Tomos rijdt vol gas uit het dal
PZC
Sloveense fabriek bouwt brommers voor Nederlandse alto's
Buurtsuper dicht om terreur
puzzel
Heer Bommel en het Kongruwer Toonder Studio's
Casper Hobbes
het weer
recept
Kaasfondue met Zeeuws spek
donderdag 28 november 2002
De zwart gejurkte platte
landspastoor verplaatste
zich per Solex. Een boer
die een mand met eieren
over een knollenveld
moest vervoeren, zwoer
bij de Eend. De verzeke
ringsagent, altoos in lange
lederen jas, reed rond op
een buikschuiver van het
type Kreidler. Maar wie
dertig jaar geleden een
pokdalige tiener was met
pukkel en legerjas, maak
te de blits op een Tomos.
En hoeivel de pukkel is
verdwenen, bestaat de To
mos nog steeds.
dapp of andere buikschuiver. De
Puch, die ooit model stond voor
Tomos, is inmiddels uit het
straatbeeld verdwenen. Maai
de Tomos overleefde de Beatles,
de oorlog in voormalig Joego
slavië, de opmars van de scoo
ter, en de verplichte brommer
helm.
Niettemin is het tamelijk stil in
de uitgestrekte fabriekshal te
Koper, een middeleeuwse stad
aan de Middellandse Zee. Van
cle 2800 werknemers die het be
drijf in 1998 had, zijn er nog een
schamele 750 over. „Maar gelei
delijk aan krabbelen we er weer
bovenop", zegt directeur Petek.
„Sinds 1999 is het bedrijf weer
winstgevend, en de omzet stijgt
door Cees van Zweeden
Verscholen tussen futuristi
sche gebouwen ligt op het
industrieterrein van Koper, in
Slovenië, een complex uit een
voorbije tijd. In de fabriekshal
zijn de machines nog van groen
geverfd staal, op het kantoor
overheerst socialistisch bruin.
„U ziet dat we niet in machines
en gebouwen hebben geïnves
teerd", zegt directeur Goran
Petek, een aimabele Sloveen.
„Wij hebben ervoor gekozen
eerst het product te verbete
ren."
Dat product is Tomos, een
brommer die associaties op
roept met de swingende sixties.
Wie naar de Beatles luisterde,
reed Tomos of Puch. Wie in het
Elvistijdperk was blijven ste
ken, lag op een Kreidler, Zün-
Voornaamste markt is Neder
land, waar Tomos tot op de dag
van vandaag nog een productie
hal heeft. Petek is erg te spreken
over de Lage Landen, en vooral
over ons dichte fietspadennet.
„Veertig procent van onze hele
omzet gaat naar Nederland",
zegt Petek, die het woord 'snor
fiets' accentloos uit zijn mond
laat rollen.
„Na Peugeot zijn we daar nu de
tweede grootste verkoper van
snor- en bromfietsen. Vorig jaar
verkochten we er tienduizend
en dit jaar hebben we dat cijfer
al in oktober gehaald."
Nederlanders zijn zo vertrouwd
met het merk, dat velen denken
dat Tomos eigenlijk Nederlands
is. Dat wil Petek graag zo hou
den. Hij wenst zo dicht mogelijk
tegen de consument aan te
schurken. „De ondex-delen ko
men uit Slovenië, maar in Epe
Een buurtsuper in de Rotterdamse wijk Crooswijk sluit vandaag
definitief de deuren wegens terreur.
De filiaalhouder is de toenemende criminaliteit in en rond zijn zaak
meer dan zat. Een groep van ongeveer twintig jongeren in de leeftijd
van 12 tot 14 jaar zorgt voor overlast, bedreigt het personeel en
pleegt winkeldiefstallen. Een overval op 29 oktober was de druppel
die de emmer deed overlopen. De filiaalhouder werd neergestoken;
het was de derde overval in een jaar. De politie zegt dat de laatste
1 overval bijna is opgelost. Bovendien wordt volgens de politie al het
mogelijke gedaan om de overlast in de buurt te beperken. Maar de
bezoekers van de supermarkt vinden dat maar moeilijk te geloven.
„Je leven is hier niet meer veilig", zo zegt een van de klanten, GPD
wordt meer gedaan dan assem
blage. De Nederlanders bepalen
zelf kleur en design.
Vorig jaar kwam Tomos met de
Revival op de markt, een gemo
derniseerde versie van het mo
del dat in de jaren zestig furore
maakte. Het uiterlijk is oud, de
technologie nieuw. Het voorwiel
heeft een schijfrem, starten gaat
elektrisch.
In Slovenië werd het model ge
adverteerd door twee voetbal
lers van het nationale team, wat
Petek ironisch vindt. „In Epe
werkte ooit Mare Overmars als
vakantiehulp", zegt hij.
Servië riep de Revival uit tot
bromfiets van het jaar, en het
model is volgens Petek ook een
hit in Japan en Amerika. „Ame
rika is nu na Nederland onze
tweede grootste afzetmarkt.
Maar anders dan in Nederland,
waar de snorfiets domineert, is
de Amerikaanse consument
vooral geïnteresseerd in de
zwaardere bromfiets."
Gered
Tomos balanceerde op de rand
van een faillissement, nadat het
door oorlog en chaos op de Bal
kan zijn traditionele afzet
markt was kwijtgeraakt. Het
werd van een wisse dood gered
door Hidria, een Sloveense in-
dustriegroep met een omzet (in
het jaar 2000) van 142 miljoen
euro. Hidria maakte al aircon
ditioners, machinegereed
schappen en elektrische moto
ren, en meende dat brommers
goed in de strategie pasten.
Hidria moest bij Tomos twee
duizend werknemers ontslaan
om het bedrijf te stroomlijnen.
De verliesgevende productie
van buitenboordmotoren werd
beëindigd en in plaats daarvan
werd Tomos toeleverancier voor
BMW en Ikea.
Voor BMW produceert het olie
filters, bagagedragers en andere
onderdelen die geënt zijn op de
bromfiets. Voor Ikea maakt To
mos de metalen poten en onder
delen van kantoormeubelen.
„Het is goed om te diversifië
ren", zegt Petek. „En er is niet
eens zo veel verschil tussen het
frame van een bromfiets en dat
van een bureau." GPD
Twee Tomos-modellen uit de jaren zestig. De linkse was, voorzien van een hoger stuur,
ternatieve jeugd.
Horizontaal:
1. Trap; 5. afstammeling; 6. godin van de dageraad; 8. kanteel; 11. buidel; 13. open
plek in een bos; 15. voegwoord; 16. kooppoging; 18. buisverlichting; 19. achter; 20.
landbouwwerktuig; 21. voegwoord; 23. kledingstuk; 25. als onder; 26. deel van het
dak; 28. a.u.b.; 29. binnen (Latijn); 32. honingdrank; 33. onheilsgodin; 34. Franse
schrijver.
Verticaal:
1. Bedrukte katoen; 2. vlekkenwater; 3. onbepaald vnw.; 4. plas; 7. hinderlijk; 9.
nieuw; 10. opgerolde haring; 12. klaar; 14. deel van de bijbel; 16. wasgelegenheid;
17. van het; 22. Engelse ontkenning; 24. zangstem; 25. als voren; 27. plaats in
Oekraïne; 28. vleesgerecht; 30. ontkenning; 31. gemalin van Aegir.
Op elke regel twee woorden
invullen. Twee of meer eindlet
ters van het eerste woord zijn
meteen de beginletters van het
tweede woord.
Horizontaal:
5. Het was drank voor de han
del (6);
De functie van een deur (7);
6. Dat paard bestaat uit dra
den (8);
Drank die nadrukkelijk
terugkomt (4);
7. Op jacht gaan naar kleveri
ge stoffen (7);
Dichter? Integendeel (6);
8. De spirit van een spook (5);
Vaste plaats om te planten
(6).
Verticaal:
1. Voor deze verkoop is men als de
dood (8);
Laat horen dat er groei in zit! (4);
2. Vaartuig in beeld (7);
Soort verwarde body (5);
3. Nietszeggende straat? (7);
Gevallen routes? (7);
4. Zet 'm op als het doek niet goed is!
(7);
Gaat af uit bewondering (5).
Oplossingen van gisteren:
Citaat:
Vernis, sigaar, panter, snoep, fraai, poedel, sedert, flink, statig, proper, pipet,
gigant, koppig, lenig. Het citaat is van Jan Greshoff: "Geen gift is kostbaarder dan
goede raad".
Cryptogram:
Horizontaal: 5. Platvink; 6. bowl; 7. nop; 8. serveren; 10. deksels.
Verticaal: 1. Ophoesten; 2. baal," 3. evenbeeld; 4. knipmes; 9. rijst.
De heer Dorknoper opende moeilijk een blauw oog. „Hebt
u zich bezeerd, met uw welnemen?", vroeg Joost bezorgd.
„Be... bezeerd?!", herhaalde de ongelukkige met verstikte
stem. Hij kwam kreunend overeind, raapte zijn verpletter
de hoed op en zette zijn gebarsten bril recht. „Be bezeerd?",
riep hij uitzinnig. „Men heeft een aanslag op mij gepleegd!
De knaap Gruwer heeft een bal onder mijn voeten ge
plaatst en zich onzichtbaar gemaakt! Er is hier iets
vreemds aan de hand! Maar er zal een diepgaand onder
zoek plaatsvinden, dat beloof ik u! Men is nog niet van mij
af."
Na deze duistere woorden stulpte hij zijn hoofddeksel over
zijn kwetsuren en strompelde de grasmat af. „Wat is er ge
beurd?", vroeg Tom Poes, die juist langs kwam. „De over
heid is pijnlijk getroffen", legde Joost uit. „Dit loopt ver
keerd, jongeheer! Het is allemaal de schuld van onze logé,
als ik me zo mag uitdrukken. Er is iets vreemds aan dat
ventje, dat heb ik al vanaf het begin gewetenKonstantijn
was intussen met heer Bommel naar beneden gekomen en
daardoor ving hij juist de laatste woorden op. „Wat bedoelt
hij?", vroeg hij. „Ben ik toch niet gewoon?" Heer Ollie ver
somberde. „Wat bedoel je met iets vreemds?", riep hij
streng naar zijn bediende. „Wat heb jij vanaf het begin ge
weten?"
door Bill Watterson
Zeeland: Wisselvallig
DoorJohan Reutg
Behoudens één storm is het deze
herfst tot nu toe rustig qua wind in
Zeeland en Brabant. Ook de komende dagen blijft de wind aan
de ketting. Wel gaat de herfst op de regenachtige toer verder,
maar somber wordt het nu ook weer niet. Concreet komt het
erop neer dat er ook momenten met zon zullen voorkomen.
Soms duren deze vrij lang, een andere keer maar zeer kort.
Vandaag is het somber gesteld met de zon in het Brabantse land
want wolkenvelden overheersen. Bovendien valt er in de och
tendperiode lichte regen. Grote hoeveelheden worden daarbij
niet verwacht, maar het wordt toch nat. In het westen van
Zeeland is de regen vanochtend waarschijnlijk al voorbij en ook
elders op de eilanden wordt het vrij snel in de ochtend droog. Ir.
de middag is de regen overal voorbij, .maar blijft het overweger,:
bewolkt. Dicht aan de kust kan de zon echter af en toe doorbre
ken, maar daar kan in
de middag ook weer een
enkel buitje ontstaan. De wind
waait uit het zuiden en is
matig boven land, windkracht
3 tot 4 en aan zee vrij krach
tig, kracht 5. Daarbij loopt de
temperatuur op tot 8 of 9 gra
den. Komen-de nacht koelt
het door veel bewolking niet
verder af dan tot 7 a 8 graden.
Ook zou er dan een spatje
regen kunnen vallen. Morgen
is er kans op een paar lichte
buitjes, maar ook op momen
ten met zon. De wind blijft
zuid en de temperatuur loopt
wat verder op naar 10 graden.
Dit licht wisselvallige weer
beeld houden we ook in en na
het weekeinde. De maximum
temperatuur gaat vanaf zon-
vandaag i -
Minimumtemperatuur voor de komende nacjit j
Vooruitzichten
in trek bij de al-
foto GPD
vrijdag
zaterdag
zondag
maandag
weer
max.
10°
9°
8°
8°
min.
7°
5°
5°
6°
wind
ZW 4
Z 3
ZW 4
ZW 5
Zon
vandaag
op 8.23
onder 16.40
op 8 23
Maan
vandaag
op
onder 14.25
Nautisch bericht
Het zicht is matig tot goed en de wind waait matige uit het zui
den, kracht 4, aan zee vrij krachtig, 5 Beaufort. De zeewatertem
peratuur is 11 graden.
Waterstanden
DONDERDAG
Hoog water
Laaq water
28 NOVEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
07.48
154 20.29
175
01.30
128 14.16
16'
Terneuzen
08.06
174 20.52
196
01.55
137 14.35
16:
Cadzand
07.25
146 20.10
168
01.05
121 13.44
15:
Roompot Buiten
07.53
116 20.46
140
01.34
090 14.04
12(
Roompot Binnen
08.46
106 21.30
123
02.15
085 15.05
12!
Zierikzee
08.55
120 21.50
145
02.40
101 15.15
13!
Krammersl. West
09.06
132 21.56
153
02.40
104 15.16
139
Hansweert
08.35
187 21.21
209
02.16
152 15.00
is:
Stavenisse/Yers.
09.00
127 21.56
145
02.47
100 15.15
136
VRIJDAG
Hoog water
Laag water
29 NOVEMBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
09.06
153 21.48
185
02.45
121 15.37
16-
Terneuzen
09.26
174 22.05
206
03.06
130 15.49
17:
Cadzand
08.46
146 21.22
178
02.14
114 15.15
157
Roompot Buiten
09.16
11621.55
148
02.45
086 15.25
121
Roompot Binnen
09.43
103 22.44
126
03.44
081 16.14
12'
Zierikzee
10.10
11923.10
151
03.55
098 16.30
13:
Krammersl. West
10.21
131 23.05
158
03.44
098 16.25
14(
Hansweert
09.56
186 22.35
219
03.28
144 16.18
18'
Staven isse/Yers.
10.15
124 23.05
150
03.56
096 16.30
13:
L Lagedrukgebied
H Hogedrukgebied
Koulront
Warmtelront
O
lichte sneeuw
matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
Europa: Winter
Zeeland is beroemd om z'n spek dat bij
de kaasfondue samen met knolselde
rij en krielaardappeltjes een belangrijke
rol speelt. Bij zo'n fondue geef je uiter
aard het Zeeuwse Vlegelbrood en zet je
ook een pot met grove Zeeuwse mosterd
op tafel. Dat brood en die mosterd zijn
helaas niet altijd en overal in ons land
verkrijgbaar Goede alternatieven zijn
grof boerenbruin (volkoren) brood en ge
wone grove mosterd uit een ambachtelij
ke mosterdmakerij.
Voor 4 - 6 personen: 250 - 300 gram ge
grild Zeeuws spek, dunne plakken; ca. 2
eetl. grove (Zeeuwse) mosterd; 1 selde
rijknol, ca.<j>00 gram; zout; 400 gram
(kriel(aardappeltjes; 35 gram boter; 2
sjalotten, gesnipperd; 1 teentje knof
look, ragfijn gehakt; 5 dl melk; 1.5 eetl.
maïzena; 250 gram verse roomkaas; 400
gram belegen Goudse kaas, grof ge
raspt; witte peper uit de molen; 150
gram gekookte ham, dikke plakken, tot
kruimels gehakt; 2 eetl. fijngehakte (blad
(peterselie.
Leg de plakken spek in de lengte op het
werkvlak. Bestrijk de plakken met een
laagje mosterd. Rol de plakken stijf op en
wikkel ze in aluminiumfolie. Laat ze ten
minste 1 uur in de koelkast liggen.
Boen de selderijknol onder stromend
koud water. Snijd de knol in plakken met
een dikte van 1 cm..
Schil de plakken en snijd de plakken
daarna in blokjes (ca. 1 cm.). Spoel ze
opnieuw en zet ze op met ruim kokend
water waaraan wat zout is "toegevoegd.
Laat de blokjes 5 - 6 minuten koken. Ze
Hans Belterman
moeten beetgaar zijn. Laat de blokjes in
een vergiet uitlekken, afkoelen en opdro
gen. Boen de krielaardappeltjes schoon.
Zet ze op met ruim kokend water. Laat ze
niet veel langer dan 15 - 16 minuten ko
ken. Stort ze in een vergiet en laat ze uit
lekken, afkoelen en opdrogen.
Verhit de caquelon of andere geschikte
pan en laat de boter er heet in worden.
Fruit de sjalotten 3 minuten. Roer de
knoflook er door en voeg na 1 minuut de
melk toe. Breng alles aan de kook. Voeg
de kaas toe, onder voortdurend roeren.
Blijf roeren tot de kaas is opgelost. Maak
de maïzena aan met 2 eetlepels water.
Roer het mengsel door de kaasmassa en
laat er even de kook over komen. Voeg
naar smaak wat zout en/of peper toe.
Roer vlak voor het opdienen hamkrui
mels en peterselie door de kaasmassa.
De winter houdt de komende dagen goed huis in Scandinavië.
Vrijwel overal komt het tot vorst en soms sneeuwt het. In het
zuiden is er sprake van lichte vorst, maar in Lapland blijft het
ook overdag meer dan 20 graden vriezen. Veel zachter is het in
West-Europa. In Frankrijk, Spanje, Portugal en op de Britse eilan
den vallen enkele buien. Aan de Spaanse costa's wordt het nog
20 graden, elders 10 tot 15 graden. In grote delen van Oost-
Europa is het droog en rustig herfstweer. Hierbij laat de zon zich
soms zien. De komende dagen wordt het in deze regio wel wat
kouder. Zon en warmte is er in het oostelijk deel van de
Middellandse Zee, al moe,t vooral Griekenland wel rekening hou
den met een fikse onweersbui.
