Verzwakt FNV zoekt de aanval
De kogel zal er altijd in blijven zitten
PZC
De macht van de vakbeweging
Portier The Matrixx
ging-" f
zaterdag 16 november 2002
De FNV begint aan een ware
krachtmeting. De vakcen
trale denkt machtig genoeg te zijn
om de uitslag van de Tweede-Ka
merverkiezingen van 22 januari té
kunnen beïnvloeden; met een
links kabinet zou de vakcentrale
betere afspraken kunnen maken
over de WAO en loonmatiging.
Maar de FNV is verzwakt door in
terne strubbelingen en een finan
ciële crisis. De bonden hebben
grote moeite om nieuwe leden te
winnen en hun oude leden vast te
houden. FNV-voorzitter De Waal
spreekt dreigende taal, maar kan
zijn organisatie nog wel een vuist
maken?
Zelden werden er in de tempel van
de poldereconomie, het SER-ge-
bouw, zulke dodelijke blikken uitge
wisseld als afgelopen weekend, na het
mislukte overleg over een nieuw soci
aal akkoord. Voorman Jacques Schra-
ven van de werkgeversvereniging
VNO/NCW maakte tijdens de afslui
tende persconferentie bekend dat hij
de FNV niet langer steunde op het ge
bied van de WAO. FNV-voorzitter Lo-
dewijk de Waal keek alsof hij door de
bliksem werd getroffen.
„Die bekentenis van Schraven kwam
volslagen onverwacht. Vlak voor de
persconferentie hadden we nog afge
sproken samen op te trekken", zegt
Agnes Jongerius, hoofdbestuurder
van de vakcentrale.
Enkele dagen later, als de eerste emo
tie is opgetrokken, spreekt Jongerius
van een 'onverstandige actie'. De
werkgevers beseffen toch dat ze ver
der moeten met de FNV? Er moeten in
het belang van de werkgelegenheid
afspraken komen over loonmatiging.
Jongerius: „De werkgevers weten
toch dat het WAO-dossier voor ons het
gevoeligste dossier is."
De polder maakt water. De haperende
economie heeft een einde gemaakt
aan de gesmeerde wijze waarop vak
centrales, werkgevers en overheid ja
ren achtereen consensus bereikten
over het sociaal-economisch beleid.
De verstoorde verhoudingen tussen
de sociale partners kwamen in volle
hevigheid naar buiten na afloop van
twee dagen onderhandelen in het
SER-gebouw. Werkgevers en werkne
mers staan weer ouderwets tegenover
Grote onderwijsstaking te Zutphen in 1999. De stakingsbereidheid van de FNV-leden is traditiegetrouw niet groot; Door de decennialange oefening in redelijk
heidvan de sociale partners is er in Nederland geen sprake meer van een militante vakbondscultuuur. foto Vincent Jaxmink/GPD
elkaar. De verhoudingen tussen de
FNV, de grootste vakcentrale van het
land, en het demissionaire kabinet
staan op een dieptepunt. Demissio
nair premier Balkenende verwijt de
FNV 'politieke spelletjes' te spelen.
De Waal noemt dit verwijt 'kletspraat'
en 'een minister-president onwaar-
dig'.
Somber
Intussen stapelen de problemen zich
op. De economie stagneert al lange
tijd en de vooruitzichten zijn zonder
meer somber. Nederland tuimelt op de
ranglijstjes gemeten naar concurren
tiekracht. De wei'kloosheid schiet
omhoog. Het nabije jaar 2003 wordt
voor talloze Nederlandse huishou
dens een annus horribilis. Want ga
maar na: het kabinet zet in op koop-
krachtbehoud. Dat oogt vriendelijker
dan het is. De koopkracht van hon-
derdduizenden gezinnen wordt
volgend jaar gesloopt door sterk stij
gende ziektekostenpremies, pensi
oenlasten, oplopende AO W-premies.
Om nog maar te zwijgen van de inko-
mensval die zo'n honderdduizend
mensen gaan meemaken, als ze hun
baan verliezen.
Een volgend kabinet, van welke sig
natuur ook, zal het komend jaar op
zijn hoogst met een verbanddoos kun
nen uitrokken. Echte redding valt in
2003 niet meer te veiwachten. Het fi-
nancieringstekox-t loopt op en de fis
cale discipline in de Tweede Kamer is
zoek, nu vrijwel elke voorgenomen
bezuiniging van het demissionaire
kabinet-Balkenende sneuvelt.
Balkenende en zijn minister van soci
ale zaken, ex-CNV'er Aart Jan de
Geus, hoopten een langjaiig sociaal
akkoord te sluiten, een akkoord dat de
hoeksteen zou moeten vormen van
economisch herstelbeleid. Centraal
stond daarbij loonmatiging en een
ovex-eenkomst over de WAOMaar ook
spaarloon, pensioenafspraken en ge
subsidieerde Melkertbanen zouden
deel uitmaken van het pakket. Zelden
moesten de polderjongens over zo'n
gecompliceerde matex-ie een totaalak
koord bereiken. En dat op een
moment waarop het kabinet in demis-
kiezingen van januari, dan zal De
Waal nog moeilijker afspraken kun
nen maken met het dan zeer voor de
hand liggende kabinet van CDA en
WD. CD A-minister De Geus zin
speelde op dat scenario toen hij deze
week met spijt constateerde dat de
slepende onderhandelingen over her-
vox-ming van de WAO niet eerder zo
dichtbij hun afronding waren.
De FNV gokt op een 'winter van onte
vredenheid', een seizoen waarin de
opeenstapeling van lastenverzwarin
gen en werkloosheid tot zo veel onvre
de zal leiden, dat mensen zich vrij een-
sionaire status verkeex-de en boven
dien nauwelijks wisselgeld tot zijn be
schikking had.
Het kwam er dus niet van. In de beeld
vorming is het de FNV die een langja
rig sociaal akkoord heeft getorpe-
deei'd. FNV-voorzitter De Waal
maakte maandag voor de vorm de
gang naar de bonden, maar kende de
uitkomst van die raadpleging al: de
kaders struikelen vooral over de
WAO-voorstelien. De Waal wil nu
hooguit een paar afspx-aken maken
voor een noodplan voor 2003. En de
hervorming van de WAO gaat wat
hem betreft weer op de lange baan.
De FNV vaai't een riskante koers. De
Waal zal straks opnieuw moeten on
derhandelen met een volgend kabi
net. Komt de WD sterker uit de ver
voudig laten mobiliseren. De Waal
denkt krachtig genoeg te zijn om de
stemming aan de vooravond van de
verkiezingen te kunnen beïnvloeden
en hoopt op een ruk naar links. ,,En
mocht dat niet lukken, dan kunnen we
nog altijd acties voeren."
Wanbeleid
Maar zullen dat acties zijn waarvan
ondernemend Nederland wakker ligt?
Kan de FNV met een groots opgezette
actie tegen uitkleding van de WAO
nog wel het Haagse Malieveld vol krij
gen? De FNV verkeert in een crisis.
FNV Bondgenoten, de grootste aan
gesloten bondtevens de grootste vak
bond van Nederland, dreigt bankroet
te gaan als gevolg van financieel en
bestuurlijk wanbeleid en het verlies
aan vermogen door de sluipcrash op
de aandelenmarkten
De FNV heeft moeite nieuwe leden te
winnen. Het aantal werkenden in Ne
derland steeg de laatste jaren flink,
maar de FNV prof iteex'de daar nauwe
lijks van. Zeker, het aantal leden stijgt
nog wel, maar niet voldoende. Vooral
jongeren voelen zich niet of nauwe
lijks aangetrokken tot een vakbond,
met als gevolg dat het ledenbestand
van de FNV in rap tempo vergrijst. De
kaderleden van de FNV - dat zijn de
leden die de bond vertegenwoordigen
op de werkvloer - zijn geen goede af
spiegeling meer van het personeel.
De werkgevers vragen zich openlijk af
met wie ze in de toekomst de loonon
derhandelingen moeten voeren. Met
de kaderleden? Of toch maar liever
rechtstreeks met de ondernemingsra
den? Want hoe representatief zijn de
bonden eigenlijk nog voor hun werk
nemers? De stakingsbereidheid van
de leden is traditiegetrouw niet groot:
door de decennialange oefening in re
delijkheid van de sociale partners,! is
er in Nederland geen sprake meer van
een militante vakbondscultuur.
Coen Teulings, hoogleraar ax'beids-
economie aan de Erasmus Universi
teit Rotterdam, meent dat FNV-voor
zitter De Waal in de voorbije week
vooral voor de bühne heeft gewerkt.
„De Waal heeft veel interne proble-
men. Hij weet dat de vakcentrale moet
omschakelen van een beleid gericht
op reële loonstijgingen naar de nul
lijn. Hier rolt straks gewoon loonma
tiging uit." Teulings en andere
deskundigen op het gebied van ar
beidsverhoudingen, schatten in dat
de bonden gaan focussen op de WAO.
„Spaarloon en Melkertbanen zijn
symboolpolitiek. De WAO leeft echt
onder de leden. De Waal heeft daar
mee een helder thema te pakken. Maar
er kleeft ook een probleem aan: een
deel van de leden wil drastischer in
grepen in de WAO dan de vakcentrale
wenst."
Complex
Jacob Kol, macro-econoom aan de
Erasmus Universiteit, betwijfelt of
het stakingswapen nog is te gebrui
ken. „Dat werkt tegen de bonden.
Stakingen passen niet meer in deze
tijd. De economie is te complex ge
worden. Als een bepaalde sector stil
valt door een staking, dan lopen ande
re sectoren die er van afhankelijk zijn,
meteen schade op. Ook burgers zijn
sneller getroffen dan vroeger. Als
Schiphol plat ligt, hebben direct hon
derdduizend mensen daar last van. Bij
een spoor-staking staat het land op z'n
kop. Stakingen die de samenleving
raken, wekken veel ergernis. Veel
mensen wox-den daarom niet lid van
een bond."
Wei'knemers lijken zich ook goed be
wust van de omgeving waarin hun be
drijf of sector functioneert. Kea
Tijdens, onder-zoeker bij het Amster
dams Instituut voor Arbeidsstudies,
stelt dat pure loonconflicten door
gaans de aanleiding zijn voor stakin
gen. „Maar werknemers nemen een
groot risico als ze staken in tijden dat
het economisch slecht gaat."
Perioden van laagconjunctuur leve
ren dan ook meestal relatief weinig
verloren arbeidsdagen op. De grootste
arbeidsonrust in de afgelopen drie de
cennia deed zich voor in 1995,1990,
1979,1977,1973 en 1970. Dat waren
jaren van behoorlijke econorxiische
groei.
Alternatief
Kea Tijdens denkt dat de conflictueu
ze sfeer in de Haagse circuits voorals
nog niet is overgeslagen op de bedrij
ven en de sectoren. „Ik heb nog geen
signalen gekregen dat er bij CAO-on-
derhandelingen sprake is van verge
lijkbare conflicten. Ik vraag me bo
vendien af hoe het WAO-vei\haal
gekoppeld zal worden aan een loon
eis."
Onderzoeker Kol verwacht dat de in
vloed van de FNV op ter-mijn weer zal
toenemen. Maar dan dient de vakbe
weging wel nieuwe instrumenten te
ontwikkelen als altexrxatief voor het
sta kings wapen. Kol stelt objectieve
arbitragecommissies voor. Daarin zit
ten deskundigen die de arbeidsmarkt
en de bedrijfssectoren goed kennen.
Bij een arbeidsconflict doet deze com
missie een bindende uitspraak, bij
voorbeeld of een specifieke looneis
gerechtvaai'digd is. Op die manier
hebben zo min mogelijk mensen last
van de negatieve gevolgen van een
staking.
Ook de vorm vjan actie voeren moet
veranderen, denkt Kol. Steeds minder
werknemers zijn bereid met actiepet
jes op hun hoofd door de straten te
marchex-en. Een gemoderniseerde
vakbeweging hoeft evenwel oude the
ma's niet los te laten. Volgens Kol
moet de FNV bij voorbeeld veel harder
campagne voeren tegen de enorme sa
larissen die de top van het Nederland
se bedrijfsleven aan zichzelf uitkeert:
„Het is toch niet geloofwaardig als
een vakbondsleider oproept tot loon
matiging, terwijl managers er met
miljoenen vandoor gaan."
Sylvia Marmelstein
en Maurice Wilbrink
Een nietsbetekenende ruzie twee weken geleden
tot een schietpax'tij in de discotheek The Matrixx
1 in Nijmegen. Eén portier werd dodelijk geraakt, de
ander raakte zwaargewond. Net terug uit het zieken
huis vertelt portier Jeroen Huffels (39) uit Houten zijn
verhaal,De schutter wilde stoer doenMaar hij heeft
niet beseft dat hij mijn leven voorgoed heeft veran
derd."
Het ziekenhuisbandje zit nog om zijn pols. Net onder
zijn schouder verhult een dun gaasje een gaatje.
Daar, bij het sleutelbeen, kwam de kogel terecht, om
zich daarna in zijn rechterschouder te boren. Zijn
slokdarm net gemist, geen vitale organen geraakt. Hij
heeft heel veel geluk gehad, beseft hij nu,Ik ben door
het oog van de naald gekropen."
De afgelopen week heeft hij zich vaak afgevraagd
waarom hij de schietpax'tij wel overleefde en zijn col
lega Eddie van den Akker niet. „Hij had er niets mee
te maken, wilde mij en de andere portiers alleen maar
helpen. Verschrikkelijk dat hij er niet meer is." Huf
fels kijkt strak voor zich uit als hij over Eddie praat.
Hij kende hem nog maar drie maanden, maar kon
goed met hem opschieten. „Hij was zo'n goede vent,
die altijd vriendelijk en netjes was. Hij wist precies
hoe een portier zich moest gedragen. Maar hij had
geen schijn van kans tegen de schutter."
Met zachte stem vertelt hij over die nacht van zater
dag op zondag. Het was gezellig in The Matrixx, waar
hij sinds drie maanden als portier werkt. De bekende
dj Jean dx'aaide, de stemming zat er goed in. Tegen een
uur of vijf, toen het feest al een beetje tegen het einde
liep, ging hij naar de hal van de discotheek. Daar
hoorde hij een meisje x'uzie maken met een jongen, die
haar lastig zou hebben gevallen. Huffels ging, zoals
hij wel vaker deed, even poolshoogte nemen. „Het
was al heel snel uitgepraat, die jongen gaf toe dat hij
iets onbehoorlijks tegen haar had gezegd, en bood
ook zijn excuses aan." Geen enkel probleem voor de
ervaren portier, die al twintig jaar in het vak zit. Tot
dat een derde, voor de betx-okkenen onbekende man,
zich ermee ging bemoeien. Hij deed lastig, wilde we
ten wat er was gebeurd, „Ik vroeg hem zich er niet mee
te bemoeien en naar binnen te gaan. Dat deed hij,
maar even later kwam hij weer terug." De jongen
stond een tijdje te treiteren in de hal van de disco
theek en Huffels vroeg hem of hij naar buiten wilde
gaan. Toen hij dat na twee keer weigerde, zetten twee
pox-tiers de amokmaker buiten de deur. „Heel rustig,
zonder problemen", weet hij zich nog te herinneren.
Zijn vrienden kwamen daarna verhaal halen bij de
portiers en begonnen de jongen op te ruien. „Ze zei
den dat hij zich niet zo op de kop moest laten zitten
door die washandjespoi'tiers en vonden het belache
lijk dat hij ex-uit was gezet. Ze riepen nog tegen ons
dat ze wel terug zouden komen en ons neer zouden
schieten."
Toilet
Huffels krijgt wel vaker dergelijke dreigementen
naar zijn hoofd geslingei'd en was dus niet ineteen on
der de indruk. „Natuurlijk ben je wel alert'', zegt hij.
„Je weet dat het kén gebeuren." Toen de portier die
normaal bij de deur staat, even naar het toilet ging,
vroeg hij Huffels even op te letten. Met de bedreigin
gen in het achterhoofd hield hij de omgeving van de
discotheek goed in de gaten door de glazen pui. Er
was niets bijzonders te zien, tot hij een groepje bezoe
kers naar buiten liet. De deur wex'd aan de buitenkant
tegengehouden en uit het niets kwam de jongen die er
eex'der was uitgezet, uit de menigte omhoog. „Hij had
zich waarschijnlijk op zijn hurken door het publiek
gemanoeuvreei'dIk heb hem niet zien aankomen."
Binnen een paar seconden was het gebeurd. Huffels
zag een geweer op zich gericht en hoorde een knal. „Ik
voelde een klap op mijn schouder, maar zag verder
niets. Geen wond, geen bloed, helemaal niets." Hij
zakte tegen de muur naar beneden en ontweek daar
door het tweede schot. Pas daarna zag hij dat zijn hele
T-shirt onder het bloed zat. „Het spoot er echt uit",
Jeroen Hu ffels samen met zijn kinderen Bodine en Je
roen tussen enkele van de bex'en die Huffels tijdens
zijn verblijf in het ziekenhuis kreeg.
foto Jaap de Boer/GPD
zegt hij„Mijn steekwerend vest, een maliënkolder
met allemaal ijzeren ringetjes, hield het bloed geluk
kig nog een beetje tegen."
Op het moment dat hij op de grond zat, zag hij zijn
collega Eddie een stap richting de deur doen. Hij wil
de waarschijnlijk de deur dicht doen om de schutter
te weren. Maar hij werd door de derde kogel in zijn
hartstreek gex'aakt.
Huffels slikt even, maar vertelt daarna rustig verder.
„Ik lag op mijn rechterschouder en zag Eddie in el
kaar zakken. We keken elkaar recht aan. In een paar
seconden zag ik het leven uit hem wegtrekken. Toen
wist ik al dat het helemaal mis was."
Wat er daarna gebeurde, kan hij zich niet goed meer
hei'inneren. „Ik zakte telkens weg. Ben nog wel naar
de ambulance gelopen en op de brancard gaan zit
ten." In het ziekenhuis bleek dat hij een slagaderlijke
bloeding had. Hij verloor vier liter bloed en zweefde
op het randje. De artsen herstelden één slagader en
moesten de andere afsluiten. „De kogel was van lood,
dat betekent dat 'ie door je lichaam zwerft en lelijke
wonden kan maken. Bij mij is ie net achter de slok-
darm doorgegaan en in mijn rechterschouder te
rechtgekomen. Daar zal hij altijd blijven zitten", zegt
Huffels, terwijl hij naar zijn rechterschouder wijst.
Terwijl Huffels in het Nijmeegse ziekenhuis werd be
handeld, ging rond kwart over acht in de ochtend de
telefoon in Houten. Twee bekenden meldden zijn
vi'ouw Sandra dat er een schietpax'tij in The Matrixx
was geweest en dat Jeroen één van de slachtoffers
was.
Paniek
„Complete paniek", beschrijft Sandra. „Ik belde met
het ziekenhuis en de politie, maar niemand kon mij
vertellen hoe het met hem ging.Pas in de middag kon
de Houtense haar man bezoeken. „Het was allemaal
erg chaotisch. Ik werd constant gebeld door beken
den, die allemaal wilden weten hoe het met hem
Na 24 uur was de kritieke fase voorbijHuffels knapte
heel snel op. Tientallen mensen kwamen de gewonde
portier opzoeken, met beren, bloemen en kaarten.
„Veel betrokkenen waren erg onder de indruk. Een
collega van me, twee meterlangen honderdvijf tig ki
lo zwaar, zat huilend aan mijn bed."
Afgelopen zaterdag was het afscheid van Eddie. Daar
wilde Huffels per se bij zijn. Hij kreeg verlof van het
ziekenhuis om in een rolstoel bij de uitvaartdienst te
zijn. Daarna ging hij voor een herdenkingsplechtig
heid naar The Matx'ixx. Daar zag hij nog de video
band van de schietpax'tij.
Als hij vertelt over de ontvangst in The Matrixx,
schiet hij voor het eerst tijdens het gesprek vol. „Ik
werd met een applaus binnen gehaald. Iedereen was
zo belangstellend. Ik heb honderden handen ge
schud, zoenen gehad. Geweldig om te weten datje
xriet alleen staat."
Hij heeft de laatste dagen veel gepraat over de ge
beurtenissen. De schietpax'tij voor zichzelf gerecon
strueerd. „Ik ben ervan overtuigd dat het niet aan de
discotheek lag, niet aan de portiers. We hebben alle
maal ons werk gedaan zoals het moest. Maar omdat
een paar j ongens elkaar hebben opgefokt, moest er zo
nodig iemand met een pistool gaan zwaaien. En Ed
die en ik stonden toevallig op het verkeei'de moment
op de verkeex'de plaats."
Hij vraagt zich af wat de schutter heef t bezield. „Hij
was een hele rustige jongen, maakte bijna nooit pro
blemen. Ik denk dat hij geen gezichtsverlies wildelij-
den. Stoer wilde doen tegenover zijn vrienden. Maar
hij heeft niet beseft dat hij daarmee een leven heeft
beëindigden dat van mij en de nabestaanden van Ed
die voorgoed heeft verandex'd."
Huffels moet zijn hele leven bloedverdunners blijven
slikken en het is nog maar de vraag of hij nog wel weer
kan gaan trainen in de sportschool. Zijn slagader
wox'dt behoorlijk belast als hij zich inspant en de art
sen weten nog niet of dat wel verantwoord is. De
meexwoudig kampioen bodybuilding hoort begin de
cember wat hij wel en niet mag. „Het trainen hoortbi]
mijik zou niet weten wat ik moet doen als dat niet
meer mag. Ik heb het ook nodig voor mijn werk."
Zijn portiex'swerk, dat hij doet naast zijn gewone
baan als opleidingsconsulent, wil hij gewoon vooit-
zetten. „Ik ben niet bang", zegt hij. „Over anderhalve
week sta ik weer in The Matx'ixx. Niet meteen als por
tier, maar ik bén er wel."
Anouk Middelkamp
