Zeeland volgt nieuws voor de buis
Nederland is van links tot rechts diep verslagen
Vlaggen rijksgebouwen halfstok
Duitse media reageren snel
Radio en tv passen uitzending aan
Geen afgelastingen wedstrijden
Condoleanceregister op internet
Mensen hielden al rekening met mogelijk overlijden prins Claus
Spontaan huldeblijk bij paleis
maandag 7 oktober 2002
DEN HAAG - Op alle rijksgebouwen gaat de vlag halfstok,
zonder wimpel. Deze speciale vlaginstructie duurt vanaf het
overlijden gisteren tot en met de dag van de uitvaartdienst en
bijzetting, met uitzondering van zondag.
Premier Balkenende heeft deze rouwmaatregelen gister
avond ingesteld. Ook heeft de overheid alle officiële feeste
lijkheden in deze periode afgelast. Bij andere officiële evene
menten wordt gepaste soberheid in acht genomen.
Daarnaast is een speciale luidinstructie uitgegeven. Die
houdt in dat klokluiden alleen is toegestaan op de dag van de
uitvaartdienst. ANP
RIJSWIJK - De Duitse media hebben gisteravond snel gerea
geerd op de dood van prins Claus. Kranten als Die Welt en Bild
openden hun internetpagina's met het nieuws.
Volgens Bild was de prinsgemaal in het begin omstreden,
maar won hij door zijn sympatiek optreden de harten van de
Nedex-landers. Het boulevardblad refereert verder aan de
ziektegeschiedenis van Claus en spreekt dan van een 'Prinz
der Leiden'.
Het conservatieve blad Die Welt schijft in zijn digitale editie
dat Nederland een van zijn meest geliefde persoonlijkheden
heeft verloren. Volgens de krant was hij een moreel instituut
en verwierf hij een reputatie als advocaat van diegenen zon
der invloedrijke lobby. Bij andere kranten moet voor het
nieuws worden doorgeklikt. ANP
HILVERSUM - De publieke omroepen hebben gisteren op ra
dio en televisie hun programmering aangepast aan het over
lijden van de prins. Nederland 1,2 en 3 stonden de hele avond
in het teken van het overlijden van de prins.
De drie zenders waren gekoppeld, waardoor op alle zenders
dezelfde programmering te zien was. In de studio ontving pre
sentatrice Maartje van Weegen verscheidene gasten. Ook
werd door middel van verschillende documentaires en pro-
tretten teruggekeken op het leven van de prins. ANP
DEN HAAG - De dood van prins Claus zal er vooralsnog niet
toe leiden dat er sportwedstrijden in ons land worden afge
last. Dit omdat geen sprake is van nationale rouw. De woord
voerster van NOCNSF, de nationale sportkoepel, Natahlie
Smeeman, heeft dit bekend gemaakt. NOCNSF zal met een
nader advies aan de nationale sportbonden komen als bekend
is op welke dag prins Claus begraven zal worden.
NOCNSF zal, gezien de persoonlijke betrokkenheid van prins
Willem Alexander bij het Internationaal Olympisch Comité -
vandaag de condoleances bij het overlijden van zijn vader
overbrengen. Alle nationale sportbonden wordt geadviseerd
bij wedstrijden een minuut stilte te betrachten. Bij de bonds-
bureaus moet de vlag half stok hangen. GPD
RIJSWIJK - Op internet is gisteren een condoleanceregister
voor de prins geopend. Het adres, www.condoleance.nl, is een
initiatief van Uitvaart.nl, een internetplatform van en voor
de uitvaartbranche.
Het condoleanceregister is bereikbaar via de internetadres
sen www.condoleance.nl,www.afscheid.nl en www.uitvaart-
,nl. Het webregister blijft de komende weken actief. ANP
van onze regioredactie
VLISSINGEN - Zeeland heeft
het nieuws over het overlijden
van prins Claus voor het meren-
I deel thuis voor de buis gevolgd.
Van extra drukte in de straten
I van dorpen en steden was gis
teravond weinig te merken.
In het uitgestorven Goes is het
leven en lijden van prins Claus
achter felverlichte ramen goed
te volgen. Overal zijn families
samengehokt voor de televisie
om het nieuws te volgen.
Op de Grote Markt bruist het
caféleven echter als vanouds.
Daar wordt ondanks de natio
nale rouw geen pintje minder
geschonken of gedronken.
I 'Erg', vindt Margriet Wouterse
I het wel. „Het is toch iemand van
I het koninklijk huis en daar heb
1 ik best iets mee", zegt ze. Hoe-
wel ze Claus al lange tijd wel
I 'een beetje zielig' vond, was het
toch ook wel een man'die er echt
bij hoorde'.
René Eckhardt en Alexander
i Verrips zijn weinig verrast en
j nog minder geschokt door het
I overlijden van prins Claus. „Het
zat er wel aan te komen", merkt
Eckhardt laconiek op. „Het was
afwachten tot het een keer zou
gebeuren", vindt ook zijn maat
Verrips. Het doet hem ook wei
nig. ,,'t Is leuk dat we een ko
ningshuis hebben en ik zou het
ook niet kwijt willen, maar ik
heb er verder niets mee."
Warmte
Een sympathieke man. Zo type
ren bewoners uit de Prins Claus
straat uit Arnemuiden de gis
teravond overleden prins Claus.
De 76-jarige prins-gemaal gaf
het koninklijk huis warmte.
Evenals vele anderen, zaten ook
de bewoners van de prins Claus
straat aan de buis gekluisterd.
Ze waren stuk voor stuk ge
schrokken door het overlijden
van de pater familias. „Hij was
natuurlijk al een lange tijd
ziek", zegt mevrouw H. Joossen.
„Maar niemand had verwacht
dat het toch nog zo snel zou ge
beuren. Ik ben er echt wel een
beetje van geschrokken."
Een speciale band met prins
zeer origineel iemand. In mijn
ogen is Claus een groot Neder
lander geworden."
Zulke kwalificaties vallen niet
te ontlokken aan de Biervlietse
kamerheer van de koningin C.
Kostense. „Ik ben nog geen twee
jaar kamerheer, heb de prins
ook niet persoonlijk leren ken
nen. Bovendien hoort het in on
ze functie niet om commentaar
te geven", zegt, met excuses, de
anders zo welbespraakte Kos
tense. Ook K.J.A. baron Collot
d'Escury uit Kloosterzande was
gisteravond niet in cle gelegen
heid te reageren op de dood van
de prins. De familie onderhoudt
nauwe banden met het konink
lijk huis. Collot was onder meer
regelmatig gastheer van prins
Willem-Alexander als die
kwam jagen in Zeeuws-Vlaan-
deren. Mevrouw Collot weet dat
haar man ook prins Claus enke
le keren heeft ontmoet en daar
een positieve indruk aan over
hield. Zelf is ze merkbaar ge
schokt door het ovexdijdensbe-
richt: „Vreselijk." Dat vindt ook
het kersverse Zeeuws-Vlaamse
kamerlid voor het CDA, Myra
van Loon uit Ossenisse. „Je zag
het aankomen, maar als je het
hooit, is het toch nog schrik
ken."
Waterbeheersing
Claus heeft altijd een grote sym
pathie en interesse voor Zeeland
gehad, herinnex*t Commissaris
van de Koningin W. van Gelder.
Met name de waterstaatkundi
ge problemen en de oplossin|en
die daarvoor zijn gekozen had
den zijn grote belangstelling.
De oplossingen die in Zeeland
toegepast woi-den om het water
te beheersen konden volgens
Claus ook van nut zijn voor de
DerdeWereld. „Een heel plezie
rige en betrokken man", zo ka-
rakteriseerde Van Gelder hem.
Zowel in het Provinciehuis in
Middelburg als in de gemeente
huizen komen condoleancere-
gisters te liggen. Bij de provin
cie Zeeland was gistei-avond
nog niet bekend wanneer ze
opengesteld kunnen worden.
Zij zijn daarbij afhankelijk van
de Rijksvoox'lichtingsdienst en
het koninklijk huis.
Claus, hebben de bewoners van
de px-ins Clausstx-aat niet. Al
zegt J. Ventevogel dat hij de
laatste weken wel vaker reacties
kreeg van mensen als ze hoor
den dat hij in de prins Claus
straat woont.
De x*ecreatiezaal van het Ter-
neuzense verzorgingshuis
Bachten Dieke is leeg om kwart
over negen gisteravond. De be-
woners voelen niet de behoefte
om de droefenis om het ver
scheiden van prins Claus geza
menlijk te verwerken. De mees
te ouderen hebben zich al op
hun kamer teruggetrokken als
het nieuws bekend wordt ge
maakt. De verzorgster met
avonddienst heeft de mensen
die geen televisie op hun kamer
hebben op de hoogte gebracht
van het overlijden van de Ko
ninklijke Hoogheid. De meeste
mensen zijn geschokt, maar
hadden er toch al rekening mee
gehouden.
Jubileum
De Terneuzense Markt is om
half tien geheel verlaten. De
kroegen zijn dicht, alleen bij ca
fé Du Commerce staat een grote
tent. Niet om Claus te gedenken,
maar om het zilveren horecaju-
bileum van uitbater Piet Mi-
chielsen te vieren. De jubilaris
was 2,5 uur na het overlijden
van de prins nog niet op de
hoogte van diens overlijden. Hij
weet niet zo goed wat hij er van
moet vinden. „Ik heb geen hekel
aan het koninklijk gezin. Het is
natuurlijk erg dat prins Claus is
overleden, maar hij was natuur
lij kook al een tijdje ziek."
Uitbater Fons Baart van 't Bier
winkeltje heeft de deuren van
zijn café om zeven uur gesloten.
Niet omdat hij op de hoogte was
van de dood van de pxins-ge-
maal, maar omdat hij altijd zon
dagavond om zeven uur dicht
gaat.
Burgemeester Toine Kessen van
Hulst leerde prins Claus kennen
tijdens de buitenlandse vakan
ties van het koninklijk gezin en
was meteen onder de indruk:
„Een zeer joviale man. Een
fei-vent golfer ook in zijn vrije
tijd, daarmee kon hij zich goed
ontspannen. Ik weet ook nog
dat ik vaak de Frankfurter All-
gemeine voor hem moest ko
pen."
Het overkwam Kessen toen hij
in zijn jongere jaren i'aadadvi-
seur bij het kabinet van de ko
ningin was. In het dagelijks
werk trof hij Claus zelden; dat
lukte enkel in de vakanties. En
dan was hij altijd hartelijk, al
tijd belangstellend. Nee, vol
strekt niet uit de hoogte. Van
zijn problemen met het 'glazen
huis'waar hij in woonde maakte
de prins de jonge x-aadadviseur
geen deelgenoot. „Maar ik heb
hem wel leren kennen als een
DEN HAAG -Een man wilde gisteravond een poster ophangen aan het hek van het paleis. Dat werd niet toegestaan, waarna de bewonde
raar zijn huldeblijk op de grond heeft neergelegd. foto Phil Nijhuis/GPD
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - De Nederlandse sa
menleving is verslagen over het
heengaan van prins Calus. Van links
tot rechts wordt hij met respect ge
noemd vanwege zijn verdiensten en
wordt er medeleven betuigd met de
rouwende familie.
Het CDA noemt het overlijden van
prins Claus een groot verlies voor Ne
derland. „Hij heeft een grote rol ge
had voor Nederland en ook voor de
ontwikkelingslanden", zei CDA-
fractieleider in de Tweede Kamer
Verhagen in een eerste reactie. Zijn
partij is „in gedachten en in gebed bij
de majesteit, hun kinderen en de rest
van de familie."
Verhagen prees de eigen kijk van cle
prins op ontwikkelingssamenwer
king, die hij in politieke commissies
kon inbrengen. „Hij heeft zijn passie
voor ontwikkelingssamenwerking
goed en op een eigen wijze invulling
gegeven", aldus Vex-hagen.
De CDA-fractieleider noemde de
prins iemand die niet gebakken zat
aan het protocol. Hij kon zich volgens
Verhagen ook wat vrijer bewegen,
omdat hij niet de officiële functie had
van staatshoofd.
Claus was volgens LPF-fractievoor-
zitter Wijnschenk een Prins van Alle
Mensen. Vanaf het moment dat de
verloving met prinses Beatrix was
aangekondigd, zette hij zich met to
meloze energie in voor het verkleinen
van de afstand tussen het konings
huis en de bevolking.
Wijnschenk roemt veel kwaliteiten
van Claus, zoals zijn grote betrok
kenheid bij de Derde Wereld, het ver
beteren van de Duits-Nederlandse
betrekkingen en zijn humor.
Humor
De WD vindt het overlijden van de
prins een groot verlies voor Neder
land. WD-fractievoorzitter Zalm
noemt hem een goede prins en een
goed echtgenoot. Hij prijst de humor
en zelfspot van de prins. „Dat is in
Duitsland niet gebruikelijk. Wat dat
betreft is hij een echte Nederlander
gewox-den."
Zalm voelde zich ondanks de ziekte
van de prins overvallen door het
nieuws. „Het kwam toch onver
wacht." Hij vindt het een naar idee
dat hij hem nooit meer zal zien. Vol
gens Zalm is Claus zo populair ge
worden omdat hij meeleefde met de
mensen.
Met Piins Claus verliest ons land een
grote Nederlander en groot wereld
burger. Dat zei D66-fractievoorzitter
De Graaf in reactie op het overlijden
van depx-ins. Hij roemde de „wijsheid
en menselijkheid" van Claus. „In de
van oudsher moeizame positie die cle
prins-gemaal nu eenmaal heeft,
groeide Pi-ins Claus uit tot een be
langrijke peiler van onze monarchie
door de grote invloed die hij had op
zijn zoons, zijn permanente steun
aan de koningin en door de grote aan
dacht die hij had voor onderwei-pen
als ontwikkelingssam en werking
Afrika en cultuur", aldus De Graaf.
„Prins Claus werd een beetje het ge
weten van Nederland. Hij was ieder
een dierbaar, ongeacht de gezindte."
IJsbreker
GroenLinks hei-denkt Claus als een
bijzondere en populaire persoonlijk
heid. „Het heeft de acceptatie van de
monarchie goecl gedaan", zei fi-actie-
leider Rosenmöller in een reactie.
Hij ziet hem als een lid van het ko
ninklijkhuis dat maximaal de ruimte
zocht en ook als ijsbreker diende voor
de multiculturele samenleving. Wat
dat betreft is Claus een voorbeeld
voor prinses Maximadie ook een bij
drage zal leveren aan de multicultu
rele samenleving. „Ik denk dat
ki'oonprins Willem-Alexander en
zijn vrouw prins Claus zullen missen
in hun voorbex-eiding op het koning
schap", aldus Rosenmöllei".
Voormalig minister HeiJkens (PvdA)
van Ontwikkelingssamenwerking
bewondei'de prins Claus om diens
voortvarendheid op het gebied van
ontwikkelingssamenwerking. Ze zei
dat gisteravond voor de NOS-televi-
sie. „Ik heb de prins echt rebels zien
opei-ex-en als het px'otocol hem even
teveel werd", aldus Hex-fkens. Ze leg
de uit dat hij „behoorlijk ongedul
dig" kon woi'den, als bijvoorbeeld
Nedexiandse ontwikkelmgwerkers
zich drongen tussen cle prins en de
mensen voor wie hij kwam.
Armen
„Met het overlijden van prins Claus
verliest Nederland een markante
persoonlijkheid en een bijzonder lid
van het Koninklijk Huis." Dat zei de
Socialistische Partij gisteravond in
een verklaring.
„Pxins Claus was te pxijzen voor zijn
inzet voor de armen in de wereld. Ook
op de terreinen milieu en cultuur
schi'oomde hij niet een eigen stand
punt, controvei'sieel of niet, naar vo
ren te brengen." Volgens SP-leider
Marijnissen dwong hij respect af
„door zijn compassie met de minst
bedeelden en de combinatie van be
scheidenheid met soms moed, lef en
zijn typische humor". „Hij was wars
van uiterlijk vertoon. Zijn oproep tot
bevrijding van de mannelijke hals is
daar een onvergetelijk voorbeeld
van."
Onvergetelijk
De ChristenUnie noemt het overlij
den van de prins in de eerste plaats
een groot verlies voor de koningin en
haar kinderen, maar in de tweede
plaats ook voor het hele volk. „De
De grote rol die prins Claus, hier afgebeeld op de huwelijksdag van Willem Alexander en Maxima, speelde in en ten bate van de koninklijke familie wordt alom
gewaardeerd. foto Koen Suyk/ANP
prins laat een onvergetelijke indruk
achter als echtgenoot van zijn vrouw
en als vader van zijn kinderen. Maar
we herdenken hem ook als de man die
voor koningin Beatrix van grote be
tekenis was bij de uitoefening van
haar taken als staatshoofd. Hij leeft
in onze harten voort als iemand die
hartelijk betrokken was bij alles wat
er gebeurde in ons land en in de hele
wereld," aldus een verklaiïng die de
Chx-istenUnie gisteren uitgaf.
Leefbaar Nederland reageerde met
„grote verslagenheid'. „Het Neder
landse volk moet gedwongen af
scheid nemen van een innemend
persoon die de harten van vele Ne
derlanders heeft verwarmd door zijn
spontaniteit. Wij wensen koningin
Beatrix en haar familie veel kracht
toe in deze moeilijke periode", aldus
LN in een vei"klaring
Wim Duisenbex-g, president van de
Centrale Europese Bank reageerde
als volgt: „Hij is helemaal niet saai,
hij was niet saai. In kleine kring, on
der bekenden, was hij bijzonder le
vendig. Geestig. Hij kon eindeloos
anekdotes vertellen en eindeloos met
je meelachen. Die indruk van buiten
af is naar mijn idee toch een opper
vlakkige. Maar hij was pas ontspan
nen, en vrolijk, als hij in kleine kring
was. Met zijn gezin. Dat zie je ook op
de foto's, in Italië, Lech, dan zie je een
ancler gezicht."
Henk Vonhoff (WD), oud-commis
saris van de Koningin noemde Claus
een open persoonlijkheid op
verschillende gebieden. „Hij was
heel open. Hij sprak ook heel open
over de aard van het koningschap,
het ervend koningschap. Als je daar
uit democratisch oogpunt naar kijkt,
kun je daar vraagtekens bij plaatsen,
zei hij.
Hij nam dat niet 'for granted'. Het
hoogtepunt, dat was een stuk later.
Toen hij die beroemde rede van Von
Weizacker heeft laten vertalen en
uitgeven. Dat was een duideli jke sta
tement."
Onafhankelijk
Otto von der Gablenz, oud-ambassa-
deiu' Duitsland toonde zich vooral
getroffen door de onafhankelijke op
stelling van de prins. „Ik heb zijn ge
voel van onafhankelijkheid enorm
bewonderd, zijn plichtsgevoel en zijn
steeds te bewonderen onafhankelijk
oordeel. In de relatie tussen Neder
land en Duitsland is zijn betekenis
veel groter geweest dan de mensen
wisten. Hij heeft zich zeker inge
spannen voor de verbetering van de
psychologische x-elatie tussen de twee
landen zonder daar in alle openheid
iets voor te mogen doen. Hij heeft bij
gedragen aan de ontspanning van de
heel moeilijke psychologische relatie
na de oorlog. De ontspannen situatie
van de afgelopen tien jaar was voor
een goed deel zijn werk."
„Px-ins Claus was een hele chique
man waar je veel px-et mee kon heb
ben", zei gistex-en schxijver Harry
Mulisch. „Het was ook een droogko
miek. Een enige man, jammer dat-ie
er niet meer is, de beste pxins-gemaal
die we ooit hebben gehad. Overigens
had hij geen Smalltalk, je kon niet een
beetje met hem wegkletsen. Het
moest wél ergens over gaan."
Solidariteit
Jos van Gennip, midden jax-en tachtig
hoge ambtenaar op ministerie van
Ontwikkelingssamenwex'king en
sinds 1968 goed bekend met prins
Claus roemde diens inzicht en optre
den „Geboren in Tanzania voelde
Claus zich het meest thuis onder een
grote boom in Tanzania waar Afrika
op hem af kwam. De solidariteit van
Nederland met de intex-nationale ge
meenschap heeft voor een groot deel
te maken met Claus. Hij begreep dat
je globalisering in het vierde kwar
taal van de twintigste eeuw en het be
gin van de 21ste eeuw een menselijk
gezicht hoorde te geven. Internatio
nale rechtvaardigheid kwam bij hem
voor alles. Tegel ij kex-tijd had hij hu
mor, kon hij relativeren. Hij maakte
deel uit van het establishment, maar
voelde zich niet vex-heven. Hij was
toevallig prins, maar speelde het spel
dat erbij hoort keurig mee. Daarbui
ten kon hij rondrijden in een Volkwa
gentje, x-ondlopen in een spijker
broek, dat was symptomatisch voor
Claus."
Koninginnedag
Gerrie O verweel, secretaris van de
Bond van Oranjeverenigingen toon
de zich getroffen over het menselijk
optx-eden van de prins. „Bij onze le
den blijft toch het beeld bij van een
man die intens genoot van de vierin
gen van Koninginnedag. Hij deed het
althans nooit voorkomen of er sprake
was van een plichtmatig nummer. Hij
nam steeds weer deel aan activitei
ten, mengde zich geïnteresseex-d tus
sen de bevolking, nam zelfs nog eens
een mevrouw op de fiets achtex-op tij
dens een van de Koninginnedagen.
De humor van de man blijft me het
meest bij. Ondanks zijn problemati
sche gezondheid kon hij, juist op mo
menten dat hij in de schijnwerpers
stond, zorgen voor een stukje hu-
mox-."
Jan Bank, historicus: „Hij heeft zelf
eigenlijk in persoon laten zien wat
het nieuwe Duitsland betekent. Hij
was ook iemand die in het Huis van
Oranje de muziek weer heeft binnen
gebracht. Hij was een groot liefheb
ber van Bach, van het orgel en dat liet
hij mex-ken ook."
Hans van Miexio, oud-partijleider
D66, oud-minister van Buitenlandse
Zaken herinnext Claus als een ai
mabele persoonlijkheid. „Ik heb hem
meegemaakt de eerste keer op een
px-ivédinertje van prinses Beatrix.
Toen maakte hij een ontzettend aar
dige, open indruk, ook over zaken als
de monax-chie. Het was een hele leuke
avond en ik denk dat hij in wezen het
zelfde is gebleven. Verliefd worden
op iemand die koningin wordt, daar
staat een prijs op. Je moet bex-eid zijn
die te betalen en ik denk dat hij dat
kan. Hij laat zich niet verrassen, hij
weet dat. Ik zeg dat je juist binnen die
beperkingen met zijn inzichten een
zeer goed bestaan kan inrichten. Hij
stelt geen vragen die overbodig zijn,
die hij zelf kan beantwoorden. Het is
een inquisitieve man, die zoekt naai
de gegevens die hij nodig heeft om al
les beter te begrijpen." ANP/GPD
