Tories bevechten vooral elkaar
Kanker eist zware tol in
Servische vallei des doods
PZC
PZC
m
Britse Conservatieve Partij kan geen vuist maken tegen Blair
Dode zielen kunnen
waarde Russische
volkstelling schaden
10 oktober 1952
donderdag 10 oktober 2002
De Britse Conservatieve Partij houdt deze week haar jaarlijk
se congres in Bournemouth, een gebeurtenis die maar weinig
vreugde wekt. Terwijl in de meeste West-Europese landen
(centrum-)rechtsepolitiekepartijenweerinredelijktot goede
gezondheid verkeren, zitten de Tories, nog steeds aan lager
wal.
door Harm Harkema
De vervanging vorig jaar van
de mislukte partijleider
William Hague door de als nog
conservatiever bekend staande
Iain Duncan Smith, heeft de
Britse Conservatieve Partij
geen goed gedaan. Wie een blik
op de leider werpt, ziet meteen
waarom. Duncan Smith heeft
het charisma van een gekwelde
assistent-boekhouder die de cij -
fers niet kloppend kan krijgen,
heeft altijd een bezorgde uit
drukking op zijn gelaat en
wordt zelden op een lachje be
trapt.
De opiniepeilingen spreken
boekdelen. Nu de populariteit
van premier Blair aan erosie on
derhevig is - slechts 36 procent
•van de Britten ziet hem nog als
de best denkbare regeringslei
der - zou men verwachten dat de
aanvoerder van de oppositie
daarvan zou profiteren. Maar
nee. Twee op de tien Britten
achtten vorig jaar William Ha
gue het meest geschikt voor het
premierschap, slechts een scha
mele een op de tien heeft dat
vertrouwen in Iain Duncan
Smith.
De muis is zo grijs dat menigeen
zelfs niet eens weet wie hij is.
-Toenemende ontevredenheid
over de regering vertaalt zich
,dan ook niet in steun voor de
Conservatieven, maar vooral in
groei van het aantal kiezers dat
de schouders ophaalt.
Onbehagen
Ook bij de eigen achterban
-groeit het onbehagen. De leden
verkozen vorig jaar in meerder
heid de als aartsconservatief be
kend staande Dunean Smith
-boven de vrij libertaire cen-
..trumkandidaat Kenneth Clarke
,en een vernieuwer als Michael
jPortillo. Nu zien ze evenwel tot
hun ongenoegen dat Duncan
Smith zelf naar het midden op
schuift, in een poging om weer
aansluiting te vinden bij wat er
in de maatschappij leeft.
Niet alleen verliest hij zo het
vertrouwen van zijn oorspron
kelijke volgelingen, hij wordt
bovendien nog steeds diep ge
wantrouwd door de gematigden
en vernieuwers die toch al nooit
iets van hem moesten hebben.
Uit een peiling onderplaatselij-
ke partijbaronnen blijkt dat de
helft van hen vindt dat de leider
heeft gefaald. En een op de drie
vindt dat hij nu al weer moet op
stappen. Ook onder de eigen
parlementariërs wordt openlijk
gemord en de vraag is dan ook of
de leider de volgende verkiezin
gen - naar verwachting over
drie of vier jaar - wel haalt.
Ter verdediging van Duncan
Smith kan worden opgemerkt
dat het leiderschap van de To
ries op het ogenblik ook een van
de zwaarst denkbare banen is.
Mods en rockers
De partij is intern tot op het bot
verdeeld over de te volgen koers.
Er zijn verscheidene breuklij
nen zichtbaar, maar de belang
rijkste is die tussen wat ge
noemd wordt de 'mods' in de
partij en de 'rockers'.
De 'rockers' staan ruwweg voor
de rechterflank van de partij en
zijn vooral wat oudere mannen
die nog nadromen over het ver
vlogen Britse wereldrijk. Ze
maken seksistische grappen (en
handelen daar naar), zijn sterk
anti-Europees, hebben geen oog
voor culturele minderheden en
moeten niets hebben van gelijke
rechten voor homoseksuelen.
De 'mods' zijn de vernieuwers
met grootsteedse opvattingen
die vinden dat hun partij zich
heeft vervreemd van de huidige
samenleving, minderheden aan
zich willen binden en de naar de
Partijleider Iain Duncan Smith probeert zijn imago op te krikken door zich te laten zoenen door een dertienjarig meisje tijdens een bezoek
maandag aan een jongerenclub in Bournemouth. foto Richard Lewis/AP
liberaal-democraten en Labour
overgelopen middengroepen te
rug willen winnen.
Bij de strijd tussen de verschil
lende facties gaat het hard tegen
hard. Zet een paar willekeurige
Tories bij elkaar en ze krijgen
gegarandeerd ruzie over de te
volgen koers. Partijvoorzitster
Theresa May riep maandag in
haar congrestoespraak de ge
achte afgevaardigden zelfs
openlijk op het interne geruzie
en de slinkse zwartmakerijen te
staken.
De deplorabele staat waarin de
Tories verkeren, is mede een
verdienste van Tony Blair die
het politieke midden - waar de
meeste kiezers te halen zijn -
succesvol heeft opgevuld, en die
soms zelfs half-schertsend de
enige echte Conservatieve lei
der wordt genoemd. Met zijn
pro-Amerikaanse Irakbeleid en
verdergaande initiatieven tot
privatiseringen in de overheids
sector neemt Blair de Tories ook
op het ogenblik weer veel wind
uit de zeilen.
Kwetsbaar
Ook Labour heeft echter een
achilleshiel en die lijkt steeds
kwetsbaarder te worden. De re
gering plempt vele miljarden in
onderwijs, politie en vooral de
hier en daar op derdewereldni
veau werkende gezondheids
zorg, maar van enige verbete
ring merkt de kiezer niks. Onder
het motto 'steun voor de kwets
baren' kondigen de Tories deze
week nieuwe inititieven aan om
met minder overheidsbemoeie
nis de publieke dienstverlening
te verbeteren.
Zolang het echter de zouteloze
Iain Duncan Smith is die de
aanval leidt, weet Blair dat hij
zich er geen grote zorgen over
hoeft te maken. GPD
door Sarah Karush
De Russische dictator Jo
sef Stalin liet in 1937
zijn volkstellingscommissie
doodschieten omdat de be
volking kleiner bleek te zijn
dan hij had gehoopt. Voor dat
lot hoeven de half miljoen
volkstellers, die sinds giste
ren moeten vaststellen hoe
veel Russen er nog over zijn,
niet te vrezen. Zij hebben an
dere problemen aan hun
hoofd.
Om te beginnen stond de tel
ling al gepland voor drie jaar
geleden. Door geldgebrek is
toen besloten tot uitstel, tot
wanhoop van veel demogra
fen. Volkstellingen horen ie
dere tien jaar te worden ge
houden. Uitstel leidt ertoe
dat gegevens moeilijker met
elkaar kunnen worden ver
geleken. Beter laat dan nooit,
vinden toch ook de deskun
digen. Duidelijk moet wor
den welke invloed de jaren
lange economische malaise,
de oorlog in Tsjetsjenië en de
grootschalige migratie had
den op omvang en samenstel
ling van de bevolking.
Met affiches en televisiespot
jes probeert de regering de
Russen ervan te overtuigen
dat de telling voor hun eigen
bestwil wordt verricht. Op
basis van de telgegevens
wordt beslist waar scholen,
ziekenhuizen en woningen
moeten worden gebouwd. De
gegevens mogen niet worden
doorgespeeld aan de politie
of de belastingdienst. Deel
name is niet verplicht.
Toch zien velen de telling he
lemaal niet zitten. Ook na de
val van het communisme is
het wantrouwen jegens de
overheid nog altij d groot.,Ik
vertrouw de autoriteiten
niet", zegt de 46-jarige Mos-
koviet Dzjovdet Dzjafarov.
,,De geschiedenis wijst uit
dat zij nooit iets doen waar
het volk baat bij heeft.
De tellers zijn voornamelijk
studenten. Zij moeten alle
huishoudens een vragenlijst
voorleggen. Geboorteplaats,
geslacht, huwelijkse staat
etniciteit, opleiding, samen
stelling van het huishouden,
type huisvesting - de lijst is
lang. Naar het inkomen j
wordt niet gevraagd. Belas
tingontduiking is een natio-
nale sport en ook de regering i
weet dat geen Rus wil ver-
tellen hoeveel hij verdient,
ook al is hem op het hart ge
drukt dat de belastingdienst
geen beschikking krijgt over
de dossiers van de volkstel
ling.
Als de volkstelling slaagt,
wordt duidelijk hoe snel de
bevolking precies afneemt.
Volgens een recente schat
ting van het Russische bu
reau voor de statistiek zijn er
nu 143,4 miljoen Russen. Bij
de laatste telling, gehouden
in 1989, waren er nog 147
miljoen.
Toch daalt het inwonertal in
werkelijkheid vermoedelijk
minder snel, omdat het aan
tal illegale immigranten
groot is. Het ministerie van
Binnenlandse Zaken schat
dat er 1,5 miljoen illegalen in
het land zijn, maar niemand
kent het exacte aantal. Hoe
wel zij volgens de regering
niets te vrezen hebben, zullen
de meeste illegalen zich
schuilhouden voor de volks
tellers.
De omvang van de bevolking
wordt naar verwachting nog
op een andere manier opge
trokken: fraude. Een van de
vertrouwenwekkende maat
regelen van de regering is dat
de telling anoniem is. Dat
maakt controle van het werk
van de volkstellers moeilijk.
Veel regionale bestuurders
zien in de telling vooral een
manier om meer geld binnen
te halen: zij zullen de tellers
onder druk zetten een flink
aantal fictieve inwoners aan
hun lijst toe te voegen.
Dode zielen, wantrouwige
mensen en angstige illegalen:
het is de vraag hoeveel het of
ficiële inwonertal straks met
de werkelijkheid te maken
heeft. AP
door Cees van Zweeden
Langs de toegangsweg naar
Bor, een mijnstadje in Oost-
Servië, staat een bord met de
tekst Verboden Afval te Storten.
Het is een macabere grap. Links
van de weg ligt een autokerk
hof, rechts strekt zich een kilo
meterslange en honderden me
ters hoge afvalberg uit. Aan de
voet ervan stroomt een rivier,
gevuld met zwarte vloeistof.
Het woord water is er niet op
van toepassing.
,,De rivier, de Borska Rek, staat
dezer dagen laag. Maar in de
winter kan zij buiten haar oe
vers treden. Tot hoever zij dan
reikt, is gemakkelijk te zien. De
oevers zijn over een breedte van
tientallen meters morsdood. Er
groeit geen boom, geen struik,
zelfs geen grasspriet.
„Hierligt minstens driehonderd
miljoen ton afval", zegt Bozidor
Bogdanovic (48) met een werk
tuiglijk gebaar naar de vuilnis
belt van alpine-afmetingen.
Zijn zwarte haardos beweegt in
de lichte bries die over het
mijnstadje waait. „We hebben
vandaag geluk", zegt Bogdano
vic. ,,De wind staat de goede
kant op. Uit de schoorstenen
komt acht tot twintig ton zwa
veldioxide. Per uur.."
Ontslag
Bogdanovic, metallurgisch in
genieur, weet waarover hij
praat. Tot 1997 was hij afde
lingsdirecteur bij de mijn. Hij
werd ontslagen, toen hij erach-
- ter kwam dat in Bor radioactief
afval uit West-Europa werd
verwerkt. Zijn zoon werd met de
dood bedreigd.
RTB was sedert 1902 een gewo
ne kopermijn. Maar onder Slob
odan Milosevic werd uit derde
landen een koperconcentraat
ingevoerd dat onder meer kern-
afval bevatte. Dat was hoogst
profijtelijk, omdat de expor
teurs 1500 euro betaalden voor
elke kilo kernafval die de mijn
accepteerde. Uit dat concen
traat werd de koper gewonnen,
waarmee koper uit Bor werd
-Verrijkt. De rest, inclusief het
radioactieve afval, werd 'ver
werkt'.
D at er duistere dingen in Bor ge
beurden, drong al in 1989 door
•tot dr. Nada Ajdacic (67). Zij
was directrice bij Vinca, het
kerninstituut in Belgrado. En
wat zij augustus 1989 mat,
bracht haar ertoe bij de Servi
sche regering aan de bel te trek
ken.
"Ajdacic registreerde buiten Bel
grado een radioactiviteit die
>3400 keer hoger was dan nor
maal. Maar wat de kernfysicus
het meest verontrustte, was dat
een van de nucliden (soort
van atoomkern) actinium was.
,,AC228 is een nuclide die van
nature in de grond voorkomt,
maar niet in de lucht", zegt zij.
„Daarom wisten we dat er iets
fout was."
Pesterijen
Nadat ze de regering verwittigd
had, werd Ajdacic op non-actief
gesteld. Toen ze toch doorging
met haar metingen, werden
haar instrumenten in beslag ge
nomen. Vervolgens werd haar
de toegang tot haar laboratori
um onmogelijk gemaakt. En in
juli 1990, minder dan een jaar
na de ontdekking, werden Aj
dacic en een andere weten
schapper ontslagen.
Dat was nog niet alles. De kern
fysicus begon nachtelijke be
dreigingen te krijgen. Tot twee
keer toe, toen ze weg wilde rij
den, zag ze dat de schroeven van
haar wielen waren losgedraaid.
Op een nieuwjaarsborrel bleek
er vergif in haar wijn te zitten.
Haar kinderen werden eveens
met de dood bedreigd.
De mijn in Bor beschikt over
grote hoeveelheden hoogwaar
dig kopererts met 3 procent ko
per. Maar het erts dat er wordt
gewonnen ligt aan de opper
vlakte en bevat slechts 0,3 pro
cent koper. Dat is, zo zegt inge
nieur Bogdanovic, waarom de
mijn de import van het concen
traat rechtvaardigt. Van dat
concentraat wordt 150.000 ton
per jaar geïmporteerd.
Het concentraat met kernafval
gaat volgens Bogdanovic en Aj
dacic via de Montenegrijnse ha
venstad Bar en via de Donau
naar Bor. De schepen komen uit
Spanje en België, maar dat zegt
niets over de oorsprong van het
afval. Beide wetenschappers
zijn er echter van overtuigd dat
het uit EU-landen afkomstig is.
Dat wordt bevestigd door dr. Ilic
Sibin (72), een arts die tot 1981
voor de Wereld Gezondheidsor
ganisatie (WHO) werkte. Na
zijn terugkeer in Servië kreeg
Sibin als burgemeester van Kla-
devo, een Donaustadje, bezoek
van een Duitse commissie. „De
Duitsers wilden kernafval ver
kopen, en via de Donau naar
Servië brengen", zegt de arts.
„Ik weigerde iedere medewer
king, maar later verscheen er
een verdacht schip op de rivier,
de Barbara Blomberg. Het vaar
tuig was al gelost, toen ik arg
waan kreeg. Ik verbood de kapi
tein te vertrekken, voordat hij
mij over zijn lading had verteld.
Die had dus bestaan uit kernaf
val."
Niet alle afval wordt in Bor ver
werkt, zegt kernfysicus Ajdacic.
Een deel ervan wordt opgesla
gen op geheime plekken in de
bergstreek oostelijk van. de Do
nau. Enkele jaren geleden kwa
men in Alexinac, een kolenmijn
in de streek, bij een explosie ne
gentig werknemers om het le
ven. Op hun kleren zijn sporen
van radioactiviteit gevonden,
maar toen hun advocaat de mijn
wilde onderzoeken, was die al
onder water gezet.
In Bor, een stervende stad, is
volgens de plaatselijke vakbon
den de gemiddelde leeftijd tot
48 jaar gedaald. Maar statistie
ken worden geheim gehouden,
Ajdanic toont een statistisch
jaarboek over de regio, dat vol
gens de inhoudsopgave op pagi
na 53 cijfers moet bevatten over
de sterfte in Bor. Pagina 53 is
wit.
Na zijn burgemeesterschap nam
dr. Sibin het medische beroep
weer op. Thans heeft hij een kli
niek voor kankerpatiënten in
Negotin, tussen Bor en de Do
nau. Hij zegt: „Ik heb geen be
trouwbare statistieken voor de
hele regio, maar het ziekenhuis
van Kladovo heeft de laatste
twintig jaar tienduizend pati
ënten met kanker behandeld.
De meesten kwamen de afgelo
pen vijf jaar. Ik zou zeggen dat
het aantal gevallen van kanker
drie tot vier keer zo groot is als
tien jaar geleden. We noemen
deze streek de 'Vallei des
Doods'.
Opmerkelijk is dat de export
van kernafval gewoon doox-ging
tijdens de sancties tegen Joego
slavië in de jaren negentig. Aan
Servische zijde wordt volgens
Bogdanovic de handel gecon-
ti-oleerd door Eastpoint, dat nu
de mijn zou willen kopen. Eige
naar van Eastpoint is Zoi'an
Drakulic, die samenwerkt met
Marc Rich, zakenman in meta
len en olie, De specialiteit van
Rich was altijd het breken van
sancties. Hij ver-diende zijn eer
ste miljarden aan de handel met
de Iraanse ayatollahs en het
apartheidsregime in Zuid-Afri-
ka.
Milosevic had in de jaren negen
tig geld nodig om zijn oorlogjes
te financieren en de staatsmijn
in Bor was een onuitputtelijke
bron. Hoe de despoot vervolgens
dat geld naar zijn rekeningen in
het buitenland sluisde, blijkt uit
een intern RTB-document
waarop ingenieur Bogdanovic
de hand wist te leggen.
Vermoord
Op 19 juli 2000 werd door de
mijn 800.000 dollar overge
maakt aan Vladimir Boken, een
tussenpersoon. Het geld werd
door hem van een rekening ge
haaldbij deVeximBankte Mos
kou, die werd gecontroleerd
door de broer van Milosevic, te
vens ambassadeur in de Russi
sche hoofdstad. Boken vloog
met het geld naar Athene, waar
hij op 7 oktober 2000 door agen
ten van Milosevic werd ver
moord. De 800.000 dollar, zegt
Bogdanovic, staan nu op een
van de buitenlandse rekeningen
van Milosevic. „En dit is na
tuurlijk maar één vooi'beeld",
zegt Bogdanovic. GPD
ONRUST - De secretaris-ge
neraal van de Verenigde Na
ties, Trygve Lie, heeft in een
rapport aan de algemene ver
ga dei-ing geschreven dat 'nie
mand er zeker van kan zijn dat:
de VN in staat zal zijn een der
de wereldoorlog te voorko
men'. Lie maakt zich ernstige
zórgen over de tegenstelling
tussen Oost en West, nationa
listische tendenzen in Azië en
Af rika en de wereldarmoede.
STICHTING - Zeeland krijgt
een nieuwe organisatie: de
Stichting' Zeeland voor Maat
schappelijk en Cultureel
Werk. Het doel is, oktober tot
Zeelandmaand uit te roepen,
collectes te houden en van de
opbrengst allerlei maatschap?
pelijke en culturele zaken (e
bevorderen, waar nu geen geld I
voor is. Daarbij wordt bijvoor-
beeld gedacht aan het oplei- i
den van kleuterleidsters en het I
aanschaffen van instrumenten I
voor muziekverenigingen.
VERVALSER - De Duitse
schilder Malkat heeft een aan
klacht wegens vervalsing
tegen zichzelf ingediend. Hij
heeft vele schilderijen gekopi- j
eerd, van onder meer Rem- 1
brandt en Renoir. Als reden I
geeft Malkat op dat zijn Zwit
serse opdrachtgever veel geld
binnenhaalde met de verkoop
van de vervalsingen, maar de j
schilder in armoede liet leven.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A. L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax: (0118)470102
E-mail: redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118)484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel (0113)273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC T erneuzen
Tel. (0115) 645769
Fax, (0115)645741
E-mail: redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114)372771
E-mail: redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17.00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vrijdag
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 12 00 uur.
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag: tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118)470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand: 20,50
per kwartaal: 55,10
per jaar: €209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag,
E-mall: abo@pzc.nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk, 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk:
maandag t/m vrijdag:€ 1.10
zaterdag: 1,65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47.70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Alle advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd
Voor gewone advertenties-
Tel: (0118) 484240
Fax: (0118) 470100
Voor kleintjes: Tel. (0118) 484321
Fax:(0118)484370
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van hel Wegener-concern. De doorn
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dal wordt gebruikt vooi onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) informeren over voor u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden. Als u op deze intormatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij. PZC, afdeling
lezersservice, Postbus 18,4380 AA Vlissingen.
Behoort tot UJSQSnSr
foto Cees van Zweeden/GPD
De Bor slingert door de zwaar vervuilde vallei.
