PZC
Kwart eeuw milieu-inzicht
Originele kleurige grafiek
en keramiek in zwart-wit
Tragiek staat Zeeuws Orkest goed i
Machinebedrijf Goes
maakt doorstart met
behoud personeel
Koor Cantare brengt
Brahms-liederen
met dubbele bodem
kunst cultuur
Total tijdelijk
stilgelegd voor
onderhoudswerk
Koreaanse prijs
Middelburgse
Architecten
Cultuurprijs
Lions Vlissingen
naar De Bruyne
Onderzoek
zaterdag 19 oktober 2002
Bij de bouw van het Arnestein-complex in 1977 is veel aandacht besteed aan de
aankleding van het gebouw. Twintig kunstenaars kregen het verzoek een kunst
werk voor een plek in of bij het kantoor te maken. foto Mechteld Jansen
derlijke was dat de afdeling milieu en thema's aan de orde waren, hielden we
inrichting eigenlijk een groep zonder workshops in de kantine. Iedereen was
hiërarchie was. Wanneer belangrijke welkom en iedereen werd uitgenodigd
vanuit zijn eigen deskundigheid mee te
praten. Nee, het werd geen Poolse land
dag. Het was een enorm creatief proces,
waar iedereen zich heel sterk betrok
ken bij voelde. Degene die zo'n project
trok, hoefde de weken daarop alleen
maar langs te gaan bij alle collega's die
tijdens de workshop een duit in het zak
je hadden gedaan, en hij had een
rapport. In die tijd maakten we in drie
maanden de nota waar nu misschien
wel drie jaar over wordt gedaan."
Peeters betreurt het dat deze manier
van werken niet meer bestaat.Neder
land holt achteruit als kennisland. Er is
nu sprake van bureaucratie en verko
kering, waardoor alleen maar dozen
heen en weer worden geschoven." Jan
Hendriksen, vanaf 1982 directeur van
de afdeling milieu en inrichting en nu
projectleider communicatie integraal
waterbeheer van het RIKZ, valt hem
bij; Tegenwoordig hebben we veel
meer te maken met aansturing van bo
venaf. De bijna academische vrijheid
die we vroeger kenden, is er niet meer."
Samenhang
Hendriksen beschouwt het Arnestein-
complex als de bakermat van het inte
graal waterbeheer. „We zijn daar al
vroeg tot het inzicht gekomen dat er sa
menhang is tussen functies als natuur,
recreatie, visserij, scheepvaart en na
tuurlijk veiligheid. Nu zijn we weer een
stapje verder: het gaat nu ook om de sa
menhang tussen watersystemen." Deze
benadering leidt tot het inzicht dat iets
moet worden gedaan aan de harde
scheidingen die de Deltawerken in
Zuidwest-Nederland tot stand hebben
gebracht. Hendriksen haast zich te ver
zekeren dat dit niet moet worden uitge
legd als het goedmaken van fouten uit
het verleden. „Het Deltaplan was een
reactie op de overstromingsramp van
1953. Toen stond de veiligheid voorop.
Inmiddels weten we meer en worden we
geconfronteerd met de gevolgen van de
klimaatverandering. Nu is het zaak de
Delta weer te openen voor de grote ri
vieren, zodat de hoogwater pieken die
zich daar voordoen, beter kunnen wor
den afgevoerd."
Meer verbindingen tussen de Deltawa
teren kunnen ook het antwoord zijn op
bijvoorbeeld de blauwalgenplaag in
het van zout getijdewater afgesloten
Volkerak-Zoommeer. Voor de integrale
visie Deltawateren, waarin oplossin
gen voor dit soort problemen worden
voorgesteld, hebben de RIKZ-mede-
werkers in het Amesteincomplex
bouwstenen aangedragen.
NIEUWDORP - Total Raffina
derij Nederland (TRN) in
Nieuwdorp legt de fabriek bin
nenkort stil voor een onder-
houds- en schoonmaakbeurt.
Verder zullen inspecties, con
troles en reparaties worden uit-
gevoerd.
,.De tweejaarlijkse 'stop' van de
fabriek staat gepland voor 25
oktober tot en met 25 november.
Total stuurt omwonenden in de
gemeenten Nieuwdorp, 's-Hee-
renhoek en Borsele (inclusief
buitengebied) vanaf vandaag
daarover een brief.
Het bedrijf brengt ze daarmee
op de hoogte van wat er staat te
gebeuren en waarschuwt voor
mogelijke overlast. Tijdens de
onderhoudsstop zullenop
hoogtijdagen in plaats van de
normale 150, meer dan 1000 on-
derhoudsmensen op het bedrijf
aanwezig zijn. Hoewel die een
eigen ingang en parkeerplaats
op het bedrijf hebben, waar
schuwt Total omwonenden voor
extra vracht- en woon-werk-
verkeer.
Behalve onderhouds- en
schoonmaakwerkzaamheden
.pn reparaties zal de fabriek ook
worden gemoderniseerd. Instal
laties worden aangepast, zodat
producten minder zwavel be
vatten. Dat heeft te maken met
strengere internationale mi
lieuwetgeving.
Klachten
Het zwavelgehalte in diesel is
door Europese regelgeving bij—
voorbeeld teruggebracht van
0,05 naar 0,005 procent. In de
toekomst zal dat nog verder da
len tot 0,001 procent. Door de
modernisering van de fabriek
hoopt Total ook meer energie te
kunnen besparen.
TRN hamert er op dat ze zo wei
nig mogelijk overlast wil ver
oorzaken voor de omgeving.
Mochten er toch klachten zijn,
dan kunnen omwonenden het
bedrijf 24 uur per dag telefo
nisch bereiken.
Bij het opnieuw opstarten van
de fabriek, uiterlijk 25 novem
ber, moet Total zeer waar
schijnlijk affakkelen. Volgens
.het bedrijf is dat noodzakelijk
om het productieproces weer op
gang te brengen.
door Jeffrey Kutterink
GOES - De failliet verklaarde
machinebedrijf Franken in
Goes maakt zeer waarschijnlijk
een doorstart. De curator on
derhandelt met de koper over de
laatste punten en komma's. De
bedoeling is dat het grootste
deel van het personeel meegaat
naar de nieuwe onderneming.
De veertig personeelsleden van
de in 1892 opgerichte machine
fabriek Franken kregen eind
september de boodschap dat ze
niet meer terug hoefden te ko
men. Reden was volgens de
toenmalige directie een gebrek
aan opdrachten.
De koper, van wie de naam nog
niet bekend wordt gemaakt, is
bezig met een inventarisatie van
het bedrijf en het klantenbe
stand. Ook wordt gekeken hoe
klanten op de mogelijke door
start reageren. De curator en de
koper streven naar het zetten
van handtekening midden vol
gende week.
De bedoeling is dat uiteindelijk
25 tot 30 mensen naar het nieu
we bedrijf doorvloeien. Ze be
houden daarbij grotendeels de
zelfde arbeidsvoorwaarden.
Bovendien krijgen de werkne
mers weer een contract voor on
bepaalde tijd aangeboden.
In fasen
Het bedrijf wordt in fasen door
gestart. Dat betekent dat het
niet direct in volle omgang met
een groot aantal personeelsle
den doorgaat. Zodra nieuwe op
drachten binnenkomen en meer
mensen nodig zijn, wordt weer
personeel aangenomen.
Hoewel nog geen handtekenin
gen zijft gezet, reageren de vak
bonden FNV en CNV positief op
de mogelijke doorstart. „De
doorstart biedt voor het groot
ste deel van de mensen een op
lossing", zegt CNV-bestuurder
A.vanDamme. „Endaarzijnwe
blij mee, zeker omdat de ar
beidsvoorwaarden grotendeels
gelijk blijven."
De bonden gaan dan ook ak
koord met het langzaam opstar
ten van de nieuwe onderne
ming. „Het is beter dat 1?
bedrijf gefaseerd doorstart
dat het morgen vol van star
gaat met zoveel mogelijk perso
neel, om dan overmorgen op.
nieuw te moeten stoppen", rei.
geert Van Damme. „We zjjj
daarom tevreden over de moge-
lijke doorstart zoals die doorde
kopers wordt voorgestaan."
De bonden zijn mede tevrede
omdat bij de doorstart volg©
hen weloverwogen wordt gek?,
ken naar het nieuwe personeel?,
bestand. Van Damme; „Curato:
en koper hebben afgesproke
dat ouderen en vroeg-pensioe
ners niet in de kou zetten."
Voor gieterij RMI in Middel
burg, dat eveneens eind septem
ber failliet ging, ziet het er mui.
der florissant uit. Volgens 4
vakbonden heeft zich nog gee
koper gemeld. Inmiddels isw»
een bemiddelingstraject opg?.
zet, om te proberen personeellr
andere bedrijven aan de slagi?
krijgen. Van de 62 meest specs
listisch opgeleide werknemer
zijn er volgens FNV-bestuurd?:
R Hazelager 16 die zich voorbt-
middeling hebben opgegeven,
MIDDELBURG - Het Labor*
torium voor Architektuur nJ
Middelburg heeft de tweed?
prijs gewonnen in de Koreaans
International Design Competi
tion Beyond East West.
Hun inzending 'Full House' i-
de categorie 'Architectuur ina
Japanse traditie' werd b?
kroond vanwege de inventie
teit en de heldere uitleg overè
mogelijkheden van de womci
Alle woonfuncties zijn in kaste
en laden opgenomen, waardij
veel ruimte wordt bespaard, ie
wat in het dichtbevolkte Jape
zeer welkom is. Het Laborata-
um voor Architektuur is in li-
opgericht door Johan de Kond
en Don Monfils. Het is de acb
ste keer dat zij een intematiom
le prijs ontvangen.
MIDDELBURG,
Concertzaal
Het Zeeuws Orkest onder leiding
van Dirk Brossé met werken van
Tsjaikofski, Brossé en De Sarasate.
Soliste: Liza Ferschtman, viool.
door Kees Cijsouw
Tragiek: zo zou je het centrale
thema kunnen aangeven
van de muziek, waarmee het
Zeeuws Orkest deze week de
herfsttournee inhoud geeft. Het
recente symfonische gedicht
Sophia van Dirk Brossé en
Tsjaikofski's fantasie-ouvertu
re Romeo en Julia zijn er de dra
gende elementen in. Dat zou de
optredens van afgelopen en ko
mende dagen een zwaarmoedig
karakter kunnen geven, als niet
tegelijkertijd beide composities
voorbeelden van zeer gevarieer
de, om niet te zeggen: rijke in
strumentatiekunst zouden zijn.
Brossé componeerde met Sop
hia in essentie een onvervalst,
aan de Romantiek refererend
stuk programmamuziek, hoe ei
gentijds de middelen ook zijn
die hij erin gebruikte. De op
dracht kwam van het Sophia
Kinderziekenhuis in Rotterdam
en Brossé vond zijn inspiratie
voor het werk tijdens een ver
blijf van twee nachten in dat
ziekenhuis.
Hij maakte een ernstig ziek pa
tiëntje tot leidraad van zijn
compositie, De viool gaf hij de
woelingen van het meisje te ver
tolken, in de baarmoeder nog,
opgroeiend, worstelend met
haar ziekte, haar levenskracht
herwinnend, en de inbreng aan
het orkest staat voor de buiten
wereld, voor de geluiden van de
nacht, voor de emotie van de ou
ders.
Liza Ferschtmann, vorig jaar de
soliste bij de première van het
werk in Rotterdam, speelt deze
week met het Zeeuws Orkest.
Tijdens het bedrijvenconcert
deed zij dat donderdagavond
met toewijding, intens en met
alle warmte die het stuk vereist-
Die betrokkenheid was er in ho
ge mate ook bij de solo-celliste
van het orkest in de passage,
waarin Brossé aangrijpend de
wanhoop van de vader schil
dert.
Bovendien kreeg ik de indruk
dat het orkest zich gretig door
de lastige partituur liet leiden
en dat met name ook de blazers
alert reageerden op de vele rit
mische complicaties, die Brossé
op hun weg had gelegd. Zo werd
Sophia overtuigend losgezon
gen van een al te concrete voor
stelling en kreeg een algemene
geldigheid: muziek die vanuit
het duister via de worsteling
naar het licht trekt
Tegenover het vaak geserreerde
aandeel van het solo-instru
ment in Sophia zette Liza
Ferschtman na de pauze een
staaltje onvervalste vioolvir
tuositeit. De Sarasate ontleedde
de thema's voor zijn Carmen
Fantasie aan Bizets gelijknami
ge opera - ook een tragische hel
din trouwens. Maar De Sarasate
koos niet voor diepgang, maar
voor klatergoud in zijn bewer
king van een aantal van de be
kendste thema's uit de opera.
Ferschtman liet zich de kans
niet ontnemenZe zette zich met
bravoure aan de halsbrekende
toeren, die van haar werden ge
vraagd. En ze deed dat zo aan
stekelijk, dat ze er een onzuivere
toon en een slordige uithaal hier
en daar royaal mee wegspeelde.
Tsjaikofski's eerste meester
werk - met dank aan zijn leer
meester Balakirev - volgt grof
korrelig gezegd de omgekeerde
weg dan Sophia van Brossé.
Zijn Romeo en Julia naar Sha
kespeare trekt, vanaf het bla
zerskoraal in het begin tot aan
de onheilspellende drumroffel
aan het slot, als het ware van het
licht naar de duisternis. Dankzij
VLISSINGEN - De Lions Vlis
singen Cultuurprijs is toege
kend aan Aarnout de Bruyne.
Hij heeft de prijs - 2275 euro- -
gekregen voor zijn verdiensten
als hoofdredacteur van de
Zeeuwse Slibreeks.
Van deze serie bijzonder vorm
gegeven boeken werd onlangs
het honderdste deel gepresen
teerd Dat betrof een heruitgave
van een muzikale bewerking
van het gedicht 'Roosje' van Ja
cobus Bellamy, waaraan enkele
essays en een modem kroeglied
van Ed Leeflang waren toege
voegd.
De Lions Club roemt de in Vlis
singen woonachtige De Bruyne
ook om zijn andere literaire ac
tiviteiten, met name de contac
ten die hij onderhoudt met
Vlaanderen.
De Lions Vlissingen Cultuur
prijs is eerder uitgereikt aan on
der anderen architect Johan de
Koning en beeldend kunstenaar
Gertjan Evenhuis.
dirigent Brossé werd de uitvoe
ring voor mij althans het glans
stuk van de avond. Hij demon
streerde een duidelijke en
overtuigende conceptie, waar
door die al snel lawaaierige
muziek de allure kreeg die ze
toekwam. Individuele oneffen-
heidjes deden voor mij weinig af
aan de waardering voor de ma
nier waarop het Zeeuws Orkest
als geheel de geest van het werk
door Ali Pankow
ZIERIKZEE - De Liefdesliede
ren van Johannes Brahms vor
men de spil van een bijzonder
concert dat het koor Cantare za
terdag 9 november verzorgt in
de Katholieke Kerk in Zierik-
zee.
Titel en componist doen ver
moeden dat het gaat om speci
fiek romantische liederen uit de
negentiende eeuw, maar er
blijkt een behoorlijk dubbele
bodem onder schuil te gaan.
In feite voeren deze Liefdeslie
deren van Brahms terug tot de
veertiende eeuw in Perzië. Tot
die verrassende ontdekking
kwam het koorlid Dick Eising
uit Kapelle bij de voorbereiding
van het programmaboekje voor
dit optreden. Eising is samen
met zijn vrouw Irene trouw lid
van Cantare. Zij maakten ooit
als tijdelijke gastleden kennis
met het Schouwse koor. Ze zijn
gebleven, omdat ze het nu een
maal prettig vinden hier te zin
gen. Inmiddels heeft Eising ook
de publiciteit voor het koor op
zich genomen.
Vertalingen
Zijn naspeuringen naar de her
komst van de Liefdesliederen
brachten hem eerst bij de dich
ter Georg Friedrich Daumer.
Die zou de liedteksten geschre
ven hebben, waarna Brahms er
de muziek bij componeerde.
Daumer echter schreef de tek
sten niet zelf. Het bleken verta
lingen in het Duits van gedich
ten van de Perzische poëet
Haf is. Dat is het pseudoniem
voor Muhammad Schams ad-
Din, de grootste dichter van
Perzië. wiens teksten in het hui-
wist te treffen. Tenslotte: als la
makertje speelde het Zeeus
Orkest twee deeltjes uit Tsj*
kofski's Notenkrakersuiïe,
waarvan mij in de Bloemenmh
vooral de fraaie harpbijdrag?
beviel.
Het Zeeuws Orkest speelt vanami
hetzelfde programma in de Grot
Kerk Goes, 20 uur, dan olv de Engtl
se dirigent Quentin Clare.
dige Iran nog actueel blijka
Haf is geldt als erenaam voorn
die de Koran uit het hoofd ken:
In werkelijkheid uitte de did
ter scherpe kritiek op de levert
wijzen van mensen die de lw
van Allah predikten.
Zijn gedichten werden danoo
weldra als godslasterlijk va
oordeeld. Haf is zag in dat 6
zijn kritiek op huichelarij w
subtieler moest uiten. Daan»
legde hij de basis voor de late
liefdesliederen, waarin dus ra
alleen de liefde wordt bejubö
maar ook maatschappijkritit
wordt geuit.
Losbol
Eising citeert een mooi vod
beeld: 'Neen, ik kan er niks®
met wat anderen zeggen. Alüj
weten zij mijn doen en laten va
keerd uit te leggen: ben ik vfl
lijk, dan ben ik een losbol, ben:
stil, dan ben ik van liefde dol'
„De boodschap achter de booi
schap wordt ook nu nog dt*
veel Iraniërs begrepen", zf|
Eising. Voor hem zelf hebbent
liederen met de kennis overt
herkomst een belangrijke mea
waarde gekregen. „Ik zing J
echt met veel meer intent
sinds ik dit allemaal weet."
Cantare, onder leiding van dit
gente Willy den Hollander,
sinds begin februari bezig
repetities voor het bij zonde
concert. De eigen vaste kernV
een kleine veertig leden is i»
vier gastleden uitgebreid. Hi
koor wordt tijdens het concfl
begeleid op piano door R»
Balkenende. Samen met dedir
gente bespeelt hij bij een enk
lied ook het orgel.
Het concert in de Kathol®
Kerk in Zierikzee begint 9 oi
vember om 16.00 uur.
door Ben Jansen
Niets is permanenter dan een semi
permanent gebouw. En dus huist
een milieukundige afdeling van Rijks
waterstaat al vijfentwintig jaar in een
tijdelijk onderkomen op het bedrijven
terrein Arnestein in Middelburg. Het
complex is neergezet voor de afdeling
Milieu en Inrichting van de toenmalige
Deltadienst; nu is het Rijksinstituut
voor Kust en Zee (RIKZ) er gevestigd,
deels met dezelfde medewerkers.
Met een feestsymposium annex reünie
vieren de gebruikers van toen en nu za
terdag 26 oktober het 25-jarig bestaan
van gebouw Arnestein. De bedoeling
van dat symposium is terug te blikken
op de bijdragen die vanuit het complex
aan de Deltawerken zijn geleverd en
een toelichting te geven op onderzoe
ken die de afgelopen tijd zijn verricht in
het kader van een nieuwe kijk op de
Delta wateren.
Hydrobioloog Kees Peeters is een van
degenen die vijfentwintig jaar in het
het Arnestein-complex heeft gewerkt.
Het in opvallende Weuren geschilderde
semi-permanente bouwwerk is neerge
zet om de sterk uitdijende milieu-afde
ling van de Deltadienst te kunnen huis
vesten. Peeters: „Aanleiding voor de
oprichting van de afdeling was dat van
uit de milieuhoek steeds meer vraagte
kens werden gezet bij de afsluiting van
de Oosterschelde. Rijkswaterstaat had
daar geen sjoege van. Er bestond dus
behoefte aan zelf deskundigheid op het
gebied van natuur en milieu in huis te
halen."
De afdeling milieu en inrichting ont
wikkelde zich snel. De 'groene maffia'
zoals de milieudeskundigen spottend
door hun collega's binnen de Delta
dienst werden aangeduid, kreeg veel
ruimte en er was ook veel geld beschik
baar. Peeters denkt er met enige wee
moed aan terug. „Daardoor konden we
heel veel werk verzetten. We waren
hoog productief en efficiënt. Het won-
door Anita Tournois
TERNEUZEN - Kleurrijke litho's van Ron
Gennisse zorgen voor een vrolijke noot in de
hal van het Stadhuis in Terneuzen. De kera
mische objecten van Frederik Lemarcq, in
het bijzonder de zwembanden in zwart en
wit, vormen een regelrechte blikvanger in
de passerelle. Het werk van beide kunste
naars is origineel en lokt discussie uit.
Ron Gennisse, een Dordtse kunstenaar, stu-
ideerde grafiek aan de Grafische School in
UtrechtZi jn geëxposeerde werk bestaa t uit
litho's. Bij deze steen- en vlakdruk vormt
het gegeven dat vet en water elkaar afsto
rten, het uitgangspunt. Gennisse weet het
■technische aspect van dit procédé bijzonder
c. goed uit te buiten. Door verschillende druk-
•i gangen ontstaan lagen met verschillende
nuanceringen.
Zijn werk is abstract-expressionistisch,
waarbij figuratieve elementen niet ge-
- schuwd worden, kleurrijk, vrolijk, intuïtief
en het oogt speels. De vormgeving is primi
tief, de kleuren al naar gelang het thema
sprankelend of ingetogen. Toch is het niet
vrijblijvend. Ontwikkelingen in de maat
schappij, bijbelse thema's, relaties tussen
mensen. Alles is terug te vinden, waardoor
het niet louter en alleen maar bij illustratie
blijft.
„Kunst als reactie op indrukken uit het da
gelijkse leven", verklaart Gennisse zijn
werk. Wie de bijbehorende titels leest, zoals
De Vanger, herinnert zich mogelij k de eerste
tekeningen van een kind en herkent de cir
kels als hoofden of een zon, de verticale lij
nen als benen of een huis. Andere titels als
Kasteelleven, Werkende Engel, Het Paar,
Spaans Landschap en Blijspel geven aan
dat de inspiratiebronnen van deze kunste
naar onbeperkt zijn.
Reddingsboei
Dit in tegenstelling tot de keramische
objecten van de Belgische kunstenaar Fre
derik Lemarcq waarbij de zwemband- of
reddingsboei een wezenlijk belangrijk on
derdeel vormt. Het getoonde werk is het vi
suele resultaat van een gerichte werkfase,
vakkundig opgebouwd uit vormen en pa
tronen die zich steeds herhalen. In een hoek
van de passerelle liggen vele van deze ban
den uitgespreid, soms opgestapeld, samen
een installatie vormend. Meestal zwart-wit
geglazuurd, met een grafisch zebrapatroon
of cirkeltjes. Buiten het ventiel of opening
worden uitstulpingen gevormd door vin
gers of kegelvormen, die op toeters lijken.
Zee- en scheepsleven lijken een belangrijke
inspiratiebron.
Bedrieglijk
Enkele kapotte, leeggelopen bandjes, waar
op een paar ogen zijn aangebracht, vormen
een contrast door de felgroene kleur. Ze lij
ken bedrieglijk echt. Een zwart-wit object
in een vitrine is een bloemenvaas. De band
staat op vier kegels en wordt in het midden
gesteund door de vaasvorm. Ook grappig
zijn twee grote ruw gelaten potten, vervaar
digd uit bruin rode ldei, waar onderuit gesti
leerde witte voeten steken. De potten, met
buxusboompjes erin, vormen originele
wachters.
Tentoonstelling t/m 8 november in Hal en
Passerelle van het Stadhuis in Terneuzen.
Openingstijden: dagelijks, behalve za. en
zo., van 9.00-17.00 uur.
Zwart-wit-installatie met zwembanden van Frederik Lemarcq.
foto Peter Nicolai
