In Gouda draait
alles om kaarsen
W5
Kerstlicht
Moermond
Bomen
Wandeling
Flora
Kerstfeest
Limburg
Delfts blauw
zaterdag 23 november 2002
Cees van den Heuvel is ei
genaar van kaarsenma
kerij De Vergulde Kaars in
Gouda, waar je als bezoeker
zelf twee kaarsen mag ma
ken. Het procédé is eenvou
dig: zo'n dertig keer de pit,
die telkens een millimeter
aan dikte wint, onderdom
pelen en er ontstaan twee
slanke dinerkaarsen. Een
perfecte afsluiting van een
bezoek aan de stad, die voor
al bekend staat vanwege de
kaas en de kaarsen.
Landgoed Moermond te Re-
nesse opent dit weekeinde
zijn poorten om de resultaten
van de natuurontwikkeling en
de werkzaamheden aan het slot
te tonen. Bezoekers kunnen
vandaag (zaterdag) en morgen
terecht van 12 tot 16 uur. Er zijn
diverse activiteiten mogelijk
zoals boogschieten (13-15 uur),
klauteren naast de Orangerie en
ringsteken te paard. Gidsen ver
tellen over de ree en geven een
snelcursus spoorrzoeken.
Eerder die dag heb ik Gouda
al verkend. Dat kan natuur
lijk aan de hand van een (histo
rische) stadswandeling, ver
krijgbaar bi] de VW op de
Markt. Maar ook voor wie zelf
wat rondloopt in het oude cen
trum, dat wordt afgebakend
door een brede gracht, valt er
volop te genieten. Zoals het go
tische stadhuis uit 1450 (een ge
velsteen vermeldt 1603, maar
dat zal een verbouwing zijn ge
weest), het oudste raadhuis van
ons land. Of de Sint Janskerk,
met 123 meter Nederlands lang
ste kerk, die bekend staat om de
fraaie glas-in-loodramen. Loop
vooral rond deze kerk, want de
achterzijde aan de Jeruzalem-
straat is juist nu dankzij de kale
bomen goed zichtbaar. Je pas
seert het Catharina Gasthuis,
steenhouwerij Roodbol die we
gens ruimtegebrek de marme
ren platen tegen de kerkmuur
heeft opgestapeld, en het Wil
lem Vroesenplein. Het is mis
schien wel het fraaiste stukje
Gouda. Verken ook de Markt,
het stadhuis en de erachter lig
gende Kaaswaag die allebei be
zocht kunnen worden, stap op
nummer 7 0 even binnen bij
kaaswinkel Hoogendoorn en
drink een kop koffie in stadscaf
De Zalm uit 1670ooit het oud
ste hotel van het land.
In de directe omgeving van de
Markt is nogal wat ontsierende
nieuwbouw gepleegd, maar en
kele straten verder houdt dat
op, en kun je lekker slenteren
langs rij en oude herenhuizen uit
de zeventiende en achttiende
eeuw, gebouwd aan grachten
met namen als Hoge en Lage
Gouwe, Turfmarkt, Westhaven
en Oosthaven. Aan de Nieuwe
Haven bevinden zich nog enkele
winkelpanden met een in twee
helften verdeelde deur. Zelfs op
niet al te koude winterse dagen
staat de bovenste helft soms
open en hangt de winkelier naar
buiten voor een praatje met de
buurman.
Ambachtelijk
Gouda is een oude, ambachtelij
ke stad. Dat zie je, dat proef je en
dat ruik je zelf s. Als je tenminste
af en toe een minder voor de
hand liggende weg durft in te
slaan. Zoals de Keizerstraat,
waar de zoete geur van vers ge
bakken siroopwafels, weer zo'n
Goudse specialiteit, je lange tijd
achtervolgt. Je passeert er
smoezelige curiosawinkeltjes,
vage supermarkten met rijen
blikken en potten die voorzien
zijn van een dikke laag stof. Ook
hier staan veel panden te koop
of te huur, zoals overal in de
stad. Je komt voorbij de voor
malige Volksgaarkeuken en het
circa tachtig centimeter smalle
straatje 't Oude Halletje. De
Keizerstraat eindigt bij de Kui
perstraat met een borstel- en
bezemfabriek en een eindje ver
der de siroopwafelfabriek. Dat
verklaart de herkomst van de
weeïge lucht die in de straten
hangt. Siroopwafels zijn nog
zoeter dan stroopwafels, want
aan de stroop wordt witte suiker
toegevoegd.
Pijpenmaker
Een eindje verder is weer zo'n
straat, de Peperstraat, waar pij
penmaker en pottenbakker
Adrie Moerings zijn werkplaats
heeft. Moerings, voorzien van
een royale voorschoot en een
minstens zo royale snor, groet
de binnenkomer vriendelijk. Hij
veegt zijn handen af aan de
schort en gaat voornaar het bin
nenplaatsje achter zijn werk
ruimte, dat weer overloopt in
een winkeltje, dat nog op slot
blijkt. De ruimte is volgepakt
met verdacht veel op Delfts
blauw lijkende voorwerpen, die
gretig aftrek vinden bij buiten
landse bezoekers.
Het mooiste vind ik de sierlijke
kleipijpen die aan de wand han
gen. Moerings is de enige Gou
wenaar die ze nog op ouderwet
se wijze maakt. Ooit barstte het
in de stad van de pijpenmakers.
Onder menig oud pand dat
wordt gerestaureerd treffen
bouwvakkers restanten van pij
pen aan.
Nog geen vijftig jaar geleden
werden 's winters zelfs speciale
pijpentochten gehouden. Rot
terdammers kwamen dan over
het ijs naar Gouda, kochten
daar een grote stenen pijp die ze
op de buik hingen, en een klein
exemplaar dat ze aan hun muts
bevestigden. De kunst was dan
om die pijpen onbeschadigd
naar Rotterdam te brengen
De Peperstraat is een van de
oudste ambachtstraten van
TT Tandelen langs n
VV tale bomen in ]V
De Hoge Gouwe is de meest gefotografeerde gracht van Gouda.
Zijn er in de zomermaanden tal van kaasactivi
teiten in Gouda, in de winter draait het vooral
om kaarsen. Het hoogtepunt is op 17 december,
als het stadhuis en de omringende panden op de
Markt geheel verlicht worden met duizenden
kaarsen. Voor het stadhuis staat een enorme
kerstboom, geschonken door de Noorse zuster
stad Kongsberg. Voorts zijn er een kerstmarkt en
kerstconcerten. Het evenement Gouda bij kaars
licht trekt jaarlijks twintig- tot dertigduizend be
zoekers. In Gouda zijn tevens koopzondagen op
24 november, 1,15, 22 en 29 december.
Algemene informatie: VW Gouda, Markt 27,
2801 JJ Gouda, tel. 0900-46832888,
www.vvvgouda.nl en www.vvvgroenehart.nl.
Cees van den Heuvel dompelt de kaarsen in het paraffinebad.
Gouda. Het vorig jaar gerestau
reerde complex De Waterhont
herinnert aan het glorierijke
verleden. Ooit werkten daar
kuipers, olieslagers en een
scheepstimmerman, Het pand
dateert uit 1366 en werd in 1737
verbouwd tot koetshuis. Nu zit
ten er appartementen in.
Aan het einde van de Pe
perstraat is links het vroegere
Tolhuis te zien, met daarachter
een molen en het Houtmans-
plantsoen, het enige stuk groen
in de binnenstad. Het plantsoen
is genoemd naar de broers
Cornells en Frederik Houtman,
'inboorlingen en burgers van
Gouda en grondleggers van het
verbond van Nederland met In-
sulinde', zoals een gedenkteken
meldt. Een voetpad voert langs
de Fluwelensingel terug naar de
Markt.
Wie kiest voor de minder fraaie
Tuinstraat, die parallel loopt,
passeert er onder meer het Swa-
nenburghhofje en Huize Groe-
neweg. Laatstgenoemd pand
was ooit een vijftiende eeuws
cellenbroedersklooster, daarna
een Latijnse school, vervolgens
een 'werkinrichting tot wering
der bedelarij' en tenslotte een
bejaardenhuis. Nu is het ge
bouw opgedeeld in wooneenhe
den. Hofjes zijn in Gouda nau
welijks aanwezig, de stad telt er
nog vier waarvan er slechts twee
toegankelijk zijn. De tweede is
het Hofje van Jansenius, bereik
baar vanaf de Nieuwe Haven,
Gouda is natuurlij k in een dag te
bezoeken, en dat doen de meeste
mensen ook, maar eigenlijk is
dat zonde. Want er zijn nogal
wat werkplaatsen en musea die
een bezoek waard zijn, en dan
red je het niet in een dag. Boven
dien liggen in de nabijheid ook
al zulke aantrekkelijke plaatsen
zoals Oudewater (heksenwaag)
en Schoonhoven (zilverstadje)
die zich prima laten combineren
met Gouda. En dan hebben we
het nog niet eens over het Groe
ne Hart, de Krimpenerwaard of
de Reeuwijkse Plassen. De
WV's in de regio hebben daar
om in augustus de handen ineen
geslagen, en ontwikkelen nu
meerdaagse arrangementen die
binnenkort geboekt kunnen
worden.
Veel gasten, zeker zij die iets
langer in Gouda blijven, kiezen
tenminste .een actieve bezig
heid, en komen dan dikwijls te
recht bij De Vergulde Kaars.
Groepen uiteraard op afspraak,
individuele bezoekers zijn zo
welkom.
Paraffinebad
Inmiddels sta ik er een half uur
te hengelen in het paraffinebad.
Een simpel en ongevaarlijk tijd
verdrijf, want dankzij de tem
peratuur van 65 graden kun je
van de paraffine geen brandbla
ren oplopen. Het gekeuvel met
andere bezoekers maakt dat de
tijd voorbijvliegt. Bovendien
vertelt Van den Heuvel boeiend
over het kaarsen maken. „Je
kunt een goede kaars gemakke
lijk van een minder goede on
derscheiden", legt hij uit.
„Dompelkaarsen zitten altijd
met z'n tweeën aan een pit. Ze
branden lang en gelijkmatig.
Die goedkopere kaarsen die de
meeste mensen kopen, worden
in de fabriek geperst en branden
minder goed. En dan heb je nog
gegoten kaarsen, dat zijn kaar
sen in speciale vormen. Die zijn
op zich ook prima."
Hij toont de onderzijde van een
dikke dompelkaars, die ringen
heeft gelijkend op de jaarringen
van een boom. „Kijk", wijst hij,
„hier had ik koffiepauze, daar
ging ik lunchen en dat was de
thee." Dompelen is een heel ou
de techniek die nog steeds op de
zelfde wijze geschiedt. Van den
Heuvel maakt veel speciale
kaarsen voor even zo speciale
gelegenheden. Zo maakte hij op
verzoek van de gemeente Gouda
een kaars die bij het condolean
ceregister voor prins Claus werd
neergezet.
„Eigenlijk is het een beetje
vreemd dat Gouda een imago
heeft als kaarsenstad, want er
was hier vroeger maar een echte
kaarsenfabriek, de Stearine
Kaarsen Fabriek uit 1883. Die
zit nu in Waddinxveen. Het per
soneel is hier onlangs op excur
sie geweest."
Van den Heuvel maakt zijn
kaarsen met grotere aantallen
tegelijk, bezoekers gebruiken
een houten plankje waarmee je
twee exemplaren dompelt. Als
de kaarsen dik genoeg zijn, zijn
ze nog niet klaar. Aan de onder
zijde hangen druipers, gelij
kend op stalactieten in een grot.
Een haal van een scherp mes
maakt daar snel een einde aan.
Dan gaan de kaarsen in een ge
kleurd paraffinebad. Je mag
zelf de kleuren kiezen, eventu
eel mengen zelfs. De mijne wor
den kobaltblauw, en na drie
keer dompelen ben ik tevreden
over de kleur. Vervolgens gaan
de kaarsen even in het water, en
dan worden ze in een papiertje
gewikkeld. Het nog warm aan
voelende souvenir uit Gouda
kan de tas in. Hoewel het dom
pelen eigenlijk niet kan misluk
ken, geeft het eindresultaat toch
een bevredigend gevoel. Want
zeg nu eerlijk, wanneer ontsteek
je 's avonds een paar zelfge
maakte kaarsen?
Alice Plekkenpol
s monumen-
n Middelburg
kan zaterdag 30 november on
der leiding van een gids van de
IVN Walcheren. De start is om
11.00 uur bij De Drvkkery op de
Markt in Middelburg. Daar
kunnen kaartjes worden ge
kocht. Volwassenen: 1,20,
kinderen: 0,50.
Onder het motto Er op uit in
't Groen? ..Doen! houdt de
VW Ouddorp morgen (zondag)
een herfstwandeling in het pol
der- en duinlandschap van
Ouddorp en omgeving. De start
is tussen 11 en 15 uur vanaf het
parkeerterrein Strand Noord, te
bereiken via de Oosterweg. Er
zijn tochten uitgezet van vijf ki
lometer (met puzzelopdrachten
voor kinderen) en van tien kil-
kometer. Om 14 uur begint een
natuurexcursie. Deelname: €1
voor volwassenen en€0,50 voor
kinderen t/m 12 jaar.
Informatie: tel. 0187-681789
Opnieuw heeft de bloemen
veiling in Naaldwijk speci
ale rondleidingen in de kerst
vakantie. Tot de activiteiten be
horen een kijkje in de grootste
koelcel ter wereld, in de afmijn-
zalen en in de distributiehallen.
De rondleidingen zijn op vrij
dag 27 december, maandag 30
december en vrijdag 3 januari.
De aanvang is 8.30 uur bij de
toeristeningang (Elsenzijde).
De excursie duurt tot 10.30 uur.
Aanmelden is niet nodig. Infor
matie: tel. 0174 - 634641 of in
ternet: www.floraholland.nl
Wie alles wil weten over de
kerstperiode, of het nu
gaat om de historie van het
kerstfeest of om allerlei evene
menten in die tijd, kan op inter
net terecht op de website
www.kerstfeesten.nl. Toei-isme
Recreatie Nederland biedt in
formatie voor zowel mensen die
Kerstmis thuis willen vieren als
voor degenen die uitstapjes wil
len maken. Uiteraard ontbreekt
een overzicht van de kerstmark
ten niet. Overigens zijn ook acti
viteiten rond de jaarwisseling
op de site opgenomen.
Eten en drinken staan cen
traal tijdens culinaire uit
stapjes in Limburg. Hoffelijk
pottenkijken is de naam die aan
twee arrangementen is gegeven.
Voor €98 is men drie dagen wel
kom, voor €215 twee dagen lan
ger. Onderdelen van het pro
gramma kunnen onder meer
zijn: bezoek aan een paarden-
melkerij, rondleiding door het
Nationaal Asperge- en Cham
pignonmuseum in De Locht en
een bedrijf dat runderen houdt.
Verder kan men zelf culinair aan
de slag in een restaurantkeuken.
Informatie bij de WV Limburg,
tel. 0466310610 of internet
www.smaakvollimburg.nl
Business Class-vliegen is ook
bij de KLM een kostbare
zaak. Een extra attractie, naast
het comfortabeler zitten en lek
kerder eten en drinken, is in de
ze klas voor velen het porselei
nen Delfts blauw huisje dat
daarbij cadeau wordt gegeven.
De huisjes zijn een verzamelob
ject geworden. Er zijn er inmid
dels 83. Vorige week werd het
83ste exemplaar ter gelegen
heid van de 83ste verjaardag
van de KLM geïntroduceerd:
een replica van het pand Kei
zersgracht 672 in Amsterdam.
Wie wil zien hoe al die huisjes
eruit zien kan kijken op website
www.klm.com onder KLM Ser
vices/Business Class.
foto's Roland de Bruin
Het gotische stadhuis met de rood-witte luiken is het pronkstuk op de Markt.
-wkfotKlfe.
GOUDSE
WIHKEWE
De straatjes rondom de lange Sint Janskerk zijn misschien wel de mooiste van de stad.
