Een aangepaste bril als medicijn
PZC
Operatie hernia vaak overbodig
■■«AS
Tenen vertellen
eigen verhaal
Om de boze realiteit
niet te hoeven voelen
Opticien Burgh-Haamstede zoekt erkenning voor nieuwe therapie
K "l
Donorvoorlichting jongeren
Automobilisten krijgen XTC
Sterfte ongeboren baby's
Botontkalking groter probleem
Zwangerschap na overgang kan
mm
dinsdag 19 november 2002
door Margritta van den Berge
BURGH-HAAMSTEDE - Een
aangepaste bril als medicijn.
Voor mensen die last hebben
van migraine, whiplash, autis
me en dyslexie blijkt dit hulp
middel een uitkomst. Veel uit-
behandelde patiënten die de
kliniek van A. van Gemert in
Hoogvliet voor het eerst bin
nenstappen, staan sceptisch te
genover de door hem ontwik
kelde therapie, een combinatie
van oogheelkunde en neurolo
gie. Maar het werkt en daar gaat
het om, aldus de opticiën uit
Burgh-Haamstede.
In drie jaar tijd behandelde Van
Gemert duizenden cliënten met
hoofdpijnen, posttraumatische
klachten, neurologische aan
doeningen en kinderen met lees-
en leerstoornissen. De oorzaak
van veel klachten moet volgens
hem worden gezocht in een ver
keerde beeldverwerking door
de hersenen. Het 'visuele sys
teem', simpel gezegd het zien en
hoe het zien tot stand komt,
raakt hierdoor ontregeld. Dit
systeem is als het ware de com
puter die de hersenen van infor
matie voorziet, of zoals Van Ge
mert het zelf zegt: ,,De ogen zijn
het stuur van het lichaam."
„Veel mensen hebben proble
men met beeldverwerking door
dat ze bij de geboorte of op jonge
leeftijd hoofdletsel hebben op
gelopen. Dat kan op het eerste
gezicht onschuldig zijn, bij
voorbeeld bij een val uit een
boom. Maar een harde klap kan
de besturing van de ogen en het
gezichtsvermogen flink in de
war brengen. Als de hersenen
door een ongeluk de beelden
niet meer juist' kunnen verwer
ken, kan dat tot allerlei proble
men leiden. Het doel van de the
rapie is altijd om de belasting op
het autonome zenuwstelsel te
verminderen door de verkeerde
verwerking van beelden te her
stellen. Dit gebeurt doormiddel
van een speciaal aangepaste
bril", aldus Van Gemert.
Hij vroegzich jaren geleden al af
wat er over beeldverwerking in
de hersenen bekend was. „Het
irriteerde me dat neurologen en
oogartsen nooit over de grenzen
van hun eigen vakgebied heen
keken. Als zij al met elkaar om
de koffietafel zaten, dan ging
het over koetjes en kalfjes, maar
nooit over de link die er ligt tus
sen beide vakgebieden." Van
Gemert verdiepte zich uit pure
interesse in de 'neurologie van
het zien'. Dertien jaar onder
zoek naar oogfuncties en de in
vloed van het autonome zenuw
stelsel leidde uiteindelijk tot de
'Vangemerttherapie'. „Collega-
artsen beginnen nu aan de the
rapie te proeven, maar mijn on
derzoek gaat nog steeds door.
De behandeling van bijvoor
beeld migrainepatiënten is nu
gesneden koek. Dat laat ik over
aan mijn assistenten. Zelf ga ik
mij richten op het ontwikkelen
van lesprogramma's. Ik leid
mijn eigen mensen op. Vaak zijn
dit opticiens, maar ik werk ook
met oogartsen en neurologen.
Verder concentreer ik me op de
behandeling van ernstiger ge
vallen, zoals cliënten die een
hersenbloeding hebben gehad."
Een groot voordeel van de the
rapie is volgens de oogkundige
dat er geen vervangende ziektes
optreden. Bij het gebruik van
medicijnen is dit vaak wel het
geval. „Naar schatting kunnen
wij op dit moment ongeveer 2,5
miljoen mensen helpen door
middel van een bril, zonder dat
vervangende ziektes optreden."
Dyslexie
Zelf staat Van Gemert nog
steeds met zijn mond vol tanden
als hij de resultaten van een be
handeling met eigen ogen ziet.
„Onlangs heb ik een man in tien
minuten leren lezen. Door een
hersenbloeding was kon hij
geen abstracte woorden meer
schrijven. Ik heb hem een paar
letters in de lucht laten schrij
ven zodat hij weer een beeld kon
vormen bij die letters. Want
daar zit 'em meestal de knoop.
Het woordbeeld ontbreekt."
Heel vaak is er volgens Van Ge
mert sprake van een visueel pro
bleem. Dat is eveneens het geval
bij kinderen met dyslexie.
„Kenmerkend voor een kind
met dyslexie is een grote leer- en
leesachterstand. Dat wil echter
niet zeggen dat kinderen met
dyslexie dom zijn, juist integen-
door Marieke van Schie
Hans van Delden kijkt vlak
voor zich uit. „Ik voel me
almaar moe. De hele dag vraag
ik me af wanneer ik weer naar
bed kan, en soms heb ik zelfs het
gevoel er even niet meer te wil
len zijn."
Van Delden is nu ruim negen
maanden thuis, heeft klachten
van pijnlijke spieren en ge
wrichten en brengt het grootste
cleel van de dag thuis door. Hij is
getrouwd, 39 jaar, en heeft een
vrouw en twee kinderen van elf
en acht jaar oud.
Tot een jaar geleden leek zijn
toekomst er rooskleurig uit te
zien. Hij werkte bij een ICT-be-
drijf, ontwikkelde er program
ma's. Zoals bij meer bedrijven
kwam de klad in de
sector; collega's
kwamen net als hij
onder spanning te
staan, hetgeen
leidde tot ziekte
verzuim en con
flicten op het werk.
Zelf hield hij het
redelijk vol, totdat
hij pijn kreeg in
zijn onderarmen.
Hij meldde zich op
het spreekuur, en
na zorgvuldig onderzoek kwam
ik tot de diagnose RSI: Repetiti
ve Strain Injury. Een korte term
voor een groot aantal diagnoses.
Het kenmerkende van zijn aan
doening is dat de spier- en ge
wrichtsklachten ontstaan door
zich herhalende bewegingen.
We zien het bij mensen die ach
ter de kassa werken, maar ook
bij het werk achter de computer
ontstaan zulke klachten. Hans
is een voorbeeld bij uitstek.
Consciëntieus, tot een jaar gele
den nooit ziek, eigenlijk ook al
tijd met veel plezier naar zijn
werk, tot op die dag dat hij plot
seling vlammende pijn in zijn
nek en armen voelde als hij vijf
minuten op zijn werkplek zat.
Daarna was de eerste gedachte
rust en behandeling van zijn
oververmoeide spieren.
RSI-programma
Tot zijn ontzetting leidde dat
niet tot een verbetering: hij
knapte niet op, en ook zijn fysio
therapeut zag er geen gat meer
in. Slim als hij is ontdekte hij
een anti-RSI-programma op
zijn computer. Elke drie kwar
tier ontspanningsoefeningen
doen; het scherm kon hij zo in
stellen, dat het plotseling na een
bepaalde tijd uitviel en hij wel
deel. De oorzaak van het leer
probleem moet gezocht worden
in een slechte beeldverwer-
king."
Volgens de Schouwse opticien
kan zijn therapie een flinke be
sparing opleveren op de ge
zondheidszorg. Tot op dit mo
ment ondervindt hij echter
slechts tegenwerking in het po
litieke circuit. „Ik heb de minis
ter van Volksgezondheid al di
verse keren aangeschreven,
maar ik krijg geen reactie."
Behalve vanuit de overheid,
stuit Van Gemert ook in de me
dische wereld op onbegrip.
Schouderophalende oog- en
huisartsen zijn hier een voor
beeld van. „Mijn therapie wordt
niet erkend. Slechts een gering
aantal huisartsen beoordeelt
mijn werk op grond van de re
sultaten en stuurt patiënten
door naar mijn praktijk.
Vraagtekens
Oogartsen van onder meer het
Oogziekenhuis Rotterdam, de
afdeling Oogheelkunde van het
Erasmus Medisch Centrum en
het Ziekenhuis Walcheren in
Vlissingen, zeggen - desge
vraagd - niet bekend te zijn met
de therapie of willen geen com
mentaar geven op een 'niet
onderbouwde therapie'. Zelf
standig oogarts P. Nygaard, ver
bonden aan het Ziekenhuis
Zeeuws-Vlaanderen in Terneu-
zen, zet vraagtekens bij de
nieuw ontwikkelde therapie
van Van Gemert. Volgens hem
komt de therapie niet geloof
waardig over. „Ik geloof niet dat
het dragen van een bril proble
men als dyslexie kan verhelpen.
Er zijn geen gefundeerde weten
schappelijke bewijzen die het
verband aantonen tussen slecht
zien en dyslexie. Dit proces
speelt zich af in de hersenen. De
ogen hebben daar niets mee te
maken. Veel oogartsen zullen
dit beamen", aldus de Zeeuws-
Vlaamse specialist. Een ander
probleem is dat de therapie niet
moest stoppen. Maar hij bleef
ongeschikt voor zijn werk. De
bedrijfsarts adviseerde hem
thuis te blijven en alternatieve
werkzaamheden te overwegen.
Op het werk kwam de crisis in
volle omvang aan het licht. Zijn
collega's werden voorlopig op
non-actief gezet, in afwachting
van betere tijden. „Kijk eens om
je heen naar ander soort werk",
zei zijn chef, die hem eens belde
hoe het ging. Maar zo simpel ligt
het niet als je je hart verpand
hebt aan je werk.
„Hoe kan ik nou omscholen, als
ik nauwelij ks een toets meer aan
kan raken?"zegt Hans tegen me
als hij tegenover me zit. „Ik zie
nauwelijks een uitweg, het
overkomt me zonder dat ik het
kan stoppenD aar zit nu net de
sleutel tot de oplossing. Hans is
platgewalst door
de problemen, en
heeft zich in zijn
lijf als in een har
nas teruggetrok
ken. Alles houdt hij
strak, om zo de bo
ze realiteit niet te
hoeven voelen om
hem heen. Het is
ook vreselijk als
vader van een op
groeiend gezin
langs de kantlijn te
staan en je vrouw elke morgen
naar haar werk te zien gaan.
Door de spierpijn kan hij ook
huishoudelijke werkzaamhe
den nauwelijks doen.
Hoe kan hij die vicieuze cirkel
doorbreken. Ik besluit me daar
eens bij hem op te gaan richten.
„Hoe kun je de regie van je eigen
1 even weer in eigen hand ne
men?", vraag ik hem. „Niet alles
overkomt je toch - om te begin
nen stel ik je voor eens na te den
ken over alternatieve behande
lingsmogelijkheden. Er is een
landelijk centrum, waar ze ken
nis hebben over jouw aandoe
ning. Lijkt het je een idee zelf
eens achter dat adres aan te
gaan? En ten tweede kun je een
arbeidspsycholoog raadplegen.
Die kan samen met je zoeken
naar alternatieven binnen je
werk, en als een coach fungeren.
Zelf de regie gaan voeren bin
nen deze schijnbaar uitzichtlo
ze situatie geeft je weer zelfres
pect. Kijk naar je gezonde stuk,
en laat je er niet onder krijgen!
Eerst kijkt hij beduusd, dan
trekt er een begin van een glim
lach over zijn gezicht. „Pro
beren kan altijd. Ik ga mijn mo
gelijkheden weer verkennen."
GPD
Marieke van Schie is huisarts
door Esther Hartenberg
LEIDEN - Hernia kan ook ge
nezen zonder operatie. Van de
75.000 Nederlanders die jaar
lijks een hernia krijgen, gene
zen er 64.000 met behulp van
fysiotherapie en medicijnen.
Dat zegt neurochirurg Wilco
Peul van het Leids Univer
sitair Medisch Centrum
(LUMC). Die resterende
11.000 operaties kosten de ge
zondheidszorg maar liefst 1,3
miljard euro per jaar. Neder
land is daarmee het tweede
land in de wereld, na de Ver
enigde Staten, waar de meeste
operaties aan deze aandoe
ning worden uitgevoerd.
Volgens Peul is het een 'oud
volksgeloof' dat het opereren
van een hernia de beste manier
van behandelen is. Weliswaar
is een operatie doorgaans een
effectieve behandeling, maar
Peul wil onderzoeken of niet-
opereren ook een goede behan
delmethode kan zijn.
Het LUMC voert het onder
zoek uit in samenwerking met
de regionale ziekenhuizen, het
Ministerie van VWS en de Ge
zondheidsraad. „Als mensen
beter af zijn zonder een opera
tie, kunnen de wachtlijsten
enorm afnemen", aldus Peul.
„De uitkomst van het onder
zoek kan leiden tot lagere kos
ten voor overheid en werkge
vers. Na de operatie blijven
patiënten zo'n twee maanden
in de ziektewet. Dat is een ho
ge financiële belasting voor de
economie."
Een hernia ontstaat wanneer
een versleten tussenwer
velschijf een uitstulping ver
oorzaakt. De slijtage van de
schijf ontstaat door stress of
overbelasting. De uitstulping
drukt op de zenuwen en dat
veroorzaakt pijn, die meestal
uitstraalt naar de benen.
„Daardoor wordt lopen moei
lijk", aldus de neurochirurg.
„Soms leidt een hernia zelfs
V
Neurochirurg Wilco Peul: „Vroeger keken we hoe operaties snel genezing konden brengen. Nu on
derzoeken we of langer wachten efficiënter is." foto Hielco Kuipers/GPD
tot gevoelsstoornissen." De
uitstulping ontwikkelt zich in
veel gevallen tot een losse prop
die vanzelf oplost. Dat kan we
ken of maanden duren, maar
dan geneest de patiënt zonder
operatie.
Loting
In samenwerking met de Ge
zondheidsraad en het ministe
rie van Volksgezondheid gaan
onderzoekers van het LUMC
en medische centra in Haar
lem, Den Haag, Delft en Gou
da driehonderd patiënten in
tensief volgen.
Wie meedoet, wordt door lo
ting in twee groepen inge
deeld. De ene groep krijgt een
operatie met aansluitend fy
siotherapie. „Deze groep komt
niet op de wachtlijst te staan,
want dan kan het driekwart
jaar duren voordat ze aan de
beurt zijn."
De andere 150 worden af
wachtend behandeld, zonder
operatie. Als na zes maanden
blijkt dat de hernia toch niet
uit zichzelf geneest of als de
pijn te erg wordt, krijgen deze
mensen alsnog een operatie
aangeboden. Wie meedoet aan
het onderzoek moet in een
dagboek zijn of haar ervarin
gen bijhouden. Aan het begin
en het eind van het onderzoek
worden MRI-scans gemaakt
om te zien in hoeverre de her
nia is verdwenen. Over een
jaar worden de eerste onder
zoeksresultaten verwacht.
Daarna worden de patiënten
nog twee jaar gevolgd. „Eens
in de drie maanden moeten ze
een schriftelijke verklaring af
leggen waarin ze beschrijven
in hoeverre ze hun dagelijks
leven weer hebben opgepakt."
Gevolgen
De uitkomst van het onder
zoek kan volgens het LUMC
grote gevolgen hebben voor de
manier waarop herniapatiën
ten in Nederland en andere
landen worden behandeld.
„Vroeger keken we hoe opera
ties voor een snellere genezing
konden zorgen", schetst Peul.
„Nu onderzoeken we of langer
wachten efficiënter is." GPD
RIJSWIJK - Grootschalige
overheidscampagnes om or
gaandonoren te werven, hebben
niet het gewenste resultaat.
Daarom staat Nederland vanaf
eind deze maand een offensief te
wachten dat mensen op een po
sitieve manier moet overhalen
het donorregistratieformulier
in te vullen. Twee Amersfoortse
middelbare scholen nemen het
voortouw met een musical over
orgaandonatie.
Op initiatief van de Stichting
Transplantatie Nu! voeren
scholieren van het Hooghe
Landt College en De Amers
foortse Berg eind november vier
keer de musical 'De Première'
op. Het verhaal gaat over een
zieke jongen die alleen kan wor
den gered met een donororgaan.
Het script en de liedjes zijn op
een cd-rom gezet, zodat andere
scholen de musical ook kunnen
opvoeren.
Volgens Catharina Tonkens,
programmacoördinator van
Transplantatie Nu!, moet het
project jongeren overhalen het
donorformulier in te vullen. Di
rectrice Riemke van Netten van
de Vereniging Donorvoorlich
ting vindt het een leuk initiatief,
omdat het onderwerp vanuit de
jongeren zelf aandacht krijgt.
Het sluit volgens haar prima
aan bij de landelijke campagne
waarmee Donorvoorlichting
eind deze maand begint.
Op dit moment loopt ook bij Do
norvoorlichting een scholieren
programma. Daarbij worden
leerlingen van 110 scholenge
meenschappen vertrouwd ge
maakt met transplantatie. ANP
MAASTRICHT - De Universiteit Maastricht (UM) laat auto-
mobilisten XTC slikken om hun rijvaardigheid onderinvlo#
van deze drug te testen. Na de inname van XTC gaan de auto.'
Opticien A. van Gemert heeft ontdekt hoe de beeldverwerking in de hersenen verloopt. In zijn praktijk in Hoogvliet behandelt hij patiënten
door middel van een aangepaste bril. foto Dirk-Jan Gjeltema
altijd vergoed wordt door de
verzekering. Ziekenfondsver
zekerden via de Zilveraanvul-
lende Polis of het Zilvei*pakket
hebben in ieder geval recht op
een vergoeding. Met andere
ziektekostenverzekeraars is
Van Gemert nog in onderhande
ling. Hij vergelijkt zijn situatie
met die van de bekende weten
schapper Einstein, die zijn tijd
ver vooruit was. „Einstein liep
met zijn relativiteitstheorie te
gen hetzelfde probleem aan. Hij
moest eerst vijf jaar wachten
voordat deze theorie erkend
werd door de buitenwereld. Ik
moet dus nog twee jaar geduld
hebben en dan barst de bom."
mobilisten onder begeleiding van een rij-instructeur de'
op.
De UM voert het onderzoek uit in opdracht van de Europa
Commissie. De XTC-pillen worden met officiële toestemmiiK
in een laboratorium vervaardigd. Alleen automobilisten#
al vaker XTC hebben geslikt, mogen aan het onderzoek
doen. De UM wil immers naar eigen zeggen geen mensen ai,
de drugs helpen.
Eerder testte het Instituut voor Hersenen en Gedrag van#
universititeit het rijgedrag bij cannabisgebruik. In hetnieu'
we onderzoek krijgen achttien automobilisten XTC gevoeni
Die gaan vervolgens driemaal de weg op. Daarbij krijgen
een keer een XTC-pil, de andere keren krijgen ze eennepmii
del of een stimulerend medicijn. Zo kunnen de onderzoeken
de effecten van de drie pillen met elkaar vergelijken. AN?
GRONINGEN - Het Academisch Ziekenhuis Groningen
(AZG) houdt een grootschalig onderzoek naar de oorzaken
van sterfte bij ongeboren baby's. Het is het grootste onder
zoek dat ooit op dit gebied is gehouden. Het uiteindelijke doe';
is om te komen tot een daling van het aantal sterfgevallen tij
dens de zwangerschap.
In Nederland sterven jaarlijks 1200 tot 1500 ongeborenkin.
deren in de laatste maanden van de zwangerschap. In eender
de van de gevallen wordt de precieze doodsoorzaak nooit ach
terhaald.
Het AZG wil met behulp van een in Groningen opgesteld pro
tocol de doodsoorzaak van ongeborenen achterhalen. Hier
voor worden de komende vier jaar 1800 overleden baby'seo
hun moeders uitgebreid ondex-zocht en getest. ANP
AMSTERDAM - Iedere zes minuten breekt in Nederland ie
mand iets als gevolg van botontkalking. Door de vergrijzing
zal het aantal breuken door botontkalldng de komende jaren
fors toenemen. Dr. P. van Roermund van de Nederlandse Or-
thopeden Vereniging (NOV) heeft becijferd dat er in 2012
'1100 orthopedisch chirurgen nodig zijn. Dat zijn er bijna2,5
zoveel als nu.
Osteoporose is een aandoening van het skelet. Vooral vrou
wen krijgen erbij het ouder worden last van. Nu al lopen ieder
jaar 83.000 mensen van boven de 55 jaar een botbreuk op door
botontkalking. ANP
CHICAGO - Vrouwen van boven de vijftig zijn oud genoeg om
oma te worden, maar dat betekent nog niet dat ze zelf niei
zwanger kunnen worden met een eicel van een ander. Dat con
cluderen onderzoekers van de University of Southern Cali
fornia op grond van een studie naar de zwangerschap van 7j
vrouwen die in de overgang waren. i
Gezonde oudere vrouwen lopen een hoger risico op een ge
boorte met de keizersnee, zwangerschapsdiabetes en hogj
bloeddruk, maar dat zijn tijdelijke ongemakken. Medisch ge
zien vormen deze risico's geen reden om vrouwen na de meno
pauze uit te sluiten van de mogelijkheid om zwanger te wor
den met behulp van een donoreitje, aldus de onderzoekers in
het Journal of the American Medical Association. De kansen
op een zwangerschap, het voldragen van een kind en meerlin-
gep zijn bij deze vrouwen even groot als bij vrouwen die nog
niet in de overgang zijn. AP
door Gijsbert Spierenburg
DEN HAAG - Handlezen is ou
der dan de weg naar Rome,
tenenlezen is dat niet en dat is
jammer. We blijken daardoor
heel wat te hebben gemist. Met
die wijsheid hadden we ons door
de eeuwen heen veel narigheid
kunnen besparen.
Voetreflexologe Marita Ver
steeg schudt haar kennis uit de
losse pols: „Als u de kleine teen
van uw linkervoet kunt sprei
den van de teen ernaast, bent u
in staat om een one-night-stand
te maken. Begrijp me goed: in
dat geval behoort een one-
night-stand tot de reële moge
lijkheden. Of het er in uw geval
ook daadwerkelijk van komt,
kan. ik helaas aan uw tenen niet
zien."
Er bestaat natuurlijk ook nog
een andere kant van de medail
le. „Gelukkig wel", zegt tenen
lezeres Versteeg. „Stel: u kunt
de kleine teen van uw linkervoet
niét los zetten van de teen er
naast, bijvoorbeeld doordat ze
via een zwemvliesje aan elkaar
-vastzitten, dan betekent dat dat
u liefde en lust niét los van el
kaar kunt zien. Dan behoort u
tot die mensen die van een one-
night-stand absoluut niets moe
ten hebben. Die gruwelen er dus
van."
Het zijn drukke dagen voor Ma
rita Versteeg, de 40-jarige voet
reflexologe uit Amersfoort. Ze
gaat niet zo ver te zeggen dat ze
zo langzamerhand geen teen
meer kan luchten of zien, maar,
eerlijk is eerlijk, véél scheelt het
niet. „Ik kan het eigenlijk niet
vaak genoeg herhalen, maar ei
genlijk zouden de mensen wij
zer moeten zijn. Voordat u aan
een nieuwe vriend of vriendin
begint: trek alstublieft eerst sa
men de sokken eens uit om te
zien of u wel bij mekaar past. U
hoort mij natuurlijk niet zeg
gen: 'U past niet bij mekaar'.
Maar aan de stand van de tenen
kan ik wel zien op welk vlak het
tussen de partners eventueel
kan gaan botsen."
Met andere woorden: het kost
een paar eurootjes zo'n consult,
maar dan hebt u natuurlijk ook
wat. „Over de seksualiteit van
de kleine teen van de linkervoet
wordt altijd ietwat meewarig
gespx-oken of geglimlacht. Ik
kan dat hebben. Ik ben dat ge
wend. Er zijn psychologen die
het weigeren toe te geven, maar
tenenlezen is een heel serieuze
zaak. Waar blijft een psycho
loog als hij een stel tegenover
zich heeft met serieuze relatie
problemen? Hij zou zich heel
wat sessies kunnen besparen,
indien hij gewoon de tenen las.
Natuurlijk - daar is moed voor
nodig. Maar dat geldt voor mij
ook. De mensen komen binnen
en ik vraag meteen: mag ik uw
tenen eens zien. Het zal even du
ren, maar vroeg of laat is ieder
een om. Het is nogal wat, wat ik
hier beweer, misschien is het
grootspraak, maar we kunnen
er eenvoudig niet om heen, om
het verhaal dat de tenen vertel
len."
Ze toont één simpel A4'tje met
daarop twee voeten, een rech
tervoet en een linkervoet. Tot
zover niks bijzonders. Maar nu
komt het. De rechtervoet is de
rationele voet voor de mannelij
ke energie. De linkervoet is, u
raadt het al, de emotionele voet
voor de vrouwelijke energie.
Aan de rechtervoet zitten vijf
tenen, van groot naar klein zijn
dat de ether-teen, de wens-teen,
de doe-teen, de gehechtheids
teen en de angst-teen. Aan de
linkervoet zitten ook vijf tenen,
van groot naar klein respectie
velijk: de verdriets-teen, de ge-
voels-teen, de creativiteits-
teen, de liefdes-teen en de sek-
sualiteits-teen."
Knoestig
Marita Versteeg heeft in de loop
der jaren, het laat zich raden,
heel wat vreemde tenen de revue
zien passeren. „De ideale teen -
ik kan er moeilijk een uitspraak
over doen. Een rechte teen bete
kent over het algemeen dat het
gaat zoals het gaat. Zoals het
voor jou bedoeld is op een be
paald vlak. Als je, zoals ik, veel
tenen ziet, zie je er eerlijk ge
zegd niet veel die recht zijn. Hoe
knoestiger en krommer, hoe
gekker uw tenen eruit zien, hoe
liever ik het eigenlijk heb. Dat
zijn tenminste nog tenen met
een echt verhaal."
Marita heeft geen patiënten. Bij
haar komen cliënten. „Een dia
gnose? Nee. Een advies? Nee.
Waar worden mijn cliënten dan
wijzer van, zult u zich afvragen.
Als u voor een consult tenenle
zen kiest, doet u dat uit nieuws
gierigheid of om een bevestiging
te krijgen. Nóg één keer horen
dat u tóch zo in mekaar zit.
Kortom: u krijgt van mij een in
zicht hoe u werkelijk in het le
ven staat en dat kan soms heel
wat waard zijn." GPD
