Ruimtevaartj argon is taboe
PZC
u
Parasitologisch onderzoek brokkelt af
Een kind is
een ander wezen
Europese Marsconventie in Rotterdam bestemd voor leken
Fransman
springt van
40 kilometer
postzegels
BEtGIQUE-BELGir
vrijdag 27 september 2002
door Peter de Lange
ROTTERDAM - Een beetje ta
lenkennis. En natuurlijk een
snufje verbeeldingskracht.
Meer heb je niet nodig om ko
mend weekeinde de Europese
Marsconventie op de Erasmus
Universiteit Rotterdam bij te
wonen. Want de sprekers zijn
streng geïnstrueerd dat hun ver
haal ook voor leken begrijpelijk
moet zijn. Ruimtevaartjargon
en bollebozentaal is echt taboe.
„Iedereen die Engels kent, kan
volgen wat er wordt verteld.
Een kind van acht kan het be
grijpen," belooft Artemis Wes
tenberg, voorzitter van de Mars
Society Nederland en gastvrou-
we van de tweede Europese con
ventie, die onder de titel 'EMC2,
getting out of the cradle" vanaf
vandaag tot en met zondag in
Rotterdam wordt gehouden.
Die laagdrempeligheid heeft
een goede reden. Een bemande
reis naar Mars kost twintig mil
jard euro. Wil je maatschappe
lijke steun werven voor zo'n ko
lossale uitgave, dan moet je de
bevolking eerst van het nut
overtuigen. „Het is het grote pu
bliek dat beslist of wij snel naar
Mars gaan," beseft Westenberg.
„Daarom proberen we het pro
gramma voor iedereen aantrek
kelijk te maken."
Habitat
Om zoveel mogelijk belangstel
lenden te trekken, worden aan
sprekende objecten tentoonge
steld, zoals een schaalmodel van
de Habitat - het mede door de
Rotterdamse architect Frans
Blok ontworpen Marshuis - een
model van het internationale
ruimtestation ISS, en verder ra
ketmotoren, zonnepanelen en
natuurlijk foto's van Mars. Er
worden ook films vertoond over
het leven in de nagebootste
Marsbasis op Devon Island, een
van mens en dier verlaten uit
hoek binnen de poolcirkel.
Ook het motto van de conventie
moet de massa overtuigen van
nut en noodzaak van een Mars
expeditie. Het is een citaat van
de Russische schrijver en we
tenschapper Konstantin Tsiolk-
ovsky; „De aarde is de wieg van.
van onze redactie binnenland
SASKATCHEWAN - Dat het
nog deze maand wordt, staat
wel vast. Maar wannéér precies,
dat hangt van de (weersom
standigheden af. Het is een van
de weinige factoren waar de
Franse oud-legerofficier Michel
Fournier (58) geen greep op
heeft als hij zich aan zijn 'Super
Sprong' van 40 kilometer hoog
te waagt.
Gebrek aan ervaring heeft hij
zeker niet: Fournier heeft al
8500 sprongen op zijn naam
staan. De voormalige 'multi-at-
leet' (deelnemer aan Olympi
sche Spelen op verschillende
disciplines) is houder van het
Franse record vrije val: 12 kilo
meter. Om zijn project uit te voe
ren heeft hij een team van we
tenschappers geformeerd en een
reeks bedrijven bereid gevon
den het te ondersteunen.
De Fransman is al ruim veertien
jaar bezig met zijn grote droom:
een parachutesprong van extre
me hoogte. Fournier wil af
springen van 40 kilometer
hoogte, uit een helium-ballon-
vaartuig. Dat is meteen het eer
ste record dat hij wil vestigen.
Onderweg pakt hij dan meteen
het record voor de langste vrije
val mee. De nummers drie en
vier van zijn verlanglijstje zijn
het hoogterecord en het snel
heidsrecord, beide in de catego
rie vrije val.
Het project van Fournier wordt
uitgevoerd boven de Canadese
provincie Saskatchewan. Daar
belandde de oud-kolonel vorig
jaar tijdens een research-trip,
nadat de Franse autoriteiten
hadden besloten dat een sprong
boven hun eigen Crau-vlakte -
vanwege de bevolkingsdicht
heid - te riskant was. In Saskat
chewan werd Fournier echter
met open armen ontvangen.
Een van de belangrijkste doelen
van zijn missie is het vestigen
van records. Maar het project
wordt ook wel degelijk weten
schappelijke waarde toege
dicht. Zo kan de sprong zeer
nuttige informatie opléveren
over medicijngebruik op grote
hoogte. Bovendien kan de
Fransman de Amerikanen een
dienst bewijzen. Zijn afsprong
kan antwoord geven op de vraag
of het mogelijk is om de beman
ning van een ruimteveer op een
dergelijke manier in veiligheid
te brengen. GPD
De site van Fournier:
www. legrandsaut. org
Afbeelding van Mars gemaakt door de ruimtetelescoop Hubble.
foto EPA Het Marshuis Habitat.
de mensheid, maar niemand
blijft eeuwig in zijn wieg."
Voor Artemis Westenberg staat
vast dat Mars vroeg of laat door
mensen zal worden gekoloni
seerd. De vraag is alleen nog,
wanneer dat zal gebeuren.
„Technisch is het allang geen
probleem meer," meent zij. De
Russen hebben onlangs verze-
kei'd dat een missie in 2015 zou
kunnen vertrekken - mits meer
vermogende landen daar het
geld voor op tafel leggen.
Ondertussen gaat het voorbe
reidende onderzoek gewoon
door. In 2005 stuurt de NASA in
samenwerking met enkele Ame
rikaanse universiteiten de
Translife Biosatellite de ruimte
in. In die capsule zal een mui
zenfamilie enkele maanden
lang onder Martiaanse zwaarte
kracht in een baan om de aarde
cirkelen. Dit onderzoek moet
uitwijzen welk effect de zwaar
tekracht van Mars heeft op de
gezondheid van zoogdieren.
Darwin
De Europese ruimtevaartorga
nisatie ESA lanceert in juni vol
gend jaar een sonde, de Beagle
II, die op de Rode Planeet moet
gaan onderzoeken of er leven in
de grond-zit.. De .naam...is.-niet,-
toevallig gekozen: het project
refereert aan het schip waarmee
Charles Darwin de wereld rond-
zeilde op zoek naar bewijzen
voor de door hem bedachte evo
lutietheorie.
Westenberg verwacht dat de
sonde bacterieën zal aantreffen.
„Na de ontdekking dat er water
in de bodem zit, is de veronder
stelling gerechtvaardigd dat er
levensvormen voorkomen. Of
zijn geweest." Zoeken naar fos
sielen zal tot de opdrachten be
horen van de mensen die als eer
ste voet zetten op Mars. „Dat is
een klus waar je helaas geen ro
bots voor kunt inschakelen."
De conventie is matuur-lijk niet
louter bedoeld om zieltjes te
winnen voor d.e idealéia van de
Marssociety. De bijeenkomst is
tegelijk een platform waar de
leden van dit internationale ge
zelschap elkaar op de hoogte
brengen van de laatste inzich
ten en projecten. Veel bijdragen
staan dit keer in het teken van
menselijke aanwezigheid op
Mars en de bouw van een per
manente nederzetting.
Aanpassen
Na het openingswoord door de
Britse schrijver en ruimtevaart-
profeet sir Arthur C. Clark (be
kend van de sf-klassieker 2001,
a Space Odyssey) volgen lezin
gen van Amerikaanse, Duitse,
Franse; 'Italiaanse, Zweedse en
foto EPA
natuurlijk Nederlandse des
kundigen. Ook de grote roer
ganger van cle society, de Ame
rikaan dr. Robert Zubrin, houdt
een inleiding. De Nederlandse
natuurkundige en astronaut
René Kuipers onderbreekt zijn
trainingsprogramma in Rus
land om in Rotterdam te komen
toelichten aan welke omstan
digheden de mens zich zal moe
ten aanpassen wil hij op Mars
kunnen functioneren.
Artemis Westenberg verwacht
minstens 250 deelnemers.
„Maar ik heb voor vijfhonderd
mensen koffie en thee besteld. In
de ruimtevaart moet je optimis
tisch blijven."
door Peter de Jaeger
AMSTERDAM - Net als een in
sect is een mens pas volwaardig
na een metamorfose. Een kind
is, alleen al door zijn lengte, een
ander wezen: een larf. Pas in de
puberteit vindt de ontpopping
plaats naar het volwassen stadi
um. Het is dat je het weet, an
ders zou je een kind rekenen tot
een heel andere soort, aldus Mi-
das Dekkers in zijn nieuwe,
fraai geïllustreerde boek De
Larf.
Larf komt uit het Latijn en bete
kent masker. Linnaeus bedacht
deze term voor een afwijkend
jeugdstadium bij dieren. Na het
afleggen van het masker komt
het ware beestje tevoorschijn.
De meeste larven werden tot in
de negentiende eeuw niet her
kend. Men wist dat de rups de
larf is van de vlinder en de made
die van de vlieg, maar de larf
van de paling werd nog in 1856
beschreven als een heel andere
soort.Als je dit bladvormige,
doorzichtige diertje ziet, is het
ook moeilijk voor te stellen dat
daar ooit een vette paling uit
voortkomt. Volgens Dekkers
lijkt een kind eveneens verbluf
fend weinig op zijn ouders. Een
pasgeboren baby is een onher
kenbaar, onbeholpen wezen.
Een hulpeloze made, een bigge
tje zonder staart, een weke pop
waarmee je niet eens mag spe
len. Van alles wat de mens van
dieren onderscheidt heeft dit
wurm niets meegekregen.
Vrije tijd
Waarom begint een vrouw aan
kinderen. Simpelweg omdat
moederschap de beste vrije
tijdsbesteding is die er bestaat:
je houdt geen vrije tijd over. En
ja, wat moet je anders naar
school brengen. Maar opvoe
ding is zinloos, in de ogen van
Nederlands bekendste bioloog
die geen blad voor de mond
neemt. De meeste eigenschap
pen zijn erfelijk, de ouders heb
ben nauwelijks invloed. Het op
groeiend spul leert meer van zijn
leeftijdgenoten en televisie.
Na verplicht verantwoorde
kijkkost als Klokhuis en Jeugd
journaal wordt al snel gezapt
naar Cartoon network en MTV.
Opvoeding is net zo zinloos als
tuinieren. Na de zomermaanden
ligt de tuin er weer als een puin-
hoop bij. Een kind doet gewoon
wat hij zelf wil. Daar helpt geen
vadertje lief aan, die is volgens
Dekkers overigens niet meer
dan een zak vol zaad.
Daar komt bij dat kinderen mi-
lieu-onvriendelijker zijn dan
autoraces of speedboot-varen.
Elk kind maakt in zijn leven
aanspraak op tonnen aardappe
len, een dozijn auto's, een tank
wagen benzine, riolering voor
veertigduizend liter urine. Kin
derlozen zoals Dekkers, kun
nen ongegeneerd propjes op
straat gooien, huisvuil ongesor
teerd aanbieden en restjes ver'
in de gootsteen laten weglopen.
Overgang
Kinderen worden groot, dat is
jammer. Je nam eenkind omdat
je een kind wou en nu zit je met
een mens opgescheept. Die
overgang verloopt plotseling.
Een puber weet niet wat hem
overkomt. Het volwassen li
chaam moet zich als het ware
voortbewegen met de spieren
van een kind. En de coördinatie
loopt nog wat achter. Alsof jein
een auto zit die al goed rijdt,
maar nog slecht stuurt.
Jongens en meisjes groeien let
terlijk uit elkaar in de puberteit.
Meisjes zijn eerder rijp. Hun
liefde kunnen ze nog niet kwijt
bij hun mannelijke leeftijdsge
nootjes die hun tijd verdoen me;
nintendo en voetbal. Paarden
bieden uitkomst. Volgens Dek
kers ontvangen paarden, on
voorwaardelijke liefde van pu
bermeisjes die hun genegenheid
nog nergens anders kwijt kun
nen.
Na de puberteit sterft het kind
in de mens. Een ouder kan zié
niet voorstellen hoe abrupt die
omschakeling is. Ziedaar de ge
neratiekloof. Maar volgens
Dekkers is het net zo ingrijpend
als de verhuizing van het warme
moederlichaam naar de kille
buitenwereld bij de geboorte
Een mens wordt in feite twee
keer geboren. Eerst als kind ei
daarna als volwassene.
Midas Dekkers, De Larf. Over kn-
deren en metamorfose. Uitgeverij
Contact, prijs 24,50.
ISBN 90 254 1296 3.
BHBHBBBB
HMIIHIIWMll li1»"1
vsmBsssmmmmt
De malariamug.
foto GPD Twee malaria-parasieten temidden van menselijke rode bloedcellen, foto GPD
door Henk Hellema
NIJMEGEN - Het onderzoek in Neder
land naar tropische parasitaire ziektes
dreigt gevaarlijk af te brokkelen. Het
geld dat in ons land aan dit onderzoek
wordt besteed, ziet prof. Robert Sauer-
wein, hoogleraar Tropische Parasitolo
gie aan de Katholieke Universiteit Nij
megen, steeds verder afnemen. „Het
bedrag dat aan deze veel voorkomende
ziektes wordt uitgegeven, is niet veel
meer dan een fooi." Inmiddels zijn de
eerste gevallen van slaapziekte in Ne
derland geconstateerd.
Tropische ziekten, veroorzaakt door
parasieten, vormen een enorme be
dreiging voor met name ontwikkelings
landen. Rond een miljard mensen lij den
aan een of meerdere vormen van
door parasieten verspreide aandoenin
gen.
Naar schatting 300 tot 500 miljoen
mensen zijn besmet met de ééncellige
malaria-parasiet. Jaarlijks sterven één
miljoen mensen, vooral kinderen, aan
malaria. Meer dan 200 miljoen mensen
lijden aan schistosomiasis, waarbij een
worm ernstige schade aan darmen en
urinewegen veroorzaakt. Meer dan 100
miljoen mensen hebben ernstig opge
zwollen ledematen, door infectie met
de filaria-wormen. Tientallen miljoe
nen mensen lijden aan de slaapziekte,
veroorzaakt door een ééncellige para
siet.
Van oudsher wordt er in ons land in ver
schillende universitaire centra onder
zoek naar deze ziektes gedaan. Zoals in
Leiden, de grootste afdeling, naar ma
laria, filariasis en schistosomiasis, in
Nijmegen naar vooral malaria, in
Utrecht naar slaapziekte en schistoso
miasis, en in Rijswijk vindt malaria-
onderzoek bij apen plaats.
In Nijmegen zoekt Sauerwein naar een
vaccin tegen, de malaria-parasiet.
Naast Oxford, het Zwitserse Lausanne
en een centrum in de Verenigde Staten
is Nijmegen één van de vier centra in de
wereld, waar malaria-vaccins worden
getest bij gezonde vrijwilligers.
Door chronische bezuinigingen brok
kelt het parasitologisch onderzoek in
ons land langzaam maar zeker af, aldus
Sauerwein. „Op onderdelen draait het
internationaal nog steeds in de top mee.
Maar om goed onderzoek te kunnen
doen moet een onderzoeksgroep een be
paalde omvang hebben. We beginnen in
Nederland de minimale omvang al ake
lig dicht te naderen."
Expertise
Is dat ernstig? Ja, vindt de Nijmeegse
hoogleraar. „Nederlandzouzijnexper
tise op dit gebied beter moeten koeste
ren. Ik vind dat we als rijk land ook zie
ke mensen in de derde wereld moeten
helpen. Ons land zal zich sterker van
haar mondiale verantwoordelijkheid
bewust moeten zijn, En dat niet alleen
in moreel opzicht, maar ook vanuit po-
litiek-economisch oogpunt. Wanneer je
deze ziektes in de ontwikkelingslanden
succesvol kunt bestrijden, zal de econo
mie daar beter draaien en zullen min
der mensen hun toevlucht in de wester
se wereld zoeken."
Sauerwein acht het gebrek aan nieuwe
medicijnen voor tropische parasitaire
ziektes zorgwekkend. „Tegen de slaap
ziekte wordt nog steeds een arseenpre-
paraat voorgeschreven, dat in de jaren
dertig van de vorige eeuw is ontwik
keld. In de afgelopen, decennia zijn
slechts drie nieuwe medicijnen voor
malaria op de markt gekomen. In ver
houding tot het aantal voor westerse
ziekten als hart- en vaatziekten is dat
een schijntje.„Er staan tientallen mo
gelijk interessante medicijnen op de
schappen. Maar er wordt verder niet of
nauwelijks iets mee gedaan." Met de
schaarste aan nieuwe geneesmiddelen
ligt voortdurend het gevaar van resis
tentie tegen de bestaande op de loer.
„Het is ook niet de vraag óf er resisten
tie zal optreden, maar wannéér."
Volgens de Nijmeegse hoogleraar is het
wel ei'g makkelijk om met de beschuldi
gende vinger alleen naar de farmaceu
tische industrie te wijzen. „Investerin
gen voor ontwikkelingslanden zijn niet
of nauwelijks terug te verdienen. Het
kan niet anders dat ook de overheid
moet bijspringen. En dat zou heel goed
in Europees verband kunnen gebeuren.
Overheid en industrie zullen samen een
strategie moeten uitzetten om tot de
ontwikkeling van nieuwe geneesmid
delen te komen. En dat zal beide partij
en geld kosten."
Inmiddels is bij de Nederlandse Orga
nisatie voor Wetenschappelijk Onder
zoek (NWO) en ZorgOnderzoek Neder
land-Medische Wetenschappen (ZON-
MW) een begin gemaakt met een stimu
leringsprogramma voor tropische in
fectieziekten. Om de afkalving van het
parasitologisch onderzoek in ons land
tegen te gaan zullen de bestaande on
derzoeksgroepen beter moeten samen
werken, aldus Sauerwein.
„Dat vraagt van de overheid een één
duidige visie op het parasitologisch on
derzoek. Er gebeurt momenteel wel van
alles, maar sterk gefragmenteerd. Er
moet eenheid in beleid komen." Zijns
inziens zal dat beleid gericht moeten
zijn op een versterking van de Neder
landse onderzoeksstructuur, op een
blijvend hogere financiële bijdrage én
op ondersteuning, in een soort paxt-
nership, van instituten in de tropen die
zich met onderzoek, diagnostiek en be
handeling van parasitaire ziektes be
zighouden.
Exotisch
Met de afbrokkeling van het parasito
logisch ondex'zoek in ons land snijden
we ook in eigen vlees, zegt hij. „Steeds
meer Nederlanders gaan naar exoti
sche vakantiebestemmingen, waar*-
vandaan ze met parasitaire ziekten
terug kunnen komen. We leven boven
dien in een multiculturele samenleving
met mensen uit tropische gebieden
waar die ziektes wijdverspreid voorko
men.
„De eerste gevallen van slaapziekte
zijn in Nederland al geconstateerd.
Wanneer dat niet tijdig wordt onder
kend, ga je dood. Jaarlijks worden er in
ons land waax-schijnlijk zo'n 800 pati
ënten met malaria gezien. Een aantal
van hen zal doorniet tijdige herkenning
overlijden. Dat kan toch niet."
Industrieel erfgoed is het the
ma van het tweede velletje
met tien verschillende zegels
van dit jaar, dat 24 september
aan de loketten is gekonxen. Op
de zegels foto's van industriële
monumenten die dateren uit de
periode van 1696 tot 1947. De
zegels hebben elk eexx waarde
van €0,39 en de oplage van het
velletje bedraagt 900.000 stuks.
Een interessante serie met name
voor thematische verzamelaars
'geologie'.
Net als bij de voox'gaande velle
tjes zit er naast elke zegel een
tab boox'devol informatie over
het monument dat wordt afge
beeld. Op de zegel zelf de naam
van het monument en het jaar
waar het uit dateext. Het is ove
rigens jaxnmer dat op de helft-
van de tabs cle tekst niet hoxi-
zontaal staat. Dat geeft een
rommelige indruk en doet af
breuk aan de totale aanblik. Bo
vendien moet je steeds als je de
tekst wilt lezen velletje en/of ze
gel op zijn kant houden.
G 0,39
van De Drie Hoefijzers in Breda]
Op de onderste twee zegels,
links, de waterzuivering in Hl-
burg, gebouwd in 1927; rechts,
de jaknikker bij Schoonebeek
(1947).
De tekst op de tabs is, zoals ge
zegd, bijzonder informatief. Zo
staat er bijvoorbeeld over de
botteiwexi' te lezen: Sinds 1696
ligt aan de haven van Spaken
burg een scheepstimmerwerf.
Deze botterwerf raakte in ver
val toen de Zuiderzee in 1932
IJsselmeer werd. Na een Ingrij
pende restauratie glijden hou
ten schepen zoals botters en
punters weer als vanouds van de
helling.
Op 20 november 1989 nam de
Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties het interna
tionale verdrag aan over de
Rechten van het Kind. Tot nu
toe hebben 182 landen zich er
toe verbonden zich aan dit ver
drag te houden. Belgie geeft 3D
september een €0,42-zegel uil
om nog eens de aandacht te ves
tigen op dit dertien jaar oude
verdrag. Afgebeeld wordt een
beertje, dat één poot mist.
De zegels zitten in vijf rij tjes van
twee. Afgebeeld worden op de
bovenste twee zegels: links, de
uit 1696 daterende bottex-wex~f
in Spakenburg aan de Zuider
zee; rechts, de kalkovens van
Dedemsvaart uit 1820.
go,39
Tweede rij, links, het stoomge
maal Cruquius, gebouwd voor
de drooglegging van de Haar-
lemmei-meer (1849); x-echts,
schacht II van de Oranje Nas-
saumijn in Heerlen (1898).
Derde rij, links, de zoutbooxto-
ren in Boekelo/Hengelo, ge
bouwd in 1918; rechts, de wincl-
motor bij Weidum (1920). De
windmotor, ook wel 'Ameri-
kaan' genoemd werd rond het
jaar 1900 vanuit de Verenigde
Staten en Canada voor kleinere
polderbemaling in Nederland
geïntroduceerd.
Vierde rijlinks, de steenfabriek
in Zevenaar, die dateert uit
1925; rechts, de bierbx-ouwerij
Eveneens op 30 september ver
schijnt een 05 2 - p 0 xtr et zegel
waarmee de honderdste geboor
tedag woxxlt hexxlacht van Jean
Rey (1902-1983). Deze zege!
hoort thuis in een Europaverza
meling, want Rey werkte mee
aan de consolidering van de Be
nelux, aan de ontwikkeling van
de Europese Gemeenschap voor
Kolen en Staal (EGKS) en aan
de oprichting van de EEG en]
Euratom (Eux'opees Commissa
riaat voor atoomenergie). Hij
was lid van de Europese Com
missie (1958-1967) en daarvan
tevens van 1967-1970 voorzit
ter. Velen beschouwen hem dan
ook als één van de vaders van]
Eui'opa.
Hero Wil
