Als de hemel een hel wordt 0p zoek naar een §eheugen Alledaagse sores op de Westoever Grenzen zijn er om overschreden te worden Pacino maakt S1 mOne leuk 27 Bourne Identity Jake Dinos Chapham vrijdag 18 oktober 2002 De naam Robert Ludlum roept niet meteen associa ties op met begrippen als hip, jong of dynamisch. De vorig jaar overleden bestsellerauteur grossierde in degelijke thriller- en spionageverhalen, die hij op papier zette in een beproefde schrijfstijl. In handen van Doug Liman, een jonge Amerikaan die met vlotte producties als 'Swingers' en 'Go' de MTV-ge- neratie aan zich wist te binden, blijkt die goeie ouwe Ludlum wel degelijk te kunnen spette ren en swingen. Flitsend came rawerk en een knisperende montage zijn daarbij de belang rijkste hulpmiddelen. Zonder plichtplegingen gooit Liman de kijker pardoes in een ingewikkeld spionageverhaal. De door Matt Damon vertolkte hoofdpersoon raakt gewond tij dens een schermutseling op zee en verliest daarbij zijn geheu gen. Tijdens de zoektocht naar zijn identiteit ontdekt hij al snel dat hij geen gemiddeld persoon is. Zo spreekt hij meerdere talen (er rolt zelfs een onvervalste Hollandse vloek over zijn lippen en blijkt hij zijn mannetje te staan in gevechten. Bovendien blijkt hij te beschikken over een Zwitserse bankkluis die is ge vuld met geld, wapens en pas poorten uit verschillende lan den. Op het moment dat hij heeft vastgesteld dat hij Jason Bourne is, een spion in dienst van de CIA, is hij er tevens ach ter dat iemand hem koud pro beert te maken. Hij weet alleen niet waarom. Met de hulp van een Duitse da me in een Mini (aardig Holly- wood-debuut van de uit Lola Rennt bekende Franka Potente) probeert hij te ontsnappen aan zijn achtervolgers. Dat resul- teert ondermeer in een nagelbij tend spannende achtervolging door de straten van Parijs - nooit geweten dat je zo hard kon scheuren met een Mini Cooper. Alvorens weg te rijden neemt Jason Bourne eerst nog even de tijd om een blik te werpen op de stadsplattegrond van Parijs. Het is een van de vele aardige details die The Bourne Identity net iets andere maken dan de ge middelde spionagethriller. Eveneens verfrissend is het feit, dat de film niet echt onder scheid maakt tussen good guys of bad guys. Het is duidelijk dat we ons mogen identificeren met de altijd sympathieke Matt Damon, die overigens onver wacht sterk uit de hoek komt als actieheld. Voor de rest is in The Bourne Identity eigenlijk ieder een wel een beetje slecht of op portunistisch. Dat is toch wel een verschil met Ludlum, die in zijn boeken niet vies was van een ouderwetse goed-slecht-in- deling volgens de lijnen van de Koude Oorlog. Het zwakste punt van de film is nog wel de plot, die aan elkaar hangt van toevalligheden en on geloofwaardige gebeurtenissen. Of dat te wijten is aan Ludlums boek, of aan een al te vrije inter pretatie door de scenaristen kan ik niet beoordelen. Het doet er ook niet toe, want Liman den dert met veel visuele flair over alle inhoudelijke tekortkomin gen heen. Sterker nog: pas als na twee uur de aftiteling over het scherm glijdt realiseert de kij ker zich dat hij zich heeft laten meeslepen door een film die in feite helemaal geen inhoud hééft. De in grote mate aanwezi ge stijl en spanning bieden ech ter meer dan genoeg compensa tie. Fritz de Jong The Bourne Identity. Regie: Doug Liman. Met: Matt Damon, Franka Potente, Clive Owen, Chris Cooper. Te zien in CineCity Vlissingen, De Koning Hulst, Cinem'actueel Ber gen op Zoom. Nieuw-Zeelander Andrew Niccol was enige jaren ge leden verantwoordelijk voor het ingenieuze scenario van 'The Truman Show', een geslaagde vertelling over een man die zon der het zelf te weten de ster is een populaire televisiesoap. Het door Niccol zelf geregisseerde SlmOne beweegt zich thema tisch opnieuw op het grensge bied van roem, schijn en werke lijkheid. De film vertelt het verhaal van de uitgerangeerde filmmaker Viktor Taransky (Al Pacino), die bij toeval in het bezit komt van een computerpakket waarmee hij een digitale actrice kan creë ren. Als hij zijn computerster Simone - een samentrekking van de woorden Simulation One - aan het publiek presenteert in zijn nieuwe speelfilm wordt zij in één klap een ster. Dat maakt de zaken ingewikkeld, want Ta ransky heeft verzuimd er bij te zeggen dat Simone (acteerde- buut van fotomodel Rachel Ro berts) geen echt persoon is. Een groot deel van de vertelling is vervolgens opgehangen aan de pogingen van de regisseur om zijn bedrog te verhullen. Dat is jammer, want daardoor krijgt de film het karakter van een bij na kluchterige komedie, en met dat genre blijkt Niccols niet echt goed uit de voeten te kun nen. De net-niet-leukheid van vele scènes wordt gelukkig on dervangen door Al Pacino. Met een stalen gezicht laat de acteur de gebeurtenissen over zich heen komen, alsof hij geen idee heeft wat er allemaal aan de hand is. Juist doordat hij niet leuk probeert te doen valt er af en toe best nog wat te lachen. Over de hele linie is SlmOne echter vooral een aaneenscha keling van gemiste kansen. Als een satire op het valse glamour - wereldje van Hollywood en de hijgerige media die daarover berichten is de film bij lange na niet venijnig genoeg. Tegelij kertijd is een verkenning van re levante vraagstukken als beeld vorming en sterrenverering uit de weg gegaan. Dat is jammer, want met 'The Truman Show' liet Andrew Nic col zich kennen als een filmma ker die abstracte ideeën over maatschappelijke ontwikkelin gen kan omzetten in prikkelen de cinema. Fritz de Jong SlmOne. Regie: Andrew Niccol. Met: Al Pacino, Rachel Roberts, Ca therine Keener, Pruitt Taylor Vince, Winona Ryder. Te zien in Cine City Vlissingen. Nieuws over Palestijnse aan slagen en Israëlisch geweld is er genoeg, maar hoe het leven er voor de gewone Palestijn uit ziet komt minder vaak aan bod. Rashid Masharawi draaide zijn speelfilm over de alledaagse so res van een filmoperateur en een verpleegster uit een kamp bij Ramallah op locaties op de Wes telijke Jordaanoever en in Oost- Jeruzalem. Zijn documentaire blik staat garant voor een in dringende couleur locale. Dat kan al een reden zijn om Ticket to Jerusalem te gaan zien, al blijft het jammer dat deze Ne derlands-Palestijns-Franse co productie de actualiteit als rug gensteunde toch echt wel nodig heeft. Masharawi is een Palestijnse re gisseur die samenwerkt met het Nederlandse productiebedrijf Scène uit Ticket to Jerusalem. Argus Film. Zijn eerste speel film 'Curfew'over spanningen in een Palestijnse familie tijdens een uitgaansverbod, baseerde hij op eigen ervaringen in zijn geboorteplaats Gaza. Tegen woordig is Ramallah zijn thuis basis. In 1996 stichtte hij daar een Palestijns filmcentrum, met een rondreizende bioscoop als een van de activiteiten. Dat de hoofdpersoon van Ticket to Je rusalem iemand is die met een oude jeep en dito projector langs de vluchtelingenkampen trekt zal dus geen toeval zijn. Die koppige Jaber (Ghassan Abbas) blijft aan de vooravond van de Israëlische herbezetting kinderen op tekenfilms trakte ren, ook al wordt hij daarbij tot gekmakens toe gehinderd door de vele controleposten met Isra ëlische soldaten die geen Ara bisch spreken. Dat Masharawi ervaring met documentaires heeft is duidelijk te zien. Soms zien we de acteur in discussie met Israëlische grenswachten die niet beseffen dat het om een speelfilm gaat. Op andere mo menten rijdt Masharawi mee met de ambulance, waardoor hij een overrompelend realistisch gevoel weet op te roepen. De wat mindere beeldkwaliteit door het draaien op video nemen we dan graag op de koop toe. Dat sterke vertrekpunt krijgt echter geen al te overtuigend vervolg wanneer het op de uit werking van de eerste schetsen aankomt. Die aanvankelijk met nadruk gepresenteerde zieken huistaferelen krijgen bijvoor beeld geen verdere functie, een geschil met Israëlische kolonis ten wordt niet echt op scherp ge zet. Leo Bankersen Ticket to Jerusalem Regie: Rashid Masharawi. Met: Ghassan Abbas, Areen Omary. Te zien in Schutters hof Middelburg. Al Pacino in SlmOne. et klinkt als een klein filmisch mirakel: het laatste scenario van de in 1996 overleden Poolse cineast Krzysztof Kieslowski dat via een Amerikaanse omweg alsnog tot leven wordt gewekt door Tom Tykwer, de meest creatieve Duitse regisseur van dit moment. Ook het verhaal over een vermeende terroriste die gered wordt door een daad van onbaatzuchtige liefde appelleert aan ons gevoel voor wonderen. Tykwer liet de hectische stijl van 'Lola rennt' en 'Der Krieger und die Kaiserin' voor deze gelegenheid achter zich en goot Heaven in een glasheldere, uitgekiende vorm die de morele dilemma's des te scherper doet uitkomen. Cate Blanchett speelt in deze Amerikaans-Duitse coproduc tie een even ingetogen als aan grijpende hoofdrol als de vrouw die na de dood van haar echtge noot wraak wil nemen op de dragsdealer die zijn leven ver woestte. Haar bom doodt echter vier onschuldigen, onder wie twee kinderen, waarna de poli tie van Turijn haar om weinig frisse redenen politieke motie ven in de schoenen wil schuiven. Een jonge agent (Giovanni Ribi- si) die bij het verhoor aanwezig is vat echter een onverklaarde, maar diepe liefde voor haar op en zorgt er voor dat ze haar doel alsnog bereikt. Op de vlucht voor een grote politiemacht brengen ze him laatste uren op idyllische wijze door in de warm gefotografeerde heuvels van Toscane, alvorens in een ge- Cate Blanchett speelt de hoofdrol in Heaven. kaapte helikopter als Icarus naar de zon te vliegen. Vooral die onverwachte, ogenschijnlijk naïef romantische wending roept tegenstrijdige gevoelens op. Goed en kwaad zijn niet in overzichtelijke hokjes te van gen maar bestaan onafhanke lijk naast elkaar. Wie Kieslow ski, de geëngageerde Pool die zich ontwikkelde tot een van de grootste cineasten van de afge lopen decennia, een beetje kent zal zich daar niet over verbazen. Samen met zijn vaste scenarist Krzysztof Piesiewicz schreef hij Heaven als het eerste deel van wat een trilogie over hemel, hel en vagevuur had moeten wor den. Maar de moordenares vindt in Heaven ook al haar hel, en of de hemel echt bestaat valt nog te bezien. Geloven doet ze er in ieder geval met meer in. Heaven begint als een strakke, soms zelfs razend spannende thriller. Die verpakking maakt gaandeweg plaats voor een mo derne fabel over schuld en boe te, liefde en verlossing. In die verschuiving van thematiek herken je het traject dat Kieslowski zelf als filmmaker heeft afgelegd. Na de maat schappelijk georiënteerde films uit zijn Poolse tijd kreeg zijn werk vanaf 'La double vie de Vé- ronique' een bijna mystieke, of zo u wilt spirituele inslag. Het leverde hem een groot publiek op dat ongetwijfeld ook onder de indruk zal zijn van Heaven, al maakt Kieslowski het de kij ker deze keer niet gemakkelijk. De grens tussen een te recht vaardigen wraak en een zinloze moord blijkt haardun te zijn. De door wroeging en verdriet ge knakte vrouw haalt later alsnog koelbloedig de trekker over om vervolgens met haar geliefde het geluk te vinden. Misschien, zo vermoeden we, heeft ze de prijs al ingecalculeerd en af scheid van het leven genomen. Met haar witte shirtje en kale hoofd lijkt ze immers sprekend op een gevallen engel. Dergelij ke beeldende voorstellingen spelen bij Tom Tykwer een min stens zo grote rol als een meer aardse en realistische psycholo gisering. Het maakt Heaven po ëtisch, maar ook nogal abstract. Met de introductie van het lief desthema, de suggestie van be vrijding en een terugkeer naar een jeugdige, zelfs paradijselij ke onschuld komt Heaven zelfs op een golflengte waar je wel een speciale antenne voor moet hebben. Hoewel nog steeds heel knap gemaakt en met vermij ding van sentimentele valkui len, wordt het dan toch een invuloefening waar je wat mij betreft te veel kanten mee uit kan. Je hoeft echter niet in alle opzichten met Heaven mee te gaan om te kunnen vaststellen dat Kieslowski en Tykwer in perfecte harmonie een bijzon dere film hebben afgeleverd die uitdaagt tot nadenken over mo rele en aanverwante kwesties. Dat is tegenwoordig zeldzaam. Leo Bankersen Heaven. Regie: Tom Tykwer. Met: Cate Blanchett, Giovanni Ribisi. Te zien in Schuttershof Middelburg. tekenissen zit, sorteert onmiddellijk effect", zegt Jake. ,,Maar door die overdosis verliest het zijn betekenis en roept het verwarring op." „De holocaust is niet iets van de Duit sers. Oorlog moet steeds opnieuw worden geanalyseerd. Het is de logica van het kapi talisme", vult Dinos aan. Dat mensen zich storen aan hun werk, kunnen ze zich wel voorstellen. Maar het is een soort therapie. „We confronteren de patiënt met het object van zijn neurose." Heel anders is de werking van hun manne quins, danig bewerkte paspoppen. Ge slachtsdelen zijn weggeslepen, maar de ge zichten zijn gedeformeerd. Soms is de mond een anus, terwijl de neus van veel modellen een penis is in erectie, door de Chapmans als 'fuckfaces' betiteld. Fuckface is een grof Engels woord voor leugenaar en meteen een verwijzing naar Pinocchio wiens neus met elke leugen groter wordt. Ronduit vilein is Bring me the head of Fran co Tosseli (1994). Tosseli, een Italiaanse kunsthandelaar, beloofde de Chapmans van alles maar kwam niets na. Voor de Chapmans aanleiding voor wraak. Het hoofd van Tosseli en met name zijn pe- j nisneus wordt ook gebruikt door twee por noactrices in een film van de broers. Een ge lijknamige videofilm is onder het motto kunst ook in het museum te zien. Het is de enige keer dat de broers de plank misslaan, i De film is gewoon pure porno. Gerrit van den Hoven I Expositie: Jake Dinos Chapman - Groninger' Museum, t/m 5 jan 2003, open di. t/m zo. 10-17 uur. Catalogus Enjoy More': €35,-. De Britse broers Jake Dinos Chapman horen tot de geruchtmakende Young British Artist. Een overzicht van hun werk is nu te zien in het Groninger Museum. De velletjes voor opgewonden in te zenden brieven kunnen in Groningen weer klaar worden gelegd. Nadat in de noordelijke pro vincie afgelopen jaren deining ontstond over foto's van Andres Serrano en Larry Clarke, moet de kunst van de Britse broers Jake en Dinos Chapman steile Groningers ook in beweging kunnen krijgen. Poppen met penisneuzen, mannequinpop pen als siamese tweelingen aan elkaar ge groeid met een vagina of anus op de plaats waar ze samenvloeien, kijkdozen vol uit eengereten nazi's en geflirt met nazi-sym bolen als de swastika. De kunst van de Chapman-broers past in een Groningse tra ditie waarin altijd plaats is voor kunst die uitdaagt, morrelt aan grenzen en vragen stelt. Hoofdwerk van Jake (1966) en Dinos (1962) op de expositie in het Groninger Museum is Heil (1999-2000), pas voor de tweede maal in volle omvang getoond. Het is een uit ne gen maquettes of grote kijkdozen bestaand werk waaraan de broers en hun assistenten ruim twee jaar werkten. Gemaakt met Din ky Toys en bouwpakketten voor Marklin- treinen. Humor is er ver te zoeken. Het zijn land schappen vol gruweltaferelen, losjes geba seerd op de holocaust. Er zijn vernietigings kampen, er is kannibalisme, er zijn hoofden op palen gespietst, terechtstellingen, groepsverkrachtingen en martelingen. Meestal zijn die al dan niet uiteengereten li chamen gestoken in nazi-uniformen, maar onduidelijk is wie nu eigenlijk slachtoffer en wie beul is. Het is een grimmig, grotesk werk zonder een sprankje licht, met verwij zingen naar religieuze betekenissen en an dere kunstwerken. Heil is de reactie van de Chapmans op de verschrikkingen van de oorlog. Ze lieten zich inspireren door Goya's 83-delige ets- serie Los desastres de la guerra (1812-1815). Jake en Dinos eveneens 83-delige Disasters of War (2001), met ingekleurde etsen recht streeks door Goya geïnspireerd, is ook te zien. In andere zalen zijn de Chapmans wat speelsere in de weer. Grappig is The tragiK werk van de Chapmans, Damien Hirst, Tra cy Emin en anderen riep veel discussie op. Maar wat aanvankelijk een provocatieve, weinig originele en op oppervlakkig effect bejag mikkende kunstgimmick leek, heeft langzamerhand ook de kunstwereld buiten Engeland veroverd. Sam Taylor-Wood had eerder dit jaar een expositie in het Amster damse Stedelijk Museum, in hetzelfde mu seum opent deze week een overzicht van de laatste tien jaar van Emin, de Chapmans hebben nu in Groningen hun eerste museale presentatie op het continent en gaan daarna ook nog naar Museum Kunst Palast in Düs- seldorf. Konsequences of driving KareleSSly (2000), met de dubbele s op nazi-wijze geschreven. Ook weer zo'n kijkdoos/maquette. Op een stratenparcours in de vorm van een haken kruis zijn een elftal Dinky Toys model Volk wagen 1963 op elkaar gebotst. Eveneens in de vorm van een swastika. De bestuurders zijn allemaal gestoken in nazi-uniformen en maken driftig de Hitlergroet. Geen won der dat ze allemaal op elkaar zijn gebotst. Jake en Dinos Chapman horen tot de ru moerige groep jonge Engelse kunstenaars die zijn opgepikt door de steenrijke kunst verzamelaar Charles Saatchi. De groepsex- positie Sensation in 1997 in Londen met Het is te simpel het werk van Jake en Dinos als louter provocatief te kenschetsen. Zeker heeft de kunst van de broers wat van doen met harde, puberale grappen. De expositie opent met solo-tekeningen. Links die van Jake, rechts Dinos. Waar Dinos ook nog skeelers en cola-blikjes tekent, zet met na me Jake vol in met bloed, urine en strontte keningen vol gedeformeerde mensen. De broers, die al sinds begin jaren negentig samenwerken, hebben elkaar gevonden in hun opvatting dat grenzen er zijn om over schreden te worden. Neem de swastika, het symbool voor het kwaad. „Het gebruik van een dergelijk symbool dat zo boordevol be A/qotic acceleration van de Britse broers Jake and Dinos Chapman.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2002 | | pagina 27