Liefst ramppuin
mee op bedevaart
Fascinatie voor verre culturen
Schilderij enverkoop
in De Halle in Axel
Meulblok en Nijkamp vullen elkaar aan
Kunstmanifestatie A(rt)ssenede stopt
Renesser pelgrims trappen naar Spanje
lezers schrijven
WCT XXXII
WCT XXXIII
Crèches
kunst cultuur
door Esme Soesman
RENESSE - Predikant, cam
pingbaas, eigenaar van een
tuincentrum en kasteelheer.
Vier inwoners van Renesse ver
tegenwoordigen samen een
breed deel van de dorpsgemeen
schap tijdens de pelgrimstocht
die zij ondernemen naar Santia
go de Compostela.
Het viertal vertrekt zondag op
de fiets voor de 2500 kilometer
lange tocht; vermoedelijk met
medeneming van een stukje
puin dat herinnert, aan de wa
tersnoodramp van 1953. Vol
gens traditie laten pelgrims
sinds jaar en dag in Cruz de Fer-
ro stenen achter om dagelijkse
zorgen kwijt te raken en zich in
zekere zin te bevrijden. Het Re
nesser viertal wil dat ook voor
zijn dorpsgenoten doen en zoekt
van onze regioredactie
AXEL - In cultureel centrum
De Halle in Axel wordt zon
dag 29 september weer een
verkooptentoonstelling van
schilderijen gehouden.
Tussen 12.00 en 17.00 uur
zijn de werken van verschil
lende Nederlandse en bui
tenlandse kunstenaars te
bewonderen. Van land
schapsschilderijen tot stille
vens, van impressionistische
werken tot hedendaags mo
dern, alles is ruim vertegen
woordigd. Bezoekers kunnen
zowel zeer gedetailleerde
klassieken als krachtige
kleurrijke abstracte schilde-
daaromeen 'lichtgewicht'voor
werp dat Renesse kan symboli
seren. Het stukje ramppuin is
één van de 'draagbare' sugges
ties die is gedaan. Het vertegen
woordigt de streek en heeft in
het licht van de naderende her
denking van de ramp nog extra
betekenis.
Predikant Piter Goodijk van de
Jakobuskerk, tuincentrumman
Leo Braber, campingbaas Mar
tin de Smet en kasteelheer van
Moermond Hans van den Assem
gaan - het toch in hoofdzaak als
toeristisch oord bekend staande
- Renesse op een andere manier
op de kaart zetten. „We verte
genwoordigen het dorp samen
in de volle breedte", constateert
Goodijk. Bovendien is hun pel
grimstocht ook de start van een
nieuwe functie voor de Renesser
Jakobuskerk. De kerk wordt of
ficiële stempelpost in de route
rijen bekijken. Naast de al
gemene onderwerpen zijn er
ook veel bijzondere thema's,
zoals Parijs, paarden, ballet
en astrologie. Galerie Aqua
rius uit Nieuw Vennep, orga
nisator van de expositie,
werft wereldwijd werk van
gevestigde en aankomende
kunstenaars. De schilderijen
zijn er in allerlei formaten,
waaronder ook hele grote
doeken. Wie interesse heeft
kan vrijblijvend een werk
mee naar huis nemen om te
kijken of het past bij het inte
rieur.
Belangstellenden kunnen al
vast een kijkje nemen op de
webpagina van de galerie:
www.schilderijenkijken.nl.
naar Santiago de Compostela.
Een naam die Heilige Jakob op
het sterreveld betekent en ver
wijst naar de apostel Jakobus
die onthoofd werd in Palestina.
Volgens overlevering kwam zijn
lichaam per vlot in Spanje te
recht.
Jakobuskerken kunnen zich of
ficieel tot 'stempelpost' laten
verklaren. Een procedure die in
Renesse tot nu toe niet was
doorlopen. Met het vertrek van
het fietsende viertal komt daar
verandering in. Vooruitlopend
op de definitieve stempel is een
proefstempel ontwikkeld, die
zondag in gebruik wordt geno
men. Op de stempel staat de in
scriptie die ook op de uit 1458
stammende kerkklok is te lezen.
Redster der eeuw, Sterre der
Zee. Kom ons te hulp, luidt de
Latijnse tekst. Dezelfde tekst
zal vermoedelijk ook op de defi
nitieve stempel prijken. „Mis
schien heeft deze tocht", schrijft
Goodijk in het kerkblad: „een
louterend effect op het imago
van ons dorp Renesse: een vredi
ge oase voor andere pelgrims
onderweg, met een open kerk/-
pastorie als stempelpost, met
goede verbindingen naar cam
ping, kasteel en tuin, herberg en
pension."
Geintje
Het is eigenlijk als geintje be
gonnen, blikt Goodijk terug op
de beginfase van de onderne
ming. Fietsen doen de mannen
wel vaker, maar na vorig jaar
een lezing van een Zierikzeese
pelgrim te hebben aangehoord,
ontwikkelde zich de wens de
tocht ook zelf te doen. Uit cul
tuur-historische interesse voor
de route, maar ook vanwege de
spirituele kant ervan: het opma
ken van de balans.
De grootste kunst was om ons
alle vier een maand vrij te ma
ken, aldus Goodijk over realisa
tie van die wens. Zondag de 29e
vertrekt hij met z'n dorpsgeno
ten klokslag twaalf uur uit Re-
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche-
nen redactionele berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen. Plaatsing van bijdragen betekent niet dat de
redactie de meningen en stellingen van de inzenders onderschrijft.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge-
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
Wij constateren, dat de financi
ële onderbouwing volstrekt in
compleet is. Veel kostenposten
zijn 'vergeten' of veel te laag in
geschat. Uit ervaring is bekend,
dat kosten voor: a) geluid en
trillingen acceptabel maken (zie
bijvoorbeeld in Delft en Best) ;b)
oplossen van verkeers-conges-
tie (wegen en water) zeer hoog
kunnen oplopen. Voor 100 mil
joen euro doe je niet veel! Deze
extra kosten maken de nu ge
plande rentabiliteit van de WCT
volkomen irreëel. Alles wordt
nog twijfelachtiger door de
marktsituatie op de container-
markt (zie bijvoorbeeld Ceres-
terminal Amsterdam die leeg
staat). Dit alles vraagt om een
second opinion en een meer rea
listische rentabiliteitsbereke-
ning, inclusief alle gerelateerde
kosten, dus ook infrastructurele
werken. Al deze werken zijn te
zijner tijd toch noodzakelijk. Ze
moeten dan alsnog door de be
lastingbetaler in Zeeland wor
den betaald. Het argument dat
'het te laat is om de beslissing te
wijzigen' is zeker in Zeeland
niet van toepassing. Het Ooster-
schelde-besluit uit de jaren ze
ventig is een prachtig bewijs,
dat inzichten in de tijd aan ver
andering onderhevig kunnen
zijn.
J. Janse
H. W. Jcinse-Hanemaaijer
Kokkelbank 2, Goes
In de loop der jaren is gebleken
dat scheidende bestuurders iets
tastbaar willen achterlaten, zo
ook de man met twee petten ge
deputeerde Bruinooge die als
erfstuk een containerhaven ge
realiseerd wil zien te Vlissingen,
met als argument dat zo honder
den nieuwe arbeidsplaatsen
worden geschapen. Nog niet zo
lang geleden werden deze kre
ten ook gehoord toen werd be
sloten tot het bouwen van de
Westerscheldetunnel. Nu blijkt
dat een te verwaarlozen percen
tage arbeiders uit Zeeland daar
werk hebben gevonden. De be
slissing om tot het bouwen van
deze terminal over te gaan,
wordt op een onverantwoorde
manier genomen. Nog even vlug
het besluit er doorjagen voorde
komende verkiezingen, omdat
anders dit incompetente be
stuur hierop wordt afgerekend
door de kiezers en dit project
alsnog wordt afgeblazen. Gede
puteerde Van Zwieten stelde
eerder dat er sprake was dema
gogisch gezeui- en van brieven
schrijven als kippen zonder
kop, maar waar hij aan voorbij
gaat is dat deze kwestie leeft on
der de bevolking, maar dit past
niet in de bekrompen denkwijze
van dit provinciebestuur en dat
het besluit is reeds lang geno
men via de beruchte achterka
mertjespolitiek. Hieruit blijkt
dat er nog steeds niets is geleerd
van de afkeer die is ontstaan van
deze vorm van politiek bedrij
ven. Als gedeputeerde Van
Zwieten niet terug keert na de
komende verkiezingen (hope
lijk), kan hij met zijn boot altijd
nog gaan varen op de Wester-
schelde en heeft hij een vaste
ligplaats aan de kade van het
WCT. Want plaats zal daar zeker
zijn met cle grootste blunder
sinds jaren.
J. van Haver
Heer Janszstraat 13
Kamperlani
Minister Heinsbroek wil kin
dercrèches in bejaardentehui
zen. Hij denkt twee vliegen in
één klap te slaan door ouderen
in bejaardentehuizen op de
kleintjes te laten passen. Mij
lijkt het een goed idee om kin
dercrèches te starten op de golf
banen zodat het grut de bal
letjes op kan rapen. De golfstick
kan dan gebruikt worden om
corrigerend op te treden. En
oudere kinderen kunnen de
Bentleys wassen op de parkeer
terreinen en les krijgen in de
normen en waarden van de
graaicultuur. Sla je gelijk drie
vliegen in een klap.
Riet Beuken
A. v. Driellaan Ti
Middelburg
woensdag 25 september 2002
Piter Goodijk en drie dorpsgenoten gaan namens Renesse 'boete doen'
nesse. Pas op 25 oktober keert
het viertal terug. Door niets
(stempelposten noch slaap-
adressen) vast te leggen, kiezen
de vier van Renesse voor een
spontaan avontuur. In kloos
ters, jeugdherbergen en refugo's
hopen de fietsers hun nachten
op pelgrimstocht.
foto Marijke Folkertsma
eenvoudig door te brengen.
Goodijk: „Leven bij de dag.
Daar komen de leukste ontmoe
tingen van."
door Anita Tournois
GROEDE - De naam van Teunn
staat aan de rechterkant, die
van Esther links. Twee namen
dus voor één werk. Het resultaat
van deze unieke samenwerking
is te zien in de Lutherse Kerk in
Groede. Daar wordt een serie
olieverfschilderijen van hun
hand onder de naam Bananen
bladeren geëxposeerd.
Teunn Nijkamp en Esther Meul
blok zijn niet de enigen die op
artistiek gebied elkaar gevon
den hebben, maar op het gebied
van de beeldende kunst komt
deze vorm van samenwerken
toch minder vaak voor dan in de
muziek of de literatuur. Meul
blok, geboren in Vlissingen,
volgde lessen bij Nijkamp, na
haar opleiding aan de Academie
voor Praktisch Beeldende
Kunst in Breda en een cursus
modeltekenen. Nijkamp is af
komstig uit Harderberg, volgde
een opleiding aan cle Rijksaca
demie voor Beeldende Kunsten
in Amsterdam, en heeft een ate
lier in Kats, waar Meulblok re
gelmatig te vinden is.
Daaruit groeide een bijzondere
artistieke relatie; zonder de ei
gen individualiteit te verliezen,
voelen zij elkaar feilloos aan. De
inspiratie is wederzijds en het is
onduidelijk waar het werk van
de eenbegint of dat van de ander
ophoudt.
Romantisch
In de serie Bananenbladeren is
alles sterk uitvergroot, waar
door elk detail bijzondere aan
dacht krijgt. De nerven en ran
den, het op- en ontrollen, het
zich ontvouwen en ontluiken
van de bladeren, alles is zeer ge
raffineerd met de kwast geschil
derd. Mooi is het subtiele spel
van licht en schaduw. De tinten
zijn zacht, warm en romantisch
en lopen uiteen van zachtroze en
beige naar dieprode, roze en
mosgroene tinten. Een vleugje
erotiek is hier en daar voelbaar.
Naast het gezamenlijke werk
hangen ook individuele werken.
Van Meulblok zijn dat twee stil
leventjes in olieverf met een ap
pel en een peer, die opvallen
door een specifiek kleurenpalet.
Van Nijkamp hangen er enkele
olieverven en een paar zeef
drukken, waarin bomen en
strandstoelen de belangrijkste
inspiratiebron vormen. In Be
vrijding, een olieverfdoek, zien
we een landschap met bomen
die, door de storm gedwongen,
allemaal overhangen naar
rechts. Twee bomen vliegen
reeds ontworteld door de lucht.
Een ander werk toont dezelfde
bomen, maar hiervoor staan
twee Ionische zuilen, die even
eens naar rechts buigen. Een
goede opvoeding, eveneens een
olieverf, laat een boom zien
waarvan de stam in de knoop
zit.
Bijzonder zijn de zeefdrukken
van strandstoelen, bestaande
uit twee geprinte vlakken, die
vóór elkaar geprint zijn. De
zeefdruk in grijstinten is opge
bouwd uit puntjes, die met ein
deloos geduld steeds herhaald
werden.
De zeefdruk La force du vent
toont twee in elkaar gevallen
strandstoelen. Op de vraag
waarom, vertelt Nijkamp het
volgende: „In mijn werk zitten
metaforen, bijvoorbeeld in el
kaar gevallen strandstoelen ais
metafoor voor het stuklopen
van relaties, of het keurslijf van
een opvoeding, te zien in de
boom met de geknoopte stam.
De wind staat voor de storm die
zich in elk leven onverwacht of
ongewild kan aandienen."
Nijkamp's werk kenmerkt zich
eveneens door een eigen kleu
renpalet, waarin groen en roze
de overhand hebben, waardoor
het geheel zelfs wat surrealis
tisch aandoet.
Tentoonstelling t/m 30 oktober in
Luthersekerk, Molenstraat in Groe
de. Openingstijden: di. Hm za.
13.00-17.00 uur
door Jeanette Vergouwen
ASSENEDE - Het bestuur van
A(rt)ssenede heeft besloten de
stichting te ontbinden. Het
spraakmakende evenement
met kunst, poëzie en muziek in
de dorpskom van Assenede zal
dus niet meer plaatsvinden.
Deze manifestatie werd tussen
1986 en 2002 om de drie jaar
gehouden. De formule was
eenvoudig: het dorp Assenede
was vijf dagen lang een podi
um voor beeldende kunste
naars en dichters en dat alles
werd omlijst met muziek. As
senede was een ontmoetings
plaats voor internationale
kunstenaars die met mede
werking van de bewoners alle
vrijheid kregen om zich artis
tiek te uiten. Tuinen en gevels
en andere geschikte locaties
werden gebruikt voor installa
ties. De organisatoren stelden
dat 'A(rt)ssenede een artistie
ke spreekbuis was voor
kunstenaars en dichters. Het is
een gevoel, een saamhorigheid
die kunst en poëzie naar de
mensen toe brengt zonder
drempels en waar mensen
daarna in gesprek komen met
elkaar.'
Zes edities zijn er geweest. De
eersten waren overrompelend
en de publieke belangstelling
groeide. De edities 1999 en
2001 trokken 40.000 bezoe
kers. Maar ondanks het feit
dat het bestuur nog niet is
uitgepraat en nog frisse idee
ën heeft, valt het doek voor
A(rt)ssenede.
Herhaling
„We vallen toch in herhaling
en de kunstenaars krijgen
steeds meer kans om el
ders deel te nemen aan een
manifestatie die lijkt op de on
ze. Ons concept is in an
dere dorpen en steden geko
pieerd. Wij zien dit als een
compliment. Het doel om
kunst en poëzie dichter bij
de mensen te brengen is hier
mee bereikt. Maar daardoor
werd het voor ons moeilijker
om de energie en het enthousi
asme op te brengen voor een
zevende editie in 2004. We
hebben daarom besloten om
op de top van het succes te
stoppen", stelt voorzitter Ri-
nus Meesen.
De keramieken voorwerpen van Emmy Luijendijk (foto) sluiten mooi aan bij de schilderijen en kunstwerken van gemengde technieken
van Anneke Schenk. foto Marijke Folkertsma
door Ali Pankow
BURGII-HAAMSTEDE - Hun
werk is totaal verschillend,
maar de fascinatie van waaruit
hun kunst tot stand komt, ver
toont overeenkomsten. Reizen
en verre culturen zijn belangrij
ke inspiratiebronnen voor Em
my Luijendijk uit Burgh-
Haamstede en Anneke Schenk
uit Middelburg. Samen expose
ren zij tot half oktober hun ke
ramieken voorwerpen en schil
derijen in De Bewaerschole in
Burgh-Haamstede.
schalen en vazen maakt Luijen
dijk ook gestileerde dieren en
poppen. Een van cle blikvangers
in De Bewaerschole is een rijk
versierde en mooi vormgegeven
torso van haar hand.
Mededogen
De bekendste boeddhistische
mantra van liefde en mededo
gen is terug te vinden in veel van
de schilderijen van Anneke
Schenk. De afbeelding van de
lotusbloem en de leeuw daarin
drukt zij af in stempelvorm. Zij
heeft een voorkeur voor het
werken met gemengde technie
ken. Voor het werk in De Be
waerschole gebruikte ze ver
schillende soorten Nepalees
papier, bladgoud en losse pig
menten. Schenk legt op opmer
kelijke wijze verband tussen
'het dak van de wereld', oftewel
Ladakh in het noorden van de
Himalaya en het verdronken
land van Saeftrnge. Zij stelt cle
contrasten tegenover elkaar
tussen dichtbij en ver weg. Van
beneden het zeeniveau tot op
geweldige hoogte. Voor beide
uitersten geldt echter dat hel
'ijsplekken' in de wereld zijn.
Met het visualiseren van oude
geschriften, land- en zeekaar
ten, documenten, boek- en
gebedsrollen legt zij in haar
werkstukken de verbinding
daartussen.
De expositie van Luijendijk en
Schenk is tot en met zaterdag 12
oktober te zien in De Bewaer
schole. De tentoonstelling is ge
opend van dinsdag tot en met
zaterdagvan 13.30tot 16.30uur,
Luijendijk legt zich al vele jaren
toe op het maken van handge-
vormde schalen en vazen waar
van ze de 'huid' bewerkt met or
namenten. Een glad oppervlak
spreekt haar niet aan, ze houdt
van barokachtige versieringen.
Zij drukt allerlei evenwichtig
op elkaar afgestemde objecten
in de klei. Soms bekleedt ze de
klei ook met een laagje textiel,
hetgeen door het bakproces een
opmerkelijk reliëf krijgt. Ande
re culturen, archeologische
vondsten, oude Egyptische te
kens leveren haar ideeën op,
maar de meeste patronen ont
staan toch spontaan in haar ei
gen fantasie.
Torso
Luijendijk bakt haar keramie
ken voorwerpen op zeer hoge
temperaturen. Het glazuren van
de objecten is in grote mate be
palend voor het eindresultaat.
„Bakken op 1250 graden blijft
een spannende onderneming. Je
weet nooit helemaal precies hoe
de vorm zal uitpakken, maar
dat geeft juist een extra dimen
sie", zegt de kunstenares. Naast
In het samenwerkingsproject wordt de bananenplant zodanig uitvergroot dat alle details goed zicht
baar zijn. foto Peter Nicolai
