uitkijken
PZC
Emile Ratelband maakt de werkelijkheid gewoon te bizar
22
RUDEN RIEMENS
zaterdag 30 november 2002
FOTOGRAFIE
Emile Ratelband sprak afgelopen woensdag voor een matig gevuld zaaltje in motel Van der
Valk in Akersloot. Het was de start van zijn verkiezingscampagne voor Leefbaar Neder
land. foto Marcel Antoriisse/ANP
Pim Fortuyn wilde hem er niet bij
hebben, maar Emile Ratelband
krijgt zijn revanche. Als hij volgende
week tenminste tot nieuwe lijsttrekker
van Leefbaar Nederland wordt geko
zen. Van poffertjesbakker tot politicus.
Velen gruwen echter bij de gedachte dat
Ratelband z'n entree aan het Binnenhof
zou kunnen maken. Zij zien in hem een
clown of beschouwen hem als een man
met afstotelijke ideeën over vrouwen
en homo's, die zichzelf overschreeuwt
en een reeks hele en halve schandalen
met zich meesleept.
Van poffertjesbakker
tot kandidaat-lijsttrekker
Aan uitgesproken meningen heeft het
Emile Ratelband (53) nooit ontbroken.
„Kinderverkrachters, wilt u geholpen wor
den? Okéé daar doen wij alles aan, maar op
één voorwaarde: als u niet meewerkt hak
ken we 'm d'r gewoon af. Alles wat uitsteekt,
oren, neus, armen, voeten en pik: dat laten
we publiekelijk afhakken door de vader of
moeder van dat verkrachte kind. Op die ma
nier zorg je dat mensen minder deze neigin
gen krijgen." De meester van het positieve
denken is voor helderheid, want zachte
heelmeesters maken stinkende wonden.
Marokkaanse jongeren die niet willen deu
gen? „Stuur ze maar langs, ik pak ze op de
zelfde manier aan als ze in Marokko doen. Ik
sla ze verrot.Zwakkelingen legt hij de keus
voor: „Wil je zwak blijven, dan moet je niet
meer zeiken. Wil je verbeteren, dan krijg je
hulp. Maar wie betaalt, die bepaalt. Zeg ik
ook altijd tegen mijn vriendin."
En nu wil hij de politiek in, als lijsttrekker
van Leefbaar Nederland. De reacties logen
er niet om. Fred Teeven, tot dan de eerste
man van de partij: „Met hem wordt het een
circus en ik verdom het als een clown achter
Ratelband aan te lopen." Daarmee is de
toon gezet, al zal Ratelband zelf er niet wak
ker van liggen. Tegenslagen zijn een uitda
ging voor hem, weerstand heeft op hem een
positieve uitwerking. „Mensen die mij een
schreeuwlelijk vinden, die gaan hun gang
maar. Doet me niets. Zij zitten er mee, zij
hebben een rotgevoel, ik niet. Het glijdt van
me af, allemaal."
Wie aan Ratelband denkt, ziet een man die
wild over een podium loopt, die zichzelf kei
hard op de borst slaat en Tsjakka!
schreeuwt. En nog eens: Tsjakka! Een man
die mensen over hete kolen laat lopen, in
glasscherven laat springen, enorme spinnen
over hun gezicht laat kruipen. Een man, die,
als hij op tv is, de mond wagenwijd open
spert, gigantisch veel lawaai produceert, je
imponeert, bang maakt bijna, omdat hij je
wil doen geloven dat alles mogelijk is als JIJ
het maar wilt, dat JIJ je eigen beslissingen
neemt, dat JIJ en JIJ alleen beslist hoe het
met je leven verder zal gaan. Geluk is een
kwestie van doen. Tsjakka!
Het is een vorm van 'neuro-linguïstisch pro
grammeren', waar hij ooit bij toeval tegen
aan liep in de Verenigde Staten. Hij zag het
boek erover van Anthony Robbinslas het in
één ruk uit en ging naar een van zijn sessies.
Daar hielp hij een hele zaal mensen van fo
bieën en angsten af, in elk geval op die
avond. Het maakte zoveel indruk op hem,
dat het de ommekeer in zijn leven zou wor
den. Tot dat moment was Emile Rateland
vooral „de stomme mongool", zoals hij het
zelf noemt. Altijd gepest op school, omdat
hij slechts één meter twintig hoog was, tach
tig kilo woog, onder het eczeem zat en ook
nog eens dyslexie (leesblindheid) had. Zijn
vader overleed toen Emile twaalf jaar was.
Hij noemt dit de eerste van vele crises in zijn
leven, die hem uiteindelijk hebben gemaakt
tot wie hij nu is. Met zijn vader is hi] ook
vaak gepest, omdat het gerucht ging dat die
fout was in de oorlog. Dat verhaal werd ver
sterkt door Ratelbands eigen uitspraak dat
hij wel bewondering voor Hitier koestert:
„Idioot maar ook geniaal."
Hartkwaal
Vanaf zijn twaalfde moet hij met zijn moe
der de bakkerszaak runnen. Amper twintig
krijgt hij een hartkwaal. Hij denkt niet ou
der te worden dan zijn vader, die slechts 34
jaar werd. Dan ontmoet hij zijn eerste
vrouw, Jenny, met wie hij vier kinderen
krijgt. Ze leven eerst nog van de bakkerij
dan van een aantal snackbars, waarvan hij
er nog steeds één heeft in Arnhem en waar
hij eens per week zelf achter de vitrine staat.
Hij reist naar de wereldtentoonstelling in
Vancouver, waar hij alles bekostigt door ter
plaatse poffertjes te verkopen.
Na 25 jaar strandt zijn huwelijk. Dat is een
veel grotere klap voor hem dan hij aanvan
kelijk wil toegeven. Ze proberen het even la
ter nog driejaar samen, maar dat mislukt.
Het is de inleiding voor een leven dat langs
veel vrouwen zal voeren en uitmondt in een
boek van de hand van zijn tweede relatie,
Elène Vis. Dat vormt de introductie voor de
ene na de andere ordinaire publieke ruzie
tussen Ratelband en zijn vier vrouwen.
'Escortkoningin' Vis beschrijft hem als een
angstig en gefrustreerd mannetje dat zich
door alle tegenslagen heeft ontwikkeld tot
een straatvechtertje. En hoe hijna het be
ëindigen van de relatie, flipte en helemaal
doordraaide. Hij zou haar hebben geschopt
en geslagen en al vaker gewelddadig zijn ge
weest. Als het boek wordt gepubliceerd
heeft Ratelband al enkele andere relaties
gehad. Eerst Christine Kroonenberg en ver
volgens Sylvie Schmeitz, met wie hij een
zoon heeft van ruim één jaar.
Het boek van Vis is het begin van een open
bare soap waarin de verwijten heen en weer
vliegen. Christine Kroonenberg vindt hem
„soms net een groot kind, maar een seconde
later is het een satan die probeert je te klei
neren. Emile is gewoon schizofreen. Het kan
toch geen toeval zijn dat alle vier de liefdes
met wie hij langer was, hetzelfde zeggen: hij
heeft hulp nodig. Emile zegt vaak zulke sa
distische dingen."
Zijn ex Jenny zegt dat hij haar auto bijna in
puin heeft geslagen en Elène Vis voelt zich
op enig moment zodanig door hem bedreigd
dat ze om politiebescherming vraagt. Ratel
band vindt het allemaal te gek voor woor
den en noemt zichzelf „een lieve, conserva
tieve man met respect voor vrouwen."
Het is typerend voor de Ratelband die we
kennen. Hij rolt van het ene incident in het
andere. Sommige deelnemers aan zijn semi
nars dienen klachten in omdat ze bij een
vuurloop him voeten hebben gebrand. De
rechter geeft ze geen gelijk. De FIOD be
schuldigt hem van belastingontduiking, hij
wordt zelfs opgepakt en een tijdje vastgezet,
maar opnieuw krijgt Ratelband het gelijk
aan zijn kant. Hij noemt de FIOD afwisse
lend Gestapo, tuig, bloedhonden en aardige
mannen die alleen hun werk hebben ge
daan. Rob Muntz volgt hem voor de VPRO
als nep-Ratelband zeer hinderlijk op Schip
hol en krijgt na enkele waarschuwingen een
knietje.
Redding
Als Pim Fortuyn politieke naam en faam
maakt, biedt Ratelband zichzelf aan om mi
nister van justitie te worden. „Als bekende
Nederlander kan ik nog meer mensen bin
nenhalen. Ik kan Pims programma op een
showachtige manier verkopen." Fortuyn
slaat het aanbod vriendelijk doch resoluut
af. Ratelband zit er niet mee en blijft ook na
de moord een adept van Fortuyn. Hij zet
zich in om van het Palazzo di Pietro in Rot
terdam een museum te maken en houdt en
kele bijeenkomsten om daarvoor geld bij el
kaar te halen. Als voorzitter Jetten van
Leefbaar Nederland in hem de redding van
de partij ziet, is Ratelband er de man niet
naar om nee te zeggen.
„Krijgen we straks ook Willebrord Fréquin,
Bassie en Adriaan?", zegt Jack Spijkerman.
De winnaar van de Televizier-ring laat in
het cabaret van zijn tv-programma Kop
spijkers al weinig heel van Ratelband, in het
echte leven moet hij van hem kotsen. „Voor
cabaret lijkt het heerlijk, zulke ontwikke
lingen, maar dat is het niet. Je kunt er niet
overheen, de werkelijkheid is te bizar. Wat
moeten we met zo'n man in de politiek?
Weer zo iemand die van alles de prij s weet en
van niets de waarde. En wat-ie allemaal
over vrouwen en homoseksuelen heeft ge
zegd..."
Rustiger
Volgens Willem-Jan van de Wetering valt
dat allemaal wel mee. De uitgever van Ra
telbands eerste boek 'De vuurlopen' wijst er
op dat Ratelband als aspirant-politicus di
rect rustiger is geworden, het T-woord niet
meer uitspreekt en niet langer als een ge
tergde leeuw richting camera rent.
Van de Wetering vertelt dat Ratelband in het
verleden al eens door enkele kleine partijen
is gevraagd en ook nu was Leefbaar Neder
land niet de enige die hem op het oog had.
Niettemin vindt de uitgever het in dit stadi
um niet verstandig dat Ratelband op het
aanbod is ingegaan omdat je een functie als
lijsttrekker zorgvuldig moet voorbereiden
en eerst het partijprogramma goed dient te
kennen. „Maar hij zegt dan: jij doet te veel
met je hoofd, ik niet, ik doe het vanuit mijn
emotie, mijn gevoel. Hij heeft héle goede
ideeën, hij ziet dit als een roeping: anders
blijven al die eikels maar zitten."
Van de Wetering bekijkt mensen volgens het
enneagram, dat zegt wat voor persoonlijk
heid je bent. Daarin zijn allerlei typen te on
derscheiden zoals - in dit geval toegepast op
het politieke wereldje - de loyalisten (De
Graaf), de levensgenieters (Zalm), de be
middelaars (Dijkstal, Herben) en de perfec
tionisten (Balkenende). „Type 8 is de leider,
en die komt zelden, heel zelden voor in de
politiek. Ratelband is dat. Marijnissen en
Bos ook. Dat wordt nog een schok voor de
PvdA. Het zijn type persoonlijkheden die
volledige controle willen over waar ze mee
bezig zijn. Marijnissen heeft net als Ratel
band ook één passie, één visie, geen andere
mening, maar daar heeft hij een vorm aan
gegeven die voor iedereen acceptabel is. Als
Ratelband daadwerkelijk lijsttrekker
wordt, dan voorspel ik dat hij ook ontzet-
tend veel stemmen gaat halen. Hij heeft het
zelfde als Fortuyn, maar ruiger."
Dick Hofland
