Elk stuk speelgoed heeft weer een ander verhaal
Het water
klettert van
de rotsen
W 1
uitjes
Kroatië
zc
Nee, alle wonden van de
oorlog van tien jaar ge
leden zijn nog niet geheeld.
Wie door Kroatië - eens deel
van voormalig Joegoslavië -
rijdt, ziet weliswaar geen
echt totaal verwoest land,
maar wel hier en daar in
brand gestoken of geschoten
huizen, muren met kogelga
ten. Dat is materiële schade;
er wordt hard gewerkt om
die te herstellen. Erger is het
verdriet om de 22.000 doden,
om de mishandelingen, de
vernederingen, de bezetting
door het Servisch leger van
Milosevic, die mede daar
voor nu in Scheveningen te
recht staat. Maar Kroatië is
onafhankelijk en recht de
rug. De economie floreert
bepaald nog niet, buiten
landse investeerders aarze
len, maar toeristen komen
langzaam terug. Mede dank
zij de acht schitterende Na
tionale Parken waarover de
jonge republiek beschikt. En
ze zijn allemaal anders.
De steiger is klein, maar vol
doende om een paar bootjes
te bergen. De zijn er ook, in de
loop van de middag. Met alle
maal toeristen aan boord uit ha
venplaats Zadar. Zij zijn
nieuwsgierig hoe het piepkleine
eiland, dat lijkt op een drijvend
gebakje, er aan de andere kant
uitziet. Een handgeschilderd
houten bordje verwijst naar
Plaza Beach dus dat ziet er veel
belovend uit. Vanaf de heuvel,
die het hart van het deels grijs
witte kalksteeneiland vormt,
zie je het strandje liggen. Aan
een mooie blauwe baai, een uit
nodiging als het ware om je er
neer te vlijen, en vervolgens een
duik in de spiegelgladde Adria-
tische Zee te nemen.
Van dichtbij blijkt dat strand
echter met grote kiezels bedekt
te zijn, niet zo lekker om op te
liggen. Strandstoelen zijn er ui
teraard niet. Maar de lucht is er
schoon, de natuur is er puur, de
stilte is er bij wijze van spreken
te horen, het is een bijzondere
ervaring. Ja, ook het zwemmen
in de zee, er op blote voeten over
de keitjes heenstrompelend en
glijdend. Dat is zoiets als op
(hardgekookte!) eieren lopen.
Maar je lekker laten drijven in
het heldere, diepblauwe water
maakt alles goed.
Het eilandje, vlakbij het veel
grotere Dugi Otok, is er een van
de ruim 140 voor de kust van
Kroatië. Tien ervan behoren tot
het Kornati Nationaal Park.
Omdat ze, met hun lichtgrijze
zachte Karst-kalksteen, door
erosie gevormd en genoemd
naar het deels in noordelijk
Kroatië en deels in Slovenië en
noordoost-Italië gelegen Karst-
gebergte, wel heel representa
tief zijn voor dit bijzondere ge
bied. De overlevering zegt dat
het gebergte gebouwd is met de
stenen die God over had nadat
hij de aarde had geschapen. Hij
zou ze willekeurig achter zijn
rug hebben weggegooid, zo die
bijzondere slinger van meer dan
140, meestal ronde eilandjes
creërend.
Meren
Dat is één Nationaal Park, een
groep schattige eilandjes. Maar
Kroatië heeft er meer. Het be
roemdste Nationale Park is on
getwijfeld dat van de Plitvice
Meren, halverwege Karlovac en
Zadar. Vijftien meren, die prak
tisch achter elkaar, maar alle
maal op verschillende hoogte
liggen. Dat levert een hoop wa
tervallen en geruis opHet
laagstgelegen meer bevindt zich
Het Kornati park: vanaf de kalkstenen top van het ene eiland heb je
een prachtig zicht op andere eilandjes en de pleziervaart ertussen.
foto's Rob de Vries
Kroatië was met Slovenië het eerste land dat, in 1991, onafhan
kelijk werd van het na de dood van Maarschalk Tito (in 1980)
snel uiteenvallende Joegoslavië. Het leidde tot oorlog met het Ser
vië van Milosevic, dat een groot deel van Kroatië bezette en daar
stevig huishield. Eerste president van Kroatië was de nogal dictato
riaal regerende Franjo Tudjman, die in 1990 aan kanker overleed.
Hij werd opgevolgd door Stipe Mesic, populair, en een democraat in
hart en nieren.
Kroatië (anderhalve keer zo groot als Nederland) ligt tussen Slove
nië in het Westen, Hongarije in het Noorden, Bosnië-Herzegowina
in het Oosten en - met een kustlijn van 1778 kilometer - vooral de
Adriatische zee in het Zuiden. Kroatië telt 4.8 miljoen inwoners.
Per auto is Kroatië bereikbaar via Oostenrijk of Italië en vervolgens
Slovenië. De wegen in Kroatië zijn over het algemeen goed. Je kunt
er ook per vliegtuig komen; met Croatia Airlines vlieg je van Schip
hol naar hoofdstad Zagreb, en eventueel door naar een van de plaat
sen aan de kust zoals Zadar.
Betaalmiddel in Kroatië is de kuna, ongeveer 30 eurocent. Je kunt
overal kuna's pinnen. Niet te veel, èn alles opmaken, want in Neder
land heb je er niets meer aan!
Meer informatie over vakantie in Kroatië is te vinden op website
www.kroatischverkeersbureau.nl of via telefoonnummer 0900-
2022102.
Een goede reisgids is Kroatië van uitgever Dominicus, geschreven
door Guido Derksen. Prijs €19,95.
Zagreb
Karlovac
/QPijeka K
NP Plitvicka jezera
NP Paklenica
Zadar
NP Krka
.Sibenik
NP Kornati
O
e
ADRIATISCHE
ZEE
op 3 8 meter boven de zeespiegel
maar het hoogstgelegen op niet
minder dan 637. Dan ontstaat
een cascade, dat is een trapsge
wijs verlopende reeks waterval
len.
Een wereldwonder, die wallen
van water die van de Karstrot-
sen naar beneden kletteren in
weer een volgend meer, dat ge
vuld is met prachtig, spiegel
glad blauw-turkooizen water.
Split
Dubrovnik
- m.
Meren, die vérder grote hoeveel
heden vis, zoals forellen, huis
vesten. Daar mag niet op gevist
worden. Gezien de hoogtever
schillen moet je redelij k ter been
zijn en over een beetje conditie
beschikken, maar dan zijn er
prachtige wandelingen door het
ook met weelderige bossen be
dekte Nationaal Park te maken.
Soms over bospaden, soms over
speciaal aangelegde plankiers.
De rivier Krka stort zich met veel geraas naar beneden.
Deze attractie, die terecht op de
Werelderfgoedlijst van de Unes
co staat, trekt dagelijks 5000 tot
6000 bezoekers, voor 70 Kroati
sche kuna (10 euro) kun je er
naar binnenen daarvoor mag je
hier en daar ook met een pontje
zo'n meer over.
Een weer heel ander Nationaal
Park is dat van Paklenica, voor
al geconcentreerd in en om twee
kloven in het Velebit-gebergte,
een Karstmassief van 150 kilo
meter lengte. De imposantste
van die twee kloven en drukst-
bezochte is de Grote Paklenica,
met z'n enkele meters brede en
langzaam naar een plateau om
hoog lopende wandelpad tussen
twee honderden meters hoge
grijze rotswanden in. Rotswan
den die steil omhoog lopen maar
kennelijk juist daarom een
uitdaging vormen voor berg
sporters. Op vele plekken zie je
klimmers tegen de rotswanden
'geplakt'. In een van de rots
wanden zit een dubbele houten
deur! Toegang tot een atoom-
schuilkelder in de rots. Ooit is er
aan begonnen tijdens de Koude
Oorlog in de jaren vijftig van de
vorige eeuw, maar hij is nooit
afgebouwd.
Krka
Ook bestaand uit een 'canyon'
maar toch weer heel anders dan
die ruige in Paklenica is het Na
tionaal Park van Krka, vlakbij
het stadje Sibenik. Door deze
kloof raast en ruist het water
van de rivier de Krka. De ruim
zeventig kilometer lange rivier
verliest 242 meter hoogte en met
name in het Nationaal Park le
vert dat spectaculair waterval
werk op. In elk geval een park
waar je je prima kunt vermaken
en waar je, als je dat wilt, nog
een leuke boottocht kunt mee
pakken, die onder meer stopt bij
het piepkleine eilandje Visovac
met z'n door jonge monniken
bewoonde Franciscaner kloos
ter.
Heeft Kroatië de toerist meer te
bieden dan die Nationale Par
ken.? Jawel, ook een serie iets
minder interessante natuurpar
ken en beschermde natuurge
bieden (het land bestaat ten
slotte voor veertig procent uit
bos), maar ter afwisseling is een
bezoek aan het strand (geen
zand, maar kiezels of basalt
blokken) of een van de aardige
stadjes natuurlijk wel leuk.
Zadar (90.000 inwoners) is een
havenstad die met z'n vele eeu
wen oude Romaanse architec
tuur, z'n gezellige met glimmen
de marmeren tegels geplaveide
grote winkelstraat (de Siroka
Ulica), z'n terrasjes, z'n Medi
terrane sfeer, zeker het bezoe
ken waard is. Andere leuke
maar veel kleinere plaatsen zijn
bijvoorbeeld Skradin en Vodice,
ook allebei aan het water gele
gen.
Overnachten kun je in Kroatië
op een van de vele campings (er
zijn er ook nogal wat voor natu
risten) in een kamer bij particu
lieren (daar verwijzen bordjes
met 'sobe' heen) en uiteraard in
hotels. Maar: bij die hotels is het
oppassen geblazen. Er zijn er
niet zo verschrikkelijk veel. Er
is wat verwoest tijdens de oor
log. Hotels namen toen vluchte
lingen op. Kamers raakten
daardoor logischerwijs een
beetje uitgewoond.
Sommige maken die indruk nog
steeds. Zoals in Zadars meest
prominente hotel, het Konova
le. Dat kan in een deel van z'n
kamers de drie sterren, waar
mee het hotel zich tooit, in de
verste verte niet waar maken.
In een gemiddeld Kroatisch ho
tel is verder het eten vaak niet
best, ongezellig ook, in zo'n te
fel verlichte eetzaal waar je ge
acht wordt zo snel mogelijk
weer weg te zijn. Beter niet bin
nengaan, maar een gezellig res
taurantje opzoeken!
Rob de Vries
Bij binnenkomst in Antiek-Speelgoed-
Museum Lientje in Middelburg is de
eerste reactie wellicht: wat is het hier klein!
Wat oppervlakte betreft is dat zeker waar.
Toch is er veel te zien in de negen vitrines.
Zoveel dat een uur zo voorbij is.
Met een papieren rondleiding in de hand,
krijgt de bezoeker veel achtergrondinfor
matie over de poppen, serviesjes en al het
andere speelgoed. Eigenares L. Laven is in
de buurt om verdere vragen te beantwoor
den. ,,Elk voorwerp in de collectie, hoe klein
ook, heeft een verhaal. Daarom ben je hier
echt wel even zoet als je alles wil weten."
In de eerste vitrine staan de oudste poppen
van het museum. Deze dateren uit de perio
de 1750 tot 1780. Ze hebben nog hun origi
nele kleertjes aan. Het is moeilijk voor te
stellen dat die al zo'n 250 jaar oud zijn. Tus
sen de poppen ligt een zilveren rinkelbel.
Mensen hingen die vroeger in de wieg ter be
scherming van de baby. De belletjes zouden
boze geesten op afstand houden en het pa
relmoer dat in de rinkelbel verwerkt is, zou
ziektes verdrijven. Oudere kinderen hingen
de rinkelbel om hun hals. Met het fluitje wat
erop zit, kon het kind in gevaarlijke situa
ties de aandacht trekken.
In een andere vitrine staat een opvallende
pop. Zij heeft namelijk een sigaret in haar
mond. Het lijkt onvoorstelbaar dat kinde
ren vroeger zo'n pop kregen. Laven legt uit
dat in die tijd nog niet bekend was dat roken
ongezond is. „Natuurlijk wil je je kind het
goede voorbeeld geven. Nu algemeen be
kend is dat roken slecht is, geeft niemand
zo'n pop meer cadeau."
Voor de kinderen is er ook speelgoed waar
mee ze echt mogen spelen. Daarnaast houdt
Laven de kinderen bezig met een klein
speurtochtje. Het idee daarvoor is heel sim
pel. Op het toegangskaartje is een pop afge
beeld die ook ergens in het museum staat.
Weten de kinderen de pop te vinden, dan
krijgen ze een doosje snoepjes. „Niet alleen
de kinderen willen spelen, hoor. Laatst ging
er een man languit op de grond liggen, zodat
hij het winkeltje in één van de vitrines goed
kon zien. Hij zei dat hij daar vroeger nog
mee had gespeeld. Het is dat het winkeltje
achter glas staat, anders was het zeker niet
bij kijken gebleven."
Volgende maand bestaat Antiek-Speel
goed-Museum Lientje drie jaar. Wat bij La
ven begon als een hobby, is uitgegroeid tot
een compleet museum. „Ik verzamel allerlei
soorten speelgoed, als het maar van voor on
geveer 1950 is. Natuurlijk is jonger speel
goed vaak ook heel mooi, maar dat past ge
woon niet in het geheel. Daarom zul je hier
nooit een barbie aantreffen."
Britta Janssen
Openingstijden Antiek-Speelgoed-Muse
um Lientje in Middelburg: dinsdag, woens
dag, donderdag en iedere eerste zondag van
de maand van 13.00 tot 17.00 uur en op af
spraak.
Rolstoel toegankelijk.
Entree is 2,30 per persoon, kinderen tot en
met drie jaar gratis.
Verdere informatie:
Antiek-Speelgoed-Museum
Lientje, Goese Korenmarkt 7,
4331 HT Middelburg,
tel. 0118-623819.
L. Laven met een deel van de collectie van het Antiek-Speelgoed-Museum Lientje. foto Ruben Orecl
J f
zaterdag 16 november 2002
