Zonen
bron van
intense
vreugde
Verhaal gestolen fiets is een soort nationaal epos
PZC
Zijn gezinsleven betekende alles voor prins
Claus. Tekenend is hoe de zichtbaar uitge
putte prins puur op wilskracht er in slaagde
het huwelijk van zijn oudste zoon met Maxima
bij te wonen. Op de huwelijksdag van prins
Constantijn en prinses Laurentien in mei 2001
bleek ook hoe bijzonder de band tussen Claus
en zijn kinderen was. Op het bordes van paleis
Noordeinde trok Constantijn niet alleen zijn
kersverse bruid, maar ook zijn vader dicht te
gen zich aan.
Bij de aankondiging van de verloving van Wil-
lem-Alexander in maart 2001 beleefde Claus
„ook voor een vader een dag van bijzondere
betekenis." „Als pater familias die zich soms
afvraagt of pater familias nog een functie is
die in wereld betekenis heeft, wil ik Maxima in
de kring van familie opnemen en haar toewen
sen dat zij het geluk van haar leven aan de zij
de van Alexander moge vinden."
Voor prins Claus was zijn levensgeluk onver
brekelijk verbonden met de jaren na het huwe
lijk op kasteel Drakensteyn. De zoons Willem-
Alexander, Johan Friso en Constantijn vorm
den „een bron van intense vreugde en geluk",
hebben de trotse ouders meerdere malen ge
zegd. Beatrix bereidde zich tamelijk in de luw
te voor op het koningschap, en door strikte af
spraken en een zorgvuldige planning leidde
het koninklijk gezin een ouderwets gezinsle
ven. Donderdag was een echte 'familiedag':
Beatrix boetseerde en Claus sloofde zich in de
keuken uit voor het avondeten. Regelmatig
verschenen er foto's in de krant waarop een
zielsgelukkige vader Claus vrolijk ravotte met
zijn zoons. Beatrix en Claus zagen er op toe dat
het gezinsleven zo veel mogelijk privé bleef.
„Het was een heerlijke tijd, we waren een ge
zin met een mooi huis, een mooie tuin en kin
deren die groeiden vanuit de wieg naar school
en eigenlijk de hele tijd een bron van intense
vreugde en geluk waren", zei Claus.
Claus noemde zich als opvoeder 'ouderwets'.
Televisie kijken werd thuis niet aangemoe
digd, zei hij ooit. „Een elektronische groot
moeder die op de kinderen past," zo drukte
Claus zijn afkeer van de beeldbuis uit. Ook
soldaatjes en klapperpistooltjes waren niet
gewenst als vermaak voor de prinsen.
Natuurlijk was Claus zich continu bewust van
het leven in de schijnwerpers dat zijn kroost
tegemoet ging. „Wij passen ervoor op de vrij
heid van onze kinderen al te zeer te beknot
ten," zei hij. „Die vrijheid is door de omstan
digheden toch al beperkt genoeg, als u begrijpt
wat ik bedoel."
Prins Claus probeerde ook zijn grote fascina
tie voor Afrika en zijn betrokkenheid bij ont
wikkelingssamenwerking aan zijn zoneri mee
te geven. „Thuis praat ik er heel veel over met
de jongens. Onze kinderen behoren op dit punt
misschien wel tot de best geïnformeerde jon
gelui van Nederland," zei de prins ooit. „Ik
wijs ze almaar op hun verantwoordelijkheid
in de hoop dat ze die straks zullen waarmaken,
dat ze hun verre medemens niet zullen verge
ten en dat ze niet tot egoïsten opgroeien in een
maatschappij waar alleen nog maar individu
ele belangen tellen.Maar ik moet oppas
sen, anders zeggen ze: 'Daar heb je pa weer!'
Soms kunnen ze mij niet meer aanhoren." In
interviews gaven de prinsen hoog op over hun
vader. Zo roemde Constantijn in 2001 de ver-
rassendegedachtengang van Claus. Zijn jong
ste zoon bewondert hem vooral om diens onaf
hankelijk denken. „Hij benadert dingen altijd
van een andere kant. Daarin is hij origineel en
onvoorspelbaar."
Ook in de keuze voor carrières speelde Claus
een grote rol. Toen Willem-Alexander een zin
volle bezigheid zocht naast zijn voorbereiding
op het koningschap, kwam Claus met het wa
termanagement op de proppen.
Samen met Willem-Alexander reisde hij in
1995 naar Tanzania, waar hij als kind een tijd
heeft gewoond. Zijn missie was geslaagd, ver
telde prins Claus aan een meegereisde tv-
ploeg: „Wie één keer door Afrika gebeten is,
laat het nooit meer los. In die toestand ver
keert Alexander ook. Ik hoop dat het voor al
tijd zo blijft". GPD
Berrit de Lange
maandag 7 oktober 2002
Prins Claus met zijn zoontje Willem-Alexander in 1968.
foto ANP
Prinses Beatrix en Claus in juni 1965 tijdens een wandeling in
de paleistuin, vlak nadat zij hun verloving aankondigden.
foto ANP
Op de huwelijksdag van Beatrix en Claus ontploffen rookbom
men in Amsterdam. foto ANP
foto ANP
Van gehate Duitser tot een van de meest ge
liefde leden van het Koninklijk Huis.
Prins Claus heeft een lange, zware weg moeten
afleggen om de sympathie van de Nederlan
ders te winnen. De diplomaat Claus was in zijn
verlovingstijd oprecht gekrenkt door de vijan
digheid jegens zijn Duitse afkomst. De prins
zei desondanks de tegenstand tegen het huwe
lijk en de gevoeligheid van zijn afkomst te be
grijpen en te respecteren. Hij zou zich tot het
uiterste inspannen om het vertrouwen van het
Nederlandse volk te winnen, zei hij toen, zich
verontschuldigend voor zijn nog gebrekkige
Nederlands.
Claus ging sinds zijn verloving met Beatrix als
Nederlands staatsburger door het leven.
„Maar in mijn hart ben ik een oude Afrikaan",
zei de prins eens. Als oud-diplomaat voelde hij
zich eigenlijk een wereldburger. Dat onder
streepte hij nogmaals bij de aankondiging van
de verloving tussen Willem-Alexander en
Maxima.
Toen Beatrix en Claus van hun huwelijksreis
terugkeerden, bepaalde Claus stellig „dat er
thuis nooit meer een woord buitenlands zou
worden gesproken." En daar heeft hij zich aan
gehouden, zei koningin Beatrix later bewon
derend in een interview. De schreeuwende
koppen in de kranten enkele jaren na hun hu
welijk, moeten de prins toch hebben geraakt.
'Claus droomt en denkt in het Nederlands',
toeterden de bladen, terwijl Claus liever om
zijn visie en zijn oprechte betrokkenheid ge
roemd wilde worden.
Hij ging in gesprek met joodse organisaties en
vertegenwoordigers van het verzet om meer
van de achtergrond van de Nederlandse haat
jegens Duitsland te leren begrijpen. Histori
cus Lou de Jong vertelde eens dat zijn vrouw,
voormalig Auschwitz-gevangene, met Claus
en zijn drie zonen een bezoek bracht aan het
concentratiekamp. Dat gebeurde op initiatief
van de prins. Zijn eerste grote interview gaf hij
in 1970 aan het Nieuw Israëlitisch Weekblad,
het orgaan van de joodse gemeenschap in Ne
derland. De mensen die hem zouden willen be
schuldigen van een slinkse campagne om in
een beter daglicht te komen, was hij voor: „Als
men dit gesprek alleen maar uitlegt als mooi
weer willen spelen bij de joodse gemeenschap,
dan moet ik vaststellen dat ik kennelijk de
laatste vijf jaar onvoldoende uit de verf ben
gekomen."
De relatie tussen Nederland en Duitsland
heeft altijd de warme belangstelling van Claus
gehad. Hij werd gegrepen door een herden
kingsrede van de toenmalige Duitse president
Von Weiszacker in 1985. Volgens Claus drukte
de bondspresident op 'waardige, indringende
en niet onderdanige wijze' uit dat Duitsland
evenwicht moest proberen te vinden tussen
heden en verleden. „Het verleden kun je niet
vergeten, maar je kunt de schuld voor wat er in
het verleden is gebeurd niet op de schouders
leggen van de generatie die nu leeft", aldus
Claus in een interview. De prins spande zich er
persoonlijk voor in dat de tekst in het Neder
lands werd vertaald. Claus schreef zelf het
voorwoord „omdat het goed is dat ook die Ne
derlanders die het niet hebben gezien, niet
hebben gehoord of niet hebben gelezen, daar
van op de hoogte worden gesteld."
In een interview met de Duitse televisie begin
19 9 8 zei Claus dat hij niets geloofde van de uit
komst van onderzoeken waaruit blijkt dat de
Nederlandse jeugd niets moet hebben van
Duitsland. „Die peilingen geven slechts het
moment weer waarop een jongere het in de
mond gelegd heeft gekregen op de Duitsers af
te geven. Het is zoals bij het voetbal: Neder
land heeft het de Duitsers nooit vergeven dat
ze in 1974 het wereldkampioenschap won
nen." Volgens Claus is het eeuwige verhaal
over de door de Duitsers gestolen fiets „zoiets
als een nationaal epos, dat van generatie op
generatie wordt overgedragen."
De emotionele binding met zijn vaderland
heeft Claus ondanks zijn Nederlanderschap
nooit verloren. „Ik voel me nu Nederlander, ik
voel me ook Europeaan", zei Claus in een in
terview ter gelegenheid van zijn 60ste verjaar
dag. „Maar ik kan mijn Duitse achtergrond
niet vergeten. Mijn moedertaal is Duits, dui
delijk niet Nederlands. Zo ben ik eigenlijk ie
mand waarvan er zovelen zijn in deze wereld,
die op de een of andere manier van moeder
land, van vaderland, zijn veranderd." GPD
Berrit de Lange
Claus met de pi'insjes Johan Friso (links), Constantijn (midden) en Willem-Alexander.
foto Peter Senteur
Een ongedwongen familiefoto van Beatrix en
