Duitse jeugd wil ons verhaal horen
O
PZC
Ontwikkelingsplan
landbouw komt
eindelijk op tafel
12
Ex-dwangarbeider Cees Rijk keert even terug naar Karlsruhe
Bijbelcursus
LPF Sluis schikt zich naar landelijk bestuur
Barricade Op
Zeelandbrug
stuit dieven
Giro 145 Breda
de Zonnebloem
4Z3F
dinsdag 24 september 2002
door Ingrid Huibers
GOES - Twee jaar werkte Cees
Rijk (79) uit Goes tijdens de
Tweede Wereldoorlog als
dwangarbeider in Duitsland.
Onlangs ging hij op uitnodiging
van de gemeente Karlsruhe te
rug. Een reis om nooit te verge
ten. „Het is heel mooi om te zien
hoe graag de Duitse jeugd van
nu onze verhalen wil horen."
Als jongen van negentien kreeg
Rijk een oproep en meldde hij
zich bij het arbeidsbureau in
Goes. „Er waren er wel die on-
BURGH-HAAMSTEDE - Het
kringenwerk van de zeven sa
menwerkende kerken in de
Westhoek, onder de noemer
Windkracht 8, houdt met in
gang van donderdag 3 oktober
een cursus voor 'beginners' met
acht bijbelbesprekingen.
De cursus wordt gehouden op de
donderdagavonden in oktober
en november in de gereformeer
de kerk aan de Platboslaan in
Haamstede. De eerste bijeen
komst op 3 oktober begint om
18.30 uur met een gezamenlijke
maaltijd.
derdoken", zegt hij. „Maar dan
liep je de kans dat ze je vader of
moeder, of je broers of zusters
pakten." Rijk kwam terecht in
een reparatiewerkplaats voor
treinwagons in de buurt van
Mannheim. „Daar moest ik het
houtwerk in de wagons aan
brengen. Ik had altij d vier of vijf
Russinnen bij me om de moeren
aan te draaien", herinnert hij
zich. Na een maand of vier, in
oktober 1943, werd Rijk overge
plaatst naar Lager Odin (kamp
Odin) in Durlacher, een voor
stad van Karlsruhe. Ook daar
werkte hij voor de spoorwegen.
„Ik stond achter een machine
waarmee ik onderdelen van een
locomotief moest schoonspui
ten." Een smerig en zwaar kar
wei. In het kamp werkten op dat
moment zo'n driehonderd
dwangarbeiders en Duitsers die
te oud waren om nog als militair
ingezet te kunnen worden. Daar
ontmoette Rijk Karl Giesinger.
„Hij was afgekeurd voor mili
taire dienst", vertelt hij„Pas la
ter ontdekte ik dat hij commu
nist was."
Tussen Rijk en de vijf jaar oude
re Giesinger ontstond een le
venslange vriendschap. „Hoe
zeer Duitsland ook de vijand
bleef, Karl was een goede man",
zegt hij. Samen met zijn vrouw
en kinderen bracht hij menig
vakantie bij de familie Giesin
ger door. „Ze kwamen ook wel
hier." In kamp Odin overleefde
Rijk een zwaar bombardement.
„Het hele kamp werd ver
woest", wijst Rijk op een minu
tieuze plattegrond die hij speci
aal voor het interview getekend
heeft. „In deze barakken waren
de Nederlanders eerst gestatio
neerd. Wij waren net drie weken
voor het bombardement ver
huisd naar andere barakken,
vlakbij de fabriek. Dat is onze
redding geweest. De Russen die
in onze oude barakken waren
ondergebracht, zijn allemaal
gedood."
Begin 1944 verhuisde Rijk naar
weer een ander kamp, in de
buurt van Stuttgart. Daar bleef
hij totdat hij tegen het eind van
de oorlog werd ontslagen. Na
wat omzwervingen kwam Rijk
vervolgens terecht in een klein
dorpje in het Zwarte Woud,
waar hij uiteindelijk werd be
vrijd door het Franse Vreemde
lingen Legioen. Via Parijs en een
kort verblijf in een kamp in de
buurt van Dijon, keerde Rijk
uiteindelijk terug naar Hein-
kenszand.
De twee woelige jaren in Duits
land drukten voor altijd een
stempel op zijn leven. Zo is Rijk
al jaren lid van de Zeeuwse af
deling van de Vereniging Ex-
D wa ngarb eiders
Eenmaal per jaar komt de club
bijeen om eikaars verhalen te
horen en het eigen verhaal nog
eens kwijt te kunnen, Heel heil
zaam, vindt Rijk. Via de vereni
ging kreeg een vriend van Rijk
uit Middelburg, Willem Jansen,
afgelopen voorjaar een uitnodi
ging van het gemeentebestuur
van Karlsruhe om van 9 tot en
met 14 september op bezoek te
komen. „Toen heb ik me ook me
teen gemeld", vertelt Rijk. Het
werd een indrukwekkende reis.
Bijzonder
„Ik ben daar op een middelbare
school geweest om mijn verhaal
te doen", vertelt Rijk. „Dat was
echt heel bijzonder. De leerlin
gen waren zeer geïnteresseerd
en stelden veel vragen. Het is
heel mooi om te zien hoe graag
de D uitse j eugd van nu onze ver
halen wil horen.
De gemeente Karlsruhe plaatste
in 1997 een groot gedenkbord
waarmee het lot van de dwang
arbeiders de aandacht krijgt,
die het volgens het stadsbestuur
verdient. Sindsdien worden er
elk jaar groepjes ex-dwangar
beiders uitgenodigd. „Een heel
mooi initiatief", vindt Rijk. En
net op tijd. „Ik loop al tegen de
tachtig. Veel ex-dwangarbei
ders zijn inmiddels overleden."
Toch is het volgens hem nooit te
laat. „Het is goed dat er in
Duitsland aan jonge Duitsers
eindelijk een eerlijk verhaal
over het verleden van hun land
wordt verteld."
Ex-dwangarbeider Cees Rijk met een boek dat hij van de gemeente
Karlsruhe heeft gekregen. foto Dirk-Jan Gjeltema
door Harmen van der Werf
DEN HAAG - De LPF doet in
de nieuwe gemeente Sluis
zeker mee aan de verkiezingen
voor de gemeenteraad. LPF
Sluis heeft zich geschikt naar
het landelijk LPF-bestuur,
maar R. Muste van LPF Hulst
en C. Freeke van LPF Terneu-
zen blijven weigeren het hoofd
te buigen. Zij zaten gistermid
dag bij de Raad van State, waar
LPF-huisadvocaat O. Ham-
merstein betwistte dat zij
onder de naam LPF aan de
verkiezingen mogen meedoen.
LPF Hulst en LPF Terneuzen
zijn niet officieel erkend door
het zittende hoofdbestuur. De
centrale stembureaus in Hulst
en Terneuzen hadden volgens
Hammerstein de twee partijen
onder de naam LPF dan ook
niet mogen registreren. „Want
dat leidt tot verwarring bij de
kiezers."
Hammerstein kreeg steun uit
onverwachte hoek, van C. Bor-
man van de landelijke kies
raad. Plij stelde dat de centrale
stembureaus in Hulst en Ter
neuzen bij de kiesraad hadden
moeten nagaan of de inschrij
ving van LPF Hulst en LPF
Terneuzen deugde. BoiTnan
kwam tot dezelfde conclusie
als Hammerstein: er dreigt ver
warring.
Partijverhoudingen
G. Christiaanse, vertegen
woordiger van de centrale
stembureaus in Hulst en Ter
neuzen, was het niet eens met
Borman. De bureaus hadden
helemaal niet het idee dat er
problemen dreigden te ont
staan met de LPF landelijk.
„Het is ook helemaal niet onze
taak om onderzoek te doen
naar interne partijverhoudin
gen."
Volgens Muste en Freeke had
den zij wel degelijk toestem
ming van de landelijke LPF,
maar sindsdien is de samen
stelling van het hoofdbestuur
veranderd.
Na een partijcrisis heeft de
Wassenaarse vastgoedhande
laar E. Maas de touwtjes in
handen gekregen.
Dat het bezwaar tegen de in
schrijvingen ertoe kan leiden
dat de LPF in Hulst en Terneu
zen niet aan de verkiezingen
meedoen, neemt de landelijke
LPF voor lief. Het hoofdbe
stuur wil een strakke partijor
ganisatie opbouwen. Lokale en
provinciale afdelingen moeten
zich schikken. Hammerstein:
„Wij willen in Zeeuws-Vlaan-
deren een voorbeeld stellen."
Gelijk
Muste en Freeke vertrouwen
erop dat zij door de Raad van
State in het gelijk worden ge
steld. Staatsraad J. van dei-
Meer gaf daar alle aanleiding
toe. Zij wees erop dat de Lijst
Pim Fortuyn wel bij de kies
raad is geregistreerd, maar
zonder de afkorting LPF. In de
statuten van de LPF staat bo
vendien dat de landelijke orga
nisatie slechts 'ondersteuning
biedt aan plaatselijke partij
en'. Juridisch is de LPF dus niet
zo strak georganiseerd.
Net zoals LPF Sluis zouden
ook Muste en Freeke zich naar
het landelijk bestuur kunnen
schikken. Alle kou is dan uit de
lucht. Ze hebben daar nog geen
zin in. Muste: „Wij hebben de
LPF in Zeeuws-Vlaanderen op
poten gezet en nu krijgen we
stank voor dank.
De uitspraak is op vrijdag 27
september.
door Inge Heuff
ZIERIKZEE - Het Landbouw
Ontwikkelingsplan (LOP) voor
Schouwen-Duiveland wordt 22
oktober officieel gepresenteerd.
In het LOP geven de verschil
lende eilandelijke sectoren bin
nen Agrarisch Schouwen-Dui
veland hun visie op de toekomst,
aangevuld met actiepunten.
Aan de hand van deze punten is
een aantal zaken opgepakt.
Het LOP is een initiatief van
Agrarisch Schouwen-Duive
land. Al eerder zijn in Zeeland
zulke regionale plannen ge
schreven. Daar zijn ook resulta
ten uit geboekt zoals projecten
op Noord-Beveland rond wind
energie en een gemeentelijk
landbouwloket dat zich laat
vergelijken met het bedrijven-
loket. Zes sectoren - akker
bouw, tuinbouw, glastuinbouw,
veehouderij, nieuwe economi
sche dragers en landbouw en re
creatie - hebben aangegeven
wat hun toekomstvisie is, waar
knelpunten zitten met eventue
le oplossingen. Daarbij hebben
zij zich zowel over het lokale be
leid gebogen als over de be
drijfsvoering.
Het LOP zat al een jaar in de
pen, maar er ontstond vertra
ging door werkdruk en een reor
ganisatie bij de ZLTO. Het rap
port kwam deze zomer gereed,
maar dat jaargetijde is geen ge
schikte tijd om een belangrijk
rapport over de landbouw te
presenteren en dus werd beslo
ten dat eind oktober te doen.
„Dat betekent niet dat er niets
gebeurd is", verzekert Michiel-
sen. „Een conceptversie is al
eerder naar de gemeente Schou
wen-Duiveland gestuurd zodat
zaken, denk maar aan het be
stemmingsplan buitengebied,
op elkaar afgestemd kunnen
worden."
Database
Ook zijn twee onderzoeken naar
aanleiding van het LOP opge
zet. Het eerste gaat na of het mo
gelijk is een database op te zet
ten voor de akkerbouwers. Deze
database zou gegevens moeten
bevatten over onderlinge sa
menwerking, zoals het geza
menlijk aanbieden van diensten
en producten en de gemeen
schappelijke inkoop van mate
rieel.
Voor de veehouderij loopt er een
onderzoek naar de mogelijkhe
den die zonne-energie kan
hebben voor deze sector. Mi-
chielsen: „Omdat het om een
toekomstvisie gaat, kun je ook
niet stellen dat een LOP snel
achterhaald is. In tegendeel. We
hebben de indruk dat de ideeën
van het LOP beter passen bij de
huidige bewindvoerders, zowel
gemeentelijk als landelijk, dan
een jaar geleden. Het LOP moet
een motor zijn om discussies aan
te gaan. De ideeën die daaruit
voortkomen, moeten vervolgens
worden uitgevoerd."
COLIJNSPLAAT - Er was
in de nacht van zondag op
maandag een blokkade op
de oprit van de Zeeland-
brug voor nodig om een
Belgisch duo te kunnen
aanhouden dat eerder op
de avond was betrapt bij
een poging een caravan te
stelen.
De 33-jarige man en zijn
vijf tienj arige metgezellin,
beiden afkomstig uit Ant
werpen, werden vanuit
België achtervolgd. Na
dat het tweetal elk stopte
ken negeerde en elke op
geworpen barricade wist
te omzeilen, slaagde de
politie er rond half vijf 's
nachts eindelijk in de
vluchtauto tot staan te
brengen. Een barricade
van vrachtwagens op de
oprit van de Zeelandbrug
dwong de bestuurder zijn
auto tot stilstand te bren
gen.
"Wat heb ik het naar m'n zin gehad vandaag. Eerst uitgebreid ontbeten en
daarna de natuur in. Heerlijk buiten geluncht. Broodje tonijnsalade met
een lekker glas witte wijn. Vanmiddag hebben we gezwommen, terrasje
gepikt en zojuist dus die geweldige barbecue. En nu ben ik doodop. Welke
reisorganisatie dat was? De Zonnebloem!"
Doe mee aan de
'Actie Zonnebloemvakanties
Bijna 6400 zieken en gehandicapten beleven dit jaar de vakantie van hun
leven. Dankzij de Zonnebloem en dankzij de hulp van 6700 vrijwilligers.
Door de extra voorzieningen en aanpassingen die nodig zijn, kos
ten deze vakanties veel geld. U kunt de Zonnebloem helpen om
haar vakanties voor zieken en gehandicapten toch betaalbaar te
houden.
Postbus 2 100 4800 CC BredaTel. (076) 564 65 62
E-mail: info@zonnebloem.nl www.zonnebloem.nl
De mooie momenten blijven in onze herinnering.
Vrij onverwachts is overleden onze tante en oudtante
DIDERICA HERMINA
VAN DE KLEINEMULDER
Apotheker
Ridder in de Orde van Oranje Nassau
Amsterdam, 4 februari 1909 Vlissingen, 22 september 2002
Bergeyk: Ilse Bakker-Hoyer
Guus Bakker
Marjolein en Gerold
Monique en Paul
Roos en Robbert
Maris ka en Jack
Bas en Christine
Michiel en Nicki
Godelief
Heerlen: Loes Cremers-Hoyer
Sjeng Cremers
Maart je en Michiel
Rard en Mientje
Frank en Marieke
Judith en Jean
Erik en Claudia
Steven en Angélique
Zeist: Karei Hoyer t
Mi my Hoy er-Verhei jen
Carl en Simone
Thomas
Correspondentieadres:
M. Hoyer-Verheijen, Slotlaan 443, 3701 GZ Zeist
Tante Hermine is opgebaard in het rouwcentrum Overtoom-
Groen, Van Dishoeckstraat 620 te Vlis-singen. Er is gelegenheid
tol afscheid nemen donderdag a.s. van 18.30-19.00 uur.
De herdenkingsdienst, geleid door Ds. A. A. Rijken, zal worden
gehouden vrijdag 27 september om 13.00 uur in het crematorium,
Westelijke Oude Havendijk 3 te Middelburg.
Na de plechtigheid is er gelegenheid tot condoleren in de ontvang
kamer van het crematorium.
Begrafenis- en Crematieverzorging
OVERTOOM-GROEN
S. M. OVERTOOM
Badhuisstraat 37 - 4381 LN Vlissingen
Telefoon 0118 - 413417 - 412772
Rouwcentrum, Van Dishoeckstraat 620
Proefdieren?
Verzin iets beters!
Kom naar
www. p roef di ervrijn I
en zie wat u kunt doen.
Proefdier vrij
Met verslagenheid hebben wij kennisgenomen van
het overlijden van ons erelid
GONNY STRENG
Wij wensen Leo en kinderen veel sterkte met dit
zware verlies.
Bestuur en leden ADSV Dynamica
In menioriani
Liefste, ik kan je niet missen.
Het is hier zo stil om me heen.
'l Is of 't geluk van m'n leven
als sneeuw voor de zon verdween.
Lieverd, ik kan je niet missen.
Het is hier zo leeg in m'n hart.
Brand in m'n ogen,
en bonst in m'n hoofd.
't Is of ik van m'n verstand wordt beroofd.
Ach liefste, waarom ging je heen?
Liefs, Loe:
'l Liefste dat wij hebben bezeten,
toekomstbeeld van ons bestaan.
Vraag ons niet dat te vergeten,
en gewoon weer verder te gaan.
Streep daarom zijn naam niet door,
noem zijn naam en laat ons weten
dat ook jij niet zult vergeten.
24 september 2000
In liefde gedenken wij
RONALD
Cees. Marianne en Monique.
24 september 2001
24-09-2001
In memonam
Lieve PAPA
Alles lijkt zo gewoon door te gaan,
maar dat is uiterlijke schijn.
De buitenkant die gaat wel,
van binnen zit de pijn
Papa, elke dag wordt het gemis groter.....
Marianne en Willen
Op 27 september a.s. is het 65 jaar geleden dat on
ze ouders en grootouders
S. v. d. PLASSE
T. v. d. PLASSE-DE WEE
zijn getrouwd.
Wij willen dit vieren op zaterdag 28 september
2002. U bent van harte welkom op de receptie van
16.00-18.00 uur in kerkelijk centrum 'De I-laven',
Dreef 6 te Yerseke.
De kinderen en kleinkinderen
Zeeburg 4, 4401 DA Yerseke.
P.S.: geen bezoek aan huis.
