Zo lang mogelijk in de vrije vlucht
Proef deze
Schoone van
Boskoop eens
W5
Herfstpad
Snert
Schilderij
Avonturiers
Feesttafel
Sterkste
zaterdag 2 november 2002
Het gaat om tactiek, tech
niek, conditie en ge
duld. De wedstrijden duren
meestal twaalf uur of langer.
Uiteindelijk gaat het bij de
einduitslag om seconden.
Voor de deelnemers maakt
juist dat het 'vrije vlucht mo
delvliegen' zo boeiend. Het is
een spel met vele facetten.
Van een strijd met de ele
menten tot het balanceren op
de uiterste grenzen van de
technische mogelijkheden.
Er zijn wedstrijden over de
hele wereld en de Nederlan
ders doen goed mee. In au
gustus werd het Nederlands
viertal in Hongarij e zelfs Eu
ropees kampioen. Tot de suc
cesformatie behoorde Henk
van Hoorn uit Zwolle.
De grote modelbeurs in de
Zwolse IJsselhallen biedt
zaterdag en zondag een uitste
kende gelegenheid een kijkje
achter de schermen te nemen
van de vrije vlucht modelvlieg
sport. Zij moet bovendien een
opstap worden naar de herop
richting van een Zwolse Lucht
vaart Club voor vrij evluchtvlie-
gers uit Zwolle en verre
omgeving.
Henk van Hoorn kwam op zijn
vijfde in aanraking met de mo
delvliegerij en het liet hem nooit
meer los. Het is een levenswerk
geworden. Hij bouwt al zijn kis
ten zelf en rij dt - meestal met z 'n
vrouw Harmeke - duizenden ki
lometers per jaar om aan wed
strijden mee te kunnen doen.
„Je staat dicht bij de natuur en
je bent steeds op zoek naar ver
betering. Je denkt steeds weer,
het kan niet beter, maar uitein
delijk lukt het toch.De Zwolle
naar pakte al diverse grote prij
zen. Zo werd hij in 1999 en 2001
Nederlands kampioen.
Het verhaal van de vrije vlucht
lijkt snel verteld. Het gaat er om
het modelvliegtuigje in zo kort
mogelijke tijd zo hoog mogelijk
in de lucht te krijgen, waarna
het toestel zo lang mogelijk in de
lucht moet blijven.
„Je moet opboksen tegen de on
voorspelbaarheid van moeder
natuur. Hoe goed het model ook
is, hoe bedreven je ook bent, het
is altijd de vraag hoe het afloopt
en of je op het juiste moment
start."
Er zijn diverse categorieën op
basis van de techniek die wordt
toegepast om de vliegtuigje in
de lucht te krijgen. Dat kan met
een lijn van vijftig meter gebeu-
Henk van Hoorn (55) uit Zwolle is al vijftig j aar verslingerd aan het vrije vlucht modelvliegen.
ren, een brandstofmotortje van
maximaal 2,5 cc, een elektro-
motortje (alleen recreatief) of
een rubbermotor.
Henk van Hoorn is gespeciali
seerd in de rubbermotor, waar
bij de propeller in beweging
wordt gebracht door opgewon
den rubber elastiek (maximaal
dertig gram in totaal. Het rub
ber wordt zo strak in elkaar ge
draaid dat het vliegtuigje in on
geveer 45 seconden naar een
hoogte van honderd meter kan
suizen. Daar begint het echte
werk: de vrije vlucht.
Het grote verschil met de radio
grafische modelvliegerij is dat
de vliegtuigen als ze eenmaal
zijn gestart, niet meer te contro
leren zijn. Dan komt het aan op
het ontwerp en de gebruikte
materialen. Kleine fouten wor
den genadeloos afgestraft. Dan
ziet de eigenaar zijn kist met een
beetje pech nooit meer terug.
Ruimte
Op zoek naar de optimale con
structie blijven de modelvlie
gers studeren, ontwerpen en
trainen. Daarvoor is, net als bij
wedstrijden, ruimte nodig. De
vrije vlucht vliegers oefenen het
liefst op heidevelden bij Garde
ren en Teriet, maar ook wel op
agrarische terreinen waar de
oogst van af is. „De constructie
moet heel sterk, maar ook licht
zijn. We gebruiken tegenwoor
dig vooral koolstof. Het model
moet niet alleen goed kunnen
vliegen, maar ook bij een harde
landing heel blijven."
De professionele kisten hebben
een vleugelwijdte van rond de
twee meter en wegen slechts 2 5 0
tot 500 gram. Het laat zich ra
den dat de toestellen van de
wedstrijd vliegers kostbaar zijn.
Kant-en-klaar in de winkel
foto Ron Nagtzaam
praat je over bedragen van
€1200. Maar het kan voor min
der. „Voor honderd euro zijn ook
toestellen te koop, maar daar
mee speel je geen rol in de we
reldtop." Het verhaal wordt pas
ingewikkeld als een wedstrijd
dag wordt bekeken. De deelne
mers maken zeven keer (eens
per uur) een start. Hun kist moet
dan minimaal drie minuten in
de lucht blijven. Meestal is dat
een eitje. Serieus wordt het hier
na als de overblijvers in de slag
gaanDe tijd in de lucht wordt in
de ronden die volgen steeds met
twee minuten verlengd.
Het Radio Control Indoor Winter Spek
takel vandaag (zaterdag) en morgen in
de IJsselhallen in Zwolle wil alles op het ge
bied van de modelbouw laten zien. Trucks,
toerwagens, treinen, scheeps- en vliegtuig
modellen; het is er allemaal. Op het pro
gramma staat onder meer een large-scale
toernooi voor zowel 1/5 toerwagens als voor
1/6 trucks.
Onder de deelnemers bevinden zich de beste
internationale rijders en vliegers ter wereld.
Ze komen uit Tsjechië, Duitsland, Frank
rijk, Engeland, Ierland, België en Neder
land. Publiek kan genieten van prachtige
modellen en spectaculaire races, waarbij
snelheden van meer dan honderd kilometer
per uur worden gehaald. Het parcours voor
de trucks heeft een omvang van 1.500 vier
kante meter. Er zijn ook treinbanen aange
legd. De toegangsprijzen bedragen tien eu
ro voor volwassenen en 7,50 euro voor
kinderen van 4 tot en met 12 jaar. Kinderen
tot en met 4 jaar hebben gratis toegang. Bei
de dagen is het evenement toegankelijk van
10 tot 17 uur.
Meer informatie: www.ijsselhallen.nl of
www.croskam.nl.
„Dan zit je aan het einde van de
middag, begin van de avond. De
thermiek is dan goeddeels of he
lemaal verdwenen, waardoor
het aankomt op de ware presta
tie van het vliegtuig", maakt
Henk van Hoorn duidelijk.
Dat het menens is, blijkt uit de
vele deelnemers aan de wed
strijden. Er bestaat een serieus
wereldbekertoernooi. Oost
bloklanden voeren vaak de bo
ventoon. In landen als Oekraïne
en Rusland zijn modelvliegers
te vinden die er fulltime mee be
zig zijn. Op het EK in Hongarije
waren 33 landen van de partij
Koffer
De deelnemers aan de wedstrij
den gaan op pad met een koffer
vol kisten, zodat ze niet voor
verrassingen komen te staan.
Daarnaast hebben ze een peil
zender bij zich, om verdwaalde
kisten op te kunnen sporen,
zelfs GPS (satellietnavigatie),
temperatuurmeters (voor het
bepalen van de thermiek),
windmeters, eencrossfiets (voor
het ophalen van modellen) en
uiteraard de onvermijdelijke
verrekijker om de prestaties op
grote hoogte te kunnen volgen.
„Het houdt je jong. Als het no
dig is, klimmen we hoog in een
boom om een vliegtuig terug te
halen. Vervolgens moet je snel
weer terug naar de startplaats
voor de volgende vlucht. Als je
er een mist, ben je weg."
Om meer mensen kennis te laten
maken met de vrije vlucht mo
delvliegerij zijn de beoefenaars
van deze sport present op de mo
delbeurs in Zwolle. Ze willen
het groots aanpakken. Er zijn
zeker vijftig modellen te zien en
tekeningen en bouwdozen te
koop.
Kinderen kunnen in een bouw-
hoek aan de slag met zogenaam
de werpmodellen. Verder is er
een demonstratie indoorvlie-
gen, met een klein, libelleachtig
toestel dat langzaam, maar lan
ge tijd vliegt.
Een aantal vrijevluchtvliegers
uit Zwolle en omgeving is seri
eus van plan de Zwolse Lucht
vaart Club nieuw leven in te
blazen. Door veranderde om
standigheden en de intrede van
de radiografisch bestuurde mo
dellen is deze club eind jaren
zestig van het toneel verdwe
nen. De nieuwe vereniging zou
speciaal bestemd zijn voor lief
hebbers van de vrije vlucht. Het
aantal clubs op dit gebied is in
Nederland nog dun gezaaid. Het
zijn er zeven, te vinden in De
venter, Hengelo (Overijssel),
Arnhem, Goirle, Kerkrade, Nij
megen en Rotterdam.
Anne Boer
Appelrassen met prachtige
namen als Juffers Kruid-
ling, Zoete Goudpippeling of
Soete Sonappel. Perenrassen
met 'titels' als Dirkjespeer, Lage
of Ronde Perzikpeer of Care-
basse de Tirlemont. U vindt ze
allemaal en nog veel meer, in
fruitmuseumtuin 't Olde Ras in
Doesburg. Volgend weekeinde
zijn er twee jubileum-open da
gen mét fruitshow.
Luister naar Doesburger Ben
nie Giesep (60) en je wordt van
zelf 'aangestoken'; de liefde
voor de 'oude' appel-, peren-,
pruimen en kersenrassen,
straalt uit zijn blauwe ogen.
Weids gebarend en sappige
anekdoten vertellend, leidt hij
de nieuwsgierige bezoeker en
thousiast door museumfruit-
tuin 't Olde Ras langs de N 317 in
Doesburg.
Bennie i s niet de enige met liefde
voor de oude fruitrassen. Op de
ze kille maar zonovergoten ok
tober-woensdagochtend zijn
ook (andere)vrijwilligers An-
dré, Jan en Ton, hard aan het
werk in de boomgaard. Samen
met alle vrijwilligers én het be
stuur van de Stichting tot Be
houd en Bevordering van de
Fruitcultuur, probeert Bennie
Giesen de belangstelling voor
de oude appelrassen in Neder
land in ere te houden.
Pomoloog
Jarenlang was Giesen fruithan
delaar; hij kende veel appel- en
perensoorten uit zijn hoofd en
als hij al een hem onbekend ras
tegenkwam dan zocht hij de de-
termineer-gegevens op in de
boeken. „De Kantjesappel bij
voorbeeld, die werd al in 1750
beschreven in de boeken van Jo-
han Knoop, de eerste pomoloog
die ons land gekend heeft. Trou
wens, veel eerder werd de ken
nis van allerlei appelrassen al
geboekstaafd."
,Zo is bekend dat de Api-etoilée
al in de Romeinse tijd in Europa
voorkwam. Lang is dat ras als
uitgestorven beschouwd, maar
begin vorige eeuw werd het her
ontdekt toen een Franse amazo
ne in het Juragebergte half in de
sneeuw een uitzonderlijke ap
pelsoort vond. Onderzoek wees
uit dat het de Api-etoilée moest
zijn. Enthout is naar Wagenin-
gen gekomen en daarmee is die
appelsoort gelukkig weer voor
het nageslacht bewaard geble
ven."
Op zich is het geen kunst om een
nieuw appelras te kweken, zegt
Bennie Giesen. „Als je 100.000
appelpitjes zaait, krijg je in be
ginsel ook 100.000 nieuwe ap
pelrassen. Maar als daartussen
twee of drie góede rassen zitten,
dan mag je je handen dichtknij
pen."
Al jarenlang noteerde Giesen
veel bijzonderheden over oude
fruitrassen. Hij - en anderen met
hem - zagen met lede ogen aan
hoe de oude rassen steeds meer
terrein verloren. „Onder in
vloed van de wens van de super
markten selecteerde men steeds
meer op appelsoorten die hard
zijn en blijven en sappig zijn.
Smaak is veel minder belang
rijk dan vroeger. Het gaat tegen
woordig vooral om houdbaar
heid. Appie Heijn verkoopt het
liefst één appelsoort die de hele
winter goed blijft."
Begin jaren negentig stapten
Giesen en consorten naar de ge
meente Doesburg: „We wilden
een eigen tuin waar we onze ge
zamenlijke kennis van oude
fruitrassen konden botvieren.
Het was in een vloek en een
zucht geregeld. Binnen een paar
maanden kregen we hier de be
schikking over ruim anderhalve
hectare grond waar we in 1992
begonnen zijn de eerste oude
fruitrassen aan te planten. We
hebben er een gebouw bij waar
in we oude werktuigen ten toon
stellen, maar die ruimte is al
weer te klein."
Maximapeer
Wie nu een rondje maakt door
museumtuin 't Olde Ras komt in
totaal zo'n 1500 oude appel-,
peren,- pniimen- en kersenras
sen tegen. Elk jaar komen er
nieuwe rassen bijzoals bijvoor
beeld vorig jaar 'ons parade
paardje' de Maximapeer, die dit
jaar ook al vrucht draagt. Gie
sen: „Een natuurlijke zaailing,
van pit tot vruchtdragend, heeft
al gauw een ontwikkeling van
vier tot acht jaar nodig. De
Maximapeer was sneller.
De Stichting tot Behoud en Be
vordering van Fruitcultuur
richt zich uitsluitend op fruit
rassen die ooit in Nederland zijn
aangeplant.
Het is een koud kunstje om ook
buitenlandse rassen aan te trek
ken ('We kunnen er uit Enge
land zó 1000 ophalen'), maar
Doesburg beperkt zich tot de
puur Nederlandse rassen of ras
sen die in Nederland zijn of wa
ren aangeplant.
Bennie Giesen: „We willen de
oude fruitbomen, zowel hoog-
stam als laagstam, weer ver
spreiden in het Nederlandse
landschap. Het gaat ons niet al
leen om de aankleding, maar
vooral ook om de lékkere appel-
soorten die we hier zonder che
mische bestrijdingsmiddelen en
met natuurlijke bemesting kwe
ken. Dat gaat heel goed; aan de
bladstand kun je veel afleiden
en die is erg gaaf, kijk maar
eens, mooi diepgroen, heel ge
zond."
Volgens Giesen zijn vele van de
oude fruitrassen zonder uitzon
dering 'sterker' dan de tegen
woordige appel- en perensoor
ten.
In Doesburg staat in de muse
umtuin van de meeste soorten
één exemplaar, maar van heel
uitzonderlijke zijn er twee voor
beeldbomen. Het fruit wordt
ook geoogst en, bij de tuin zelf,
in twee koelcellen bewaard.
„Hier, proef deze Schoone van
Boskoop maar eens, een
goudreignet, veel lekkerder dan
je in de supermarkt kunt krij
gen."
Nico Hoffer
De Museumfruittuin 't Olde Ras is van half oktober tot half april
elke zaterdag van 9.30 tot 15 uur geopend voor verkoop van bo
men. Zaterdag 9 en zondag 10 november (dagelijks van 10-17 uur)
wordt de jaarlijkse fruitshow Verleden tot Heden gehouden, dit jaar
extra feestelijk vanwege het tienjarig bestaan. Entree vier euro per
persoon; kinderen van vier tot twaalf onder begeleiding betalen
twee euro. De fruittuin ligt aan de Parallelweg 1 in Doesburg, N 317,
hoek N 338 naast zwembad Den Helder. Meer informatie via inter
net www.tolderas.nl. E-mail: fructus.doesburg@wxs.nl. Post:
Stichting Fruitcultuur, Postbus 83 6980 AB Doesburg.
Het Milieu Educatie Cen
trum De Bevelanden houdt
woensdag een herfstpad voor de
jeugd van zes tot en met tien
jaar, waarin wordt bekeken hoe
de natuur zich voorbereidt op de
winter. Bomen en struiken wor
den onderzocht, evenals vruch
ten en zaden. Vertrek om 14 uur
vanaf de Hollandsche Hoeve in
Goes. Aanmelden: tel:
0113-252628.
Onderweg wordt een kop
dampende snert opgediend.
Daaraan ook heeft de trip, die
op zowel zondag 10 als 17 no
vember wordt gehouden, z'n
naam te danken. Maar uiteinde
lijk gaat het in de twee uur du
rende 'Snertvaartocht' natuur
lijk veel meer om de schoonheid
van wat wel de 'laatste wilder
nis van Holland' wordt ge
noemd, de Biesbos. De rondlei
dingen onder leiding van een
gids beginnen beide dagen om
12.30 uur vanaf het Bezoekers
centrum aan de Baanhoekweg
53 in Dordrecht. Volwassenen
betalen 9,25 euro voor de tocht;
65+ers 7,80 en kinderen tot en
met 12 jaar 6,60.
Meer informatie: telefoon
078-630.53.53 en/of internet
www.biesboch.org.
Van herfstbladeren, grillig
gevormde takken en ander
herfstbosmateriaal een schilde
rij maken. Dat kan zaterdag 9
november in het 'Drents Friese
Wold'. Als 'atelier' dient het Be
zoekerscentrum van Staatsbos
beheer aan de Terwisscha 6a in
Appelscha en de activiteiten be
ginnen om 10 uur. Deelneming is
gratis, maar het wordt wel op
prijs gesteld als belangstellen
den zich tevoren aanmelden op
telefoonnummer:
0516-46.40.20.
Reizigersmiddagen worden
ze genoemd; bijeenkomsten
waarop avonturiers andere
avonturiers (en zij die het nog
willen worden), vertellen van
hun belevenissen in verre en
vaak ook exotische landen. Bike
Tracks, specialist in avontuur
lijke fietsvakanties, houdt za
terdag 9 november zo'n reizi
gersmiddag in Sporthal Wibaut
aan de van Musschenbroek-
straat 38 in Amsterdam Oost.
Wie nog eens door de Baltische
Staten wil fietsen (eventueel ge
organiseerd door Bike Tracks)
kan hier zijn hart ophalenMaar
ook mensen die hun blik hebben
gericht op Tibet, Costa Rica,
Mongolië en Kirgizstan om
maar een paar voorbeelden te
noemen, kunnen in de hal hun
hart ophalen. De bijeenkomst
duurt van 14 tot 17 uur.
Meer informatie: Bike Tracks,
telefoon (020).662.85.46 en/of
internet nfo@biketracks.nl.
La Table en fête is de naam
van een beurs die van don
derdag tot en met zondag 10 no
vember voor het achtste achter
eenvolgende jaar in de Grote
Kerk van Naarden wordt ge
houden. Zoals de naam al zegt,
staat het evenement in het teken
van de feestelijk gedekte tafel.
Zo'n vijftig exposanten presen
teren hun collectie, die varieert
van tafelzilver tot serviezen en
van tafellinnen tot daarbij pas
sende bloemstukken. Boven
dien zijn er kookdemonstraties
en proeverijen. Ter gelegenheid
van 'La Table en fête' zullen op
zondag 10 november winkels en
de antiekzaken in het centrum
van Naarden geopend zijn. De
beurs is op donderdag en vrij
dag geopend van 10 tot 22 uur,
op zaterdag van 14 tot 19 uur en
op zondag van 11 tot 18 uur.
Meer informatie:
www.latablesfeerbeurs.nl.
Als het om eten gaat, geldt in
de natuur het recht van de
sterkste, de brutaalste en de
slimste. Maar wie eet wie en wat
en wanneer? De boswachter van
Staatsbosbeheer vertelt erover
tijdens een twee uur durende
excursie door het Horsterwold
in Flevoland op 10 november. Er
wordt om 10 uur begonnen bij
'De Banken' aan de Dasselaars-
weg in Zeewolde en de kosten
bedragen per deelnemer 1 euro.
Meer informatie: telefoon
036-522.99.03.
Bennie Giesen bij de Maximaboom in Museumtuin 't Olde Ras in Doesburg.
foto Hans Groene.
