Weggespoelde dorpen in woestijn
ifc -,v w
Oranjeslot Saksen-Anhalt na zestig jaar weer open
W 3
Kaart
Tunesië
'i
Eilanden
Midlands
Denemarken
Stations
Parijs
Hoverspeed
zaterdag 16 november 2002
Het is nooit koud in Tune
sië, behalve 's nachts.
Nu is het er tussen de 2 0 en 3 0
graden, in januari gemid
deld nog altijd 16. Veel Ne
derlanders gaan in juli en
augustus naar de stranden,
Hammamet, Monastir, Sfax,
Sousse en Djerba. Maar die
per in dit het land leven de
berbers, nomaden en bedoeï
enen in het decor van Star
Wars en groene vruchtvolle
Op verkenningstocht door
Tunesië was Djerba het be
ginhet eiland van de lotuseters
slaapplaats van Odysseus en ge
liefkoosd oord voor toeristen op
zoek naar zon, rust en een beetje
Noord-Afrikaanse exotica. Wie
komt aanvliegen ziet de einde
loze rij mooie hotels, vaak ge
bouwd in de 'menzel'-stijl van
de berbers.
Vooral Duitsers hadden in de af
gelopen jaren him weg gevon
den naar Houmt Souk en andere
plekken op Djerba met haar
propvolle geschiedenis. Maar de
aanslag op synagoge El Ghriba
op 11 aprü heeft ruïneuze gevol
gen gekregen. Een chauffeur
stuurde een vrachtwagen vol
gasflessen tegen het heiligdom
aan; onder de doden waren elf
Duitsers. Nu staan er politie
mannen bij de ingang, even on
beweeglijk als de betonnen pa
len. Binnen heerst er rust.
's Middags gaan we een eindje de
zee op. De visser-schipper wil
voor een pakje dinaren een
tochtje maken buiten het la-
waaiveld van de zogenaamde
piratenschepen met toeristen.
We monsteren voor een tijdje af
op een schiereiland, kijken uit
naar dolfijnen en kletsen wat
met een eenzame visser.
Maar wie kriebels in zijn bloed
heeft, raakt, ondanks musea en
lokale markten, stranden en ac
tiviteitenprogramma's, uitge
keken op dit eiland. Het binnen
land lokt, het avontuur, de
woestijn en de verre steden.
Berbers
Na Medenine en op weg naar
Matmata wordt het landschap
getekend door bergwanden met
gaten, onderkomens van ber
bers, holbewoners. Veel tour
operators op Djerba komen hier
nog net met him uitstapjes.
Meer naar het noorden straften
de legerbazen Montgomery en
Rommel elkaar af. Dit land
schap heeft zó veel gezien.
De heersers in deze streek en
hun gemeenschap leefden in een
ksar, een versterkte burcht met
ghorfa's, rechthoekige opslag
kamertjes, zonder vaste trap.
Dat was om de rovers buiten te
houden.
Berbers waren er het eerst,
daarna kwamen Arabieren en
nomadenstammen. En de Phoe-
niciërs, de Romeinen, de Vanda
len de Turken en de Fransen om
maar een paar van de volkeren
te noemen, die Tunesië diep
hebben gestempeld tót dat boei
ende land. Vier keer Nederland
en tussen de andere landen bo
venin Afrika zeer persoonlij k en
makkelijk te onderscheiden.
We drinken koffie, donker en
sterk als gesmolten wegdek, on-
Ksar Haddada, waar George Lucas in 1997 de aflevering The Phantom Mencae in de serie StarWars opnam.
der de grond in Toujane. Een
jonge kameel staat voor de in
gang. De weg is al een tijdje van
steenslag en zand en de talrijke
terreinwagens met vier of zes
mensen kondigen zich aan met
een stofpluim in de saffierblau
we lucht. Later drinken we wa
ter in een tent, waarin een ber
ber een woestijnvalk mee
draagt. Het hotel die avond is in
troglodyte-stijl gebouwd, holen
onder de grond, koel en ver
vreemdend.
Aan de rand van de woestijn bij
Douz verzamelen de mensen,
die een spoor willen achterlaten
in de Sahara. Hier lopen de hete
zandheuvels door tot aan Tim-
boektoe. Wie wil, kan op karts
met vespamotoren door het
zand jakkeren.
Van Kebili naar Tozeur loopt
een liniaalrechte weg langs
Chott El Jerid. Tijd voor een
mierzoet kopje mintthee in een
achterlijke hut, met een zonne
collector. Alles is mogelijk. Een
bordje met wc staat eenzaam en
zonder doel in deze zoutwoes-
tijn.
Golfbaan
Als we aan de rand van de woes
tijn bij Tozeur uit het raam kij
ken zien we de droom van de
burgemeester onder hamersla
gen gestalte krijgen. Een soort
Mount Rushmore met koppen
van Tunesische poëten. Daar
omheen legt een Canadese firma
een golfbaan, het gras wordt zo
ongeveer de grond uitgekeken.
De volgende dag zitten we op
nauwelijks vierhonderd meter
afstand van de luxe gehurkt te
praten met enkele bakkers van
de handgevormde steen, waar
uit Tozeur verplicht is opge
trokken. Zeventien families
werken hier dag en nacht met
klei en vuur in een onmeetbare
hitte.
Vlak voor zonsondergang be
groeten we dieper in de woestijn
de bedoeïen die twee kamelen
leidt. De dieren stappen over de
zijkanten van de zandduinen en
we voelen hun kunst van het
evenwicht bewaren. Na een uur
drinken de beesten vijftig liter
water uit een bron, die niemand
ziet, er ligt alleen maar een au
toband in het zand. Tussen onze
benen klotst en borrelt de kame-
lënbuik daarna als een fabriek.
Later zullen we het magisch
moment waarop de zon voor
weer een nacht in het zand duikt
nog eens meemaken bij een no-
madenfamilie; twee zwarte ten
ten, veel dieren, twee vrouwen,
een man en schuwe witte hon
den die zelfs tegen de maan
blaffen. Niets kan deze mensen
Tunesië, bekneld tussen Algerije en Libië, heeft
1300 kilometer kust, is in het noorden groen en
in het zuiden Sahara. Spreektaal: Arabisch, maar
door goed onderwijs spreekt bijna iedereen Frans.
Temperaturen zijn gemiddeld: lente 25 graden;
zomer 31 graden; herfst 26 graden: winter 16 gra
den. Hoofdstad is Tunis, met 2 miljoen inwoners.
Ruim 98% van de Tunesiërs is moslim, verder
christenen en joden. Geld: dinar, onderverdeeld
in millimes. Waarde nu is €0,64. Oppervlakte: vier
keer Nederland.
Inlichtingen: Tunesisch Nationaal Verkeersbu
reau, Muntplein 2111.1012 WR Amsterdam, tel
(020) 6224971, fax (020) 6383579,
e-mail: tunesie@tiscali.nl,
website: http://www.ontdektunesie.nl.
Veel informatie is te vinden op
http://timesie.pagina.nl. Hierop staan ook de
touroperaters die zaak maken van Tunesië als be
stemming. Velen beperken zich tot de oostkust
van het land met eindeloos veel, vaak zeer goede
hotels langs de stranden. Wie zelf zijn zaken wil
regelen kan voor weinig geld en wat minder com
fort goed terecht, ook in het binnenland.
Tunisair vliegt elke zaterdag op en neer tussen
Schiphol en Tunis. Daar zijn aansluitende vluch
ten op Djerba en andere inlandse bestemmingen:
www.tunisair.com.tn/anglais.html.
bewegen lang stil te staan op de
ze wereld.
In de grote oase van Tozeur rij
den we met paard en wagen
rond, laten ons uitleggen hoe de
drie lagen begroeiing al eeu
wenlang functioneren. Eerst de
palmen met dadels, lager citrus
en noten en nog lager groenten
en kruiden.
Als we bij het huisje met een
ronde koepel van een marabout
staan, jaagt een familie ons weg.
Overal in Tunesië vind je deze
oude gebouwtjes van de wijze
mannen, de genezers, de con
tactmannen tussen God en de
mens, tussen natuur en mens.
Hoog in de uitlopers van de At
las kijken we uit over oase Che-
bika, die de Romeinen Ad Spe
culum noemden. We zitten bijna
op de grens met Algerije, die
zwaar wordt bewaakt. Onze
gids is bedoeïen en kent veel van
de geschiedenis. Hij wijst ons op
de vreemde stenen die hier hoog
zijn opgetast: ,,Dit was een uit
kijkpost van de Romeinen, ze
seinden met spiegeltjes."
Overstromingen
Beneden ons ligt het oude verla
ten lemen berberdorp. „Verla
ten vanwege het water, over
stromingen. De regering heeft
ons wat meters hoger een nieuw
dorp geschonken. Dit soort ver
halen is gemaakt voor ongeloof,
maar als we een oase verder in
Tamerza weer tegenover een
volledig verlateii dorp naast een
droge rivierbedding staan,
dringt de waarheid tot ons door.
Een man uit het dorp vertelt dat
ze vele keren zijn weggespoeld.
foto Dylan van Vlimmeren
„Soms in tien jaar geen druppel,
dan ineens buldert het door de
bedding. Daarom zijn we ge
dwongen een eindje opgescho
ven met het dorp."
De lange weg naar Tunis gaat
langs Gafsa, oneindige steppen
en rode peper-boeren, olijven en
dadels. Een bijna rechte streep.
Tunesië heeft mooie wegen.
Het landschap wisselt als in een
kijkdoos. Het valt op dat veel
mooie, nieuwe gebouwen vaak
scholen blijken te zijn. Bijna
vijfendertig procent van de be
volking is jonger dan vijftien
jaar, veel meer meisjes dan jon
gens.
In Kairouan gaan we rustig te
gen de muur van de grote Mos
kee zitten en luisteren naar de
oproep tot bidden. Dit gebeds
huis voor Allah is met die van
Jeruzalem, Medina en Mekka
het belangrijkste van de mo
hammedanen.
Als we noordwaarts blijven rij
den en de zee weer ruiken is het
alsof de natuur met ons mee
speelt. Tijdens de lange tocht,
van de brandende zandvlakten
in het zuiden, door de steppen
van centraal-Tunesië naar het
noorden, waar groen heel ge
woon is, wordt de hemel telkens
wat donkerder.
Als we uiteindelijk rusten in het
blauwwitte kunstenaarsdorp
Sidi Bou Saïd steekt een onweer
op boven de baai van Tunis en
over de heuvels van Carthago.
Schitterende flitsen verlichten
de haven van de hoofdstad van
dit Afrikaanse land.
Thom Olink
Met de opening, volgend jaar
zomer, van het Oranjeslot
in Oranienbaum, hoopt de Duit
se deelstaat Saksen-Anhalt
meer Nederlanders te interesse
ren een bezoek aan de regio te
brengen. De feestelijkheden
gaan gepaard met een twee
maanden durende tentoonstel
ling die de relatie tussen het slot
en het Huis van Oranje weer
geeft.
Naar alle waarschijnlijkheid
zal koningin Beatrix, samen
met de Duitse Bondspresident
Rau, de officiële opening van de
expositie verrichten, die ge
pland staat op 14 juni. Met deze
plechtigheid wordt tegelijker
tijd het barokke Oranjeslot na
zestig jaar weer voor het pu
bliek toegankelijk. De exposi
tie, die tot en met 10 augustus
duurt, geeft een beeld van vijf
eeuwen Oranjes: van Willem
van Oranje tot de huidige ko
ningin. De dochter van Henriët-
te Catharina, die midden 17e
eeuw het slot liet bouwen,
trouwde met een telg van de
Friese Oranjetak en haar klein
zoon, Johan Willem Friso, werd
in 1702 stadhouder van Holland
en Friesland.
Voor de tentoonstelling zijn
ruim 140 schilderijen en andere
grafische kunstwerken bijeen
gebracht. Onder meer uit paleis
't Loo en het Mauritshuis en van
schilders als Van Dyck, Rubens
en Honthorst. De opening van
het slot valt ook in het jaar dat
Duitsland '5 jaar Oranjeroute'
viert. Een 1800 kilometerlange
vakantieroute door Nederland
en Duitsland die langs steden en
regio's gaat die een relatie met
Oranje hebben.
De oostelijke deelstaat Saksen-
Anhalt, ingeklemd tussen grof
weg Berlijn, Leipzig, Hannover
en Hamburg, heeft voor het ko
mend jaar diverse thema's be
dacht om de (Nederlandse) toe
rist te trekken. Steden als Des
sau, Halle, hoofdstad Maagden
burg en Wörlitz pronken met
hun historie, cultuur, muziek en
natuur. Plaatsen waar Bach,
Handel, Schumann, Weill, Goe
the en Heine woonden en/of
werkten, krijgen extra aan
dacht.
Ook de Luthersteden Eisleben,
waar Martin Luther werd gebo
ren en stierf, en Wittenberg,
waar hij zijn reformatorische
stellingen aan de kerkdeur na
gelde, pakken uit met exposi
ties, bezoeken aan familiehui
zen, stadsfeesten en historische
markten. In twee speciale 'Lu-
ther-brochures' staat er van al
les over te lezen.
En het natuurgebied Harz, ui
teraard. „Bekend van naam,
maar voor veel Nederlanders
nog niet ontdekt", aldus Rijkert
Kettelhake, directeur van het
Duits Verkeersbureau in ons
land.
Tenslotte veel aandacht voor de
Romaanse kunst, waarvoor tien
jaar geleden een speciale route
(1.000 kilometer) werd bedacht.
Ook daar wordt uitgebreid bij
stilgestaan.
De gevolgen van de overstro
mingen, afgelopen zomer, door
het buiten de oevers treden van
de Elbe, zijn in Saksen-Anhalt
niet meer zichtbaar. „De toerist
heeft nergens last meer van, bij
na alles is weer te zien en te be
zoeken."
Nieuw toeristisch thema van
onze oosterburen voor volgend
jaar is 'kleine historische ste
den'. Precies 101 oude stadjes,
verdeeld over heel Duitsland,
zijn daarvoor uitgekozen.
Het Oranjeslot in Oranienbaum staat vanaf zomer 2003 weer open voor bezoekers.
foto GPD/Saksen-Anhalt.
„Plaatsen die eruit springen
door hun romantiek en cul
tuur", zegt Kettelhake.
Het gaat daarbij om steden als
Straubing, Ravensburg, Co-
burg, Baden-Baden, Wetzlar,
Xanten, Bad Hersfeld, Weimar,
Mühlhausen, Freiberg, Lüne-
burg, Hameln en de al genoemde
Luthersteden. In een Neder
landstalige brochure zijn van
deze steden de belangrijkste
toeristische feiten op een rij ge
zet.
Gerard Chel
Meer informatie:
Duits Verkeersbureau,
tel. 0900-1091029,
www.duitsverkeersbureau.nl;
Oranjeroute: www.oranjerou-
te.nl;
Saksen-Anhalt tel.
00-49-180-5372000 (0,12 p/m),
e-mail: info@anhalt-witten-
berg.de,
www.sachsen-anhalt-touris-
mus.de, www.anhalt-witten-
berg.de;
Luther-brochures:
00-49-391-5677080,
e-mail: lmg@lmg-sachsen-an-
halt.de,
www.lmg-sachsen-anhalt.de;
Oranienbaum:
tel. 00-49-34904-22520,
e-mail: stadtinfo@oranien-
baum.de,
www.oranienbaum.de.
Passagiers van British Air
ways die zich op een lucht
haven storend gedragen of een
medewerker van de luchtvaart
maatschappij beledigen, krij
gen voortaan een gele kaart. Met
de kaart waarschuwt British
Airways dat de passagier niet in
het vliegtuig zal worden toege
laten of zelfs de politie zal wor
den gebeld als het gedrag niet
wordt aangepast. In september
1998 voerde de maatschappij al
de gele kaart in voor gebruik in
de lucht.
De gevolmachtigd minister
van de Nederlandse Antil
len, drs. Carel de Haseth, heeft
het eerste exemplaar ontvangen
van de videoband Monuments
of the Dutch Caribbean. Op de
36 minuten durende band wordt
aandacht geschonken aan de
monumentale gebouwen op
Aruba, Bonaire en Curagao. Het
commentaar tijdens de beelden
is in het Engels, maar er zijn ook
plannen voor versies in het Ne
derlands, Duits en Papiaments.
Reizen naar East Midlands in
het hart van Engeland is
makkelijker geworden door de
luchtverbinding met Schiphol.
Op zaterdag heeft de lucht
vaartmaatschappij Bmibaby
één vlucht, op alle andere dagen
zijn er drie. Bmibaby vliegt met
een Boeing 737. Er zijn tickets
vanaf 20 euro (exclusief toesla
gen). East Midlands ligt op 19
minuten van Derby, 28 van Lei-
cester, 30 van Nottingham en 60
van Stratford-Upon-Avon.
Bmibaby vliegt naar 22 Europe
se bestemmingen en wil dat
aantal in het voorjaar uitbrei
den naar 31.
T Takantiegangers die Dene-
V marken op hun lijstje heb
ben staan en op zoek zijn naar
een vakantiewoning, kunnen de
Novasol-brochure voor het vol
gend jaar aanvragen. Op bijna
negenhonderd pagina's worden
ruim zesduizend particuliere
vakantiehuizen beschreven. De
huizen zijn, met veel foto's, ook
op internet te zien, www.nova-
sol.nl. Via de website kan de
gratis brochure worden aange
vraagd. Dat kan ook telefo
nisch, tel. 0134677730. Deze
maand verschijnen ook nog de
2003-brochures met het aanbod
in Noorwegen/Zweden en Mid
den-Europa.
Voor een bedrag van bijna
600 miljoen euro gaat de
Deutsche Bahn tot eind 2004
bijna 6000 stations verbeteren
en verfraaien. Ook wordt de be
veiliging onder de loep geno
men. De nadruk zal worden ge
legd op betere wachtruimten,
modernere toiletten en adequa
tere bewegwijzering. Zo'n
tweehonderd voetgangerstun
nels krijgen meer licht, maar
worden ook voorzien van aan
gename geurtjes.
Sinds deze week is het moge
lijk voor 19 euro per persoon
(vanaf prijs) van Schiphol naar
Parijs (Charles de Gaulle) te
vliegen. De tickets zijn te koop
bij de Haarlemse onderneming
Airtrade en bij de reisbureauke
tens waarmee dit bedrijf sa
menwerkt. De vluchten worden
uitgevoerd met een Boeing 777
van de Braziliaanse luchtvaart
maatschappij Varig, die plaats
biedt aan 281 passagiers. Ver
trek dagelijks vanaf Schiphol:
20 uur; vertrek vanuit Parijs
15.50 uur. Via internet wordt het
aangeboden via Vliegwinkel.nl
en Schiphol.nl
Snelle boekers voor een over
tocht van Oostende of Calais
naar Dover met de hoverspeed
kunnen volgend jaar kortingen
krijgen die oplopen tot vijftig
procent. Dat geldt voor het hele
jaar, maar er moet wel vóór 31
januari worden geboekt. De
snelste ferry over het Kanaal
doet over Oostende-Dover on
geveer twee uur en over Calais-
Dover minder dan een uur. De
korting geldt voor een auto met
maximaal vijf inzittenden.
