Prijzen schaars voor rasverteller
PZC
Hollands Glorie werd symbool voor Nederlands zelfrespect
Jan de Hartog (1914-2002)
puzzel
Heer Bommel en de Kwinkslager
Casper Hobbes
recept
Pasta met garnalen
het weer
M
O
o 34 V
dinsdag 24 september 2002
door Martijn Kamans
Jan de Hartog was zeer geliefd
bij het lezerspubliek en zijn
boeken behaalden grote op
lages. Literaire prijzen waren
echter nauwelijks weggelegd
voor de publieksschrijver. Al
leen zijn toneelstuk 'De on
dergang van De Vrijheid' (1939)
kreeg de H.G. van der Vies-
prijs. Wel werd hij uitgeroepen
tot Commandeur in de Orde
van de Nederlandse Leeuw
(1974).
De Hartog overleed zondag
nacht op 88-jarigeleeftijd in een
ziekenhuis in het Amerikaanse
Houston. Dat is gisteren be
kendgemaakt door zijn vroege
re uitgever Wim Hazeu (uitge
verij DeProm).
De Hartog lag in het ziekenhuis
wegens een heupoperatie. Hij
raakte geïnfecteerd door een
ziekenhuisbacterie die uitein
delijk een hartstilstand veroor
zaakte.
De Hartog schreef tientallen ro
mans en toneelstukken. Volgens
Wim Hazeu zijn van zijn boeken
miljoenen exemplaren ver
kocht. De Hartog was in de Ver
enigde Staten bekender dan in
Nederland. ,,In de VS vergelijkt
men hem met de grote vertellers.
Het zat hem wel eens dwars dat
hij de laatste tijd minder erken
ning kreeg vanuit Nederland",
aldus Hazeu.
Vissersboot
De Hartog werkte aan een
nieuw boek, getiteld Bagger,
over de geschiedenis van Neder
landse baggeraars. De eerste
hoofdstukken daarvan zijn af,
maar erg ver was hij volgens
Hazeu nog niet. Zijn laatste ro
man, De Vlucht, kwam in 1999
uit.
De schrijver werd 22 april 1914
geboren in Haarlem. Toen De
Hartog tien jaar was, werd hij al
aangenomen als hulpje op een
vissersboot. Later werd hij
lichtmatroos op het hospitaal
kerkschip De Hoop en werkte
hij als stoker bij de havenpoli
tie. In 1935 verscheen van zijn
hand de detective Een linker
heen gezocht. Hij schreef het on-
Jan de Hartog bezocht in 1987 op scheepswerf Scheldepoort in Vlissingen Oost het wrak van de Ebro.
der het pseudoniem F.R. Eek-
mar (verrek maar).
Ook produceex'de hij het toneel
stuk Het hemelbed. Dat werd
immens populair en ook ver
filmd. Er is ook een succesvolle
musical van De Hartogs hand
gemaakt met de naam I do! I do!
In zijn romans als Stella (1950),
Thalassa 19 51en Gods Geuzen
(1947) valt telkens zijn religieu
ze ondertoon op. Wat de perso
nages in zijn boeken drijft, is een
vage roeping, de wil om goed te
doen in de ogen van God.
Telkens stelde De Hartog religi
euze hypocrisie aan de kaak.
Het helpen van anderen bracht
hij ook in de praktijk door de
opbrengst van jeugdboek De
kleine ark aan de slachtoffers
van de watersnoodramp van
1953 te geven.
Ook in Amerika onderstreepte
hij zijn wil om zijn medemens te
helpen. In Houston sloot hij zich
in de jaren zestig aan bij het
kerkgenootschap de Quakers.
foto Lex de Meester
Dit sociaal bewogen en pacifis
tische genootschap bekommert
zich veel om anderen. Samen
met zijn geloofsgenoten be
ijverde de schrijver zich voor
een verlopen ziekenhuis in een
arme wijk van Houston. Hij be
zocht als hun vertegenwoordi
ger ook Vietnam, waar hij de
adoptie van oorlogswezen orga
niseerde. Zelf nam hij twee Ko
reaanse kinderen onder zijn
1 23456789 10
Op elke verticale regel dient een woord van vier een van vijf en een van zes let
ters te worden ingevuld. Het woord van vijf letters bestaat uit de letters van het
voorgaande woord plus 1, het woord van zes letters bestaat uit de vijf letters
van het voorgaande woord plus 1. Als de hele puzzel juist is ingevuld, vormen
de letters op de vet omlijnde regel een woord.
1. Stop, stopplaats, handstaaf; 2. keer, soort aardappel, dag en nacht; 3. gesneden
hengst, top v.e. boom, impressie; 4. dorsvloer, vloerbedekking, deel v.e. huis; 5.
ruwe steenmassa, zonnegordijn, de oudste; 6. faam, zangspel, werelddeel; 7. delf
stof, bontsoort, weegtoestel; 8. verharde huid, verbouwen, scène; 9. ogenblik, cijfer,
dito; 10. hemellichaam, graveur, overblijfsel.
Horizontaal:
1. Het laatste deel van de
maand werkzaam in de horeca
(4); 4. Die hangt erbij als een
godheid vurig wordt (5); 7.
Met grote cijfers kloppen om
bederf tegen te gaan (7); 8.
Heeft het land aan een plaats
zonder huizen (3); 9. De bete
kenis van lust (3); 10. Gewas
om een tank tegen te houden
(7); 12. Ze is net niet net (7).
Verticaal:
2. Een kijkje in de conserven-
fabriek (4); 3. Waarin de kip
pen hollen (6); 4. Vertalen kan
van belang zijn (8); 5.
Lekkernij van de politie (4); 6.
Het gebladerte geeft maar
rommel (6); 9. Ga eronder bij
slaap op jacht! (4); 11Wees
zuinig met de inzet! (3).
Oplossingen van gisteren:
Horizontaal: 1. Ever; 4. eest; 7. galei; 9. te; 10. lor; 11. lo; 13. ere; 14. rats; 17. eraf;
18. ooi; 19. kerk; 21. kiek; 24. ree; 26. ar; 27. tam; 29. es; 30. doper; 32. leer; 33. saté.
Verticaal: 1. Ester; 2. eg; 3. ral; 4. eer; 5. ei; 6. troef; 8. los; 11. irade; 12. ut; 13. er;
15. aleer; 16. sok; 17. eik; 19. kraal; 20. re; 22. in; 23. kaste; 25. tap; 27. tor; 28. mes;
30. de; 31. ra.
Cryptogram:
Horizontaal: 4. Speelgoed; 6. bakstenen; 8. allicht; 9. smart; 10. pas,
Verticaal: 1. Spaarlamp; 2. plat; 3. loonstop; 5. danspas; 7. stier.
Deze woorden deden heer Bommel veel goed. Zijn afgezak
te trekken verlevendigden zich en hij maakte aanstalten
om op te staan. „Daar heb ik eigenlijk zo gauw nog niet aan
gedacht", merkte hij op. „Ik kan eigenlijk alles wat ik wil,
dat hoor je nu maar eens net, Tom Poes!" „Hij kan er een
voorbeeld aan nemen", vulde de buurvrouw aan. „Soms
heb ik het idee, dat hij je je kracht niet gunt. Maar je moet je
niet laten kleineren, hoor Ollie!"
Ze liep door, maar het was duidelijk, dat deze korte ont
moeting de beproefde heer een wereld van goed gedaan
door Bill Watterson
VEERTIG rtlNUTEN ELLENDE!
UAAROrt HEB JE HE HIER
DOOR OPGEGEVEN?
OJAAROn NIET IET5 LEUK5,
Z0AL5 ZWEEFVLIEGEN OF
BOOGSCHIETEN?
-OFRXJUSSSfT IK ZOU
OP RIJLES KUNNEN, DAN
LEER IK NOG IETS
NUTTIGS!
Het is eerlijk gezegd een merkwaardig
gerecht, want u dient de spaghetti in
stukken te breken.
Dat gebeurt vrijwel nooit in de Italiaanse
keuken. De reden is mij nog altijd niet
bekend. De Italianen zelf weten het trou
wens ook niet.
Voor 4 hoofdgerechten: 300 gram spa
ghetti, in onregelmatige stukken (ca. 8
cm.) gebroken (zee)zout; 4 eetl. olijf
olie, traditioneel; 250 - 300 gram gepelde
garnalen, zoals de Noorse garnalen; 1
mespunt cayennepeper; 2 bosuitjes, rag
fijn gesnipperd; 1 teentje knoflook, uit
geperst; 4 grote rijpe tomaten, ontveld,
vruchtvlees in blokjes gesneden; 1 1/2
eetl. fijngesneden verse dille; ca. 100
gram fijngeraspte Parmezaanse kaas: 4
flinke toeven waterkers.
Kook de spaghetti beetgaar in ruim wa
ter waaraan wat zout is toegevoegd.
Volg de aanwijzingen op de verpakking
van de pasta nauwgezet op. Laat de spa
ghetti na het koken uitlekken. Doe de
spaghetti terug in de pan waarin ze werd
gekookt. Sprenkel er 1 eetlepel olie over.
Schep alles goed door elkaar.
Maak de garnalen droog door ze over
een droge doek of stuk keukenpapier te
laten rollen. Strooi cayennepeper en een
beetje (zee)zout over de garnalen.
Verhit een braadpan (of gebruik de wok)
en laat er 3 eetlepels olie er even door
walsen. Voeg de garnalen toe en laat ze,
Zeeland: Later wolken
hoede. Dat resulteerde in het
boek De kinderen. De geschie
denis van de Quakers staat cen
traal in romancyclus De kinde
ren van het licht.
De doorbraak van De Hartog
kwam vlak voor de Tweede We
reldoorlog met zijn boek Hol
lands Glorie over het sleepwe-
zen. Hollands Glorie werd
bovendien het symbool van het
zelfrespect dat de Nederlanders
tijdens en na de oorlog wilden
bewaren. Later werd het een tv-
reeks.
Ebro
De auteur bezocht in 1987 Zee
land als onderdeel van zijn pro-
motiereis door Nederland voor
De Commodore. In dat boek
gaat het om een sleepboot
die door een constructiefout
onveilig is. Het verscheen kort
na de ramp met de Herald of
Free Enterprise bij Zeebrugge,
welke leidde tot veel discussie
over de veiligheid van de
scheepvaart.
Jan de Hartog nam in 1987 zit
ting in de commissie van aanbe
veling van de Stichting Stoom
Zeesleepboot Ebro. De stichting
beijverde zich om de in 1958 in
de Oosterschelde gezonken sle
per weer te herstellen. Het vaar
tuig was in 1986 boven water
gehaald. De Hartog steunde het
initiatief van harte, omdat hij
vroeger op een zelfde type schip
had gevaren. Helaas bleek her
stel van de Ebro uiteindelij k een
onmogelijke opgave te zijn.
Maart 1989 hield de schrijver in
Goes een lezing over zijn mys
tieke roman Centurio.
Staatsbegrafenis
Wim Hazeu noemt zich naast
uitgever ook vriend van de
schrijver. „Hij wilde dit najaar
nog naar Nedeiiand komen,
maar dat is niet meer gelukt. Hij
heeft mij verteld dat het zijn
droom was een staatsbegrafenis
te krijgen in Maassluis; de plek
waar veel kapiteins van zeesle
pers vandaan komen. Nu wordt
hij woensdag gecremeerd in
Houston. Maar met zijn wedu
we overleg ik om een deel van
zijn as in Valburg of in Maas
sluis uit te strooien." ANP
D Toonder Studio's
Nautisch bericht
Matige tot vrij krachtige noordoostenwind. Prima zicht en water
temperaturen rond 19 graden.
had. „Zo is het", sprak hij, zijn lompen rechtschikkend. „Ik
wil geen ongelukken meer hebben; en daar is het mee uit.
Zoiets is voor zwakken van geest, maar niet voor een heer
van mijn stand."
Op dat moment klonk het geknap van dorre twijgjes, en
vanachter een boom trad de zonderlinge grijsaard te voor
schijn. „Wacht even, mijn jongen!" sprak hij met zware
stem. „Je moet eerst geloof leren, voordat je van de kwink
af kunt komen! Deze houding past je niet, want het geloof
komt pas na de loutering."
Waterstanden
DINSDAG
24 SEPTEMBER
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
WOENSDAG
25 SEPTEMBER
Vlissingen
Terneuzen
Cadzand
Roompot Buiten
Roompot Binnen
Zierikzee
Krammersl. West
Hansweert
Stavenisse/Yers.
Hoog
uur cm
04.32 239
04.56 262
04.05 233
04.30 184
05.56 148
06.10 174
06.26 183
05.28 272
06.17 178
Hoog
uur cm
05.00 234
05.20 258
04.36 229
05.05 179
06.26 145
06.40 170
06.51 180
05.56 267
06.46 175
water
uur cm
16.46 240
17.06 266
16.17 235
16.42 183
18.06 149
18.25 172
18.14 181
17.36 274
18.20 178
water
uur cm
17.16 235
17.36 261
16.49 231
17.16 179
18.25 145
18.50 169
18.45 178
18.07 269
18.51 175
Laag water
uur cm uur cm
10.46 171 23.12 195
11.16 181 23.36 205
10.22 167 22.48 190
10.40 116 22.59 139
11.45 100 ----- -
11.55 119 -
12.00 122 --.1
11.38 196 I
12.00 119 --.
Laag water
cm uur cm
169 23.35 186
178
164 23.16 181
115 23.35 133
123 12.15 102
14412.25 120
146 12.35 123
219 12.08 194
142 12.24 120
uur
11.19
11.45
10.50
11.05
00.03
00.20
00.26
00.02
00.26
lichte sneeuw
-%■ -& matige sneeuw
zware sneeuw
lichte regen
matige regen
zware regen
mist
Lomves
vv hagel
Europa: Buien
Hans Belterman
onder voortdurend omscheppen, 1 mi
nuut bakken. Schep bosuitjes en knof
look er door. Voeg onmiddellijk daarna
de tomaten toe. Schep alles nogmaals
goed om.
Spreid de pasta over de inhoud van de
pan uit. Strooi er dille en 2 eetlepels ge
raspte kaas over. Laat alles, onder voort
durend omscheppen, door en door
warm worden.
Presentatie: verdeel het gerecht over
voorverwarmde borden. Schik er als gar
nering toeven waterkers bij en strooi er
nog een beetje geraspte kaas over. Geef
de rest van de geraspte kaas er apart bij.
Tip: vervang de garnalen door surimi
(flakes).
Het zuidoosten van Europa heeft te maken met diverse lage
drukgebieden en de daarbij behorende storingen. Vooral op de
Balkan kan er lokaal veel water vallen, maar ook in de
Alpenlanden, Italië en Griekenland is er grote kans op een flinke
bui. Ook in het westen van het Iberisch schiereiland krijgen ze te
maken met wolken en regenbuien. Elders in Spanje en het wes
ten van Frankrijk is het zonnig en op de meeste plaatsen blijft
het droog. Dankzij een hogedrukgebied boven de Britse eilan
den, met een uitloper richting Polen, is ook daar volop zon. In
Scandinavië wisselen zon en buien elkaar af en heeft de tempe
ratuur al aardig wat terrein prijs moeten geven. Lokaal is daar al
nachtvorst.
Vooruitzichten
weer
woensdag
donderdag
vrijdag
zaterdag
max.
14°
15°
16°
17°
min.
10°
11°
11°
10°
wind
l\l 4
l\IW4
W 4
W 4
Zon
O
vandaag
op 7.33
onder 19.38
Maan
vandaag
op 20.48
onder 10.13
Op de eerste officiële dag van de Door: Margot Ribberink
herfst scheen de zon volop. De enige
spelbreker was de wind, die in de ochtend op de stranden zelfs
hard was, windkracht 7. Uit de wind en in de zon was het heerlijk
toeven, maar warm werd het niet. Door de aanvoer van frisse
lucht liep het kwik op naar een magere 16 graden. Vandaag begin
nen we opnieuw met een blauwe lucht. Het is echter wel een stuk
frisser dan gisterochtend. In het noorden van het land blijft het niet
zo zonnig. Daar neemt in de loop van de middag de bewolking
vanaf de Noordzee toe door de nadering van een storing. Hier in
het zuiden komt de bewolking pas vanavond. Tot die tijd is het
hier vrijwel wolkeloos. De noordoostenwind is minder sterk dan
gisteren, maar nog altijd vrij krachtig op het strand. Vanmiddag
wordt het ongeveer net zo warm als gisteren met maxima rond 15
a 16 graden. Vanavond en vannacht neemt ook hier de bewolking
toe en kan er op een enkele plaats een beetje regen of motregen
vallen. Onder de wolken koelt
het niet meer zo sterk af als
afgelopen nacht. De minima
liggen tegen het eind van de Wolkeloos -j ij 16°I
nacht tussen 7 graden in het - N3 jfgM
binnenland en 11 graden vlak ja> I.JL_i-r~ i
aan zee. Woensdag en donder- !l J6°j^É»l
dag is er vrij veel bewolking en ^>11112°L—1 I
kan er plaatselijk een drup NÓ5rJ
regen vallen. Het weer lijkt dan j.
veel op het weer dat we vorige i i6°j J
week dagen achtereen had- l lil»9 11-VB r
den. Vrijdag en zaterdag is er pjjjjlp INQ 4 I
weer ruimte voor een beetje >j 16°j
zon en blijft het droog. Met A10° If'TTf
een meest matige, naar west
draaiende wind daalt het kwik
in de nacht naar 9 a 10 graden
en wordt het 's middags met
medewerking van de herfstzon verwachtingvoor
16 a 17 graden. DINSDAG"SEP,EMBER 1002
gioi 0'Mp
3TVO
VERWACHTING VOOR DINSDAGMIDDAG 24 SEPTEMBER 2002
