Zullen we het maar op ons gemakje doen
PZC
Claus wekt
sympathie
Zeeuwen
maandag 7 oktober 2002
In september 1972 zijn Beatrix en Claus drie dagen lang in Zee
land. Het programma omvat vooral taaie onderdelen, zoals de
planologische situatie op Tholen en St.-Philipsland, de indu
strialisatie en de arbeidsmarkt in Zeeuws-Vlaanderen en de
rehabilitatie van de Middelburgse binnenstad. Claus maakt in
Axel kennis met het handboogschieten op de staande wip.
foto archief PZC
Na de uitreiking van de Koning Willem I Plaquette aan Amgas in Middelburg komt Claus zich in mei 1990 persoonlijk op de hoogte stellen
in het bedrijf. foto Ruben Oreel
Een versnapering in juni 1980, tijdens het eerste bezoek van
koningin Beatrix en prins Claus aan Zeeland na haar inhuldi
ging als vorstin. foto archief PZC
Bij een bezoek van Claus aan het waterschap Walcheren in juni
1986 biedt vishandelaar F. de Muijnck de prins in Westkapelle
een haring aan. Claus weigert vriendelijk maar beslist: „Ik heb
net gegeten." foto Lex de Meester
Claus op de ZLM-manifestatie in 1988. Voorzitter Huib van der
Maas (rechts naast de prins) doet nog een zwakke poging zijn gast
tot enige spoed te manen. foto Ruben Oreel
Middelburgers drommen om de Rolls Royce tijdens de kennismaking van Beatrix en Claus met Middelburg in september 1965.
foto archief PZC
Prins Claus liet zich weinig gelegen liggen
aan protocol en strakke organisatie. Dat
ervoer Huib van der Maas, toenmalig voorzit
ter van de Zuidelijke Landbouw Maatschap
pij (ZLM), bij het bezoek van Claus vrijdag 24
juni 1988 aan de ZLM-manifestatie op Neeltje
Jans.
De voorbereidingen waren minutieus
geweest. Van der Maas moest Claus verwelko
men en de prins over de landbouwtentoonstel
ling rondleiden. Het was hem tevoren ingepe
perd: hou je aan de afgesproken route en zorg
voor een flink tempo. Van der Maas werd er zo
waar een tikkeltj e zenuwachtig van.Je krijgt
dan te maken met functionarissen van het hof,
de Rijksvoorlichtingsdienst en het kabinet
van de commissaris van de koningin. Het was
een en al protocol. Dit moest wel en dat mocht
niet. Ze hebben me drie keer de route laten lo
pen die ik met Claus over het tentoonstellings
terrein moest volgen. Toen ze wilden dat ik het
voor alle zekerheid nog voor de vierde keer zou
doen, heb ik gezegd: bekijk het nu maar."
Claus bekeek het ook. Hij werd - geheel vol
gens het protocol - hartelijk verwelkomd en
leden van het ZLM-bestuur en van de mani
festatiecommissie werden netjes aan hem
voorgesteld.
Vervolgens begon het gezelschap aan de rond
gang over het terrein. Na twintig meter ging
het al mis. Er was tevoren nauwkeurig vastge
steld welke onderdelen van de manifestatie
zouden worden bekeken. Op dat lijstje stond
niet de stand van het Zeeuws Agrarisch Jonge-
ren Kontakt. Dat presenteerde het ontwikke
lingssamenwerkingsproject Trekkracht voor
Kenia. De jonge boeren hadden een ezel voor
een ploeg gespannen. Van der Maas: „Juist op
het moment dat we er langs liepen, begon die
ezel te balken. Nou, Claus ging meteen links
uit de flank. Hij nam uitgebreid de tijd om zich
over het project te laten informeren. Het sloot
natuurlijk prachtig aan bij zijn belangstelling
voor Afrika."
Nadat Claus afscheid had genomen van ezel en
agrarische jongeren, probeerde Van der Maas
iets van de verloren gegane tijd in te halen. „Ik
wekte blijkbaar een ietwat gehaaste indruk,
want Claus zei even later: zullen we het maar
op ons gemakje doen, meneer Van der Maas."
Zo nam de rondgang over de landbouwten
toonstelling veel meer tijd in beslag dan was
geplandDat lag niet alleen aan ClausVan der
Maas:,In de afdeling kleinvee braken net toen
we passeerden een paar schapen los - ik ver
denk de schapenhouder er nog steeds van dat
hij dat expres deed. In elk geval was Claus' be
langstelling gewekt en er ontstond een geani
meerd gesprek tussen de prins en de schapen
houder."
Bij de voorbereidingen van het koninklijk be
zoek was Van der Maas op het hart gebonden
toch vooral vóórlangs de runderen te gaan.
„Kun je net denken. Claus wilde natuurlijk
achterlangs. Toen we bij de stieren waren, til
de er net een zijn staart opIk kon Claus er nog
net op tijd langs trekken, maar zelf liep ik de
rest van de dag met een vieze broek rond."
Toneelstukje
Na de rondwandeling over de manifestatie
volgde een kringgesprek over de ontwikkelin
gen in land- en tuinbouw in Zuidwest-Neder
land. Ook dat was terdege voorbereid door een
aantal deelnemers aan de gedachtenwisseling
vooraf een onderwerp op te geven. „Zo'n ge
sprek krijgt dan iets van een toneelstukje,
maar Claus doorbrak dat al snel door de inlei
ders te interrumperen. Hij stelde vragen; goe
de vragen en ook vragen waarop de inleiders
zich niet hadden voorbereid. Zo werd het toch
nog een aardige discussie."
Ben Jansen
De echtgenotes van de gedeputeerden en de
fractievoorzitters in de Zeeuwse Staten
zijn danig onder de indruk van de knappe,
charmante verloofde van de kroonprinses.
Met hun tienen hebben ze in de Statenzaal van
het Middelburgse Abdijcomplex beslag op
hem weten te leggen. Een onderonsje dat hij,
naar hij verzekert, 'erg gezellig' vindt. Vrijdag
10 september 1965. Prinses Beatrix en haar
verloofde Claus van Amsberg doen Middel
burg aan in het kader van hun kennismakings
tournee langs de elf provinciehoofdsteden.
Het onthaal van het enkele maanden eerder
verloofde paar in Middelburg is enthousiast.
Een tikkeltje té zelfs, meent burgemeester
J. Drijber. Hij heeft zich geërgerd aan de
opdringerigheid van het publiek tijdens de
rondrit van Beatrix en Claus. Middelburgers
drommen om de Rolls Royce - dezelfde waarin
Willem-Alexander en Maxima 37 jaar later
naar hun trouwplechtigheid in de Beurs van
Berlage werden gereden - en versperren volg
auto's de doortocht. De kap van de statige
automobiel is geopend en de wuivende inzit
tenden worden bedolven onder bloemen, vlag
getjes, serpentines en confetti. Sommige be
zorgers van dit huldeblijk gaan zo ver dat ze
naast de auto terecht gekomen feestartikelen
van de straat bijeengraaien om ze met een bre
de zwaai alsnog op de bestemde plek te depo
neren. Het publiek heeft zich naar het oordeel
van de burgemeester dan ook weinig disclipli-
nair gedragen. „Zoiets heb ik nog nooit mee
gemaakt", briest hij. „En zo zal het ook niet
meer gebeuren. Een volgende keer worden
strengere maatregelen genomen."
Minder klachten
Of het aan die maatregelen heeft gelegen, valt
moeilijk na te gaan, maar bij volgende bezoe
ken van Claus aan Zeeland hebben burge
meesters minder te klagen. Na de eerste ken
nismaking in Middelburg reist Claus nog een
keer of dertig naar Zeeland. In de helft van de
ze gevallen vergezelt hij zijn echtgenote. Na
dat Beatrix koningin is geworden, komt hij
vaker alleen. Er zijn serieuze gelegenheden
bij: een congres van Nijverheid en Handel in
Vlissingen (1970), het begin van een restaura
tieproject in Middelburg (1975) en een bezoek
aan Schouwen-Duiveland.met als aanleiding
de nota Bewoningspatroon (1978). Vaak is de
reden luchtiger, zoals de opening van de jacht
havens in Brouwershaven (1973) en Breskens
(1975) met het jacht de Groene Draeck. Het he
le kroonprinselijke gezin is van de partij en be
nut de mogelijkheid om enkele dagen op de
Zeeuwse wateren door te brengen. Ook vrolijk
zijn de vieringen van koninginnedag in Veere
(1981) en Sint-Maartensdijk (1996).
Claus blijft ook graag op de hoogte van de wa
terbouwkundige werken die in het Deltage
bied worden uitgevoerd. Samen met Beatrix
neemt hij in 1965 en in 1969 een kijkje, in 1970
vergewist hij zich van de stand van zaken bij
de aanleg van het Schelde-Rijnkanaal en in
1982 komt hij samen met zijn drie zonen naar
Neeltje Jans voor een bezoek aan de storm
vloedkering in wording. Claus is ook van de
partij wanneer dit sluitstuk van de Deltawer
ken in 1986 in gebruik wordt gesteld. Deze be
langstelling voor waterbouwkunde brengt hij
later op zijn oudste zoon over.
Warme belangstelling
Ook bij zijn bezoeken aan Zeeland laat Claus
blijken dat hij het protocol hooguit als een
richtlijn beschouwt en zeker niet als een
keurslijf. Met zijn bescheidenheid, zijn warme
belangstelling en zijn neiging zich niet altijd
aan het vooraf uitgestippelde programma te
houden, wekt hij veel sympathie bij Zeeuwen
die hem van nabij meemaken. Zo herinnert
burgemeester T. Verbree van Reimerswaal
zich het ontspannen bezoek van Claus in 1993
aan Waarde, waar hij de gerestaureerde molen
in gebruik stelde. „Je kon toen al goed merken
dat hij aan de ziekte van Parkinson leed. Maar
wat me vooral is bijgebleven is hoe kien en gis
en beminnelijk hij was. Hij wist waar hij het
over had, dat merkte je aan zijn vragen. Dat
mocht natuurlijk ook wel, want hij was be
schermheervan de vereniging De Hollandsche
Molen. Beatrix is ook altijd goed op de hoogte
als ze komt. Ze heeft haar huiswerk steeds pri
ma gedaan. En ze toont ook veel belangstel
ling. Maar de interesse van Claus ging dieper.
Hij wilde niet alleen weten wat mensen doen,
maar ook waarom ze het doen en hoe ze zich
erbij voelen. Daarbij was hij wars van alle
poespas. Doe maar gewoon, was zijn bood
schap. Nooit uit de hoogte. Hij praatte met ie
dereen."
Dat ondervond ook directeur A. den Herder
van Machinefabriek Herder in Middelburg,
waar Claus in 1997 een kijkje kwam nemen.
Het bedrijf kreeg in 1997 de Koning Willem I
Plaquette voor bedrijven die zich verdienste
lijk hebben gemaakt op het gebied van inter
nationaal, jong, duurzaam en innovatief on
dernemerschap. Claus reikte eens in de twee
jaar deze eretekenen uit en hij maakte er een
gewoonte van de onderscheiden bedrijven te
bezoeken. Zo was hij om dezelfde reden in
1986 bij Fundex in Oostburg en in 1990 bij
Amgas in Middelburg.
Den Herder herinnert zich de sfeer tijdens het
bezoek van Claus als 'heel gemoedelijk', zowel
in het gesprek met de directie als met perso
neel in de werkplaats.,Hij stelde iedereen me
teen op zijn gemak, want hij had een houding
van: doe maar gewoon. Dat trof iedereen. Het
viel ons wel op dat Claus toen al moeilijk
sprak. Het was af en toe lastig hem te verstaan.
Hij toonde belangstelling voor elk onderdeel
van het bedrijf en voor alle werknemers die hij
ontmoette. Zo vertelde hij een lasser dat hij
vroeger zelf ook heeft gelast."
Het bezoek aan Machinefabriek Herder was
het laatste dat Claus aan Zeeland bracht.
