J
Koffieboer Ethiopië
raakt aan bedelstaf
PZC
s
D
w
w
E
Over de grens
u
N
L
I
R
Telers in problemen door overschotten en lage prijs
puzzel
T
Heer Bommel en het Kongruwer Toonder Studio';
Casper Hobbes
recept
Zalmkoekjes met dille/roomsaus
het weer
Zeeland: Bladval
O
O
JL
cn"*
vrijdag 25 oktober 2002
■M eincfert
Onderwiscn
De Boeing 747 van de KLM vervoerde 11 passagiers
met bestemming Curagao. Mijn vriend Pol en ik
hadden allebei de beschikking over een privé-stewar-
dess. Een uitgelezen gelegenheid om nu eens werkelijk
het contact aan te gaan met deze gastvrouwen van de
lucht die in hun strenge, doch feminiene uniformpjes en
bijbehorende hoofddeksels zo'n welhaast mythische
aantrekkingskracht op mij uitoefenen.
Pol zat middenin een relatiecrisis en was slechts geïnte
resseerd in het bespreken daarvan. De rest van de tijd
doodde hij met het spelen van backgammon tegen zich
zelf. Ik achtte het niet verstandig om geheel op eigen ini
tiatief geanimeerd te gaan doen tegen mijn persoonlijke
gastvrouw. Als de meisjes het niet in je zien zitten, gloei
en de uitgereikte nootjes en drankjes pijnlijk lang na in
het schaamrood van zo'n tien uur durende reis.
We hadden belendende kamers, gelegen in de overvloe
dige tuinen van ons vijfsterrenhotel. Vanaf het strand,
hadden we uitzicht op de duikschool waar we het groot
ste deel van de komende vijf dagen zouden doorbrengen.
Hoewel het onderwaterleven van een grote schoonheid
is en mij altijd bovenmatig heeft geboeid, sprak het dui
ken in de habitat van verschillende soorten menseneten-
de haaien mij minder aan. Pol, die van aanpakken weet
en absoluut geen oren had naar mijn bezwaren meldde
ons meteen aan bij de Princess Diver's Club voor een vol
ledige cursus. Ons doel was het felbegeerde Padi duik-
brevet te halen. De eerste lessen brachten we relatief vei
lig door in de ondiepe baai voor het koraalrif. Relatief,
want de meeste aanvallen vinden plaats op dertig centi
meter diepte had ik van Spielberg geleerd.
Overdag leerden we de praktische, technische vaardig
heden door steeds dieper langs het koraal af te dalen,
's Avonds overhoorden we elkaar over de theorie en vul
den tabellen in. Ik herinner me de rit naar Willemstad en
de inktzwarte kleur van het water onder de brug. De
dood wachtte mij, maar ik zou me niet zomaar gewon
nen geven. Pol voelde zich totaal niet belemmerd door de
talloze gevaren die ons omringden. Bij onze eerste duik
in volle zee zwom hij meteen de blauwe schemering in,
"'-'s aanwijzingen van de instructeur negerend. Ik bleef
dankbaar dicht in diens buurt. Mocht zich een witte haai
melden kon deze eerst Pol aan stukken rijten en des
noods onze leermeester als dessert verorberen. Tijdens
het eindexamen zaten we op twintig meter diepte, wis
selden flessen en maskers uit en haalden adem door el-
kaars mondstukken. Pol moest als eerste met de instruc
teur mee naar boven. Ik bleef achter bij een betonnen
blok en behield mijn zelfbeheersing in een houdgreep
van wil en ratio. Barracuda's cirkelden boven mijn
hoofd.
Na het behalen van onze brevetten kreeg ik last van opti
sche, posttraumatische, neveneffecten. Tafels en stoelen
die uit zichzelf leken te bewegen. Wat ik in mijn kleine
verstand had weten te onderdrukken, trad nu alsnog
buiten zijn oevers.
Toen mijn moeder 's avonds belde om te vragen hoe het
ons verging, wachtte ze geduldig tot ik uitgehuild was.
door Patrick Majute
In de Verenigde Staten gelden
Yergacheffe en Harar als het
toppunt van koffiegenot, maar
in Ethiopië kunnen de boeren
die deze soorten verbouwen er
nauwelijks meer van bestaan.
,,Ons bestaan staat op het spel.
De oogst is niet eens meer kos
tendekkend", zegt Abba Milki.
een 80-jarige boer die 4000 kof-
fiebomen bezit. Nu de koffie
prijs door een overschot aan ge
wonere soorten zijn laagste peil
van de afgelopen dertig jaar
heeft bereikt, komen zelfs de te
lers van de dure Harars en Yergs,
zoals ze in de handel heten, in de
problemen.
Abba en andere Ethiopische
boeren krijgen zestig dollarcent
voor een pond van de beste or
ganisch geteelde koffiebonen
ter wereld, terwijl de liefheb
bers in de VS daar tussen de vijf
en negen dollar voor betalen.
Hoewel niet alle soorten even
bijzonder zijn als de Harar en
Yergacheffe, is Ethiopische kof
fie zeer in trek bij verwen
de Amerikaanse consumenten.
Hun aantal groeit, zegt impor
teur Jason Long. Hij zag het
aandeel van exclusieve soorten
in zijn assortiment van 35 tot 40
procent stijgen.
Vrolijk
Een herder in het Zuid-Ethiopi-
sche Choche ontdekte volgens
overlevering koffie als genot
middel. Hij zag zijn geiten vro
lijk ronddarren nadat zij van de
rode bessen van de koffiestruik
hadden gegeten en merkte dat
de bessen op hem een zelfde ver
kwikkende werking hadden. De
herder maakte een monnik at
tent op de koffie. Die merkte dat
hij na het nuttigen van de bessen
een hele nacht kon bidden zon
der in slaap te vallen. De mare
verbreidde zich toen snel.
,,Dit is de oorsprong van onze
grote rijkdom", zegt Bekele
Jirata van de Ethiopische
Dienst voor Koffie en Thee over
het product dat na olie het meest
wordt verhandeld in de wereld.
Maar de boeren in Choche en
andere delen van Ethiopië we
ten niet of zij bij koffie blijven.
Sommigen overwegen over te
stappen op khat, een boompje
waarvan de bladeren woren ge
kauwd om hun stimulerende
werking. Het middel is zeer po
pulair in Ethiopië's buurlanden
Djibouti en Somalië. Moham
med Fita, die een plantage van
tien hectare bezit, zegt dat hij
wacht tot de prijzen aantrek
ken. ,,Je kunt wel andere gewas
sen kiezen, maar alles hier heeft
alleen maar waarde in relatie
tot koffie."
Choche ligt in Jimma, een van
de twaalf districten van de deel
staat Oromia, goed voor 35 pro
cent van de Ethiopische jaar
productie van 230.000 ton.
Circa 45 procent van de Ethio
pische koffie wordt geëxpor
teerd. Door de prijsval en droog
te is de exportopbrengst sinds
1997-1998 gehalveerd.
Tussenhandel
De oorzaken van de malaise lo
pen uiteen. Zo krijgen de boeren
slechts een hongerloontje dooi
de frustrerend lange tussenhan
del. De marketing is bovendien
erg ondoelmatig. Tenslotte kel
derde de prijs mede door on
verstandige projecten van de
Wereldbank. ,,We kunnen het
inteelt
rij man
schappen
bekeuring
blijk
landtong
grote
vracht
auto
star
walgen
l
T
Y
1
T
omlaag
gaan
2
persoon
lijk vnw
6
uitge
laten
middag
slaapje
l
snaak
asvaas
dof
geraas
3
vang-
werktuig
echt
genoot
l
lof
roem
T
judo
graad
sleepnet
4
snijsla
T
7
T
muziek
noot
T
gotfterm
lidwoord
inge
wand
5
1 I 2
LU
LU
In dit diagram is een woord van 12 letters verstopt.
Het is te vinden door, beginnend bij het vakje met
de stip, telkens een vakje naar links, rechts, onder,
boven of diagonaal te verspringen. Elke letter wordt
één keer gebruikt. Hoe luidt het zoekwoord?
Horizontaai: 3. De motor
draait in dit vakantieverblijf
van kippen (7); 6. Deze vloer
kan lastig zijn (6); 8. Geluid
om uit te brengen (4); 11
Beker van haar (5); 13.
Bezigheid van stellen (5); 14.
Een voertuig van een godin
heeft er slag van (6).
Verticaal: 1. Stuk van het
tweede kledingstuk (4); 2.
Opeens zijn er verwikkelingen
(5); 4. Discipline in het kloos
ter (4); 5. De vette hals van
een varken (7); 7. Die landar
beider speelt het wel klaar (6);
9. Dik boek in een ransel (4);
10. Echtgenoot die het weer
accepteerde (3); 12. Van de
pijn gaat het varken eraan (4).
Oplossingen van gisteren:
Kruiswoordraadsel:
Horizontaal: 1. Zelf; 4. daas: 8. asa; 10. rio; 11. lid; 13. di; 15. Ali; 16. va; 17. sino
pel; 20. wand; 21. tien; 22. aniline; 24. uk; 25. Noe; 26. sg; 28. gok; 29. ink; 32. ure;
34. gaaf; 35. stijl.
Verticaal: 1. Zaad; 2. es; 3. la; 5. ar; 6. ai; 7. sofa; 9. pilo; 11. landing; 12. diptiek;
14. Isaak; 16. vlees; 18. Inn; 19. ein; 23. loop; 24. uiig; 27. geel; 30. na; 31. ka; 32. ut;
33. rij.
Crypto-overlapper:
Horizontaal: 5. Zijkantjes; 6. Overwegen; 7. Paasdagen; 8. steentjes. ©JFS NL
Verticaal: 1. Lijnvaarts; 2. lafrossen; 3. stoerauto; 4. hemeleren.
Heer Bommel liet zich haastig van het bed glijden en kroop
naar de kast, waaronder een oog zichtbaar werd. „Dat be
doelde ik niet zozeer", zei hij. „Een heer zegt zoiets bij wij
ze van spreken, als hij een gast uit het ei ziet kruipen. Het is
niet gewoon, bedoel ik, en daar schrikt men van, als nor
maal iemand zijnde." Er klonk wat geschuifel en daarop
gleed het vreemde wezen te voorschijn. Nadat het armen en
benen had gevormd, en zijn bolvorm weer had aangeno
men deed het aarzelend een stapje voorwaarts. „Niet ge
woon", herhaalde het bedrukt. „Daar schrikt men van.
door Bill Watterson
Kant-en-klaar gehakt van verse (zee)vis
wordt in ons land (nog) niet bij de vis
handelaar verkocht. Wellicht komt het nog
eens zo ver. In sommige delen van Duits
land en ook in de meeste Scandinavische
landen kent men het gekruide gehakt van
zeevis wel. In Noorwegen, waar zalmen
worden gekweekt, experimenteert men
met verschillende gerechten waarin het
gehakt van gekweekte zalmen kan worden
verwerkt. De gekweekte zalm die door
gaans wat vetter dan de echte wilde zalm
is leent zich, juist door het hogere vetge
halte, uitstekend voor het maken van fast
food gerechten zoals bijvoorbeeld cannel
loni metzalmgehakten quiches metzalm-
gehakt. De zalmkoekjes komen er waar
schijnlijk niet voor in aanmerking, Die
dient u in eigen keuken te bereiden. En dat
kunt u aan de hand van het recept van van
daag dan ook in een handomdraai doen.
Hoofdgerecht voor 4 personen: 450 - 500
gram Noorse zalmfilets; zout; witte peper
uit de molen; 75 gram boter; 250 gram
koude gekookte aardappelen, 2 eieren,
losgeroerd; 2 eetl. droog kruim van wit
brood; 2 bosuitjes, met veel groen, ragfijn
gesnipperd; 2 eetl. fijngehakte (blad)pe-
terselie; 2 eetl. (zonnebloem)olie. Voor de
saus: 3 dl visfond, uit potje; 2 dl droge wit
te wijn, zoals Pinot blanc (Elzas); 2 1/2 dl
(kook)room; 1 1/2 eetl. fijngesneden ver
se dille; enkele druppels limoen- of ci
troensap.
Spoel de vis onder stromend koud water.
Snijd de vis in niet te kleine stukken. Be
strooi ze met zout en peper. Breng in
een lage wijde pan een bodempje water
(ca. 3 cm.) aan de kook. Laat de helft van de
botererinsmeltenen leg de zalm in het he
te vocht. Temper de warmtebron. Leg het
deksel op de pan en houd alles 7 - 9 minu
ten tegen de kook aan. Schakel de warmte
bron uit. Laat alles 10 minuten staan.
Schep de stukken zalm op een zeef of ver
giet. Zeef het smoorvocht en houd het
Door: Michiel de Vries
Boeren in Choche, bakermat van de koffie, praten over hun ongunstige economische situatie.
foto Sayyud Azim/AP
schoolgeld niet meer betalen",
zegt Fatuma Ibrahim, moeder
van zes kinderen. Zij bezit twee
duizend koffiebomen. „Vroeger
konden we daarvan leven, maar
nu kan ik mijn man, die suiker
ziekte heeft, niet meer naar de
kliniek brengen."
Oxfam International, dat een
campagne begon om het publiek
te informeren over het lot van de
telers, zegt dat in de hele wereld
25 miljoen boeren in hun be
staan worden bedreigd. Terwijl
zij steeds minder verdienen, is
de consument niet veel minder
gaan betalen, stelt de hulpor
ganisatie. Zij roept de grote
inkopers dan ook op om de
boeren een eerlijke prijs te beta
len. AP
Een onstuimig weekeinde staat voor
de deur. Sommige bomen hebben
hun bladeren inmiddels al verloren, maar een groot deel zal na de
komende dagen met veel wind ook winterklaar zijn. Vandaag trekt
de wind al langzaam aan en in de ochtend gaat het vanuit het wes
ten al regenen. Het wordt dan ook een regenachtige dag voor onze
regio en de zon komt er nauwelijks aan té pas. Met een naar krach
tig, aan de kust zelfs hard aantrekkende wind wordt het in de mid
dag rond 13 graden. Vanavond en aan het begin van de nacht ver
andert er eerst nog maar weinig, pas later in de nacht kan het tijde
lijk wat droger worden. Doordat de wind flink blijft doorwaaien, lij
gen de minima relatief hoog, rond 12 graden. Zaterdag wordt een
behoorlijk onstuimige dag. Fikse buien trekken over Zeeland, af en
toe komt de zon even tevoorschijn. De wind trekt opnieuw verder
aan. Doordat de aangevoerde lucht koud is, komen de maxima
slechts 1 of 2 graden boven de minima uit. Tevens kunnen bij
buien al flinke windstoten
voorkomen. Mocht het voorko
men dat enkele bomen nog
bladeren behouden, dan is het
zondag alsnog afgelopen met
de mooie zomertooi. Een
stormdepressie stuurt dan zijn
windveld precies over de
Zeeuwse eilanden.
De wind trekt opnieuw verder
aan en kan zondagmiddag of
-avond aan de kust tijdelijk
zelfs stormkracht (9 Beaufort)
zijn. Fikse buien trekken over
en veroorzaken lokaal zware
windstoten. Pas in de loop van
maandag zal het weerbeeld
dan wat kalmeren en wordt het
rustiger. De natuur is dan al
grotendeels gereed voor de
komende winter.
Veel regen
Mjiimumtemparatuur vo
Minimumtemperatuur voor de komende naebt j
VRIJDAG 25 OKTOBER 20OZ
Vooruitzichten
weer
zaterdag
zondag
maandag
dinsdag
max.
13°
14°
12°
11°
min.
12°
10°
11°
7°
wind
W 6
ZW 7
W 6
ZW 5
Zon
vandaag
op 8.25
onder 18.30
Maan
vandaag
op 20.24
onder 12.45
Nautisch bericht
De wind trekt in de ochtend aan tot hard. Het zicht kan dan tijde
lijk verminderen. Zeewatertemperatuur 13 graden.
Waterstanden
Hoe moet je gewoon zijn?" „Een heel verstandige vraag
voor zo'n jong iemand", prees heer Bommel. Hij klom in
zijn bed en trok de dekens over zich heen, terwijl hij gerust
stellend wenkte. „Ik zal je dat morgen allemaal leren", ver
volgde hij. „Geen nood, je bent in de beste handen. Doe
maar zoals ik doe; een heer weet dat allemaal heel precies.
Maar nu eerst een verkwikkende nachtrust. Slapen, als je
begrijpt wat ik bedoel." Hij liet zich in zijn kussens zakken,
en al spoedig duidde een licht gesnurk erop, dat hij zijn
voornemen uitvoerde.
VRIJDAG
Hoog
water
Laag
water
25 OKTOBER
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.03
232
17.17
234
11.16
170
23.35
175
Terneuzen
05.23
256
17.36
259
11.46
178
Cadzand
04.37
227
16.51
230
10.49
166
23.10
171
Roompot Buiten
05.01
179
17.15
181
10.59
121
23.14
125
Roompot Binnen
06.26
143
18.41
143
00.04
115
12.15
107
Zierikzee
06.35
166
18.50
166
00.15
133
12.25
124
Krammersl. West
06.24
175
18.29
177
00.14
135
12.24
126
Hanswee rt
05.52
264
18.07
266
00.02
206
12.12
193
Stavenisse/Yers.
06.35
172
18.46
171
00.15
133
12.35
125
ZATERDAG
Hoog
water
Laag
water
26 OKTOBER
uur
cm
uur
cm
uur
cm
uur
cm
Vlissingen
05.32
223
17.48
227
11.46
168
Terneuzen
05.53
246
18.07
251
00.06
183
12.16
176
Cadzand
05.07
218
17.26
223
11.20
164
23.39
164
Roompot Buiten
05.32
173
17.47
177
11.35
123
23.56
122
Roompot Binnen
06.44
136
18.55
138
00.35
111
12.44
108
Zierikzee
07.00
160
19.15
162
00.35
129
12.55
126
Krammersl. West
06.45
170
18.59
175
00.45
132
13.00
129
Hansweert
06.22
254
18.37
259
00.30
197
12.42
191
Stavenisse/Yers.
06.59
165
19.09
168
00.46
129
13.00
127
L Laaedrukgebied
H Hogedrukgetxed
O
zonnig
lichte sneeuw
A A,
Koufront
licht bewolkt
lichte regen
Warmtefront
matige regen
-y
zwaarbewolkt
Samengesteld front
zware regen
Isobaar
Europa: Veel regen
Hans Belterman
apart. Prak de zalm zo fijn mogelijk. Wrijf
de aardappelen door een fijne zeef. Meng
de zalm met de aardappelpuree en voeg er
dan de eieren, broodkruim, bosuitjes, pe
terselie en zout en peper aan toe. Werk al
les goed door elkaar en laat de massa een
half uurtje staan. Voeg wanneer de massa
te droog is 1 of meer eetlepels van het
smoorvocht toe. Vorm 12-16 ronde koek
jes van de zalmmassa.
Verhit een koekenpan en laat de rest van
de boteren olie heet worden. Wacht tot het
schuim is weggetrokken. Bak de 'koekjes'
er snel (ca. 5 minuten) aan weerszijden
goudbruin en knapperig in. Bereid de saus
dooreerst de visfond en de wijn boven een
niet te hoog afgestelde warmtebron te re
duceren tot de helft van de oorspronkelij
ke hoeveelheid. Voeg de room toe en laat
alles dan zolang zachtjes koken tot de saus
de juiste dikte heeft verkregen. Voeg naar
smaak zout en peper toe. Roer de dille er
door. Proef de saus en voeg enkele drup
pels limoen- of citroensap toe.
Er doolt nog altijd een depressie rond in het zeegebied tussen
IJsland en Noorwegen. Aan de oostflank van dit systeem
stroomt met een zuidelijke wind zachte lucht over Scandinavië
naar het noorden. De vorstgrens komt daardoor vanmiddag over
Lapland en de Witte Zee te liggen. In die gebieden valt sneeuw,
in het zuiden (veel) regen. Ook het noorden van Frankrijk, de
Benelux en het zuiden van Engeland krijgen een regenachtige
dag en de zuidwestenwind neemt flink toe. In de Golf van
Biskaje is het zeer onstuimig met een stormachtige zuidwesten
wind. In het Middellandse zeegebied blijft het rustig nazomeren
met veel zon en maxima meest tussen 22 en 28 graden. Oost-
Europa heeft ook aardig weer.
