Oosterse
wereld op
de speltafel
Paddestoelen vers door het jaar heen
Smaak en sfeer van Afrika
W13
Cheetah's
Diner Braai
Oortjes
Universiteit
Web tv-virus
De platste
over
J
zaterdag 28 september 2002
Mahjong is een zeer Chi
nees spel. Met een
muur, draken, bamboes en
de 'oostenwind', die in China
de vruchtbare regens brengt.
Alle spelsoorten, achter
gronden en geschiedenis van
dit 'meest gespeelde spel ter
wereld' zijn door Jelte Rep
op een rij gezet in Het groot
mahjong boek.
De Hilversummer Jelte Rep
maakte tv-documentaires,
schreef non-fictieboeken (Eng
land Spiel, SOS Paulus Potter,
Atjeh Atjeh!) entv-series (Pret
tig geregeld, Coverstory). Maar
na zijn vut kreeg hij eindelijk
tijd om aan zijn 'bijbel' over het
zeer Chinese spel te werken.
Zelf speelt hij het al zo'n dertig
jaar. De gedenkwaardige avond
waarop een vriend voor het
eerst een geheimzinnig kistje op
tafel zette, herinnert hij zich
nog goed. „Ik betrad een exoti
sche, oosterse denkwereld met
vreemde symbolen, nauwgezet
te rituelen en eeuwenoude tra
dities. Toen wist ik dat er geen
mooier, boeiender en opwin
dender spel bestaat."
De 'verbijstering' kwam later,
in Hongkong. „Ik werd gegre
pen door de enorme snelheid
waarmee gespeeld werd. De in
tensiteit. De compleet andere
regels.Hij vertelt hoe hij bij het
verlaten van een boeddhistische
tempel het geraas van een ha
gelbui hoorde, terwijl de hemel
strak blauw was. Het lawaai
bleek afkomstig van vier tem
pelbewaarders die in een waan
zinnig tempo mahjong speel
den. De grote stenen kletterden
zij achter elkaar op het harde
oppervlak van een formica ta
feltje. Als hagelstenen op een
golfdak.
Varianten
Sinds die tijd is de Hilversum
mer overal waar hij maar komt
op zoek naar spelvarianten. En
dat zijn er nogal wat. Niet voor
niets noemen de Chinezen mah
jong Het Spel van de Tiendui
zend Mogelijkheden.
Het spel bestaat uit (meestal)
144 stenen met exotische af
beeldingen en subtiele kleuren,
verdeeld in kringen, bamboes,
tekens, draken, winden, geluk-
en reservestenen. Verder twee of
vier dobbelsteentjes, fiches,
'stokken' en een winddoos of
schijf.
Aan het begin van het spel wor
den de stenen goed door elkaar
geroerd. Daarna bouwen de
vier spelers samen een vierkan
te muur en kan het spel van start
gaan. Het gaat erom als eerste
mahjong te maken: vier combi
naties van drie of vier stenen en
één paar gelijke stenen. Rep:
„Hoe mooier de combinatie, hoe
hoger de score."
Hoewel het ingewikkeld klinkt,
is mahjong niet moeilijk. „Je
kan het direct spelen, en dan nog
winnen ook", meldt de Hilver
summer. „Het is een combinatie
van eenvoud en raffinement.
Van geluk, inzicht en kansbere
kening. Het verveelt nooit."
„Er zit een onzichtbare dimen
sie in, die je een beetje kan voe
len. Als je bijvoorbeeld 'wong'
bent - de geesten je goed gezind
zijn-kanje met de meeste gekke
spelen winnen."
Bijgeloof is bij mahjongspelers
dan ook geen onbekend feno
meen. Je hebt spelers die bij
voorbeeld weigeren aan een be
paalde kant van de tafel plaats
te nemen. Verder mag de speel
tafel niet recht staan en moet de
in het begin gebouwde muur
goed aansluiten 'om de geesten
buiten te houden'Met je linker
hand een 'hoeksteen' pakken,
dat is uit den boze. Net als de
hond des huizes aanraken.
Rep's broer Martin heeft, onder
meer via zijn informatieve web
site (www.mahjongnews.com),
ontdekt dat het spel steeds meer
gespeeld wordt, ook door jonge
mensen. Dat is onder meer te
danken aan het computerspel
FourWinds Mahjong van het
Finse softwarebedrijf Lagarto,
waarvan onlangs een nieuwe
versie is gelanceerd.
Mahjong speel je thuis of bij een
mahjonggenootschap. Een klei
ne honderd fanaten doen mee
aan de jaarlijkse landelijke
toernooien in onder meer Hil
versum, Amsterdam en Nijme
gen. Vier Nederlanders, onder
wie Martin Rep, gaan volgende
maand naar China om mee te
doen aan het eerste Wereldkam
pioenschap Mahjong.
Jelte Rep is erin geslaagd om de
Chinese spelregels van het WK
in zijn toegankelijke boek
(ISBN 9043903965) mee te ne
men. Net als de nieuwe Neder
landse toernooiregels die op 5
oktober in Rotterdam worden
geïntroduceerd. En tientallen
andere varianten zoals die in
onder meer Japan ('riichï) en
Taiwan worden gespeeld.
Over de oorsprong van het spel
doen trouwens allerlei fraaie
verhalen de ronde. Het zou al
gespeeld zijn door de keizer, die
rond 220 voor Christus begon
met de bouw van de Chinese
muur. Het zou uitgevonden zijn
door de Chinese wijsgeer Con
fucius, door Noach op zijn ark,
of door een Chinese schipper die
wilde voorkomen dat zijn vis
sers zeeziek werden.
Vaststaat dat twee broers in de
Chinese havenstad Ningbo rond
1880 het huidige spel ontwik
kelden vanuit het oude kaart
spel ma tiao. Vervolgens maakte
de Amerikaanse fortuinzoeker
Babcock in Sj anghai kermis met
dit zeer populaire (gok)spel. Hij
liet westerse cijfers aanbrengen
op de stenen, vereenvoudigde de
spelregels en verscheepte zijn
eerste spellen in september 19 2 0
naar Amerika. De mahjonggek-
te die daar ontstond, overtrof de
voorgaande rages rond diabolo
en pingpong. IScheepsladingen
botten uit de Amerikaanse
slachthuizen gingen naar China
om te kunnen voldoen aan de
enorme vraag naar stenen.
Vanuit Amerika waaide het spel
over naar Europa, waar het on
der meer een warm onthaal
kreeg van de Britse aristocratie.
Ook in Nederland kreeg mah
jong snel voet aan de grond.De
echte rage duurde een jaar of
vijf; begin jaren dertig zakte de
verkoop van spellen in elkaar.
Een van de oorzaken zal het ont
breken van een internationale
standaard zijn geweest. Ieder
een speelde mahjong volgens
zijn eigen regels. Daar komt nu
verandering in, getuige de nieu
we standaardregels voor het
WK in China en de meeste toer
nooien in Nederland.
Ondertussen is mahjong nooit
echt weg geweest. De laatste ja
ren is er zelfs sprake van een co
meback. Mede dankzij liefheb
bers als Jelte Rep „Het is een
passie en die wil ik via toernooi
en, clubs en mijn boek overdra
gen op andere mensen. Kortom:
ik wil het mahjong-evangelie
verspreiden."
Eddie de Paepe
Een oom in Zuid-Afrika trok ieder
vrij weekeinde de natuur in met
een bijl in de kofferbak van zijn auto.
Met die bijl hakte hij onderweg brand
hout voor een 'braai', Zuidafrikaans
voor barbecue. De braai is een belang
rijk en niet te vermijden bestanddeel
van de Zuidafrikaanse eetcultuur. Aan
openbare barbecueplaatsen geen ge
brek, daarin is van overheidswege
voorzien.
Wij hoeven geen bijl mee te sjouwen
voor een braai in Afrikaanse sfeer, de
houtskool gloeit zeven avonden van de
week in Westkapelle. Peter en Angeli-
ka Pepermans waren uitgekeken op de
pizza's. In Afrika genoten zij van de
warme, hartelijke en informele sfeer in
de eetgelegenheden en zo besloten ze
hun restaurant De Capelle te verande
ren in Cheetah's Diner en Braai.
Jacomien, de rechterhand van gast
vrouw Angelika, biedt me in het a la
carte-restaurant een juist vrijgeko
men plaatsje aan het raam aan, van
waar ik net de vuurtoren kan zien. Een
andere blikvanger is de uit prachtig
tropisch hout gesneden Cheeta, het
jachtluipaard waaraan het restaurant
zijn naam ontleent.
De sfeer is op en top Afrikaans, met
aan de wand houten maskers, schilden
en assegaaien, een smaakvol tentoon
gestelde collectie met een aangenaam
ingehouden karakter.
Achter een mini-jungle met waterval
letje houden zich in een smul- en smik-
kelkuil de braaifanaten schuil. Ik heb
gekozen voor de Diner-afdeling, want
zo'n braai met onbeperkt vis en vlees
op de houtskoolgrill, daarvoor moet je
tenminste met z'n tweetjes zijn. Ik kom
er daarom graag nog eens terug.
Het restaurant heeft trouwens ook veel
interessants te bieden. Peter Peper
mans, bijgestaan door Ezra, kookt zeer
kruidig. Ik bedoel niet heet, maar met
veel smaken. Zo zijn aan de Op Afri
kaanse wijze gemarineerde to
nijnsteak (€15,50) maarliefst veertien
kruiden en specerijen te pas gekomen.
Ook mijn voorafje, Chileense salade,
ofwel in uiensap en munt gemarineerd
kalfsvlees, gegarneerd met ei, ui en pe
terselie (€6,50) is een explosie van
smaak. Het vlees is ronduit verrukke
lijk. Vergis u niet in dit 'voorafje', het is
een groot bord met een gigantische sa
lade, goed voor een volledige lunch.
Voorafgaand aan dit 'voorafje' ser
veert Jacomien een uitbundig versier
de en klem-rijke cocktail van het huis.
Hoewel het thema van Cheetah's Afri
kaans is, is de keuken mondiaal geori
ënteerd. Ik vervolg bijvoorbeeld met
een romig soepj e van Noordzeepaling
€4,50), zo Zeeuws als wat.
Cheetah's heeft van alles drie. Drie
voorgerechten, drie soepen, drie visge
rechten, drie vleesgerechten, maar
twee maaltijdsalades, te weten vegeta
rische salade caprèse met gerookte
tofu, tomaten en basilicum (€10,00) en
Zuidstraat 130
4361 AK Westkapelle
Tel. 0118-571753
www.cheetahs.nl
Open: elke dag, behalve dinsdag, van
af 17.00 uur, voor braai reserveren
Creditcards: Visa en Eurocard
Vegetariërs: in overleg met chef
Kinderen: Cheetah's Kindermenu
Rolstoel: geen aangepast toilet
Roken: niet gescheiden, wel wat te re
gelen
salade surf en turf met kabeljauw,
mosselen, spek en champignons
(€12,50) en vijf verrassende desserts.
En twee, uiteraard Afrikaanse, specia
liteiten: In bananenblad gestoofde
zeeduivelstaartfilet uit Namibië
(€17,50) en blesbok- en zebratourne-
dos on een saus met Afrikaanse rode
wijn (€21,50).
Het eerste van deze twee gerechten
mag er zijn: als ik een moot zeeduivel
uit het bananenblad heb getoverd
blijkt er nog een tweede moot in het
groen verborgen. De vis gaat vergezeld
van een bijzondere kruidenmelange en
ik probeer vergeefs de verschillende
smaakcomponenten te bepalen. Met
bloemkool, wortel en gratin, plus
apart nog gebakken aardappeltjes en
frietjes en vooral de kruiden en spece
rijen een verrassende en heerlijke
combinatie. Tot slot komt het Afri
kaans dessei-t van op brandewijn gew
eckt exotisch fruit, twee soorten sor
betijs met tropische saus (€5,75) op
tafel. Een zoet plaatje met een glas co-
cossorbet met chocoladeschors, een
mangosorbet op een biscuit, kiwi, ster
vrucht en als 'addertje in het glas' het
weckflesje met ingemaakte vruchten,
zwemmend in zachte, zoete brande
wijn.
Kiezen kan ook uit het maandmenu,
dat compleet met vier keuzegangen
€24,50 kost en deze maand heel verlei
delijk is. In oktober is het een Afri
kaans menu, waaruit een greep: vars
slaai met maalvleis van Afrikaans
wild, sopje van seekos, bobotie van
witvisfilette, beefvleiskasserol met
kruiekluitjes en outijdse pijnappel-
poeding. Smaken uit Afrika in de sfeer
van Afrika, En de witte huiswijn,
Paarl Heights, Chenin Blanc (€2,75
per glas) is uitstekend.
Rien van Reems
Oordopjes voor mobiele tele
foons zijn nog niet echt een
mode-artikel. Plantronics pro
beert daar verandering in te
brengen met de MX100, een
luxe 'oortje'waarbij drie huisjes
worden geleverd in groen,
blauw en zilver. Daarmee kan de
gebruiker een esthetisch accent
aanbrengen, al dan niet passend
bij telefoon en kleding.
De MX100 is ook voorzien van
een beugeltje, FlexGrip ge
noemd, dat over de oorschelp
gaat en dat voorkomt dat het
dopje uit het oor valt een veel
voorkomend euvel, aangezien
er ook nog een microfoonstukje
aan het snoer bungelt. Het ap
paraatje heeft een standaard 2,5
mm-aansluiting. Er is ook een
MX103, waarbij te kiezen valt
uit stekkers voor Nokia, Sie
mens en Ericsson. Bij die uit
voering zit er ook nog een op
neem- en afsluitknop op het
dopje.
Zowel de MX100 als de MX 103
kosten €29,75. Informatie:
www.plantronics.com.
TT7 ageningen Universiteit
VV heeft zijn computerzalen
opnieuw ingericht om tegemoet
te komen aan de eisen van ergo
nomie. Ook worden de studen
ten voorgelicht over de juiste
werkhouding achter de compu
ter en het voorkomen van rsi. De
landbouwuniversiteit heeft
€900.000 geïnvesteerd in nieuw
meubilair. Zo zijn er verstelbare
stoelen en in hoogte verstelbare
tafels geplaatst. De informatie
technologie speelt op Wagenin-
gen Universiteit een steeds gro
tere rol in het onderwijs. Het is
nodig niet alleen te investeren in
supersnelle internetverbindin
gen op de studentenkamers en
een topnetwerk op de universi
teit, maar ook in een bewust
wordingsproces hoe verstandig
met die voorzieningen moet
worden omgegaan, aldus de
universiteit.
Voor het eerst is er onlangs in
Amerika een computervirus
opgedoken dat speciaal is ont
wikkeld voor WebTV, de vorm
van internet via de televisie die
in de VS door enkele miljoenen
Amerikanen wordt gebruikt.
Sinds Microsoft de dienst heeft
overgenomen, heet deze com
municatievorm MSNTV.
Het virus werd verzonden
via email-attachments. Als zo'n
aanhangsel wordt geopend, dan
sluit het de WebTV-applicatie
af en belt vervolgens zelf
met 911, het alarmnummer
van de politie. Enkele tientallen
gebruikers hebben al de politie
op de stoep gehad, zegt ABC
News. Microsoft zou het be
staan van het virus hebben be
vestigd.
Niet iedere Europeaan kan
zeggen dat hij in staat is om
het hele jaar rond verse padde
stoelen te eten. In ons land wor
den paddestoelen het gehele
jaar door vers aangeboden. In
veel andere landen is men aan
gewezen op de wilde paddestoe
len die vooral in de herfstmaan
den en sommige soorten ook in
het voorjaar 'geoogst' kunnen
worden.
Hoewel er in onze bossen, langs
de bosranden en in veel weilan
den ook veel paddestoelen voor
komen laten wij ze staan. Het
zelf 'plukken' van paddestoelen
zit niet in ons bloed en wij trek
ken er dan ook niet, zoals onze
oosterburen graag doen, dagen
lang met het hele gezin op uit om
paddestoelen te plukken. Vroe
ger kende men in de bosrijke
streken van ons land altijd wel
enkele bewoners die beschikten
over zoveel kennis van de pad
destoelen dat zij hun oogst ook
aan plaatsgenoten konden ver
kopen. Dergelijke mannen en
vrouwen zijn tegenwoordig
nauwelijks meer te vinden. Onze
oosterburen vonden dat heel
vreemd en tegen de tijd dat in
onze bossen paddestoelen
plukrijp waren, kwamen zij in
grote horden de grens over.
Daaraan heeft de overheid een
aantal jaren geleden een einde
gemaakt door aan vrijwel alle in
ons land voorkomende padde
stoelen een beschermde status
te verlenen waardoor ze niet
meer mogen worden geplukt
Sinds de jaren vijftig van de vo
rige eeuw worden in ons land
champignons op steeds grotere
schaal gekweekt. Een deel er
van wordt ons vers aangeboden,
een ander deel wordt geëxpor
teerd en het allergrootste deel
wordt geconserveerd in glas of
blik. Nederland behoort samen
met Taiwan tot de landen waai
de meeste champignons worden
gekweekt en geëxporteerd. In
ons land worden in de herfst
maanden en in het voorjaar wel
geïmporteerde wilde padde
stoelensoorten, zoals cantharel
len, verkocht. Ook in de groot
Vrijwel alle in ons land voorkomende paddestoelen hebben een be
schermde status waardoor ze niet meer mogen worden geplukt.
foto Thom van Amsterdam
handelscentra voor de horeca
worden in deze tijd van het jaar
verschillende soorten wilde
paddestoelen aangeboden.
Bij het kweken van champig
nons is het in ons land niet ge
bleven. In de loop van de jaren
zijn verschillende nieuwe soor
ten op de markt geïntroduceerd.
Slechts een enkele soort heeft er
zich kunnen handhaven. Oes
terzwammen en shi-take zijn
bekende voorbeelden. Kastan
jechampignons zijn eveneens
betrekkelijk nieuw. Ze zien er
wat minder fraai uit dan de ge
wone gekweekte champignons,
maar hebben ontegenzeggelijk
veel meer smaak. Ook voor de
soort met de grote hoeden (por
tabella's) bestaat steeds meer
belangstelling. Ze lenen zich
goed om van vullingen te voor
zien.
Dat gekweekte champignons
weinig smaak hebben is juist,
maar dat hebben we in ons land
nog verergerd door ze bij voor
keur te consumeren wanneer de
hoeden nog gesloten zijn. Het
zijn de champignons met ge
opende hoeden die de meeste
smaakstoffen bevatten. Padde
stoelen waarvan de hoeden zich
al voor een deel hebben geopend
zijn het dubbel en dwars waard
om gekocht te worden.
Een andere gewoonte van de
Nederlanders draagt er ook toe
bij dat we menen dat de ge
kweekte champignons weinig
smaak hebben. Die gewoonte
heeft met het schoonmaken te
maken. Niets is zo funest voor
de smaak van paddestoelen dan
ze in water te wassen. Men kan
ze veel beter schoon maken met
een speciaal champignonbor
steltje of schoonwrijven met een
stuk keukenpapier.
Er zijn soorten paddestoelen,
zoals cantharellen en morieljes,
die heel erg veel zand en andere
verontreinigingen vast kunnen
houden. Wanneer het niet lukt
om ze goed schoon te krijgen
dan kan men ze snel even in wa
ter onder dompelen en alsnog
van het zand en andere kwalijk
heden ontdoen. Dergelijke in
water ondergedompelde padde
stoelen zijn minder geschikt om
te bakken.
Een plezierige bijkomstigheid
bij de champignons en andere
paddestoelen is dat ze vrijwel
allemaal op dezelfde wijze kun
nen worden bereid. Een kleine
uitzondering kan men maken
voor oesterzwammen die een
wat langere (ca. 2 minuten) bak
en kooktijd vragen.
Voordat champignons en andere
paddestoelen de pan in gaan,
dient men ook het onderste
eindje van elk steeltje weg te ne
men omdat bij de bereiding die
eindjes hard en dus niet geniet
baar blijven. Bovendien zijn de
'voetjes' van veel paddestoelen
nogal zanderig.
Hans Belterman
Volgende week worden in de da
gelijkse receptenrubriek sug
gesties gegeven voor de berei
ding van champignons en
andere paddestoelen.
Er is een ware prijzenoorlog
aan de gang op het gebied
van dvd-spelers, die de klant in
sommige elektronicazaken bij
na letterlijk om de oren vliegen.
JVC durft het aan om toch met
een model te komen dat het rela
tief hoge bedrag van 319 euro.
kost. Het gaat om de XV-N5die
inmiddels door de Europese
vakpers bekroond is met een EI
SA Award als dvd-speler van
het jaar 2002-2003.
Dat hij met zijn 1-chip-deco-
ders technisch in orde is, nemen
we op gezag van de EISA-jury
graag aan. In elk geval is hij ook
nog eens zeer opvallend van ui
terlijk. Bijzonder plat en voor
zien van een dimbare verlich
ting over de volle breedte van
het front is het een apparaat om
af en toe eens naar te kijken als
de gespeelde film niet zo heel
boeiend is. Ook de afstandsbe
diening geeft licht en kan bo
vendien spelers en tv's van an
dere merken besturen.
Behalve films in alle denkbare
media-formaten draait de XV-
N5 trouwens ook muziek en
toont zelfs stilstaande (JPEG-
)plaatjes, waarvan er 14.850 op
een cd kunnen.
Jelte Rep maakte zijn Mahjongbijbel, over het Chinese spel met tienduizend mogelijkheden.
foto Ton Kastermans
