouders die hun kind meer dan der
tig uur per week naar de crèche bren
gen (23 tot 27 uur is het gemiddelde),
toch was de onrust weer groot.
Kwaliteit
Het Amerikaanse onderzoek was voor
staatssecretaris Phoa (LPF) van ge
zinszaken aanleiding om aan Tavec
chio, zijn Nijmeegse collega, ontwik
kelingspsychologe Marianne Riksen-
Louis Tavecchio: „Je ziet wel eens leidsters die op een robotachtige manier te werk gaan."
foto Henk Bouwman
Walraven en Rien van IJzendoorn van
de Universiteit Leiden te vragen een
'nationaal onderzoek' te doen naar de
pedagogische kwaliteit van kinderop
vang. Voor de eerstkomende anderhalf
jaar stelde hij ruim €550.000 beschik
baar.
De drie beginnen met het inventarise
ren en beoordelen van al eerder ont
wikkelde meetmethoden. Vooral in de
Verenigde Staten en ook in Scandina
vië is veel nagedacht over manieren om
pedagogische kwaliteit te meten. Uit
deze inventarisatie wil het trio een
'kwaliteitsinstrument' destilleren,
waarmee vervolgens alle kinderop
vangcentra in Nederland worden be
oordeeld.
„Ongetwijfeld zullen we centra vinden
die er wat minder goed uitspringen",
verwacht Tavecchio. „Om die te helpen
hun kwaliteit te verbeteren, ontwikke
len we ook hulpmiddelen. Een daarvan
is de 'kinderopvangpedagoog'. een
nieuwe functie. Zo iemand moet in de
dagelijkse gang van zaken in een kin
derdagverblijf ingrijpen en laten zien
waar het aan schort. We maken ook
trainingsmodules waarmee zo'n kin
deropvangpedagoog leidsters kan le
ren om pedagogisch verantwoord met
kinderen om te gaan."
In de Verenigde Staten bestaat al lan
ger een methode om de 'kwaliteit van
de opvoedingsrelatie' tussen leidsters
en kinderen te meten. De methode-
bestaat uit acht 'indicatoren' voor
kwaliteit. Een leidster moet 'positieve
gevoelens' uiten: lachen, glimlachen,
luisteren, het kind in de ogen kijken. Ze
moet 'negatieve gevoelens' juist niet ui
ten.
Een leidster heeft altijd wel een kind in
de groep dat zij minder aardig vindt,
bijvoorbeeld omdat het er minder leuk
uitziet. Dat is menselijk, alleen: het is
met professioneel om zo'n kind af te
wijzen, zegt Tavecchio. „Zorg dat het
fris ruikt, dat z'n neus is afgeveegd.
Maak het kind leuker!
Een leidster 'respecteert de autonomie'
van het kind, wat betekent dat zij het
zijn gang laat gaan als het met iets be
zig is waar het belang in stelt. De leid
ster mag geen einde aan het spel van het
kind maken, alleen 'omdat het tijd is
voor het slaapje' of omdat 'we nu met
z'n allen gaan eten'. Laat het gebeuren!
„Een leidster moet ervan kunnen ge
nieten dat een kind een liedje anders
zingt dan gebruikelijk. Ze moet niet
zeggen: 'nee. zo gaat dat liedje niet!',
maar er de lol van inzien en er, mis
schien voor even maar, in meegaan."
Een leidster moet een kind ook stimule
ren, het helpen om het verder te bren
gen in zijn verstandelijke ontwikke
ling. „Belangrijk is dat leidsters
sensitief zijn. Ze moeten een 'ooghoek-
gevoel' hebben."
T roosten
..Goede leidsters weten waar hun kin
deren mee bezig zijn, zelfs al zien ze ze
op dat moment nauwelijks of niet.
Daarnaast zijn ze responsief, wat bete
kent dat ze bijtijds ingaan op de be
hoeften van de kinderen. Ze brengen
een moe kind naar zijn bedje voordat
het jengelig en huilerig wordt. Een res
ponsieve leidster verspreidt warmte,
veiligheid en geborgenheid. Je kunt een
kind afsnauwen of straffen als het zijn
beker melk omgooit, maar het is beter
om het te troosten."
Een leidster vermijdt emotionele vlak
heid. „Je ziet wel eens leidsters die op
een robotachtige manier te werk gaan,
aan wie j e kunt merken dat ze dat 1 iedje
al voor de 350ste keer zingen. Het en
thousiasme is er uit, er is geen affectie
meer. Ze draaien een programma af."
Een verwante indicator is onthecht
heid, een onvermogen van leidsters om
zich betrokken te voelen bij hun opvoe
dende taak. Ze kunnen niet werkelijk
contact leggen met de kinderen die aan
hun zorgen zijn toevertrouwd.
Binnen een jaar verwacht Tavecchio de
inventarisatie te hebben voltooid. In de
twee jaren daarna hoopt de groep klaar
te zijn met de ontwikkeling van het
kwaliteitsinstrument. Vervolgens ko
men de eerste toepassingen in kinder
dagverblijven. Hij verwacht er grote
effecten van, zoals beter onderwijs aan
leidsters en een omslag van 'opvang'
naar 'opvoeding' in de kinderopvang.
„Opvoeden doe je met z'n allen, dat
gevoel zal hopelijk ontstaan. Ouders
hebben de regie, maar leidsters in kin
deropvang en peuterspeelzaal, leer
krachten op de basisschool, buiten
schoolse opvang, noem maar op, zij
staan allen om dat kind heen om het sa
men op te voeden."
ontdekt die zeker 2800 jaar oud zijn. De vondst biedt mogtu
meer inzicht in de evolutie van micro-organismen op aar£
aldus John Priscu van de Montana State University.
De DNA-structuur van de microben is volgens de vorsers.;,
termate goed bewaard gebleven. Het is zelfs niet uitgeslov-
dat ze uiteindelijk tot leven gewekt kunnen worden in vloe. R'
baar water. De microben zijn gevonden in het Vida-meermc; er
regio Dry Valleys. AFP
AMSTERDAM - Een verminderde voorraad eicellen is
van de mogelijke risicofactoren voor het krijgen van een
met het Downsyndroom. Dat concludeert J. van Montfrans .- P
basis van onderzoek. l/l
De onderzoekers hebben aanwijzingen dat wanner er mind?
eicellen zijn, ook de kwaliteit ervan vermindert. Het was?
bekend dat er verband bestaat tussen de leeftijd van de aan
staande moeder en het risico een kind met het do wnsyndroon
te krijgen. Naarmate de vrouw ouder is, wordt het risico gro
ter. Het huidige onderzoek draagt bij aan de verklaringv
het ontstaan van het syndroom bij jongere vrouwen. ANP
AMSTERDAM - Ouderen moeten meer worden geprikkeld
dat is goed voor hun hersenfuncties. Verpleeg- en verzot
gingshuizen moeten bewoners laten lopen, ruiken, proeven,
kauwen, aaien, masseren, nadenken, praten, lachen en lat®
luisteren naar muziek.
Dat stelt dementiespecialist professor E. Scherder, bijzonder
hoogleraar klinische neuropsychologie aan de VrijeUmverc-
teit. Scherder onderzoekt methoden om de hersenen van on
deren te stimuleren, zonder gebruik van medicijnen.
Geestelijke inspanning is goed voor het brein van oudere.
Maar inmiddels is gebleken dat lichaamsbeweging net v.
goed, zo niet beter is. Uit de voorlopige onderzoeksresultate
blijkt dat drie keer per week een half uurtje rondwandele
met een rollator effect heeft op de frontale hersenlob.
Die hersenlob controleert, organiseert en evalueert handelin
gen en gedachten. Dit hersenonderdeeltje takelt bij iedereen
als eerste af. Hierdoor wordt het voor gezonde mensen moei
lijkerplannen te maken, gebeurtenissen te verwerken, initia
tief te nemen en bijvoorbeeld fijne motoriek uit te voeren. B;;
dementie is die lob veel ernstiger afgetakeld en dat resulted
in passiviteit, doelloosheid en verwardheid. ANP
TOKYO - Een team Japanse wetenschappers heeft het getalp
berekend tot 1,2411 biljoen (een miljoen keer een miljoen)cij-
fers na de komma, verldaarde een van de onderzoekers.
Professor Yasumasa Kanada en negen andere wetenschap
pers van het Informatie Technologie Centrum van de univer
siteit van Tokyo lieten in september een supercomputer van
Hitachi meer dan vierhonderd uur draaien om de berekening
te maken. Ze verbraken daarmee het vorige wereldrecord uil
1999 dat zes maal kleiner was. Ook toen hielp professorKana i
da bij het berekenen van de 206,158 miljard decimalen.
Het team werkte vijfjaar aan het schrijven van eenprogram-1
ma dat de berekening moest uitvoeren. Het experiment dien
de om de efficiëntie van de supercomputer te testen, zome\d-|
de een teamlid. De computer van Hitachi is in staat omtwef
biljoen berekeningen per seconde uit te voeren, dat is twee
maal zo snel als de machine die het vorige record had. AP
MM
door Peter de Jaeger
WAGENINGEN - In Wagenin-
gen is het gelukt om tabaks
planten een fris citroenluchtje
te geven. Hiermee is de weg ge
opend om snijbloemen beter te
laten geuren. Ook kunnen to
maten een sterkere smaak krij
gen.
Onderzoeker Mazen El Tamer,
medewerker van Plant Re
search International, toonde
onlangs aan dat bepaalde enzy
men verantwoordelijk zijn voor
de geur van de citroenplant en
welke biochemische reactie
hierbij plaats vindt.
Het verantwoordelijk DNA
haalde hij eruit en zette dat over
in tabak. Door deze handeling
vond er een 'geurwisseling'
plaats.
Een panel fijne neuzen beves
tigde dat de bladeren van de
veranderde tabaksplant licht
naar citroen geurde.
„Met deze kennis kunnen ge
wassen veredeld worden die ter
penen of reukstoffen maken
waarmee ze anders gaan rui
ken", aldus promotor Raoul Bi-
no.
Hij noemt rozemarijn en tijm als
sterke geuren die mogelijk kun
nen worden ingebouwd in snij
bloemen die van zichzelf niet of
vies ruiken, zoals gerbera's en
chrysanten.
Selectie
De recente vondst van geurge-
nen in twee typen rozen in Israël
biedt de kans om rozen weer te
laten geurenDeze eigenschap is
door selectie op grote, stevige
bloemen die lang op vaas staan
verdwenen. Slechts een enkele
roos heeft zijn 'ziel' - zoals Cleo
patra bloemengeur al noemde -
behouden.
Aan de universiteit van Jeruza
lem zijn zeven enzymen gevon
den die een cocktail aan roze-
geurstoffen in het bloemblad
bepalen.
In het tijdschrift Nature worden
de eiwitten (monoterpenen) die
coderen voor deze vluchtige
stoffen ontrafeld.
„Dat is leuk, maar het is slechts
een fractie van de honderden
geurstoffen die de totale geur
van een roos bepalen", zegt Bi-
no. Hij is hoogleraar inhoud-
stoffen bij de Wageningse
Leerstoelgroep Plantenfysiolo
gie
„Die complexiteit van de geur-
samenstelling maakt het erg
lastig rozen te veredelen via ge
netische verandering. Je hebt
sneller en meer succes als je dat
aanpakt via onderlinge kruisin
gen van sterk geurende rassen,
vaak wildtypen, waarbij je let
op de reeds bekende geurge-
nen."
Door dergelijke gerichte ver
edeling zijn er inmiddels weer
diverse geurende rozen op de
markt. Deze rozen zijn duurder
voor de consument, omdat de
telers er minder per oppervlak
van kunnenverbouwen in hun
kassen.
Omgekeerd zijn er snijbloemen
die te sterk ruiken, zoals sommi
ge lelies. Die worden 'getemd'
door te kruisen met minder
doordringend riekende rassen.
Smaak
De Wageningse truc van 'geur
wisseling' heeft ook gevolgen
voor de smaak.
Geur is heel sterk gekoppeld
aan smaak. Zo kun je de tomaat
pas proeven nadat er geurstof
fen vrijkomen in je mond. „Be
ter smakende tomaten kunnen
worden veredeld doordat we
precies weten welke genen er
verantwoordelijk zijn voor de
geur.
Hiervoor is het niet nodig om de
tomaten genetisch te verande
ren. Dat kan eenvoudiger door
klassieke veredeling met krui
sen, gericht op die specifieke ge
nen".
De vondst heeft verder gevolgen
voor het opkrikken van de weer
stand van gewassen tegen ziek
ten en plagen. Als een bladluis
een plant aanvreet, ontstaat er
schade.
De aangetaste plant reageert
door geurstoffen af te scheiden
die natuurlijke vijanden van de
luis, zoals lieveheersbeestjes
aantrekken.
Dat geldt ook voor door aaltjes
aangevreten wortels in de bo
dem. Bino: „De roep om hulp
kan luider worden als er meer
van die geurstoffen worden los
gelaten. De plant is dan beter
gewapend tegen belagers".
Genen
De geur- en smaakstoffenindu-
strie is zeer geïnteresseerd in het
moleculair onderzoek van El
Tamer. „Als je precies weet door
welke genen de specifieke geur
van een plant wordt bepaald,
kun je die er makkelijker uitha
len. De verantwoordelijke ge
nen kun je vervolgens in een
bacteriepreparaat zetten die ra
zendsnel de gewenste geurstof
kan maken".
door Wilfred Simons
LEIDEN - Soms voelen de
technici van Dutch Space in
Leiden zich wel eens miskend.
In de Verenigde Staten is de
ruimtevaartindustrie een na
tionaal topbelang. In Europa,
laat staan Nederland, is de be
langstelling bijna nul. Onte
recht, vindt marketingsmana-
ger Mennenga, want zonder
ruimtevaart zou onze samen
leving niet werken.
Er zouden geen snelle data- en
telefoonverbindingen tussen
de werelddelen zijn, geen be
trouwbare weerberichten,
geen goede plaatsbepaling op
zee, ja wat al niet?
Begin maart is het zover. Dan
zeggen de technici ERA, dc
European Robotic Arm na vijf
jaar testen voorgoed vaarwel.
De tien meter lange robotarm
gaat dan per vrachtwagen
naar de Russische lanceerba
sis Baikonoer, voor transport
naar het International Space
Station ISS. Daar wordt hij
bevestigd aan het Russische
deel van het ruimtestation
voor het verrichten van aan
geef- en vasthoudklusjes.
Hij kan zonnepanelen instal
leren, uitklappen en vervan
gen, lasten vasthouden, kos
monauten ondersteunen en
met zijn videocamera de 'huid'
van het ISS inspecteren. Op
merkelijk is zijn vermogen om
vrij over het oppervlak van het
ruimteschip te 'wandelen',
terwijl hij zichzelf 'vastgrijpt'
aan van tevoren aangebrachte
steunpunten.
Normaal gesproken produ
ceert Dutch Space, dat 300
werknemers telt, vooral on
derdelen als onderaannemer
van grotere bedrijven. Bekend
is het onderstel voor Ariane 5,
oftewel het 'koffiefilter', zoals
het personeel van Dutch Space
het 'Main Stage Engine Thrust
Framé graag noemt.
De ontwikkeling en het testen
van de robotarm deed Dutch
Space als hoofdaannemer. Met
zijn totale waarde van 180 mil
joen euro, opgebracht door
ESA, is het een uitzonderlijk
groot project voor het kleine
Leidse bedrijf. Het probleem is
vooral de aansprakelijkheid",
legt Mennenga uit. „Als je pro
duct niet werkt, moet je een,
De robotarm in een proefopstelling in de nieuwe testfaciliteit van Dutch Space in Leiden.
foto Dick Hogewoning
boete betalen die soms buiten
sporig hoog is. Opdrachtge
vers gaan alleen met je in zee
als ze zeker weten dat je die
kunt betalen. Dat betekent dat
je groot moet zijn. Om die re
den zoeken wij een partner om
samen sterker te staan.
Alle medewerkers aan de ERA
lijken doordrongen van één
gedachte. Hij moet perfect
werken, want als hij eenmaal
boven is, kan hij niet meer
naar beneden. Ruim tien jaar
geleden zette de ontwerpafde
ling van Dutch Space de eerste
potloodstreep op papier en
zo'n vijf jaar geleden kwamen
de eerste onderdelen binnen.
Ruim twee jaar geleden werd
de robotarm geassembleerd en
sindsdien wordt hij dagelijks
getest.
De robotarm heeft een paar
snufjes waar Dutch Space
trots op is. Met zijn drie gevoe
lige vingers kan hij zelf de
kracht bepalen waarmee hij
zichzelf vastgrijpt. Het mag
niet hardop worden gezegd,
maar 'dat kunnen zelfs de
Amerikanen niet.'
Met behulp van een camera en
een laserstraaltje kan hij zelf
een volgend steunpunt (tech
nici van Dutch Space zeggen
liever 'interface') op het ISS
opsporen. Zijn 'polsen' kun
nen precies dezelfde bewegin
gen maken als 'echte' - op en
neer, heen en weer en draaien.
Het mooiste van alles: hij is
bijna net zo simpel te bedienen
als een brommer. De knoppen
doos waarmee astro- en kos
monauten hem in de ruimte
zijn bewegingen kunnen laten
maken, bevat alleen de een
voudigste opdrachten.
Het mechanische deel van de
ERA gaf nog de minste proble
men. Die moest licht zijn en
stijf, en bestand tegen snelle
temperatuurswisselingen. Al
le systemen zijn dubbel uitge
voerd.
Ervaring
Met het maken van zulke con
structies heeft Dutch Space al
veel ervaring opgedaan.
Tachtig procent van alle werk
in de laatste fase ging zitten in
het doen werken van de soft
ware die de arm bedient.
Soms, mijmert Mennenga wel
eens, lijkt Dutch Space meer
op een ICT-bedrijf dan op een
ruimtevaartfirma
Dutch Space heeft het afgelo
pen jaar wel te lijden gehad
van de malaise in de Europese
telecom- en computerindu
strie. Die is verantwoordelijk
voor de meeste opdrachten
voor de bouw van satellieten.
Er is bezuinigd, ontslagen zijn
gevallen. Dit jaar verwacht
Dutch Space quitte te draaien,
voor volgend jaar is weer winst
voorzien.
Het bedrijf ontwerpt, assem
bleert en test zonnepanelen
voor satellieten. Ook wordt
gewerkt aan de ontwikkeling
van OMI, het Ozone Monito
ring Instrument, dat vanuit de
ruimte de ozonlaag in onze at
mosfeer in de gaten gaat hou
den. Daarnaast ontwikkelt het
bedrijf een geavanceerd en ui
terst gevoelig instrument dat
het beeld, van twee grote tele
scopen van de European Sou
thern Observatory in Chili kan
koppelen.
Een eerste is al afgeleverd op
de berg Cerro Paranal in de
Andes. De tweede volgt bin
nenkort. Het gekoppelde beeld
is beter dan dat van de Hubble,
zegt Mennenga trots. Even
trots is hij op zijn, weliswaar
kleine, geheime militaire pro
jecten. En al popelt hij van
verlangen om het toch te doen.
daar kan hij natuurlijk niets
over zeggen.
Een 2,30 kn.-zegel met de
Maagd van Konavle - het
oude symbool van Kroatië - die
Kroatië vorig jaar 8 oktober bij
het 10-jarig bestaan van de re
publiek heeft uitgebracht, heeft
de St. Gabriël Award 2002 ge
wonnen voor de meest aanspre
kende christelijke zegel die in
2001 is uitgegeven. De St. Ga
briël Award werd in 1969 door
de Wereldbond St. Gabriël inge
steld en sindsdien wordt uit
honderden zegels met een chris
telijk motief een keuze ge
maakt.
In ons land werd de Filatelisten
Vereniging Gabriël (sinds enke
le jaren heeft men St. laten ver
vallen) op 16 september 1948
opgericht. Voor meer informa
tie: ds. E.P. van der Veen, Oenen-
burgweg 13,8072 GGNunspeet,
tel. 0341-257470
Tot het laatst hadden de inwo
ners van zijn geboortedorp Vil-
lers-Cotterêts zich verzet tegen
zijn herbegrafenis. Maar on
langs is, gedrapeerd in blauw
fluweel met daarop het motto
van de Drie Musketiers - 'Eén
voor Allen, Allen voor Eén'- de
kist met de stoffelijke resten van
Alexandre Dumas toch bijgezet
in het Panthéon in Parijs, waar
ook andere grote Franse hun
laatste rustplaats hebben, on
der anderen de schrijvers Victor
Hugo, Rousseau en Voltaire.
Dumas, die tweehonderd jaar
geleden werd geboren
(1802-1870), is door Frankrijk
op 2 december ook postaal her
dacht met de uitgifte van een
0,46 -portretzegel. Links on
derin op de zegel een tekening
van het Panthéon. NB. Enkele
andere landen gingen Frankrijk
inmiddels voor met een Dumas-
herdenkingszegel. Frankrijk
gaf in 1970 al een Dumas-zegel
uit in de serie Beroemde perso
nen.
Ierland heeft 17 oktober enkele
van zijn grootste rock sterren op
vier zegels (2 x 4 lc en 2 x 57c) ge-
eerd: Phil Lynott van Thin Lizzy
die op 4 januari 1986 op 34-jan-
ge leeftijd overleed, U2, Roy
Gallagher (overleden in 1995)
en Van Morrison. Elke zegel zit
ook nog eens in een miniatuur
velletje.
De jaarlijkse kerstzegels van
Ierland verschenen 7 november.
Drie stuks met beelden rond de
Geboorte van Jezus ontleent
aan Les Tres Riches Heures, een
15de eeuws gebedenboek van
Jean, Due de Berry, een van
Frankrijks rijkste edelen. Het
boek bevindt zich in de collectie
van het Musée Condè, Frank
rijk.
Verder verschenen in Ierland:
een 44c-herdenkingszegel met
0,60c SUOWrnum
het portret van aartsbisscho;
Thomas Croke (1824-1902); er-
vervolg op de millenniumserfc
met rugbyspelers van 1999 e:
2000 (4 x 41c); een boekje mei
10 x de permanente roodbont'
je-zegel van 41c en de eerste»
rie (4 x 41c) van een driedelige
reeks ter gelegenheid van tó
140-jarig bestaan van de Natie-
nal Gallery met daarop schilde
rijen van Jack B. Yeats (Befo?
the start), Jules Breton (Ik
Gleaners), Giovanni Paolo Ps-
nini (The Colosseum en Archt
Constantine) en Nataniel Hon-
(The Conjuror).
Finland presenteerdezijnkerst-
zegels 1 november. Tweestufc
zelfklevend: 0,45 kerkgang
voor zonsopgang per slede,»
eeuwenoude traditie, en 0,60
een engel die op een trom]*''
speelt. Verder verschenen op
oktober in Finland: een zelftk-
vende 0,60 -zegel (in velletje:
van 10) met daarop een tal?
van de jeneverbes (Junipö®
communis) en een zelfklevende
lste klas-zegel (0,60 in velle
tjes van 10) met op een heuvelt
op een rendier dat over een ver
stild winters landschap kijkt
Hero ff"
