Navo staat of valt met rol VS
Prestige had ook op de
Noordzee kunnen zinken
PZC
PZC
Noord-Spanje al decennia
geplaagd door olierampen
Sepot
Na wijn en doodstraf
Leden beslissen in Praag over gedaanteverwisseling bondgenootschap
20 november 1952
woensdag 20 november 2002
De Navo, ooit Europa's
schild tegen het Rode ge
vaar, dreigt af te zakken
tot het niveau van een po
litieke praatclub. Op de
komende top in Praag
beslissen de negentien re
geringsleiders over een
complete gedaantever
wisseling voor het bond
genootschap.
door Hetty van Rooij
Het Navo-hoofdkwartier in
Brussel is gehuisvest in een
verzameling oude barakken
waar iedere computerfabrikant
zijn neus voor ophaalt. Een
bordje bij de voordeur geeft een
verhoogde staat van paraatheid
aan; sinds 11 september 2001 is
het geruststellende alpha ver
vangen door het alarmerender
bravo. De gammele maar zwaar
beveiligde thuisbasis is bijna
symbolisch voor de toestand
waarin de Navo verkeert. Ter
wijl de grond onder haar voeten
wegzakt, moet zij zich wapenen
voor de oorlogen van de 21ste
eeuw.
Natuurlijk klinkt binnen die ge
bouwen uit de koude oorlog de
retoriek waar vooral Amerika
nen zo goed in zijn. „De Navo
heeft haar bestaansrecht bewe
zen en is in staat om iedere nieu
we uitdaging aan te gaan", zegt
een hoge functions ris zelfverze
kerd. Maar heeft de Navo nog
wel bestaansrecht, of is de ver
dragsorganisatie gedegradeerd
tot een militaire gereed
schapskist waar de Amerikanen
in de strijd tegen het terrorisme
naar believen uit putten? Wat
moet er allemaal gebeuren om te
zorgen dat de Navo inderdaad
'iedere uitdaging aankan7* Wat
betekent een mogelijke oorlog
tegen Irak voor het bondgenoot
schap?
Die vragen staan centraal op de
komende top in Praag, waar
morgen en overmorgen staats
hoofden en regeringsleiders el
kaar ontmoeten. In Praag
breekt het uur van de waarheid
aan voor een alliantie die sinds
het einde van de koude oorlog
worstelt met haar bestaans
recht.
Als de Verenigde Staten hun in
teresse in de Navo verliezen, is
het gedaan met het bondgenoot
schap. Secretaris-generaal Ro
bertson spreekt daarom graag
over de noodzaak van een 'ge
daanteverwisseling' die hij in
een paar woorden samenvat:
'Minder tanks en meer lucht
transport'.
Om terrorisme en massavernie
tigingswapens waar ook op on
ze aardbol te bestrijden, heeft
de Navo behoefte aan snel ver
plaatsbare en goed opgeleide
troepen. Daarvoor zijn vliegtui
gen nodig, nieuwe wapens,
nieuwe regels, een nieuwe com
mandostructuur, nieuwe bond
genootschappen, nieuwe leden
en nieuwe toezeggingen van de
lidstaten. Robertson heeft de
Europese Navo-landen stuk
voor stuk gewaarschuwd dat ze
over de brug moeten komen,
omdat anders het risico bestaat
dat de Amerikanen straks 'ver
geten' hun trouwe partners te
raadplegen. Zo stond 11 sep
tember 2002 de Navo klaar voor
de oorlog tegen het terrorisme,
maar de Amerikanen belden
niet. Ze deden liever zaken met
een paar landen afzonderlijk,
zoals Groot-Brittannië. En als
het ooit komt tot een oorlog te
gen Irak, voorspelt een hoge di
plomaat, zal het niet anders
gaan.
Interventiemacht
Washington stuurde wel een
plan naar Brussel dat het bond
genootschap moet redden van
de vergetelheid: de Amerikanen
willen een mobiel Navo- leger
van 21.000 man sterk, dat bin
nen dertig dagen op de been
moet zijn. Als de top in Praag
akkoord gaat, is een dergelijke
interventiemacht over vier jaar
inzetbaar voor brandhaarden
waar ook ter wereld. Als voor
proefje krijgt de Navo binnen
kort voor het eerst in haar ge
schiedenis een taak buiten
Europa: in Afghanistan wordt
dan de vijfduizend man tellende
multinationale ISAF-vredes
macht ondersteund, die onder
Duits-Nederlandse leiding
staat.
Zeven landen (Slowakije, Slo
venië, Bulgarije. Roemenië en
de Baltische staten Estland,
Letland en Litouwen) verwach
ten in Praag een uitnodiging om
lid van de Navo te worden. De
medekanidaten Albanië en Ma
cedonië zijn voorlopig kansloos.
De beslissing over de uitbrei
ding staat of valt met Ameri
kaanse goedkeuring en Was
hington houdt de spanning er
nog even in. In het Brusselse
Navo-hoofdkwartier zoemt het
gerucht dat drie landen het kun
nen vergeten, omdat ze te laks
zijn (Slovenië) of nog niet ver
genoeg (Estland en Bulgarije).
„Maar het zou mij buitenge
woon verbazen als het er minder
dan zeven worden', zegt een Ne
derlandse diplomaat.
Rusland
De uitbreiding met relatief ar
me landen kan de Navo ver
zwakken. Aan de andere kant:
in een bondgenootschap waar
de Amerikanen meer aan defen
sie uitgeven dan de achttien an
dere leden samen, doet de mili
taire bijdrage van een paar
nieuwkomers niet zo heel veel
ter zake. Voor de Amerikanen is
van belang dat voormalige Sov
jetsatellieten definitief binnen
hun invloedssfeer komen. De
toetreding van de Baltische lan
den brengt het bondgenoot
schap tot aan de grens van 'stra
tegische partner' Rusland.
En dat alles is betrekkelijk
goedkoop: de Navo heeft geen
steunprogramma's en de nieuw
komers moeten er zelf voor zor
gen dat ze hun leger op peil
brengen.
Zo kan het zijn dat strategisch
gelegen landen als Roemenië en
Bulgarije, die nog lang niet rijp
worden geacht voor de EU, zon
der slag of stoot lid van de Navo
worden. Een diplomaat ziet dat
als heel vanzelfsprekend. ,,Ze
zijn van harte welkom. Tenslot
te gaan ze hun bij de Navo hun
lidmaatschap zelf betalen."
GPD
De Amerikaanse luchtmachtpiloot John C. Greven praat in de cockpit van zijn F16 met zijn collega Jiri Pospisil op de Tsjechische basis
Caslav. De Amerikaanse en de Tsjechische luchtmacht bewaken het luchtruim tijdens de topconferentie van de Navo in Praag.
foto Alexandra Mlejnkova/EPA
Het Openbaar Ministerie in Middelburg lijkt
behoefte aan te hebben zich te vervreemdenv
de samenleving. Officier van Justitie R. Rjj
meloo meent dat de Veerse huisarts R.A.D. van Tolir#
boeten voor een snelheidsovertreding.
De dokter was op weg naar een patiënt die dringa
hulp nodig had en handelde naar het principe 'no
breekt wet'. Ieder weldenkend mens zal die opstellh
lovenswaardig achten. Het Openbaar Ministeriehee
het verstand en vooral het gevoel voor verhouding)
even op nul gezet. De overbelaste rechter moet ens
alsnog tijd verdoen aan beantwoording van de vraagj
regels er immer zijn om te worden nageleefd, ookj
daarmee een mensenleven op het spel wordt gezet.
De drijfveren van het Openbaar Ministerie zijn ondw:
grondelijk. Het boze vermoeden rijst dat ook mei-
moet worden ingezouten dat zij zich niet in een uitzo*
deringspositie mogen plaatsen.
Het aardige is dat het Openbaar Ministerie wél deb-,
voegdheid heeft uitzonderingen te maken. Het kané
uiteenlopende redenen een zaak terzijde leggen en do?
dat ook dikwijls. Het zou van zindelijk denken hebba
getuigd als was besloten de arts niet te vervolgen ena
vrijkomende energie aan te wenden voor iets zinvoïl
Daarbij ware te denken aan bestrijding van den
daad.
Demissionair minister Na wijn heeft dezer dag^
een keiharde les geleerd: herinvoering vandil
doodstraf is in Nederland onbespreekbaar. nJ
wijn vertoonde direct na zijn omstreden uitspraken!»
gedrag dat alle kopstukken van de LPF kenmerkte:»
proefballonnetje oplaten en als de reacties tegenvallal
zeggen dat het alleen maar bij wijze van spreken wasal
dat hij niet goed was geciteerd. Nota bene: dit is dezeli
de minister Nawijn die op zijn website alle 'FeitelijkJ
onjuistheden in de pers'bijhield. I
Inmiddels heeft Nawijn spijt betuigd. Toch was dezt
uitglijer van een andere orde dan alle voorgaande: Ns|
wijn is jurist, hij is nog altijd in functie als ministerd
zijn pleidooi voor herinvoering van de doodstraf gaz
regelrecht in tegen de Grondwet. Daarom deed het po*
sierlijk aan dat Nawijn gisteren tijdens een spoeddeb^
in de Kamer aangaf dat hij niet als minister maar al
mens had gesproken. Niemand viel hem daarin bij, ooi
de premier en zijn eigen LPF niet. Desondanks kwan
Nawijn er genadig van af. In andere omstandighedei
was dat ondenkbaar. Nu smaakt het wrang dat Nawiji
is gered door de verregaande staat van ontbindinj
waarin het kabinet verkeert en de verkiezingen die er
aan zitten te komen.
door Kees Pijnappels
De Noord-Spaanse kust is de afge
lopen decennia geplaagd door
olieranipen. Een overzicht:
1976 De Urquiola slaat lek bij het bin
nenlopen van de haven van La Co-
runa. De tanker keert terug naar zee,
loopt vast en explodeert. Ruim
100.000 ton olie komt in zee. Meer dan
200 kilometer strand raakt besmeurd.
1978 De Griekse tanker Andros Patria
explodeert, 20 mijl uit de Noord-
Spaanse kust. Ruim 45.000 ton olie
komt in zee.
1992 De Griekse tanker Aegean Sea
breekt voor de Spaanse kust tijdens
een storm in tweeën en ontploft. Uit
het schip stroomt 70.000 ton olie die
200 kilometer kust vervuilt.
Een overzicht van andere grote ram
pen met olietankers:
1967 De Torrey Canyon loopt voor
Cornwall aan de grond, waardoor
ruim 119.000 ton olie in zee belandt.
De kust van de Scilly Eilanden in
Groot-Brittannië raakt vervuild met
24.000 ton olie.
1974 De Nederlandse tanker Metula
loopt bij Vuurland, Zuid-Chili, aan de
grond. Ongeveer 53.000 ton ruwe olie
lekt weg en vervuilt 150 kilometer
kust. Ongeveer 40.000 pinguïns en
aalscholvers sterven.
1978 Voor de kust van Bretagne loopt
de Liberiaanse tanker Amoco Cadiz
vast en breekt in tweeën. De complete
lading van bijna 230.000 ton komt in
zee terecht en vervuilt 360 kilometer
Bretonse kust. Ongeveer 15.000 zee
vogels sterven. Visserij en toerisme lo
pen grote schade op.
1989 In de baai Prince William Sound
in Alaska loopt de Amerikaanse tan
ker Exxon Valdez op een rif. Circa
40.000 ton ruwe olie stroomt weg en
veroorzaakt de grootste milieuramp
in de Amerikaanse geschiedenis. Bij
na 600.000 otters, zeevogels, zeeleeu
wen, grijze walvissen en andere die
ren sterven.
1993 Bij de Britse Shetland-eilanden
loopt de Liberiaanse olietanker Braer
op een rots en slaat lek. Er stroomt
84.000 ton olie in zee. De olie wordt
door de zware storm verspreid, waar
door een milieuramp uitblijft.
1996 Uit de Liberiaanse tanker Sea
Empress lekt 80.000 ton olie, nadat
het schip voor Wales op een rots loopt.
Een grote olievlek vervuilt de eilan
den Skomer en Skokholm.
1999 Voor de Franse kust slaat de op
Malta geregistreerde tanker Erika lek
op een rots. Ongeveer 20.000 ton ruwe
olie stroomt weg. Franse stranden ra
ken over een lengte van 200 kilometer
vervuild. ANP
door Harmen van der Werf
De ramp met de Bahamese
olietanker Prestige voor de
Spaanse kust is geen ver van
mijn bed-show. Integendeel,
stelt woordvoerder Michel Lan-
gendijk van milieuorganisatie
Stichting De Noordzee, wat
zich in Spanje voltrok, had net
zo goed op de Noordzee kunnen
gebeuren. Er varen domweg nog
te veel verouderde, slecht on
derhouden tankers op de we
reldzeeën.
Elke keer als zich een calamiteit,
voordoet als met de Prestige,
komen dezelfde soort verhalen
naar boven. Over de reders die
zich via goedkope vlaglanden
als de Bahama's en Liberia aan
internationale voorschriften
proberen te onttrekken. Over de
gebrekkige controle op schepen
in landen die de veiligheid op
zee wel hoog in het vaandel heb
ben. En over particuliere con
trole-instanties, classificatie-
bedrijven, die het blijkbaar ook
niet zo nauw nemen.
De geschiedenis van de Prestige
lijkt in die zin een herhaling van
eerdere rampen, waarin tankers
een hoofdrol speelden waarvan
de namen nog steeds met hoofd
letters geschreven staan. Om te
beginnen in 1967 de Torrey
Canyon, waaruit 119.000 ton
ruwe olie wegstroomde en daar
na op de kusten van Zuidwest-
Engeland en Noord-Frankrijk
belandde. Een schok ging door
de maritieme wereld. Voor
schriften voor het vervoer van
olie werden drastisch aange
scherpt.
Dat kon niet voorkomen dat
zich in 1978 een nog grotere mi
lieuramp voltrok. De onder Li
beriaanse vlag varende Amoco
Cadiz liep op de noordwestkust
van Bretagne aan de grond en
verloor de bijna onvoorstelbare
hoeveelheid van 233.000 ton ru
we olie.
Huiverig
Ondanks de serie rampen blij
ven veel landen huiverig om
stringente maatregelen te eisen
Het belang van de olievoorzie
ning laat zich niet zo gemakke
lijk rijmen met kostenverhogin
gen, voortvloeiend uit milieu-
eisen. Maar dan gebeurt er een
ramp in Alaska, met de Exxon
Valdez. In 1989 loopt die super
tanker door navigatiefouten
aan de grond.
De Amerikaanse regering staat
op haar achterste benen en on
derneemt een actie waartoe de
Europese Unie (EU) niet in staat
was. Al een jaar na de ramp kon
digt Washington de Oil Pollu
tion Act af. Tankers die in de
Amerikaanse wateren komen,
moeten voortaan aan veel stren
gere eisen voldoen. En op ter
mijn moet het afgelopen zijn
met enkelwandige tankers, die
veel kwetsbaarder zijn. Ook de
Prestige, gebouwd in 1976, is
enkelwandig.
De EU ziet wat de VS doen en
wacht af. Pas als de Erika in
1999 opnieuw de rampgevoelig
heid van oude enkelwandige
tankers aantoont, gaat Brussel
over tot daden. De Europese lid
staten nemen met tien jaar ver
traging dezelfde maatregelen
als de VS. Alle enkelwandige
schepen zonder beschermende
tanks moeten in 2005 uit de
vaart zijn. In 2010 zijn de enkel
wandige olietankers aan de
beurt die wel gedeeltelijk be
schermd zijn door ladingtanks.
Op basis van die regels had de
Prestige in 2005 niet meer in Eu
ropese wateren mogen varen.
Brussel is zoveel later dan de
Verenigde Staten om puur com
merciële redenen. Het verbie
den van enkelwandige tankers
kost oliemaatschappijen en uit
eindelijk de Europese automo
bilisten centen. Want het vergt
tenslottte veel geld om die sche
pen te vervangen door dubbel
wandige tankers.
Prijsstijging
In een toelichting bij de nieuwe
regelgeving blijkt dat overigens
reuze mee te vallen. Transport
kosten maken in totaal tien pro
cent uit van de prijs van ruwe
olie. Het versneld vervangen
van enkelwandige tankers door
dubbelwandige leidt al met al
tot een prijsstijging met één
procent. Een 'gewone' olieprijs
stijging zit ruim binnen die
marge, maar de olie-industrie is
blijkbaar machtig.
Dat steekt woordvoerder Mi
chel Langendijk van Stichting
De Noordzee. „Als maatschap
pijen als Shell en TotalFina die
schepen niet meer zouden char
teren, zou het veel sneller afge
lopen zijn met zulke rampen. Zij
hebben bewust geen eigen sche
pen met de maatschappijnaam
meer in de vaart Zo slim zijn ze
wel uit angst dat hun milieu
imago bij het grote publiek er
aan gaat."
De ramp met de Prestige leert,
aldus Langendijk. dat de over
gang naar dubbelwandige tan
kers moet worden versneld.
Theo Bouwman, lid van het Eu
ropees Parlement voor Groen-
Links, is het daar mee eens. Hij
zal vrijdag in het Europees Par
lement vragen de regels aan te
scherpen die zijn vastgelegd na
de ondergang van de Erilka.
Bouwman „En het is nodig dat
Europese landen veel meer werk
maken van de havenstaatcon
trole. Officieel moet jaarlijks 25
procent van alle schepen die een
Europees land aandoen, geïn
specteerd worden. In Frankrijk
blijft dat percentage op tien
procent steken. Dan nog is het
de vraag welke schepen worden
gecontroleerd én of er actie
wordt ondernomen. Als alleen
de gemakkelijk te controleren
moderne schepen worden beke
ken, werkt dit systeem niet."
Maritiem verslaggever Alexan
der Bakker van het Rotterdams
Dagblad heeft de recente histo
rie van de Prestige uitgeplozen
en die is leerzaam, ook wat be
treft de havenstaatcontrole. Het
schip is in de Rotterdamse ha
ven voor het laatst nagelopen,
op 1 september 1999. Het red-
dingsmaterieel deugde niet en
er was 'een algemene veilig
heidsbemerking'. Dat was on
voldoende om de tanker in de
haven te houden. Sindsdien is
het schip niet meer gecontro
leerd, terwijl 'een oudje' als de
Prestige daarvoor bij uitstek in
aanmerking zou komen.
Nog strengere regelgeving in de
EU. Meer en uitgebreider toe
zicht in havens. Het zijn voor
stellen waarvan Langendijk
van Stichting De Noordzee en
Bouwman van GroenLinks be
seffen dat ze voor de Europese
wateren gunstig kunnen uit
pakken. Ze onderkennen tege
lijkertijd dat de enkelwandige
tankers in de vaart blijven in
Azië en Zuid-Amerika, waar de
autoriteiten het niet zo nauw
nemen.
Langendijk en Bouwman zien
de oplossing in een hervorming
van de aan de Verenigde Naties
verbonden Internationale Ma
ritieme Organisatie (IMO). De
belastingparadijzen waar
scheepvaartmaatschappijen
hun heil zochten, hebben in de
IMO een veel te grote stem. Zij
kunnen veiligheidsmaatregelen
jarenlang ophouden. ,,En dat",
stellen Langendijk en Bouw
man, „moet afgelopen zijn."
BURGEMEESTER - Burge
meester C. Gast van Brou
wershaven neemt na 22 jaar
afscheid van de gemeente.
Voordat hij in 1930 burge
meester werd was er hij jaren
lang raadslid en wethouder
geweest. In 1944 werd hij door
de Duitsers opgepakt. Gast
wist echter te ontsnappen en
keerde na de bevrijding terug.
De heer L. van Leeuwen volgt
hem op als burgemeester.
VERMIST - Twee schoolmeis
jes, die in Den Bosch werden
vermist, zijn weer terecht. De
twee waren door de stad gaan
dwalen omdat ze niet naar
huis durfden gaan vanwege
een slecht rapport.
RAADHUIS - De gemeente
Biervliet heeft plannen klaar
liggen voor de bouw van een
nieuw raadhuis. Nu is de se
cretarie nog gehuisvest in een
houten noodwoning. Als het
Rijk meewerkt kan de bouw in
1953 beginnen.
SPANJE - Spanje is toegelaten
tot de Unesco, de organisatie
voor onderwijs, wetenschap
en cultuur van de Verenigde
Naties. Nederland onthield
zich van stemming. Het lid
maatschap is omstreden van
wege het fascistische bewind.
Drie Franse socialisten heb
ben bij de Unesco ontslag ge
nomen na de uitslag van de
stemming bekend werd.
Uitgever:
.J C Boersema
Hoofdredactie:
A L. Ooslhoek
D Bosscher (adjunct)
A. L Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470102
E-mail redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax (0118)470102
E-mail. redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax (0113)273030
E-mail: redgoes@pzc nl
T erneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Temeuzen
Tel. (0115) 645769
Fax, (0115)645741
E-mail redtern@pzc nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel (0114)372776
Fax (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111) 454647
Fax, (0111)454657
E-mail redzzee@pzc nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17 00 uur
Zierikzee. Goes en Hulst
8 30-17.00 uur
Auteursrechten voorbehouden
Uiigeverii Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u
aan ons verslrckie gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administralie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener ol door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij PZC, afdeling
lezersservice. Postbus 18.4380 AA Vlissingen
Behoort tot LDGgGDGf
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail web@pzc nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12 00 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren I
zondag, van 16 00 lot 18 00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax (0118) 470100
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand 20,50
per kwartaal 55 10
per jaar €209.90
Voor toezending per post geldt
een toeslag
E-mail: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk
maandag t/m vrijdag 10
zaterdag 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70 65.597
Postbank 35 93 00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties
Tel: (0118) 484240
Fax (0118)470100
Voor kleintjes Tel (0118)484321
Fax:(0118)484370
