Wilde dieren dwalen door de polder
PZC
Binnenstad Amsterdam barst uit zijn voegen
Natuurpark
Lelystad
W5
Zwin
Oranjezon
Manteling
Ter Hooge
Saeftinge
Polder
Inlagen
Bloemdijken
Bomen
zaterdag 19 oktober 2002
De przewalskipaarden zijn het uithangbord van Natuurpark Lelystad. Eén van de elandmannetjes.
Otters, edelherten, wilde
zwijnen, dassen, wisen
ten, en - natuurlijk - prze
walskipaarden. Nationaal
symbool van Mongolië, en
van Natuurpark Lelystad.
Hoewel dat nooit is uitge
sproken. Een kijkje op de
voormalige Zuiderzeebo
dem, waar sinds een kwart
eeuw nagenoeg uitgestorven
dieren de dienst uitmaken.
Het is geen dierentuin noch
een uit de kluiten gewassen
kinderboerderij. Toch heeft Na
tuurpark Lelystad, schuin te
genover het vliegveld, van beide
wel iets. Er zijn dieren, het park
is goed toegankelijk (ook voor
mindervaliden) en ook de inde
ling - ruime paden langs groen
en wild - knipoogt naar een die
renweide. Wat is dan het ver
schil? Dit zijn4wilde beesten die
zichzelf moeten bedruipen.
Loofbomen, een enkele naald
boom, plassen waar ooievaars
en ijsvogels hun prooien vangen
en verslinden. Borders groen en
- tussen al die omheinde natuur
- een wisent. Ook een groep Pa
ter Davidsherten. En wat al niet
meer. Natuurpark Lelystad
bruist van het leven, van jong
tot oud en van bedreigd tot alom
aanwezig.
Toen het park werd gesticht,
ruim een kwart eeuw terug, zou
het 500 hectare groot worden.
Het werden er 400. Dat is nog
steeds een forse groene oase. En
dat onder de rook van een stad.
evenals de nabij gelegen Oost-
vaardersplassen. Maar dan an
ders. Want de kans dat men hier
oog in oog staat met een edelhert
of ander wild is vele malen gro
ter.
Natuurpark Lelystad zag het
licht in de jaren zeventig, uit een
zelf toegeëigende titel, maar er
zit wel een kern van waarheid
in. Hoewel het ook een ark van
Noachgenoemd mag worden,
waar bedreigde diersoorten een
veilig onderkomen vinden. En
zich vermenigvuldigen. Dat is
een belangrijke taak van Na
tuurpark Lelystad. Jonge, toch
verwilderde dieren uitzetten in
hun oorspronkelijke gebieden:
het park deed het al met de prze
walskipaarden in Mongolië en
de Pater Davidsherten in Azië.
Het lijkt voor de toevallige re
creant een bijzaak. Al slente
rend of fietsend over de achttien
kilometer verharde en een nog
groter aantal graspaden gaat
vooral de aandacht uit naar de
flora en fauna. Bij iedere 'weide'
geven borden informatie over
het dier dat er rondloopt. Zo
leert de bezoeker dat de Pater
Davidsherten pas in 1865 ont
dekt zijn en dat het Natuurpark
een van de weinige locaties in
Europa is, met een beverfoksta-
tion.
Gescheiden
De beesten hebben alle hun ei
gen stek. ,,Als we edelherten en
elanden bij elkaar stoppen, krij
gen we alleen maar ellende",
legt terreinbeheerder Gerrit
Baijense uit. ,,Je hebt te maken
met bronsttijd, en dan willen ze
geen andere herten om zich
heen. Daarbij maakt een ge
scheiden indeling het makkelij
ker om het park en de dieren te
beheren."
Naast flora en fauna is er meer
te zien in Natuurpark Lelystad.
Zo is er het bezoekerscentrum,
waar feitjes en opgezette dieren
de bezoeker warm maken voor
een wandeling, en op het terrein
zijn de resten van een Gromnger
tjalk te vinden. Die romp staat
nu nog op exact dezelfde plek
als waar' ie gevonden is. Tevens
heeft de Stichting Prehistori
sche Nederzetting een dorp uit
de bronstijd nagebouwd, waar
men kan proeven, ruiken en
voelen hoe men drieduizend
jaar geleden leefde.
Harold de Haan
samenwerkingsverband tussen
de toenmalige Rijksdienst voor
de IJsselmeerpolders en Artis.
De basis van het park vormen de
plassen, ontstaan na zandwin
ning voor de aanleg van de A6,
met kleine en minder kleine
schiereilandjes. Daarom heen
werd het park samengesteld.
Tegenwoordig huizen er tiental
len zoogdieren en zo'n 78 soor
ten broedvogels waarvan er ne
gen op de rode lijst staan. Daar
om ook, noemt het park zichzelf
een moderne Hof van Eden.
Het is enigszins bevlogen, die
Eén van de otter-families in Natuurpark Lelystad. foto's Ron Nagtzaam
Natuurpark Lelystad is te vinden aan de Vlotgrasweg 11, tegen
over Vliegveld Lelystad. De toegang is gratis, voor een auto
moet wel parkeergeld betaald worden. Tip: neem een verrekijker
mee. Informatie: 0320-286130 en www.flevolandschap.nl.
Hoewel recreatie een doel op zich is, per jaar trekt het park zo'n
200.000 mensen, zijn de fokprogramma's het paradepaardje van
Natuurpark Lelystad. Vooral de przewalskipaarden leverden veel
bekendheid op.
De laatste nog levende oervader van het 'huispaard' was nagenoeg
uitgestorven, toen in de jaren zeventig een groep betrokkenen het
van de ondergang redde.
Ook Natuurpark Lelystad deed mee, en herintroduceerde het paard
in Mongolië, waar het geldt als nationaal symbool. Hoe dat in zijn
werk ging is te zien in het bezoekerscentrum van het park, waar tot
en met 31 maart een expositie loopt. Het centrum is dagelijks open
van 12 tot 17 uur. De toegang is gratis.
In Natuurpark Lelystad vinden regelmatig excursies plaats, zoals
zaterdag 30 november het winterwandelarrangement.
Samen met een gids op ontdekkingstocht door het Natuurpark en
ter afsluiting een stampotmaaltijd. De tocht begint om 15.30 uur.
Prijs: €18,15 voor volwassenen en €11,34 voor kinderen. Dezelfde
tocht heeft ook zaterdag 28 december plaats.
Groepen kunnen een gids reserveren.
Voor meer informatie: Natuurpark Lelystad (0320-286130).
De Amsterdamse binnenstad
barst uit zij n voegenTe
veel toeristen trekken naar de
zelfde 'highlights' van de stad.
Op de Wallen zijn brallende
Britten een steeds grotere erger
nis. Amsterdam wil toeristen de
wijken in jagen. Op naar de
'groene allee' in de Plantage-
buurt en Amsterdam-Oost,
waar de Amstel 'goudkust' heet.
Het uitzicht Over Amsterdam is
vanaf het dak van het technolo
giecentrum Nemo weergaloos.
De stad strekt zich uit aan je
voeten. In de zomermaanden
kunnen zonaanbidders zich h er
aan het strand wanen, want het
dak heet dan Amsterdam Plage
compleet met strandstoelen en
zand.
Links van het markante Nemo-
gebouw, dat oogt als een groen
schip in het Oosterdok, ligt het
Scheepvaartmuseum met de re
plica van het VOC-schip 'Am
sterdam'. Op een steenworp af
stand bevinden zich de Plantage
en het aangrenzende Amster
dam-Oost, een buurt bezongen
door vele dichters en schrijvers
en propvol cultuur. Een buurt
ook waar vele kunstenaars
woonden.
Ruim drie eeuwen geleden ont
stond de Plantage toen Amster
dam daar zestig tuinen ver
huurde. Geen enkele stad in Eu
ropa beschikte toen over zo'n
groot groengebied binnen zijn
stadsmuren. En nog steeds ken
merkt de Plantagebuurt zich
door het vele groen, water,
ruimte en statige gebouwen.
„Het is de rustigste binnen-
stadsbuurt van Amsterdam",
zegt Nemo-directeur Peter
Rijntjes en voorzitter van de
stichting Plantage aan het Wa
ter. Zijn stichting gaat binnen
kort de Plantagebuurt promo
ten als derde cultureel-toeristi-
sche bestemming van Amster
dam. „De buurt kent talloze cul
turele instellingen en attracties.
Nu trekken veel mensen nog
steeds richting Dam en Muse
umplein. Dat moet zeker veran
deren."
Vanaf Nemo en het Scheep
vaartmuseum is het een korte
wandeling naar al dat moois.
Via het Kadijksplein beland je
bij het Entrepotdok. De oude
pakhuizen die tegenwoordig
worden bewoond, hebben na
men van Nederlandse steden als
Deventer, Delfzijl, Groningen,
Enkhuizen of Dordrecht.
Laksheid
„De gemeente had veel eerder
allerlei buitenwijken moeten
promoten", vertelt socioloog
Leo Platvoet. Hij is Eerste-Ka-
merlid voor GroenLinks en
schrijver van boekjes over
stadsvernieuwing. „Er is geen
enkele toeristische gids over
Amsterdam die van de gebaan
de paden afwijkt. Rembrandt en
Van Gogh worden uitgemolken,
maar dat Amsterdam-Oost een
literaire broedplaats is voor
schrijvers waar ooit Nescio en
de beroemde dichter Bloem
woonden, staat nergens. Pure
laksheid", aldus Platvoet.
Bij de Amsterdam Tourist
Board (ATB), voorheen de VW,
krijgt de bezoeker die om infor
matie vraagt al gauw een stan
daardboekwerk in handen ge
drukt. Foto's van de Dam, de
Kalverstraat;, het Leidseplein
en de grachtengordel prijken op
de kaft. Maar wie in de inhouds
opgave naar de Dappermarkt en
het Oosterpark zoekt, komt be
drogen uit. „De spreiding van
toeristen is een serieuze zaak,
maar we hebben nog geen pro
motiemateriaal ontwikkeld",
aldus een woordvoerster van de
ATB. Met vier miljoen hotelgas
ten en negentien miljoen bezoe
kers per jaar dreigt de histori
sche binnenstad dicht te slib
ben. Als het toerisme jaarlijks
met drie procent blijft groeien
zit het centrum binnen tien jaar
potdicht, zo voorspelt het toe
ristenbureau.
Terug naar de Plantagebuurt.
Onmisbaar vanwege het groen,
interessant vanwege de joodse
geschiedenis. De Hollandsche
Schouwburg, tegenwoordig een
museum, herinnert aan de de
portatie van duizenden Amster
damse joden die van hier wer
den weggevoerd naar de vernie
tigingskampen.
Schrijvers
De 'groene allee' verbindt de
Plantagebuurt met Amster
dam-Oost, met als eindpunt het
Oosterpark. Nieuw is het Monu
ment Nationaal Slavernijverle
den en een veel ouder kunst
werk van Jan Wolkers herinnert
aan de literaire stroming 'De
Tachtigers'. Deze groep schrij
vers schudde eind negentiende
eeuw het ingedutte Nederland
wakker met vernieuwende idee-
en op sociaal en cultureel ge
bied. In het zogeheten Witsen-
huis, gelegen tegenover het
park, kwamen ze bij elkaar
waar tot op de dag van vandaag
schrijvers zich in alle rust terug
trekken. Zo heeft Thomas Roo
senboom hier zijn bekroonde
roman Gewassen Vlees geschre
ven.
Even verderop ligt de Dapper-
markt. De bezoeker krijgt hier
een veel beter beeld van multi
cultureel Amsterdam dan op de
zo bekende Albert Cuyp, vertelt
de socioloog-senator Platvoet,
woonachtig in Oost. „Onder
broeken, textiel en toeristische
hebbedingetjes domineren de
Cuyp, terwijl op de Dapper-
markt vooral allochtone onder
nemers uit de buurt staan. Je
ziet hier dan ook meer én geva
rieerdere kraampjes met exoti
sche groenten en kruiden."
Hoewel Platvoet er voorstander
van is om Oost onder toeristen te
promoten, ziet hij ook een na
deel. „Dan wordt de Dapper-
markt ook overspoeld met toe
ristische snufjes. Een buiten
landse gast koopt nu eenmaal
geen tas vol exotische groenten
als souvenir."
Thea van Beek en
Carine Neefjes
De ingang van Artis in de Plantagebuurt. foto Harmen de Jong
J
Orchideeën, boomkikkers, de
zwinneblomme en Schotse
Hooglanders zijn te bewonde
ren op de schorren en in de stru
welen en valleien van het
Zeeuws-Vlaamse duingebied
Het Zwin. Daar worden van
daag (zaterdag) en dinsdag ex
cursies van ongeveer 2,5 uur ge
houden. Het vertrek is om 14
uur, vanaf het bezoekerscen
trum 't Zwin inRetranchement.
Niet leden betalen €3,50, kinde
ren t/m 16 jaar €2.
Het voormalige waterwinge
bied Oranjezon op Walche
ren is zondag te bezichtigen.
Vertrek om 14 uur vanaf de in
gang van het natuurreservaat
bij het pompstation aan de Ko
ningin Emma weg in Vrouwen
polder. Kosten voor niet-leden,
ouder dan 16 jaar: 1 euro.
Met de boswachter wordt
zondag gewandeld door
het natuurgebied De Manteling.
De wandeling begint om 8 uur
bij het Zeeuws Biologisch Mu
seum aan de Duinvlietweg bij
Oostkapelle. Aansluitend is er
een ontbijt met de boswachter
in De Orangerie. Kosten10,45
voor volwassenen en €710 voor
kinderen. Vooraf aanmelden via
tel: 0118-582620.
Ter Hooge is een landgoed bij
Middelburg, gevestigd op
een kreekrug en rijk aan reeën,
reigers en paddestoelen. Te be
zichtigen woensdag vanaf 14
uur tot ongeveer 15.30 uur. Ver
trek vanaf het koetshuis, hal
verwege de oprijlaan aan de
Koudekerkseweg. Kosten voor
niet-leden: 1 euro per persoon.
Stichting Het Zeeuws Land
schap organiseert een wan
deling voor donateurs door het
Verdronken Land van Saeftin
ge, het grootste brakwaterland
schap van Europa, doorsneden
door diepe geulen, met duizen
den watervogels. De tocht van
ongeveer drie uur wordt woens
dag gehouden. Vertrek om 9.45
uur vanaf het Bezoekerscen
trum aan de Emmaweg in
Nieuw-Namen.
Wandelen kan woensdag
ook tijdens een open ex
cursie van ongeveer twee uur
door De Verdronken Zwarte
Polder, een hoog opgewassen
zandig schor, met een opening
in de duinenrijwaardoor een
kreek binnendringt. Vertrek om
14 uur bij camping De Panne-
schuur in Nieuwvliet-Bad.
De inlagen van Noord-Beve
land zijn vrijdag te bezich
tigen tijdens een excursie van
anderhalf tot twee uur, waarbij
ook de vogelobservatiehut
wordt bezocht. Vertrek om 14
uur vanaf de parkeerplaats bij
de Keihoogte, ten noordoosten
van Wissenkerke. Kosten niet-
leden: 1 euro per persoon.
Samen met de boswachter
kan zaterdag 26 oktober
worden gewandeld over de
bloemdijken op Zuid-Beveland,
op zoek naar paddestoelen en
korstmossen. Het vertrek is om
13.30 uur vanaf het Informatie
centrum naast de Kamerse Kooi
aan de Nieuwe Kamerseweg,
tussen Heinkenszand en Nisse.
Tevoren aanmelden bij de VW
Goes: tel 0900-1681666. Niet le
den betalen €2,25, kinderen tot
twaalf jaar €0,45.
TT 7 andelen langs monumen- i j
VV tale bomen in Middelburg i
kan zaterdag 26 oktober onder Ij
leiding van een gids van de IVN -j
Walcheren. Start om 11 uur bij j
De Drukkery in Middelburg.
Kaartjes aldaar. Volwassenen: 1
1,20, kinderen: 0,50.
