Werken op zondag hoort erbij
Engagement levert actuele kunst op
PZC
ll
Bioscopen wachten c
vol ongeduld op 007 J
Allesvreter Arnowitt speelt in
Middelburg louter Amerikaans
Boete en laatste
waarschuwing
voor hardrijder
Kerstconcert
in Groede
Weigeringsrecht
Man rijdt sloot
in door flitspaal
kunst cultuur
donderdag 5 december 2002
MIDDELBURG - De Middel
burgse kantonrechter B. Doore-
waard Boekhout heeft gisteren
een 31-jarige inwoner van Kloe-
tinge een boete opgelegd van
750 euro. Als hij de komende
twee jaar nog een keer te hard
rijdt, moet hij zijn rijbewijs voor
zes maanden inleveren.
De man reed vorig jaar novem
ber met een snelheid van 140 ki
lometer per uur over de Oude
Rijksweg bij Kapelle. Ter plek
ke geldt een maximumsnelheid
van 80 kilometer per uur. Voor
de kantonrechter zei de be
stuurder dat hij die dag een 'op
gefokte' dag op zijn werk had.
Hij noemde de overtreding een
uitzondering. Uit het dossier
van de man bleek dat hij in fe
bruari vorig jaar ook als een te
snel had gereden. Dat kostte
hem destijds vierhonderd gul
den.
Officier van justitie J Groen
stelde dat automobilisten vaak
alleen kijken naar hun eigen be
lang en daardoor geen rekening
houden met andere weggebrui
kers. In zijn eis, 750 euro boete
en een voorwaardelijke rijont
zegging van zes maanden met
een proeftijd van twee jaar,
hield hij rekening met de baan
van de man. Voor zijn werk is
een rijbewijs onmisbaar.
Normaliter zou de inwoner van
Kloetinge voor de tweede over
treding in één jaar zijn rijbewijs
vier maanden moeten inleveren.
„Maar", stelde Doorewaard
Boekhout, „we zitten hier niet
om u werkloos te maken. Je hebt
ook voor jezelf de plicht om je
aan de regels te houden. Ver
keersregels zijn ervoor ons alle
maal." Hij nam de eis van de of
ficier van justitie over.
GROEDE - Het Brugs Vocaal
Esemble treedt vrijdag 13 de
cember op in de Lutherse kerk
in Groede. Het koor bestaat uit
achttien leden, waaronder en
kele Zeeuws-Vlaamse zangers
en zangeressen. Tijdens het eer
ste deel worden wereldse liede
ren ten gehore gebracht, daarna
de kerstliederen. Het optreden
begint om 20.00 uur.
door Raymond de Frel
Wie op zondag niet wil werken, mag
voortaan lekker thuisblijven. De
Eerste Kamer besloot dinsdag het wei
geren van werk op zondag tot een recht
te maken. Het goedgekeurde initiatief
van de Tweede-Kamerleden Bussema-
ker (PvdA) en Van Dijke (ChristenUnie)
werd door de vakcentrale FNV beju
beld, de werkgevers krabben zich ach
ter de oren.
De wet gaat begin volgend jaar in, wel
licht al per 1 januari. Dit ondanks een
manifest tegen de wet, ondertekend
door 130.000 bedrijven. Ook het ver
weer van WD en D66 was tevergeefs.
Een werkgever mag dus vanaf volgend
jaar een werknemer alleen dwingen om
op zondag te werken als de aard van het
bedrijf daar om vraagt. Voor politie
agenten en werknemers in de zorgsec
tor gaat het recht op de vrije zondag dus
niet op, maar voor bijvoorbeeld win
kelpersoneel ligt de zaak heel anders.
Werkgeversorganisatie VNO-NCW
vreest daarom dat vele ontslagen en
rechtszaken zullen volgen.
Voor de Sluisse bedrijfsleider Jurgen
Vergouwe van Hollandia Kado is er
echter eigenlijk helemaal geen pro
bleem. „In principe ligt het recht inder
daad bij de werknemer. Hij of zij mag
zelf bepalen of er op zondag gewerkt
wordt. Zeggen ze echter allemaal 'nee',
dan heb ik natuurlijk wel een probleem.
De zondag is de drukste dag in Sluis. Bij
ons is het zo dat iedere werknemer twee
zondagen en twee zaterdagen per
maand werkt. Wil je dat niet, dan houdt
het eigenlijk op", aldus Vergouwe
Een situatieschets: twee sollicitanten
zijn in de race zijn voor een baan en de
een geeft aan op zondag zijn handen
niet uit de mouwen te willen steken.
„Dan is het heel makkelijk", vindt ho-
reca-ondememer Rijk Bosland van ho
tel-restaurant De Schelphoek in Se-
rooskerke. „Ik kies voor diegene die wel
op zondag wil werken. Ik heb in het ver
leden weieens meegemaakt dat er hele
goede koks verloren gingen, doordat de
druk vanuit de familie te groot werd.
Bijvoorbeeld vanwege geloofsovertui
ging. Op dit moment ken ik deze proble
men overigens niet. Hier wil juist ieder
een in het weekend werken", vertelt
Bosland.
Scheve gezichten
Zijn collega Lia Poppe van restaurant
Wapen van Veere in Veere heeft in het
verleden al meer dan eens met deze
kwestie te maken gehad. „Als je iemand
Sommige bedrijven moeten eenvoudigweg dag en nacht door draaien, ook op zondag. Het kan dan lastig zijn om oplossingen
te vinden voor werknemers die niet willen werken op zondag. foto Charles Strijd
uit bijvoorbeeld Arnemuiden aan
neemt, weet je dat het geloof een rol kan
spelen. Dat moet je respecteren. Maar
altijd vrij op zondag, dat kan gewoon
niet. Sta je dat toe, dan krijg je op een
gegeven moment scheve gezichten on
der het personeel. Als tijdens een solli
citatieprocedure blijkt dat geen van de
kandidaten op zondag beschikbaar wil
zijn, sta je echter met de rug tegen de
muur. Dan moet je er maar een mouw
aan zien te passen", vindt zij. Kunst-
mestfabrikant Hydro Agn uit Sluiskil
voorziet geen problemen door de nieu
we regelgeving. „Werknemers die in
ploegendiensten actief zijn, weten dat
ze in het weekend vaak aan de bak moe
ten. Mensen die dat per se niet willen,
kiezen mijns inziens een andere baan.
In onze advertenties zetten wij ook heel
expliciet de term 'volcontinu-dienst'.
Mensen die bewust voor zondagsrust
kiezen, solliciteren hier niet zo snel,
denk ik", aldus een voorlichter.
24-uursbedrijf
Adjunct-directeur P&O Therèse Schuit
van aluminiumproducent Pechiney
Nederland in Wissingen meldt dat Pe
chiney in dergelijke gevallen altijd naar
een passende oplossing streeft. ,,Er
wordt wel degelijk met zaken als ge
loofsovertuiging rekening gehouden,
maar wij zijn en blijven een 24-uursbe
drijf. Als onze productie stil ligt, ligt ge
lijk het hele bedrijf plat. In sommige
ploegendiensten kunnen deze eisen ge
woonweg niet worden ingewilligd. Als
in een sollicitatieprocedure iemand
aangeeft dat hij niet op zondag wil wer
ken, kijken wij wat de mogelijkheden
zijn. Je moet het in ieder geval nooit ge
bruiken als reden om iemand af te wij
zen. Voor je het weet, heb je een proce
dure aan je broek", aldus Schuit.
Dow Benelux-voorlichter Frank Neve
kwam gisteren tot de ontdekking dat de
wet niet voor volcontinudiensten geldt.
„Bij een sollicitatieprocedure met be
trekking tot een vacature waarbij ploe
gendiensten worden gehanteerd, wordt
altijd duidelijk gemaakt dat er ook op
zondag moet worden gewerkt", aldus
Neve. Dan blijven bij het Terneuzense
chemieconcern de dagdiensten over.
„Tja. wat dat betreft zeg ik: dat hoeft
niet middels een wet te worden vastge
legd, want dat wordt bij ons onderling
altijd al goed geregeld."
door BasTimmers
HULST - Bond, James Bond is
terug. Tenminste, als je een
stukje de grens over rijdt naar
de Metropolis in Antwerpen of
deDecascoop in Gent. In Neder
land is Die A nother Day pas op 9
januari te zien, tot woede van
sommige bioscoopexploitan
ten. „Ach, je denkt toch niet dat
Nederland nu leeg loopt voor
James Bond?"
De controverse begon nadat een
landelijk dagblad schreef het
een schande te vinden dat de
nieuwe 007 niet ('volgens de tra
ditie') tijdens de kerstdagen in
ons land draait. Bij distributeur
Fox Film snappen ze niks van
alle ophef. „Die traditie loopt
tot precies zes jaar terug",
schampert Daphne Oedekerk.
„De laatste drie Bondfilms
kwamen net voor de kerst uit.
De vijftien films daarvoor alle
maal in de zomer.
Fox koos deze keer voor een re
lease in januari omdat het be
drijf duidelijk wil maken dat
'het niet de zoveelste Bondfilm
is'. Ook speelt mee dat met
Harry Potter, Pietje Bell en
straks Lord Of'The Rings (19 de
cember) al drie kaskrakers be
slag leggen op de beschikbare
bioscoopzalen. „In januari, als
Potter acht en Lord Of The
Rings drie weken draait, is er
wel voldoende capaciteit. We
zitten hier nu eenmaal met Mini
Mouse-bioscopen." In België
hebben ze dat probleem niet.
Daar kwam de film vorige
woensdag uit. Alleen al in de
Antwerpse Metropolis, met
8733 stoelen de een na grootste
bioscoop ter wereld, zagen elf
duizend mensen de film m de
eerste vijf dagen. Bedrijfsleider
A. Soetewey schat dat in het
weekeinde 60 procent van die
bezoekers uit Nederland kwam.
„Maar dat is altijd zo bij ons.
Het is echt niet zo da t Nederland
nu leegloopt voor James Bond.
Alleen de echte 007-fans steken
speciaal de grens over. De rest
komt sowieso bij ons films kij
ken in combinatie met een dagje
Antwerpen."
Van dat laatste is niet iedereen
overtuigd. Volgens distributeur
Fox was vooral in Zuid-Neder
land bezwaar tegen de late
ZI
komst van Bond. „Min
Report en Ocean's Eleven if
voorbeeld draaiden een maaL0
eerder in Nederland. Daarh:,
je niemand over", weet
kerk.
In Hulst hebben ze daar wpi%^'
boodschap aan. Eigenaar Jo;
Peeren van de Koning van I
geland schat dat 20 tot 30 p? ja)
cent van de markt in januari,. m(
film al gezien heeft. „Een rat.
voor ons. Normaal draait zo.
titel zes of zeven weken e
goed. Nu zal hij snel instort!
We draaien 'em nog omdat:
van ons verwacht wordt, e
omdat het commercieel intei-
sant is." c,
Uitzondering SE
Niet dat hij boos is op de fit J
maatschappij. Als die vcr-g,
Hulst een uitzondering mai y,
moet dat ook voor Vlissinge sj
„Voordat je het weet zit je.,„;
Utrecht. Dat kan niet. Bo?
dien trekken wij ook veel Bet
als een film bij ons eerder dn
Maar ja, Bond is nou eenmij;^
wel een van de grootste fik, e
van het jaar." z
Carlo Lambregts van de Cityi tl
Roosendaal reageert een sic j.
laconieker. Hij vindt het zeij,
een goed idee om 007 pas in;;
nuari uit te brengen. „Dan isk j-
mooi verdeeld met Hany Pots t
en Lord Of The Rings. Bove -
dien: James Bond is niet roe s
wat het twintig jaar terug m
De formule staat als een hc
maar aan de fundament
wordt wel geknaagd."
OUD-VOSSEMEER - Er-
twintigjarige man uit de ge
meente Tholen is dinsdagavont
laat op de Oud-Vossemeersedijl
bij Oud-Vossemeer met zijn au
to van de dijk gereden en in ea
sloot beland. Dat gebeurde toe
hij op de rem ging staan methc
oog op de flitspaal langs de wet
Daardoor verloor hij de mad
over het stuur en schoot de dij
af. Hoewel de bestuurder en ee
zeventienjarige inzittende gee
gordel droegen, bleven zij onge
deerd. Zij konden via de voor
ruit uit het wrak kruipen.
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Wie in de
Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg de tentoonstelling Q'on 7
de la peinture engagée (?-?) van
Kees de Valk bezoekt, is in één
klap verlost van twee hardnek
kige vooroordelen over geënga
geerde kunst. De Middelburgse
kunstenaar bewijst dat bij
maatschappelijk betrokken
kunstenaars de vorm niet on
dergeschikt is aan de inhoud.
Bovendien kan worden vastge
steld dat politiek engagement in
de kunst niet achterhaald is,
maar misschien wel actueler
dan ooit.
Bijna alle werken op de exposi
tie hebben iets te maken met rei
zen die De Valk de afgelopen
drie jaar heeft ondernomen. Op
twee na (waarvan State of my
mind in installatievorm zowel
als in print wordt getoond).
Daarin is zijn kunst zelf het on
derwerp. State of my mind is een
soort zelfportret aan de hand
van voorwerpen die voor hem
van belang zijn. Het grote schil
derij waarnaar de tentoonstel
ling is genoemd, bevat werke
lijk een zelfportret, maar het is
ook een ode aan William Morris,
die halverwege de negentiende
eeuw schitterende behangmo-
tieven ontwierp, zodat de gewo
ne man ook kunst aan zijn wand
kon hangen. In een prachtige
toespraak bij de opening van de
expositie heeft journalist Kees
Slager het publiek erop gewe
zen dat kunstenaars als Kees de
Valk in de jaren 60 met hetzelfde
idee zeefdrukken maakten. Al
leen bleken arbeiders daarin
niet geïnteresseerd. Op het ui
terst precies geschilderde doek
concludeert De Valk dat het via
televisie uitgezonden behang
tegenwoordig zelfs de kunst van
Morris overwoekert.
Visie
Toch belemmert De Valks met
de tijd genuanceerde visie hem
met tot op de dag van vandaag
de man in de straat direct met
zijn kunst te confronteren. Dat
blijkt uit de serie kunstwerken
rond het thema 'kruisende lij
nen', die het leeuwendeel van de
expositie vormen. Hij is er in
1999 in Sarajevo mee begonnen.
Hij werd daar getroffen door de
tijdens de Bosnische burgeroor
log kapotgeschoten koepel van
de bibliotheek „Vanuit de heu
vels schoten de Serviërs brand
bom na brandbom op de biblio
theek", vertelt De Valk. „Het
was een bewuste poging tot
Q'on 7 de la peinture engagée (?-?,
boekverbranding, tot cultuur
vernietiging. De flats rondom
de bibliotheek bleven onbe
schadigd."
De Valk gaf het van binnenuit
waargenomen beeld van de
vernietigde koepel twee dimen
sionaal weer waarbij twee krui
sende lijnen de botsing tussen
verschillende culturen symboli
seren. In Middelburg zijn
schetsontwerpen te zien en een
van Kees de Valk.
foto van het uiteindelijk in Sa
rajevo gerealiseerde beeld. Op
de schutting die vanwege de res
tauratie rondom de bibliotheek
was gezet, schilderde hij zijn
kruis met de verbrijzelde koe
pel.
„Sarajevo greep me zo naar de
strot dat ik daarna iets vrolij
kere, iets positievers opzocht. Ik
dacht: 'Waarom niet naar de
smeltkroes waar 164 culturen
foto Lex de Meester
samenkomen en waar het geen
oorlog is?"' New York dus
Daar wilde De Valk een vervolg
geven aan zijn idee van de krui
sende lijnen. Ook daar reageer
de hij op een aan de plek gerela
teerd nieuwsfeit. Dat was de
aan hysterie grenzende angst
voor de West Nile mosquito, een
mug die onder bejaarden enkele
dodelijke slachtoffers had ge
maakt. Voor De Valk werd het
beestje een symbool voor de xe
nofobie en het totale gebrek aan
integratie die hij in New York
tegenkwam. „Toen ik daar
woonde, ontdekte ik dat de
smeltkroes helemaal geen
smeltkroes is. Bij de kruidenier
in de Spaanse wijk sprak nie
mand Engels, in een joodse eet-
tent werd ik niet bediend. Men
leeft daar in volstrekt gesloten
culturen." Met veel moeite
kreeg De Valk voor elkaar dat
zijn beeld van de mug, gevangen
in kruisende lijnen, werd gepro
jecteerd op de wand van een
trendy uitgaansgelegenheid.
„Maar binnen een week was het
weg. De eigenaar was zelf bang
voor de mug en had toch de in
druk dat ik Amerika wilde af
zeiken."
Davidster
Twee andere voor de openbare
ruimte bedoelde projecten met
kruisende lijnen heeft De Valk
helemaal niet kunnen realise
ren. In Israël wilde hij een beeld
van een Palestijn die zich af
weert tegen een davidster op de
klaagmuur bevestigen. „On
haalbaar natuurlijk", beseft De
Valk. Maar ook geen enkele ga
lerie of tentoonstellingsruimte
waagde zich eraan, alleen zijn
hospita, een architecte, wilde
het tonen. „Een kruis is sowieso
taboe", verklaart De Valk. „En
het beeld werd opgevat als anti
joods, wat niet mijn bedoeling
was." Een voor een Marokkaans
kunstfestival bedoeld beeld van
een islamitische vrouw met een
print van de vanwege haar
zwarte huidskleur niet geaccep
teerde zangeres Billie Holiday
bleek na 11 september 2001 ook
onhaalbaar. Van beide kunst
projecten toont De Valk in Mid
delburg verschillende stadia,
inclusief het noodgedwongen
met de computer vervaardigde
eindresultaat dat hij in gedach
ten had.
De met zorg gemaakte werken
van De Valk hebben niets van de
gestencilde manifesten waar
aan de meeste mensen als eerste
denken bij de term geëngageer
de kunst. En de weerstand tegen
de werken geeft aan dat de sinds
de jaren 60 bevochten tolerantie
ten opzichte van (politieke)
kunst tegenwoordig onder grote
druk staat. Meestal zijn juist de
boodschappen die ertoe doen
ongewenst.
Expositie: Kees de Valk, Q'on 7 de la
peinture engagée (?-?), t/m 4 jan in
de Zeeuivse Bibliotheek in Middel
burg, open ma 17.30-21, di t/m vri
10-21 en za 10-13 uur.
door Douwe Eisenqa
MIDDELBURG - Op de web
site van de Amerikaanse pia
nist Michael Arnowitt blijft
één detail uitdrukkelijk on
vermeld. Het feit dat Arno
witt blind is, wordt niet ge
noemd. De pianist beschouwt
dat zelf vermoedelijk als een
volstrekt onbelangrijk detail.
Gezien zijn talent en veelzij
digheid heeft hij daar volko
men gelijk in. Komende dins
dagavond is hij te gast bij
Nieuwe Muziek.
De in 1963 in Boston geboren
Arnowitt is een muzikale al
lesvreter. Hij heeft - in de pers
bejubelde - cd's opgenomen
met muziek variërend van
Sweelinck tot Webern. In
1989 startte zijn 26 jaar du
rend project rond de 32 piano
sonates van Beethoven. In een
serie van acht concerten,
waarvan de laatste pas in 2 015
zal plaatsvinden, speelt Arno
witt de sonates in de volgorde
waarin Beethoven ze compo
neerde. De concerten zijn zo
gepland dat de pianist bij de
uitvoering steeds even oud is
als Beethoven op het moment
dat de componist ze schreef.
Naast klassieke en heden
daagse muziek houdt Arno
witt zich als uitvoerder even
makkelijk bezig met jazz. Ook
op dat gebied wordt hij alom
geprezen.
Het programma dat Arnowitt
in de Kloveniersdoelen ten ge
hore brengt, bestaat uit twee
blokken. Voor de pauze staat
muziek van uitsluitend Ame
rikaanse componisten cen
traal, voornamelijk van de af
gelopen veertig jaar. Enkel de
Piano Variations van Aaron
Copland zijn ouder. Dit in
1931 geschreven stuk wordt
het hoogtepunt van de Ameri
kaanse pianoliteratuur ge
noemd. De variaties zijn even
percussief en hoekig als de
muziek van bijvoorbeeld Bar-
tok, maar zijn, vooral door het
gebruik van jazz-achtige rit
mes, voorzien van een onmis
kenbaar Amerikaans stempel.
Ook John Cage en George
Crumb zitten in het eerste
blok. Beide componisten
maken werken waarvan de
zorgvuldig vormgegeven, gra
fische partituren er vaak
prachtig uitzien. In een muse
um in New York werd zelfs
Michael Arnowitt
ooit overzichtstentoonstel
ling gewijd aan de bladmu
ziek van Cage. De muziek van
Crumb is altijd heel subtiel,
die van Cage is altijd heel ver
assend.
Zappa
De bekendste naam van voor
de pauze is misschien wel
Frank Zappa. Diens The girl
in the magnesium dress gaat
over een meisje dat een hekel
heeft aan mannen en ze stel
selmatig om zeep helpt met
een speciaal voor dat doel ont
worpen jurkje. Met andere
woorden, typisch een thema
voor Zappa
De geografische concentratie
is in het tweede blok is nog
groter. Na de pauze komen ne
gen hedendaagse componis
ten aan het woord uit de Ame
rikaanse staat Vermont, de
plek waar ook Arnowitt
woont en werkt. Wat opvalt in
dit programmaonderdeel, is
de neiging van deze groep om
terug te grijpen op het muzi
kale verleden. In twee werken
komt vadertje Bach weer on? i
de hoek kijken, andere stuï-
ken vermelden Prokofiev 1
Beethoven en middeleeuwse
muziek als inspiratiebron.
Humor is er ook, vooral in Da
vid Gunns beschrijving van
diens Fog Walls: „Dit stuk
werd oorspronkelijk door een
computer uitgevoerd, omdat
het veel te moeilijk was voor
normale mensen. Zelfs pianis
ten met drie armen klaagden
over de onmogelijkheden van
maat 79. Ik heb het stuk pro
beren om te werken voor twee
handen met een normale
grootte. Nu kan maat 79 ge
speeld worden met een goede
kans dat de vingers intact blij
ven. Het tonale centrum van
het stuk is tot nu toe nog niet
gevonden."
