Advocaten Volkert kleuren rood
Russisch gas boezemt angst in
m
Jezus was volgens
scriptie een terrorist
Kantoor maakt naam door verdedigen van idealisten
6 november 1952
Herinnering aan gruwelen in Eerste Wereldoorlog nog levendig
Nederland
kan leren van
Slowakije
Het advocatenkantoor
dat Volhert van der G. ver
dedigt, heeft onmisken
baar rode wortels. Steeds
weer weten vermeende
terroristen, maar ook kra
kers en milieu-activisten,
het Amsterdamse kantoor
te vinden. „Maar we doen
niet alleen relschoppers
en activisten."
door Ferdi Schrooten
Juanra Rodriguez, zanger van
een radicale rockband met
contacten in de Amsterdamse
krakerswereld en vermeend
handlanger van ETA-terroris-
ten. Mullah Krekar, een Iraakse
schriftgeleerde, verdacht van
banden met terreurnetwerk Al
Qaeda en dictator Saddam
Hoessein.
Zo maar twee recente, promi
nente cliënten van Böhler,
Franken, Koppe, De Feijter Ad
vocaten. Die komen niet vanzelf
aanwaaien bij het Amsterdamse
kantoor, nog niet zo lang geves
tigd in een statig pand aan de
Keizersgracht.
Het kantoor stond maandag
weer volop in de schijnwerpers
tijdens de tweede pro-formazit-
ting tegen Nederlands bekend
ste verdachte: Volkert van der
G., de vermoedelijke moorde
naar van Pim Fortuyn. Weer een
cliënt in de categorie 'overtui
gingsdader'.
Meteen al bij zijn aanhouding,
luttele minuten na de moord op
6 mei, vroeg de Harderwijker
om bijstand van Britta Böhler.
De Duitse brak in 1999 defini
tief publicitair door als advoca
te van de Koerdenleider Öcalan,
Turkijes staatsvijand nummer
één. Meer recentelijk baarde ze
opzien door haar pogingen om
Jorge Zorreguieta, de vader van
Maxima, te vervolgen wegens
misdaden tegen de menselijk
heid.
Greenpeace
Internationaal (mensen)recht is
een specialisme van het kantoor
aan de Keizersgracht. Maar ook
in milieukringen is het kantoor
gekend. Victor Koppe, één van
Van der G.'s advocaten, verde
digde vijf jaar geleden Paul
Watson. De radicale milieuacti
vist, een van de oprichters van
Greenpeace, had een walvis
vaarder tot zinken gebracht.
Namens Wakker Dier, waarmee
Van der G. banden had, maakte
het advocatenkantoor eind
2001 lawaai over het dierenwel
zijn in de varkenshouderij. Een
van de ondertekenende advoca
ten was Britta Böhler, tot voor
kort voorzitter van Greenpeace.
Die functie heeft ze neergelegd
toen ze de verdediging van Van
der G. op zich nam.
Voor een groot deel is de linkse
signatuur van het kantoor een
erfenis van gereputeerde advo
caten die inmiddels elders wer
ken. Zoals Ties Prakken, nu
hoogleraar strafrecht aan de
Universiteit Maastricht. De
'moeder der krakers' heeft ja
renlang milieu-activisten, kra
kers en antimilitaristen bijge
staan als die weer eens botsten
met de autoriteiten. Phon van
den Biesen, gerenommeerd mi
lieuadvocaat van tegenstanders
van Schiphol, heeft er eveneens
naam gemaakt. Net als Pieter
Bakker Schut, die in de jaren ze
ventig landelijke bekendheid
kreeg als verdediger van de ex
treem-linkse terreurgroep Rote
Armee Fraktion (RAF), die dood
en verderf zaaide met gijzelin
gen en aanslagen.
Idealisten
Ook na de omvorming van Van
den Biesen Prakken Böhler tot
Böhler Franken Koppe De Feij
ter staat het kantoor nog steeds
te boek als specialist in bijstand
voor politiek geëngageerde
mensen en andere idealisten.
Onder de kantoormedewerkers
zitten experts op het gebied van
asielrecht, milieurecht en inter
nationaal recht.
De mensenrechten staan hoog
in het vaandel. Diverse leden
van het kantoor zijn aangeslo
ten bij verenigingen in binnen-
en buitenland die zich hard ma
ken voor de belangen van de
verdachte.
Stijn Franken, leider van het
door Jan Meulemeesters
Thijs Voskuilen (28) zegt in
zijn doctoraalscriptie dat
Paulus een Romeinse spion
was die in een duivels com
plot de joodse verzetsstrijder
Jeshua (Jezus) veranderde in
een gekruisigde Messias, die
herrees om pacifisme te pre
diken.
Voskuilen: „Ik heb het voor
gelegd aan theologen en his
torici. Velen gaven toe dat het
een serieuze mogelijkheid is,
hoewel niet bewijsbaar,
maar dat is de bijbelse visie
ook niet." De Groningse
hoogleraar geschiedenis F.
Ankersmit schreef bij de
scriptie: 'Zeer overtuigend,
een prachtig betoog van een
literair talent'. Mede-bege
leiderprof. J. Bremmer sprak
van een 'serieuze mogelijk
heid'.
„Het is veel logischer dan de
visie van de bijbel. Saulus, de
christenvervolger uit Tarsus,
is niét bekeerd door een visi
oen op weg naar Damascus,
maar deze Romeinse staats
burger heeft als meesterspi
on een meesterlijk plan be
dacht om de joodse verlosser
(Messias) letterlijk dood te
verklaren: gekruisigd aan
het kruis, herrezen met een
pacifistische boodschap, uit
gedragen door Paulus, wat
de Romeinen natuurlijk goed
uitkwam."
Hoe onlogisch de bijbelse vi
sie is, toont Voskuilen, die af
studeerde in geschiedenis en
journalistiek, met een Ne
derlands oorlogsvoorbeeld
aan: „Stel je voor, dat Seyss-
Inquart zegt een Nederland
se verzetsstrijder te zijn ge
worden en dat Wilhelmina
herrezen is om vrede te bren
gen. Ik zeg gewoon, Saulus is
gebleven die hij was, een
christenvervolger. Bekend is
dat de eerste christenen Pau
lus wantrouwden, terecht
dus. Ook de eerste christenen
blijven in mijn visie zichzelf:
joden die teleurgesteld wa
ren dat hun Messias, hun ver
losser (van het Romeinse juk)
gestorven was."
Als belangrijkste bewijs
voert Voskuilen aan dat Pau
lus door een Romeinse pa
trouille werd beschermd
toen hij door joden werd aan
gevallen, omdat hij niet-jo-
den in de tempel van Jeruza
lem wilde toelaten. „Van
Caesarea is hij overgebracht
naar Rome, zogenaamd voor
een proces. Dat is er nooit ge
komen. Hij kreeg huisarrest,
maar logischer is dat hij be
scherming kreeg tegen jood- j
se moordplannen."
Maar Paulus is toch door de
Romeinen onthoofd?
„Dat is er later van gemaakt.
In de Handelingen van de
apostelen staat slechts dat
hij huisarrest kreeg."
Waarom maak je van Jeshua
een verzetsstrijder, volgens
de huidige opvattingen een
terrorist?
„Ik geloof niet dat de Romei
nen iemand kruisigden, om-
dat joodse hogepriesters dat
vroegen. Zij kruisigden op
standelingen, zoals Jeshua,
En joden waren buitenge- j
woon opstandig omdat ze ge
loofden in een Messias. Dat
geloof kon alleen onder-1
mijnd worden door de Messi-
as dood te verklaren, zo zag
Paulus in. Hem te laten ver
rijzen en te veranderen in een
pacifist, gehoorzaam aan de I
autoriteiten, was volgens mij
een meesterlijke toevoeging
van Paulus zelf."
Voskuilen overhandigde het i
eerste exemplaar van zijn ge-
boekstaafde studie aan de
Leidse historicus Thomas
von der Dunk. Die bedankte
door het fundament onder
het boek uit te halen: „Ge
schiedenis hoeft niet logisch
te zijn, en is het ook zelden.
Bovendien, heeft Paulus,
heeft Jezus wel bestaan? Was
Paulus de joodse geschied
schrijver in Romeinse dienst
Flavius Josephus en de Je-
zus-cultus bedoeld voor de
Romeinse keizer Julius Cae
sar, zoals ook al is beweerd?"
Historici vinden vragen stel
len leuker dan antwoorden
geven. GPD
Alias Paulus. Uitgeverij Ambo.
Prijs 24,90.
woensdag 6 november 2002
Britta Böhler doet voor de pers uit de doeken hoe PKK-leider Öcalan met geweld naar Turkije werd overgebracht.
foto Marcel Antonisse/ANP
advocatenteam van Van der G.,
wordt wat dat betreft als een
topper omschreven. Hij staat er
om bekend extreem diepgra
vend te werk te gaan en alle re
gelgeving, tot aan de Hoge Raad
en het Europese Hof, uit de kast
te trekken die zijn cliënt ook
maar enigszins kan helpen.
Illustratief is dat de aanklager
in de zaak van Van der G. Fran
ken bij de eerste pro-formazit-
ting begin augustus al een 'fi
shing-expedition' verweet. Met
een soort 'sleepnetmethode' wil
Franken door aanvullende ge
tuigenverhoren en zo veel mo
gelijk documenten elk nuttig
snippertje informatie zien te be
machtigen. Dat maakt het ad
vocatenkantoor niet bij ieder
een even populair.
Beveiliging
Cliënten in de categorie 'over
tuigingsdaders' zijn niet altijd
zonder risico 's, weet het kantoor
inmiddels uit ervaring. Bij nieu
we gevoelige zaken, zoals die
van Volkert van der G., wordt
daarom standaard een vergade
ring voor alle medewerkers be
legd. Daarbij wordt niet alleen
gepolst of mensen achter de
zaak staan, maar ook wat de ri
sico's zijn. Het zal niet de eerste
keer zijn dat een omstreden cli
ënt negatieve reacties losmaakt,
bijvoorbeeld in de vorm van be
dreigingen. Daar wordt met be
veiligingsmaatregelen nadruk
kelijk op geanticipeerd, laat het
kantoor weten. Wat en hoe, dat
blijft binnenskamers. „Maar je
moet altijd goed voor je mensen
zorgen", is het enige wat Britta
Böhler hierover kwijt wil.
Mix
Zij en haar collega's willen niet
louter het beeld van een 'links',
'progressief' of 'geëngageerd'
kantoor uitdragen. „Natuur
lijk, er zijn niet veel kantoren in
Nederland met onze mix van ex
pertises. Maar we doen niet al
leen rellers en activisten. We
hebben ook veel arbeidszaken,
civiele procedures en fraudeza
ken, zoals de Clickfonds-affai
re."
Het kantoor zoekt een prettige
balans tussen leuk werk en een
prettig salaris voor de mede
werkers, klinkt het elders van
uit het kantoor.
Maar Böhler benadrukt dat het
niet zo is, dat het kantoor 'niet-
leuke' zaken doet om daarmee
minder lucratieve, maar zeer
opmerkelijke processen als die
van Van der G. te financieren.
Deze verdachte staat, zoals wel
meer cliënten van het kantoor,
nou niet echt te boek als vermo
gend. GPD
EISENHOWER - Dwight Ei
senhower wordt de nieuwe
president van de Verenigde
Staten, De Republikeinse kan
didaat heeft de verkiezingen
met een overweldigende meer
derheid gewonnen
ZEEROVERS - De Neder
landse kustvaarder Combina
tie is in de Straat van Gibral
tar overvallen door zeerovers,
die het schip hebben ontdaan
van een partij Amerikaanse si
garetten. De Franse autoritei
ten hebben inmiddels beslag
gelegd op het wrak van een ou
de Engelse mijnenveger die in
de buurt aan de grond was ge
lopen. Aan boord was onder
meer een lading sigaretteix. De
Fransen vermoeden dat dit he!
schip is waarmee de overvali'
gepleegd; het zou nadien aan
de grond zijn gelopen, waarna
de zeerovers zijn gevlucht.
TOREN - De Gasthuiskerk in
Zierikzee krijgt een nieuwe to
ren. Het gevaarte, dat geheel
van hout wordt gemaakt,
wordt in eerste instantie in het
kerkgebouw in elkaar gezet,
om de constructie te testen,
DAMMEN - Het Wereldkam
pioenschap Dammen wordt in
Nederland gehouden. De deel
nemers komen uit zeven lan
den, De verwachting is dat een
van de Nederlandse deelne
mers zal winnen.
Uitgever:
J. C. Boersema
Hoofdredactie:
A L. Oosthoek
D Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax: (0118)470102
E-mail: redactie@pzc.nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118) 470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax (0113)273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax, (0115) 645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114)372776
Fax. (0114) 372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 12.00 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantoon^:
zondag' van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118) 484000
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand 20,50
per kwartaal 55,10
per jaar €209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail abo@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode
Losse nummers per stuk:
maandag l/m vrijdag 1,10
zaterdag: 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW 1
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65,597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren I
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties:
Tel: (0118) 484240
Fax: (0118)470100
Voor kleintjes: Tel. (0118) 484321
Fax: (0118) 484370
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern De dooru
aan ons versirekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bi|: PZC. afdeling
lezersservice. Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
8 ehodii: tot UJEQEnSf
Eva Lutovska
door Mick Salet
Moet de Eui'opese Unie in
2004 worden uitgebreid
met tien nieuwe landen? Hoe
denken in Nederland wonende
mensen uit de kandidaat-lid
staten daarover? Vandaag het
wooi'd aan Eva Lutovska uit
Slowakije.
UITBREIDING EU
„Nederlanders zouden wel wat
kunnen leren van de Slowaken.
Nedeiianders zijn vaak zo ge
sloten. Slowaken laten him ge
voelens eerder zien." Eva Luto
vska, 54 jaar, woont al bijna de
helft van haar leven in Neder
land, maar mist nog altijd een
beetje de spontaniteit van haar
gebooi'teland. Maar als Slowa
kije lid van de Europese Unie
wordt gaat het allereerst na
tuurlijk om andere zaken, weet
de Slowaakse uit Zoetermeer.
„Economisch gezien lijkt het
mij goed voor Slowakije om lid
van de EU te worden. De afzet
markt zal groeien en bedrijven
zullen het aanti-ekkelijk vinden
zich in Slowakije te vestigen,
omdat ai-beid er goedkoper is.
Maar er is meer Ik denk dat de
DEU-landen ook op andere ma-
nierer naar elkaar toe gi'oeien.
Soms is dat wel jammen Vooral
als de oorspronkelijke sfeer van
een land verdwijnt. Maar de
meeste Slowaken zullen gauw
geïntegreerd zijn. Zij staan open
voor andere mensen en sluiten
snel vriendschap." GPD
Het hoge woord is er uit: de Rus
sische autoriteiten gebruikten
een afgeleide van het narcose-
middel fentanyl om het gijze
lingsdrama in Moskou te beëin
digen. De angst dat een geheim
militair gas ivas ingezet, bleek
ongegrond. Voor zover bekend
tenminste, want niet alle twij
fels zijn weggenomen. Het ge
bruik van gas als strijdmiddel
stuit op diepe gevoelens van
angst en afkeer. De oorzaak ligt
in de gruwelen door strijdgas
tijdens de Eerste Wereldoorlog.
door Ankode Jong
De veronderstelling dat bij
de actie tegen de terroristen
in Moskou een narcosemiddel
was gebruikt, won de afgelopen
week sterk aan kracht. Het Pen
tagon bevestigde dinsdag al de
suggestie van de Amerikaanse
ambassadeur Vershbow in Mos
kou dat waarschijnlijk een af
geleide van fentanyl was inge
zet.
Met een zekere opluchting stel
de de Verenigde Staten vast dat
- als het inderdaad een narcose
middel is geweest - de Russen
met dit gas waarschijnlijk geen
inbi-euk hebben gemaakt op de
internationale afspraken over
het gebruik van chemische wa
pens.
Het nai'cosemiddel fentanyl
moet doorgaan voor een 'niet-
dodelijk' gas. Fentanyl is een
opiaat en verwant aan morfine,
maar dan honderd keer zo sterk.
Het is het meest gebruikte anes-
thesiemiddel ter wereld en der
tig jaar geleden ontwikkeld
door Janssen Farmaceutica in
België.
Eigenlijk is het een sterke pijn
stiller die voor een diepe narco
se zorgt voor bijvoorbeeld hax-t-
ti-ansplantaties. Het stopt bij
een bepaalde dosis de ademha
ling, die dan tijdens een operatie
door beademingsmachines
wordt overgenomen. Bij veel
van de slachtoffers in Moskou
stopte eveneens te ademhaling.
Mogelijk was de dosis te hoog of
is onvoldoende rekening gehou
den met de inmiddels sterk ver
slechterde fysiek conditie van
de slachtoffei's.
Discussie
Toen duidelijk werd dat behalve
de vijftig Tsjetsjeense terroris
ten ook inmiddels 119 onschul
dige burgers waren gedood,
laaide de discussie op over de
Geallieerde soldaten in de loopgraven rond Hollebeke bij leper, waar de Duitsers 22 april 1915 een
grootscheepse gifgasaanval uitvoerden. foto archief ANP
aard van het gas. Zelfs de moge
lij kheid van zenuwgas w erd n iet
uitgesloten. Zenuwgas hoort tot
de meest dodelijke strijdgassen
die er bestaan. Het waren de op
volgers van de bijtende gassen,
die in de Eerste Wereldoorlog
voor zoveel slachtoffers zorg
den.
De eerste grootscheepse aanval
met strijdgas werd uitgevoerd
door de Duitsers, bij leper, de
grootste stad in het niet ver
overde stukje België achter de
IJzerlinie. Op 22 april 1915 lie
ten de Duitsers uit bijna zesdui
zend gascilinders zo'n 160.000
liter chloorgas met de, wind
meedrijven naar de vijand.vDe
onbeschermde Franse en Alge
rijnse divisies werden volkomen
veiTast door de geelgroene wolk
bijtend gas.
Bij deze aanval alleen al stier
ven vierduizend soldaten een
vreselijke dood, verstikt door
gas dat hun longen verteerde en
met een gelige vloeistof vulde.
Bovendien werden vijftiendui
zend andere soldaten door het
gas buiten gevecht gesteld. La
ter in de oorlog volgden aanval
len met fosgeen - een soortgelijk
gas, maar tien keer dodelijker
dan chloox-gas. En in 1917 intro
duceerden de Duitsers het be
i-u chte mosterdgas, eveneens bij
leper, en daarom ook wel Ype-
riet genoemd. Het tast naast de
longen ook de huid aan. De on
handige gasflessen waren toen
al lang vervangen door met gas
gevulde granaten
Maskers
De Engelsen en Fransen haal
den de achtei'stand in deze wre
de manier van oorlogvoeren
snel in. Al na tien maanden de
den ze door hun eigen productie
van strijdgassen de vooi-sprong
van de Duitsers teniet. Aan het
eind van de oorlog was een op de
vier afgevuurde granaten ge
vuld met gas. Door gasaanval
len stierven in de Eei'ste Wereld
oorlog ruim 90.000 mensen en
raakten 1,3 miljoen gewond.
Desondanks bleef het effect van
gas gering, dankzij het gebruik
van steeds betere gasmaskers en
doordat het gas vaak snel ver
waaide.
Ook in de Tweede Wereldoorlog
liepen de Duitsers voorop bij de
productie van strijdgassen, nu
met de veel gevaarlijker zenuw
gassen als tabun en sarin. Ze
nuwgas tast het zenuwstelsel
aan en verhindexl zenuwcellen
nog langer met elkaar te com
municeren. Spieren trekken
zich ongecontroleerd samen en
het slachtoffer sterft uiteinde
lijk door vei-stikking. Uit angst
voor vergelding is in de Tweede
Wereldoorlog echter door geen
van de partijen strijdgas inge
zet.
In de jaren vijftig produceerde
de Verenigde Staten een ex
treem dodelijke variant van
mosterdgas, VX genoemd. Het
werd zoals veel van dit soort
gassen, ontdekt bij de ontwik
keling van een nieuwe insectici
de. Een milligram VX op de huid
leidt al tot de dood en met een
kilo van dit spul kunnen 50.000
mensen worden gedood.
Golfoorlog
Ongelukken bij tests en opslag-
px-oblemenleidden er in de jax-en
tachtig toe dat vooral in de VS
veel chemische wapens zijn ver
nietigd. Begin jaren tachtig is
sarin daadwerkelijk ingezet te
gen burgers door het regime in
Irak.
Ook tijdens de Golfoorlog moet
door Irak gifgas zijn gebruikt,
gezien de vele slachtoffers van
het zogenoemde Golfooiiog
Syndroom. Inmiddels is dit door
het Pentagon ook toegegeven.
In 1995 gebruikte een Japanse
sekte het gas bij een aanslag in
de metro van Tokio, waarbij elf
doden vielen en 5500 gewonden.
Het Genève Protocol, dat het ge
bruik van chemische en biologi
sche wapens in een oorlog ver
biedt, dateert al uit 1925. Het is
inmiddels door 152 landen on
dertekend. Maar de tekst van
het protocol is nogal vaag en het
verbiedt bovendien niet de pro
ductie van de giftige stoffen.
Het zwijgen van de Vei-enigde
Staten over de drastische me
thodes van de Russen heeft een
goede reden: ook de Amerika
nen werken aan zulke 'niet-do-
delijke' wapens.
Zo onderzoekt de universiteit
van Pennsylvania in opdracht
van het ministerie van Justitie
of een kalmerende drug kan
worden toegevoegd aan pepper-
spray. GPD
