Indonesische oerwouden sterven
Verdriet om Bijlmer-doden blijft
PZC
Reclamecampagne
van Rabobank is
slim en hypocriet
Nabestaanden strijden voor erkenning
Concessies aan hout- en papierindustrie zijn desastreus
Amerikanen
ruziën om
kuise films
1 oktober 1952
dinsdag 1 oktober 2002
doorTheo Haerkens
De regenwouden in Indone
sië verdwijnen als sneeuw
voor de zon. Elke minuut gaan
vijf voetbalvelden onvervang
baar oerbos tegen de vlakte. Als
het zo door gaat is er over vijf
tien jaar niets meer over.
„Alles is kapot, hè?" De mede
werker van de afdeling natuur-
en bosbescherming van het mi
nisterie van Bosbouw roept het
spontaan als hij hoort waar het
telefoontje over gaat. De cijfers
liegen er dan ook niet om. Per
jaar gaat anderhalf miljoen hec
tare tropisch regenwoud voor de
bijl, aldus de Wereldbank.
Milieubeschermingsorganisa
tie Walhi denkt dat het de helft
meer is. „Van de regenwouden
die we in de jaren zeventig had
den, is nog een derde over", zegt
directeur Longgena Ginting.
Hij baseert zich op cijfers van
het World Resource-instituut in
de VS uit'97.
De houtkap in Indonesië begon
in 1967, kort nadat Soeharto
aan de macht kwam. De olie
prijzen kelderden en Indonesië
zat door het economisch wanbe
leid van Soekarno aan de grond.
Om nieuwe inkomsten te vinden
gaf ex-generaal Soeharto hout
kapconcessies aan het leger. Dat
schakelde Chinese zakenlui in
om het werk te organiseren. Bob
Hasan, het golfmaatje van de
dictator dat nu in de gevangenis
zit, werd groot in die industrie.
De economie veerde op. Maar
het was pure roofbouw.
Een tweede probleem vormen
de bosbranden. Twee op de drie
worden aangestoken voor de
aanleg van palmolie-plantages.
Uit overheidscijfers blijkt dat
het oppervlak aan olieplantages
sinds 1990 verdrievoudigde tot
2,3 miljoen hectare in 2001. Ook
kleine boeren branden bos plat.
Walhi vindt dat een minder
groot probleem: hoogstens twee
hectare per jaar voor verbouw
van voedsel voor een gezin. „Die
mensen hebben geen keus: bos
grond is arm, dus doen ze dat elk
jaar."
Tot 1984 voerde Indonesië
boomstammen uit naar Japan,
Titanic zonder de top
less verschijning van
actrice Kate Winslet, Die
Hard op de softe toer, Top
Gun zonder liefdesscène
in silhouet en een Tweede
Wereldoorlog in Saving
Private Ryan met nauwe
lijks traumatiserende
slagvelden. Gekuiste vi
deo's van topfilms scoren
in bijbels Amerika.
De commotie onder de
Mormoonse gemeenschap
in Utah over de blootscène
in de film Titanic bracht
videotheekhouders op het
idee een aangepaste versie
uit te venten. Er werden
tienduizend exemplaren
van verkocht. John Dixon
richtte daarop het bedrijf
CleanFlicks op, een lan
delijke keten van winkels
die Hollywood aan de
man brengt exclusief 'on
plezierige verrassingen':
seks, geweld en 'goddelo
ze' uitlatingen zoals
'damn' en zelfs een extati
sche uitroep als 'Oh, my
God'.
Niet iedereen is gediend
van de dienstverlening
van CleanFlicks. Onder
de tegenstanders zijn de
regisseurs Robert Altman,
Steven Spielberg, Mi
chael Apted., Steven So-
derbergh, Robert Redford
eh Martin Scorsese. Zij
voeren een juridische
strijd met CleanFlicks.
Het bedrijf wordt be
schuldigd van het schen
den van auteursrechten
door 'grof verminkte pro
ducten' onder originele ti
tels te verkopen. De na
men van de regisseurs
worden genoemd in een
document in een rechts
zaak die door een filiaal
van CleanFlicks in Colo
rado is aangespannen.
„Het is gewetenloos om
iemands werk te verande
ren en daarvan te profite
ren", zei Steven Soder-
bergh in The New York
Post over het werk van
CleanFlicks. „Er is toch
ook niemand die het goed
praat als je pagina's uit
eèn boek scheurt, de naam
van de schrijver er op laat
staan en het dan ver
koopt?" John Dixon ziet
dat anders. „Als je de vi
deo bezit, mag je ermee
doen watje wilt." GPD
Korea, de VS en Europa. Om
meer te verdienen begon het een
eigen triplexindustrie. Fabrie
ken uit Japan en Korea verhuis
den naar Indonesië. „Ten on
rechte", zo kritiseert Ginting,
„werd gedacht dat uit een hec
tare bos jaarlijks één kubieke
meter hout kon worden geoogst.
Met zestig miljoen hectare kon
zestig miljoen kuub worden ge
kapt. De capaciteit werd opge
krikt tot meer dan dat, duur
zaamheid telde niet."
Elk jaar werd meer gekapt om
aan de vraag van de industrie te
voldoen. Geld voor nieuwe aan
plant verdween in het corrupte
systeem van Soeharto. Het mi
nisterie van Bosbouw waar
schuwde dat het zo niet kon,
maar niemand luisterde.
Officieel mag er per jaar twaalf
miljoen kuub worden gekapt,
maar de industrie kan veel meer
verwerken, aldus Ginting. Hij
rekent voor dat ruim 50 miljoen
kuub (zeventig procent) illegaal
wordt gekapt en daar komt bij
wat onverwerkt naar het bui
tenland gaat. „Maleisië heeft
een capaciteitsoverschot van 10
miljoen kuub", zegt hij veelbe
tekenend. „Dit zijn officiële cij
fers", lacht Ginting bitter „wat
een grap!"
De Wereldbank gaat ervan uit
dat de oerwouden in Sumatra,
waar drie papierfabrieken
staan, over drié: jaar 'op' zijn.
Zelfs in beschermd natuurge
bied wordt massaal gekapt. Op
Kalimantan duurt het nog vijf
jaar langer voor het hout op is,
meent de bank. Sulawesi en Pa
poea hebben nog vijftien jaar.
Saneren
De milieubeweging wil de capa
citeit van de houtindustrie te
rugdringen. Onderscheid tus
sen legaal- en illegaal gekapt
hout is haast niet te maken. Er
wordt gerommeld met vergun
ningen en deels illegale partijen
Veel legale concessies zijn net zo
desastreus. Walhi wil daarom
een lcapverbod van vijf jaar om
orde op zaken te brengen.
De huidige economische crisis is
een goed moment om de hout
en papierindustrie te saneren.
Meer dan honderd bedrijven
zijn vanwege hun schulden -
ruim 2,5 miljard euro - in han
den van overheidsinstelling
Ibra die de bankensector sa
neert. Sluiting van onrendabele
bedrijven betekent mincler ver
woesting van het oerwoud.
Maar Ibra bestaat vooral uit re
kenmeesters die zich niet met
het milieu bezig houden.
CGI, een internationale advies
groep voor Indonesië, steunt
Walhi's opvatting en bepleit bo
vendien een strengere wets
handhaving. Corrupte ambte
naren, parlementariërs en het
leger dat zelf diep in de illegale
activiteiten zit, moeten worden
aangepakt. De straffen moeten
hoger en de gewone man, die in
armoede leeft en van milieu echt
geen benul heeft, moet worden
uitgelegd waarom het kappen
en omzagen van bomen moet
stoppen.
De adviesgroep snapt wel dat
dit niet zo eenvoudig is en stelt
voor stappen in de goede rich
ting te belonen met het kwijt
schelden van schulden. Nieuwe
leningen moeten van afhanke
lijk worden gesteld van mede
werking, zodat bedrijven die de
oerwouden ruïneren geen kapi
taal meer krijgen.
Ironisch blijft dat de CGI-lan-
den in naam van de vooruitgang
zelf enorm investeerden in de
hout- en papierfabrieken die de
oerwouden opvreten. GPD
door Bert Bakker
De aandelenbeurzen kel
deren. Massa's mensen
moeten toezien hoe hun fi
nanciële buffers verdampen.
De financiële wereld kraakt
en piept. Maar één bank ziet
nieuwe kansen in al deze
rampspoed. Via een campag
ne die inspeelt op een gevoel
onder gewone mensen dat er
op de beurs vooral gebakken
lucht wordt verkocht, pro
beert de Rabobank zijn eigen
imago op te poetsen.
Op billboards langs de weg
lezen we: 'Het was tijd voor
goudkoorts, het is tijd voor
de Rabobank'. En: 'Het was
tijd voor luchtballonnen, het
is tijd voor de Rabobank'. De
bank zegt hiermee eigenlijk:
wij van de Rabo hebben al
tijd al gewaarschuwd dat be
leggen dagdromerij is voor
rijke nietsnutten.
De bank probeert munt te
slaan uit zijn 'anders' zijn
dan de andere banken. De
Rabobank is nog altijd de
enige grote Nederlandse
bank die zelf niet aan de
beurs genoteerd is. Het is een
coöperatieve vereniging en
hoeft dus geen dividen d uit te
keren.
Slim die reclamecampagne
en goed inspelend op de om
slag in de tijdgeest. Maar de
makers rekenen wel erg stel
lig op het falend korte ter
mijngeheugen van vergrij
zend Nederland.
Want wat deed Rabo toen be
leggen in de loop van de j aren
negentig ineens heel popu
lair werd, toen de Rabobank
merkte dat de spaarcenten
van de Nederlander steeds
vaker naar beleggingsfond
sen gingen ten koste van de
aloude Rabo-spaarbank-
boekjes? Juist, cle Rabobank
nam conform de tijdgeest het
beleggingsbedrijf Robeco
over. En pasten de Effecten-
bank Stroeve en de vermo
gensbeheerder Schretlen
Co niet zo goed in de Rabo
bank Groep omdat de coöpe
ratie dan ook boeren kon
blijven bedienen die hun
melkquota voor miljoenen te
gelde hadden gemaakt?
Investeerde de coöperatie
niet honderden miljoenen, zo
niet enkele miljarden in po
gingen om via Rabobank In
ternational een graantje mee
te kunnen pikken van de ka
pitalen die er in Londen en
New York verdiend werden
met investment banking (het
assisteren van bedrijven die
via de beurs geld willen aan
trekken)?
Zouden de Rabo-campagne-
makers werkelijk denken dat
niemand meer weet dat de
bank snel groeiende bedrij
ven onderhands financierde
via dochteronderneming
Gilde Investment Manage
ment, om ze vervolgens naar
de beurs te brengen, liefst ge
assisteerd door Rabo Securi
ties?
Goudkoorts
Natuurlijk heeft de Rabo
bank er alles aan gedaan om
geld te verdienen aan de
goudkoorts van drie jaar ge
leden. Dat die pogingen
goeddeels zijn mislukt, heeft
veel te maken met de identi
teitscrisis waarin de bank al
jaren verkeert, een probleem
dat alles te maken heeft juist
met het feit dat de bank een
coöperatie is (en wil blijven)
maar moet opereren in een
omgeving waar beursgeno
teerde bedrijven - klanten,
maar ook concurrenten - de
toon aangeven.
Dat de identiteitscrisis
voortduurt, bleek onlangs
nog toen de bestuursvoorzit
ter van de Rabobank, Hans
Smits, na eindeloze ruzies
over de te volgen strategie de
laan werd uitgestuurd. Dat
men het publiek nu wijs
maakt dat de Rabobank de
enige was die de afgelopen
vijf jaar het hoofd koel hield,
is een gotspe. GPD
door Rennie Rijpma
Tien jaar geleden, op zondag 4 oktober
1992, verloor Ivy Davelaar (50) uit
Haarlem haar 17-jarige zoon Cörson bij
de Bijlmerramp. „Het begint eind sep
tember. Dichterbij 4 oktober wordt het
steeds zwaarder. Op de dag zelf ben ik
vaak lamgeslagen van verdriet. Daarna
kost het me dagen, soms weken om weer
uit de put te komen."
Davelaar zag de El Al-Boeing overvlie
gen, kort voor het toestel zich in de flats
Groeneveen en Klein-Kruitberg boorde.
Ze zat bij een vriendin in de Bijlmer op
slechts enkele honderden meters van de
rampplek. De man van de vriendin ver
telde kort daarna dat er een vliegtuig was
neergestort. De wouwen besloten om
vooral maar binnen te blijven.
In de loop van de avond reed Davelaar te
rug naar haar woonplaats Haarlem. Op
de televisie zag ze de beelden van het in
ferno. Ze probeerde te bedenken of ze
mensen kende die in de getroffen flats
woonden. Aan haar zoon dacht ze niet.
Hij woonde met zijn wiendin en hun ba
by bij haar in. Ze wist dat het jonge gezin
die dag in Amsterdam was en ze waren
nog niet thuis, maar het kwartje viel niet.
Pak melk
Cörson was de volgende dag nog niet
thuis. Davelaar begon zich zorgen te ma
ken, maar ging toch naar haar werk. De
deur van de kamer van haar zoon zette ze
op een kier. Ze belde naar Cörsons baas,
maar haar zoon was niet komen opda
gen. Die middag nam Davelaar vrij en
reed naar Amsterdam.
Vrienden van haar zoon vertelden haar
dat Cörson en zijn vriendin Morena de
avond ervoor op de brommer een pak
melk waren gaan halen bij de avondsu
per. Ze waren niet teruggekomen. Hun
zoontje was bij vrienden.
Davelaar reed meteen door naar het cri
siscentrum. Ze gaf haar zoon en zijn
wiendin op als vermist, al wilden ze daar
bij het crisiscentrum eigenlijk niet aan.
„Ze vroegen: woont uw zoon daar? Nee,
hij woont daar niet, zei ik, maar ik ken
mijn zoon. Als hij nogin leven was zou hij
iets van zich laten horen", zegt Davelaar.
's Avonds ging ze naar huis. De deur van
de kamer van Cörson en Morena stond op
dezelfde kier als ze hem 's ochtends had
achtergelaten. Davelaar stapte de kamer
in „Ik begon te gillen. Op dat moment
wist ik: mijn zoon is dood. Ik had er nog
geen bewijs voor, maar ik wist het."
Op donderdag werd Morena geïdentifi
ceerd. De dag daarop kwam net identifi
catieteam met het staartje van Cörsons
haar bij Davelaar. „Herkent u dit, vroe
gen ze. Het was Cörsons staart. Het haar
was niet verbrand. Ook hadden ze zijn
bril, slechts een glas was kapot." Een
week later vertrok Davelaar met het li
chaam van haar zoon naar Curagao om
hem te begraven.
Jarenlang praatte ze niet over haar ver
driet. „Ik zat hier in Haarlem. Ik dacht:
niemand kan begrijpen wat ik voel. Ik
kon en wilde er niet over praten." Naast
haar werk overdag zocht Davelaar een
baan voor in de avonduren. „Ik deed alles
om maar niet te hoeven nadenken en
's avonds moe thuis te komen, zodat ik
meteen kon gaan slapen." Haar twee
dochters, nu 30 en 18 jaar, zag ze in die
tijd nauwelijks.
Ruim vijf jaar na de Bijlmerramp ont
moette Davelaar bij toeval dominee Ruff.
Hij is betrokken bij de stichting NaBij,
opgericht door enkele slachtoffers. Ruff
haalde Davelaar over naar een bezin
ningsbijeenkomst te komen. Er waren
slachtoffers van de Bijlmerramp en na
bestaanden van slachtoffers van de
vliegramp bij Zanderij in 1989.
Praten
„Een mevrouw vertelde op die avond hoe
zij haar twee kinderen verloor bij de Bijl
merramp. Ze had het moeilijk, maar
straalde ook zo'n kracht uit. Het was
voor het eerst dat ik merkte dat ik niet al
leen stond." Davelaar kan nog altijd niet
met droge ogen vertellen over die bijzon
dere ervaring.Het verdriet is niet minder
geworden, maar ze heeft er beter mee le
ren omgaan. „Ik kan er nu over praten,
hoewel me dat nog steeds moeite kost."
Op aandringen van dominee Ruff zegde
ze haar baan in de avonduren op. Ze
raakte betrokken bij Het Groeiend Mo
nument. Daar zal ze op 4 oktober staan,
bij 'de boom die alles zag'. ANP
STANK - De dikwijls on
houdbare stank van de af
voer van ongezuiverde afval -
stoffen van vismeel fabriek
Zeelandia in Breskens be
hoort binnenkort tot het ver
leden. De directie van de
fabriek heeft het gemeente
bestuur van Breskens ver
zocht om voor het afvalwater
een aansluitingte maken met
de zuiveringsinstallatie voor
rioolwater. De afgelopen zo
mer is het meermalen voor
gekomen dat toeristen Bres
kens .vanwege de stank,
vaarwel zegden.
VLIEGENDE SCHOTELS -
Aan het begin van deze week
is in Scandinavië en Noord-
Duitsland een invasie van
vliegende schotels waarge
nomen. De beschrijvingen
van de voorwerpen variëren
van gloeiende schijven en
vliegende vuurballen tot si
garen. Een Zweedse agent
beweert dat drie vliegende
schotels lichtsignalen uit
wisselden.
WANDLUIZEN - Het vroe
ger Ambonezenkamp in
Noordwelle is weer gesloten;
er is ongedierte aangetroffen.
De arbeiders werden gisteren
naar Aagtekerke en Bigge-
kerke overgebracht, omdat
in de barakken wandluizen
zaten. Het kamp wordt nu
met gas gezuiverd.
De namen van de 43 slachtoffers staan op het monument bij de rampplek.
foto Juan Vrijdag/ANP
door Rennie Rijpma
Een vrachtvliegtuig van El Al boort zich op 4 oktober
1992 om 18:25 uur in de flats Groeneveen en Klein-
Kruitberg in de Bijlmermeer. Bij de ramp komen 43 mensen
om. Tien jaar na dato strijden nabestaanden, hulpverleners
en andere getroffenen nog altijd voor erkenning, hun ge
zondheid en geld.
Advocaat L. Lalji voert procedures voor de slachtoffers. Hij
heeft nog drie zaken lopen:
Bij het gerechtshof in Den Haag loopt het hoger beroep te
gen de Staat der Nederlanden. Lalji eist daarin namens be
woners van de Bijlmer hervatting van het epidemiologisch
onderzoek. Dit vergelijkend onderzoek naar de gezondheid
van slachtoffers is gestaakt omdat geen controlegroep was
te vinden.
Bij het gerechtshof in Amsterdam dient het beroep in een
procedure tegen El Al en Boeing. Volgens Lalji bepaalde de
ï'echtbank in de hoofdstad in een eerder vonnis dat beide
concerns zijn cliënten om onbegrijpelijke redenen te weinig
of geen schadevergoeding hoeven te betalen. In beide beroe
pen verwacht Lalji nog dit jaar een uitspraak.
Bij de sector bestuursrecht van de rechtbank in Amsterdam
lopen nog procedures van mensen wier claim bij de Stich
ting Hulpfonds Bijlmerramp is afgewezen. Dit fonds werd
ingesteld na een motie van oud-Pvd A-Kamerlicl Van Gijzel.
Bij het fonds konden mensen terecht met (psycho)-sociale
problemen die voor geen enkele regeling in aanmerking
kwamen. Het fonds keerde 4,25 miljoen euro uit.
Het epidemiologisch onderzoek onder de hulpverleners,
waaruit een mogelijk verband tussen de klachten en de
ramp kan blijken, loopt nog. De resultaten worden in het
eerste kwax-taal van 2003 verwacht. Zo'n onderzoek naar de
klachten van de bewoners was onuitvoerbaar. Ondanks her
haalde oproepen was een controlegroep van niet-betrokke-
nen bij de ramp niet op de been te krijgen.
De individuele medische onderzoeken zijn dit jaar wel a fge-
rond. In totaal namen er 4806 mensen aan deel. Van hen ble
ken circa 1000 bewoners en hulpverleners te kampen met li
chamelijke en psychische klachten. ANP
Hoofdredactie:
A. L Oosthoek
D. Bosscher (adjunct)
A L. Kroon (adjunct)
Centrale redactie:
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vllssingen
Tel. (0118) 484000
Fax- (0118) 470102
E-mail redactie@pzc nl
Vlissingen:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. (0118) 484000
Fax. (0118)470102
E-mail: redwalch@pzc.nl
Goes: Voorstad 22
Postbus 31
4460 AA Goes
Tel. (0113) 273000
Fax. (0113) 273030
E-mail: redgoes@pzc.nl
Terneuzen: Willem Alexanderlaan 45
Postbus 145
4530 AC Terneuzen
Tel. (0115)645769
Fax. (0115) 645741
E-mail. redtern@pzc.nl
Hulst: Baudeloo 16
Postbus 62
4560 AB Hulst
Tel. (0114) 372776
Fax. (0114)372771
E-mail redhulst@pzc.nl
Zierikzee: Grachtweg 23a
Postbus 80
4300 AB Zierikzee
Tel. (0111)454647
Fax. (0111)454657
E-mail: redzzee@pzc.nl
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Zierikzee, Goes en Hulst:
8.30-17 00 uur
Internet: www.pzc.nl
Internetredactie:
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
E-mail: web@pzc.nl
Bezorgklachten:
0800-0231231
op maandag t/m vri|dag
gedurende de openingstijden:
zaterdags tot 12.00 uur
Overlijdensadvertenties:
maandag t/m vrijdag- tijdens kantooruren
zondag: van 16.00 tot 18.00 uur
Tel. (0118)484000
Fax (0118) 470100.
Abonnementen
(bij acceptgirobetaling geldt een
toeslag van 2,00)
per maand: 20,50
per kwartaal: 55,10
per jaar: €209,90
Voor toezending per post geldt
een toeslag.
E-mail: abo@pzc nl
Beëindiging van abonnementen
uitsluitend schriftelijk. 1 maand voor
het einde van de betaalperiode.
Losse nummers per stuk.
maandag t/m vrijdag 10
zaterdag: 1.65
Alle bedragen zijn inclusief 6% BTW
Bankrelaties
ABN AMRO 47 70.65.597
Postbank 35.93.00
Advertenties
Allo advertentieopdrachten worden
uitgevoerd onder toepassing van
de algemene voorwaarden van
Uitgeverij PZC BV alsmede de
regelen voor het advertentiewezen.
Tarieven kunnen tijdens kantooruren
worden opgevraagd.
Voor gewone advertenties:
Tel (0118) 484240
Fax-(0118) 470100
Voor kleintjes: Tel (0118)484321
Fax. (0118)484370
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV is een onderdeel van het Wegener-concern. De door u
aan ons verstrekte gegevens hebben wij opgenomen in een bestand dat wordt gebruikt voor onze
(abonnementen)administratie en om u te (laten) inlormeren over voer u relevante diensten en pro
ducten van de titels en de werkmaatschappijen van Wegener of door ons zorgvuldig geselecteerde
derden Als u op deze informatie geen prijs stelt dan kunt u dit schriftelijk melden bij: PZC. afdeling
oe. Postbus 18.4380 AA Vlissingen.
Behoort tot LUGQGflGr
