Ik liep emotionele slijtplekken op
Nooit meer racen op het mooiste circuit ter wereld
Nelleke van der Krogt weg
bij Opsporing Verzocht
zaterdag 2 november 2002
daadbestrijding omgaat en er te wei
nig geld voor uittrekt.
Zo lang zo'n programma doen waarin
de lelijkste kant van de samenleving
wordt getoond, het heeft de vieren-
vijftigjarige Zeeuwse niet onberoerd
gelaten. „Het heeft mijn leven beïn
vloed. Vooral op het laatst van mijn
werk voor Opsporing Verzocht merk
te ik dat ik emotionele slijtplekken
ging vertonen. Als je aan een zaak
werkt, hoor je van de politie veel ach
tergronden. Als dat delicten met kin
deren betrof, kon ik die informatie op
een gegeven moment niet meer tot me
nemen. Ik nam het werk ook mee naar
huis. De zaak van Sybine Janson heeft
daarbij de doorslag gegeven. Ik heb
toen ook die ouders gesproken. Dat
heeft een enorme indruk op me ge
maakt." Ook speelt voor haar mee hoe
sommige daders zich naar belaagde
vrouwen toe hebben gedragen. „Zo
van: 'Doe niet zo moeilijk, het is maar
even. Moet je nou zo janken'. En ze
zeggen er ook nog bij: 'Wees blij dat ik
het ben en niet zo'n vieze neger'Alsof
het een cadeautje is. Dat heeft bij mij
veel woede en verontwaardiging te
weeg gebracht."
Na tien jaar ellende vond Nelleke het
tijd worden om het stokje door te ge
ven, in dit geval aan opvolger Frits
Sissing. Voor haar wacht een nieuwe
taak: ze treedt in het voetspoor van
Cees van Drongelen en wordt presen-
tator/eidredacteur van Tussen Kunst
en Kitsch. Ook in dit programma zal
Van der Krogt een aantal vernieuwin
gen doorvoeren. „Ik voel me een beetje
de winterschilder van de AVRO"
schatert ze. De eerste opnamen voor
een nieuwe reeks zijn al begonnen.
Begin volgend jaar wordt het resul
taat zichtbaar voor een breed publiek
Om in de tussentijd de band met de
kijkers vast te houden, liet Nelleke
zich met graagte overhalen om als
gast van de NCRV mee te raden welke
zoon bij welke vader hoorde en wil de
echte werkster van modekoning
Frans Molenaar maar opstaan. Dat
was even wennen om iemand die jaren
met moord en doodslag in de weer was
geweest, nu buitelend van het lachen
op het scherm te zien. Na in haar pe
riode bij Opsporing Verzocht elke me
dewerking aan luchtige programma's
te hebben afgewezen, vond ze dat het
wel weer kon. ,,Ik ben namelijk een
ontzettende humordoos.
Enfant terrible
Nu Paul de Leeuw en de NCRV elkaar
niet meer zo liggen is de reeks uitzen
dingen abrupt gestopt. Nelleke van
der Krogt neemt het graag op voor het
'enfant terrible' van de Nederlandse
televisie. Nog voordat de commotie
rond Anneke Grönloh begon, had
Paul Nelleke al nagedaan in zijn pro
gramma's. „Hij sprak zwaar overdre
ven met omfloerste stem en sloeg
allerlei politietaal uit. Dat heeft hij
wekenlang volgehouden. Als je Paul
goed kent, dan weet je dat hij niet ie
mand is die aan het begin van het sei
zoen denkt: 'Laat ik eens iemand de
grond in boren'. Het kan zijn dat hij
ergens een pruik heeft gevonden en na
het opzetten, kijkend in de spiegel,
heeft vastgesteld: 'Hé, ik ben nu net
Anneke Grönloh'. Daar zit geen boze
opzet bijIk vind die commotie maar
overdreven." Reagerend op het stop
zetten van Herberg de Leeuw moet het
Van der Krogt van het hart: „Natuur
lijk zit er in de wervelstorm van Pauls
creativiteit weieens iets waarvan je
zegt: 'Dat kan nietMaar je moet niet
naar een televisieprogramma kijken
als je het verschrikkelijk vindt. Zo
gaat het bij mij waarschijnlijk ook. De
ene helft vindt je een muts. En de an
dere helft houdt van je."
Jacques Cats
Het is wel eens 'het grootste
landelijke buurtonderzoek'
genoemd: Opsporing Verzocht
het in samenwerking met politie
en justitie tot stand komende
AVRO- programma, dat nu al
twintig jaar wordt uitgezonden op
Nederland 1. De eerste afleverin
gen, toen nog gepresenteerd door
Jaap van Meekren en Will Simon,
deden veel stof opwaaien. Het
programma zou buitenlanders
stigmatiseren en kijkers aanzet
ten tot het spelen voor eigen rech
ter. Als er nu over wordt gepraat,
betreft het vooral de geruchtma
kende zaken die er in aan de orde
komen, zoals recentelijk de moord
op Rowena Rikkers, het meisje
van Nulde en Maartje Pieck.
Vanwege de inhoud van het pro
gramma zou het geen pas geven
het twintigjarig bestaan uitbun
dig te vieren. Wel is er reden om op
maandag 11 novemver stil te
staan bij het succes van het royaal
bekeken programma. Daarin
wordt één op de drie behandelde
zaken opgelost, wat beduidend
meer is dan het landelijke percen
tage van veertien procent. De
oorspronkelijk uit Kloetinge af
komstige Nelleke van der Krogt
presenteerde het programma ge
durende een reeks van jaren en
voerde ook geruime tij d de eindre
dactie.
Zo vlak achter Spoorloos was het
voor de kijkers gedurende een he
le poos wel heftig schakelen om na de
ontroerende beelden van adoptiekin
deren die met hun biologische ouders
werden herenigd, te wennen aan de
keiharde werkelijkheid die daarna in
Opsporing Verzocht de huiskamers
binnenknalde. Schokkende confron
taties met de ergste misdrijven.
Moord, doodslag, verkrachting, ern
stige mishandelingen. Overvallen en
inbraken bij bedrijven en particulie
ren.
Nelleke van der Krogt had al een ra
dioleven bij de AVRO achter de rug,
toen haar gevraagd werd bij Opspo
ring Verzocht presentator Will Simon
op te volgen. „Dat leek me nou echt
een programma, waarvan ik als
Zeeuwse dacht: kiek dae emme wat
an. En inmiddels ben ik de langstzit
tende presentator van het hele zooi
tje."
Reconstructies
Het was Van der Krogt die op een ze
ker moment de bezem door de opzet
van het programma haalde. De uit
zending was begonnen in een tijd dat
er nog maar twee televisiekanalen
waren. Uitbreiding van de zenders
noopte tot ingrepen om het publiek
vast te houden. Reconstructies, daar
moeten we naar toe, vond Van der
Krogt, die daarmee onmiddellijk jus
titie op haar weg vond. Het OM wilde
er niets van weten. Maar Nelleke
drukte door en kreeg haar zin. Besef
fend, dat ze op eieren ging lopenWant
het risico zat erin, dat door een onbe
houwen reconstructie een zaak bij de
rechter verloren zou kunnen gaan.
„We mochten vooral geen sensatie
veroorzaken. De feiten waren op zich
al ernstig genoeg. Het doel van het
programma is dan ook altijd gebleven
de politie te helpen bij het oplossen
van misdrijven. Niet of het nou alle
Nelleke van der Krogt en haar opvolger Frits Sissing.
maal wel spannend genoeg was."
De presentatrice heeft in Italië ge
woond, waar een soortgelijk pro
gramma bestaat als Opsporing
Verzocht. Daar mogen de makers he
lemaal zelf weten hoe ze de onderwer
pen aanpakken. „Dat leidt tot ernsti
ge fouten die de rechtsgang kunnen
belemmeren"weet Van der Krogt.
„Je kunt met een voor dader spelende
acteur richting justitie een bepaalde
toon zetten, dat het misdrijf is begaan
zoals het in beeld is gebi'acht. Boven
dien zou je zo kunnen aangeven, dat
de persoon in kwestie een beest is ter
wijl hij alleen nog maar verdachte is.
Van der Krogt heeft het altijd een
kwestie van goede smaak gevonden
om met de reconstructies niet meer te
weeg te brengen dan nodig is. Als
voorbeeld noemt ze het onderwerp
over een verkrachting van een meisje
van vij f tien j aar. „Ik kan laten zien dat
het meisje van school komend op het
fietspad een vent ziet staan die haar
van de fiets trekt en in de bosj es sleept
Maar ik film niet hoe die man boven
op het meisje gaat liggen en aan haar
kleding trekt. Hoe dat allemaal ge
beurt kunnen we ons wel voorstellen.
Ik heb nooit zin gehad om vieze ouwe
lullen die zitten te kijken een beetje te
gaan zitten opwinden. Waar het mij
om gaat, is aan het publiek over te
brengen in wat voor een doodsangst
dat kind heeft verkeerd. Maar het is
ook bedoeld om de kijkers duidelijk te
maken hoe die scène eruit moet heb
ben gezien op het moment dat er mis
schien passanten op die dijk achter
die bosjes reden.In de nagespeelde
situaties worden delictplegers onher
kenbaar in beeld gebracht. Een in de
reconstructie voor dader spelende ac
teur wordt niet recht in het gezicht ge
filmd, want dan ontstaat het risico dat
het publiek naar dié man gaat lopen
uitkijken. „Verder moet je in je tek
sten uitkijken dat je niet te veel zegt"
geeft Nelleke aan. „Advocaten volgen
niet voor niets onze programma's op
de voet."
Het was jaren geleden amusant om te
zien hoe politiemensen als houten
klazen in het programma zaten en
zich daar overgaven aan een taalge
bruik zoals dat in processen-verbaal
wordt gebezigd. Van der Krogt heeft
er hard aan gewerkt om die koddige
bijwerking uit te bannen.,Ik vond dat
ook verschrikkelijk. We betreden niet
meer een pand, maar we gaan gewoon
naar binnen." Zij had er voorts de
hand in dat politiemensen niet langer
in prethemden en met een ringetje in
neus of oor in beeld verschenen. Of ze
hadden een Mickey Mouse stropdas
aan, speciaal voor de uitzending ge
kocht door een zoon of dochter. „Leuk
hoor", reageerde Van der Krogt bij die
aanblik, „maar het haalt alle aan
dacht van de zaak weg.Bovendien
kwam er commentaar op van het pu
bliek: 'ze lijken meer op de composi
tietekening dan de dader zelf'.
De politie Zeeland maakt met enige
regelmaat gebruik van dat 'nationale
buurtonderzoek'. Dat gebeurt vooral
ais een zaak in het slop zit. In de afge
lopen twee j aar werd er zeven keer een
beroep gedaan op het AVRO program
ma. In drie gevallen leidde dat tot een
ontknoping van Zeeuwse zaken. Het
is bekend dat de behandeling van een
onderwerp in de uitzending ook reac
ties oplevert waar de politie niets aan
heeft. „Het bezorgt ons vaak meer
werk", geeft politiewoordvoerder
A.Don toe. „Maar we hebben het er
graag voor over. Het is immers geble
ken dat er goede resultaten worden
geboekt."
Het zijn vooral ouderen die naar Op
sporing Verzocht kijken. Om ook meer
jongeren te bereiken wordt nu ge
streefd naar een samenwerking met
de landelijke treinkrant Spits. Er zijn
besprekingen geweest om via Omroep
Zeeland een regionale variant van
Opsporing Verzocht te vervaardigen.
Die liepen echter op niets uit.
In de afgelopen tien jaar heeft Van der
Krogt duidelijke veranderingen zien
voltrekken in het misdadige wereldje.
Van de negen in Opsporing Verzocht
foto Roland de Bruin/GPD
behandelde onderwerpen gingen er
aanvankelijk zeven over overvallen
op benzinestations. Later is er een
verschuiving gekomen richting su
permarkten. Daarna zijn in misdaad
zaken vooral particulieren doelwit
geworden. „En nu is geweld op straat
harder geworden en individueler ge
richt. Het is niet alleen meer een tasje
wegtrekken maar beuken en steken.
En na één verkeerd woord wordt er ge
schoten."
De presentatrice heeft haar betrok
kenheid nooit onder stoelen of banken
willen steken. Soms gaf ze zelfs duide
lijk aan hoe erg ze het misdrijf vond,
om vervolgens de vurige wens uit te
spreken dat de dader maar gauw ge
pakt zou worden. „Dat is dan allemaal
helemaal spontaan gegaan", kijkt
Van der Krogt terug. „Dat was van te
voren nergens opgeschreven. Ik zou
het mijn bek niet uit krijgen. Maar af
en toe kon ik mij inderdaad nauwe
lijks beheersen." De uitwerking is
overigens niet verkeerd, vindt ze.
„Kijkers thuis voelen zich meer bij
een zaak betrokken als de presentator
zich ook zo meelevend opstelt. Ze
worden daar dan in meegenomen. Zo
bevorder je, dat je met het hele land
betrokken raakt bij het veiligheidsge
voel. Het mag toch niet waar zijn, dat
kinderen niet meer alleen van school
naar huis kunnen fietsen. Al is daar
niet een, twee, drie een oplossing voor
te vinden, toch is het goed dat we op
zijn minst saamhorigheid tonen. En
dat we het niet langer pikken dat de
politiek zo halfbakken met de mis
België dreigt de Formule 1 van Francor-
champs kwijt te raken als gevolg van
een verbod op tabaksreclame, dat in juli
2003 van kracht wordt. De middenstand en
de horeca in de streek reageren geschokt.
„Veertig procent van onze inkomsten valt
weg als de Grote Prijs van Wallonië ophoudt
te bestaan."
Over het Formule 1-circuit van Francor-
champs ligt een deken van mist en regen. De
straten in het Ardense dorp zijn uitgestor
ven. Het gezicht van winkelier Christian
Beauvoix staat op onweer. „Francorchamps
assassiné, vermoord", citeert hij een vetge
drukte krantenkop. „Nooit meer zullen
Schumacher, Coulthard en de anderen ra
cen op het mooiste circuit ter wereld", som-
bert Beauvoix.
In het dorp in de Waalse Ardennen, inge
klemd tussen Spa en Malmédy, dreunt de
klap nog steeds na. Afgelopen maandag
werd bekend dat de Fl-teams niet in België
willen racen als er op het circuit van Fran
corchamps geen reclame meer gemaakt mag
worden voor sigarettenmerken als Marl
boro en West, de grote sponsoren van de au
tosport. Een definitieve beslissing over het
schrappen van de Gi-and Prix van België -
die in 2003 aan zijn vijftigste editie toe is -
valt op vrijdag 13 december als de interna
tionale autosportfederatie FIA vergadert in
Parijs. „Op vrijdag de 13e. Als dat geen
slecht voorteken is", zegt Beauvoix.
Nee, niemand in Francorchamps die er nog
fiducie in heeft. Met uitzondering van ma
dam Pire, de uitbaatster van l'Auberge du
Crouly. In de lokale krant verkondigt ze dat
Toyota enkele weken geleden haar hele ho
tel heeft afgehuurd met het oqgojp de Grand
Prix van 2003. „En ik heb nog geen annule
ring ontvangen. Dat is een goed teken, niet
waar?" Beauvoix, eigenaar van een
tijdschriften- annex souvenirswinkel vol
gepropt met memorabilia, miniatuur-
sportautootjes en ansichtkaarten, schudt
het hoofd. „Alleen wie in sprookjes gelooft,
acht het nog mogelijk dat het Formule 1-
circus hier volgend jaar neerstrijkt.Schul
dige is in zijn ogen de politiek. „België moet
zo nodig het braafste jongetje van de klas
zijn door tabaksreclame bij sportevene
menten al met ingang van 1 augustus 2003
te verbieden, in plaats van in 2006 zoals de
rest van E uropaMaar hoe moet het nou met
ons? Met de middenstand? Veertig procent
van onze inkomsten valt weg als de Grand
Prix van België ophoudt te bestaan."
Inferno
Francorchamps ligt in de gemeente Stave-
lot, met 6.500 inwoners een klein stadje in
de Ardennen, ongeveer zestig kilometer ten
zuiden van Maastricht. Eigenlijk gebeurt er
door het jaar niet veel. Met uitzondering
van 1989 toen een bus vol toeristen de steile
toegangsweg afdenderde en zich met een
geweldige klap in het bankfiliaal onderaan
de helling boordeAcht doden en veertig ge
wonden vielen te betreuren.
In 1998 was het opnieuw raak. Dit keer was
het een vrachtwagen geladen met gevaarlij
ke stoffen die voor een inferno zorgde door
de waarschuwingsborden op de Haute Le-
vée te negeren en met volle vaart tegen de
gevel van Hotel d'Orange te knallen De
vrachtwagen en de halve straat vloog in
brand. De balanstwee doden en 71 gewon
den.
De inwoners van Stavelot praten er niet
Het circuit van Francorchamps.
graag over. Liever verhalen ze over aange-
namedingen, zoals het jaarlijkse carnavals
feest, als Stavelot wordt bevolkt door ge
maskerde figuren met lange rode neuzen.
„Heeft u ze niet gezien, zegt een vrouw die
net inkopen heeft gedaan bij de plaatselijke
bakker„Ze hangen overal; die witte hoof
den. Dat zijn onze Blanc Moussis, onze Wit
te Monniken." „Ach", verzucht ze, „ik hoop
dat ze naar deze streek blijven komen, de
toeristen. Er is hier zoveel moois te zien,
buiten het circuit. En wij moeten ook leven.
foto Olivier Hoslet/EPA
Het werk ligt hier echt niet voor het opra
pen. Ook burgemeester Thierry de Bouron-
ville praat vol trots over de grote toeristi
sche attracties in zijn gemeente. Zoals de
eeuwig ruisende watervallen van Coo, de
eeuwenoude Benedictijnenabdij en natuur
lij k het circuit. Bouronville, een Waalse li
beraal, haalt fel uit naar de Franstalige
groenen in de Belgische regering. Zij zijn
volgens hem de hoofdschuldigen aan het
Francorchamps-debacle.
Nee, niet de Vlamingen. „Die gunden Fran
corchamps sowieso het licht in de ogen
niet", zegt hij, „sinds de baas van de Formu
le 1, Bernie Ecclestone, in 1985 het circuit
van Zolder, in Belgisch-Limburg, verruilde
voor dat in Wallonië.
Dat zit zo: van 1973 tot en met 1984 werden
de Belgische Formule 1-wedstrijden op het
circuit van Terlamen in Zolder gereden. Na
het vertrek van de Grote Prijs van België
ging het met Terlamen ras bergaf. Pas sinds
1997, toen een nieuwe ploeg de exploitatie
overnam, lij kt het enige gesloten racecircuit
van Vlaanderen er weer langzaam bovenop
te krabbelen. Dit jaar was Terlamen zelfs
wereldnieuws toen het WK Wielrennen
neerstreek in Zolder. Maar of er ooit nog
Formule 1 gereden wordt, zoals de nieuwe
exploitanten graag zouden willen? Het lijkt
onwaarschijnlijk. En ook de komst van de
Grote Prijs voor motoren lijkt, als gevolg
van het verbod op tabaksreclame, niet
waarschijnlijk.
„Als de Vlamingen zichzelf in de vingers
willen snijden, ze doen maar. Maar de Walen
moeten één front vormen. Als de groenen
vóór een wetsvoorstel hadden gestemd van
de senatoren Jean-Marie Happart en Phi
lippe Monf ils om bij wijze van uitzondering
drie dagen per jaar tabaksreclame toe te la
ten op het racecircuit, had Francorchamps
gered kunnen worden", fulmineert de bur
gemeester. „Dit verlies is niet alleen assez
grave voor de Belgische autosport, maar
ook funest voor de economie van deze
streek."
De Grand Prix is een belangrijke bron van
inkomsten voor Stavelot en omgeving. De
laatste week van augustus zitten hotels tot
in een omtrek van zeventig kilometer vol; de
campings puilen uit. De Formule 1 is big bu
siness. Uit een studie bleek enkele jaren ge
leden dat de races de streek jaarlijks zowat
25 miljoen euro opleveren en werk bieden
aan ongeveer zevenduizend mensen.
Directeur Francis Hourant van de Benedic
tijnenabdij van Stavelot en het racemuse
um, waar racewagens en motoren te zien
zijn die ooit glorieerden op het circuit van
Francorchamps, ziet de toekomst somber
in. „Ik heb mijn hoop gevestigd op de ver
kiezingen. Volgend jaar juni gaan de Belgen
naar de stembus. De volgende regering be
slist of er van 2004 tot 2006 opnieuw gere
den kan worden op het circuit van Francor
champs. Maar de anti-tabakslobby in
België is machtig."
Hourant vreest dat Stavelot de Formule 1
definitief kwijt is. En dat zijn abdij, die net
ingrijpend is gerestaureerd (kosten: 15 mil
joen euro) over vijf, zes jaar vergeten is.
„Toeristen komen naar het museum omdat
ze het circuit kennen; ze kijken naar de races
op televisie. Als dat straks verleden tijd is, is
dit museum over enkele jaren ook verleden
tijd."
Hourant wil graag geloven dat de Formule 1
in 2004 terugkeert naar België. „Ik zou wil
len dat het zo was. Niet alleen voor het wel
varen van deze streek maar ook voor de
sport zelf. Coureurs als Michaël Schuma
cher roemen Francorchamps als één van de
mooiste circuits ter wereld. Misschien
hoopte politiek België dat dat Francor
champs zou redden. Het heeft niet mogen
zijn."
Opimerkelijk: de voorverkoop voor de Grote
Prijs van België 2003 gaat intussen - tegen
beter weten in - gewoon door.
Pascale Thewissen
