Sokken hoog, shirt in de broek
Snelle mannenliefde op een parkeerplaats
PZC
Normen Waarden in Lieshout
zaterdag 21 september 2002
Werd er zeven jaar gele
den wat badinerend
gedaan over het waarden- en
normenproject in het Bra
bantse Lieshout, nu heten de
dorpelingen plots voorlo
pers. „Er gebeurt hier nog
steeds van alles wat niet
goed is, maar mensen lijken
meer bereid om er zelf wat
aan te doen."
De gigantische bierfabriek
van Bavaria verraadt de
tijdgeest. Voor de rest lijkt Lies
hout een rustig dorp waarop het
jachtige bestaan geen vat heeft
gekregen. Met een molen, een
dorpspomp, een romantische
muziekkiosk en smetteloze
beelden, geschonken door de
prominent aanwezige Rabo
bank.
Smalend gelachen werd er, toen
zeven jaar geleden het project
'Goed te Leven' in gang werd ge
zet. In Lieshout! Een dorp zon
der achtei-standswijken of zwa
re criminaliteit. Er rijdt geen
trein waarin opgeschoten jon
geren reizigers angst kunnen
aanjagen. Er is niet eens een
middelbare school, laat staan
een wapencontrole aan de
poort. Maar er zijn evengoed
brutale kinderen, jongeren die
zich te pletter vervelen, strijkers
maken en brievenbussen opbla
zen, afval achterlaten en agres
sief gedrag vertonen. En er zijn
onzekere ouders die zich geen
raad weten.
De Overleggroep Onderwijs en
Welzijn in Lieshout signaleerde
de zorgen in 1994 en zocht steun
bij het Brabants Steunpunt
Jeugdwelzijn. Een jaar later
werden tientallen vrijwilligers
getraind in een discussiemetho
de, gebaseerd op het werk van
de Amerikaanse filosoof, ont
wikkelingspsycholoog en peda
goog Lawrence Kohlberg. Vol
gens Kohlberg kan de morele
ontwikkeling van mensen wor
den gestimuleerd door het voe
ren van discussies over morele
dilemma's. Opgelegde regels of
dreigende straffen werken wel
moreel gedrag in de hand, maar
vooral daar waar controle is. Zo
levert cameratoezicht brave
burgers op in de bespiede straat,
maar in de straten ernaast gaat
een deel van dezelfde mensen
ongezien hun gang.
Op de langere termijn is moreel
besef nodig en dat kan worden
ontwikkeld door discussies over
dilemma's. Mag je een brood ste
len als j e honger hebt? Wat doe j e
met een briefje van 20 euro dat
je op straat vindt? Hou je het?En
als je nu weet dat het van een ar
me vrouw is? Ouders leren hun
kinderen niet te jokken. Maar:
als het hen tien euro bespaart op
een kaartje voor de Efteling
wordt kinderen gevraagd te jok
ken over hun leeftijd.
Onderwij skundige F. de Mink
van de Universiteit Twente had
al veel ex-varing met de discus
siemethode en diende de initia-
tiefnemex-s in Lieshout van
advies. Politie, leerkrachten,
ouders en mensen van sport- en
buuitvei-enigingen werden ge
traind dilemmagesprekken te
voeren om vex-volgens de discus
ÜC.
Lieshout. In dit Brabantse dorp werd zeven j aar geleden een normen- en waardenproject in gang gezet.
sie met anderen aan te gaan. In
korte tijd kwam het halve dorp
in aanraking met het project. Zo
gaf adjunct-directeur Frans van
Geesink van de basisschool zijn
kennis door aan de leerkrachten
en die gingen ermee de klas in.
Eén leerkracht nam de dilem
magesprekken mee naar de vis
club waarvan hij voorzitter is.
Van Geesink deed datzelfde als
voorzitter van de badminton
club. „Ik hoorde een kind 'kut
wijf zeggen tegen een leidster.
In alle drukte negeerde de leid
ster het kind, maar ik had juist
geleerd dat niet te doen." Als
zijn zoon moest voetballen werd
het gesprek langs de lijn voort
gezet. Tientallen ouders waren
op de informatie-avond in de
voetbalkantine geweest. De
grootste schreeuwers waren er
mogelijk niet, maar daar gaat
het ook niet om. „Het gaat niet
om de boeven, maar om de reac
tie op eventuele boeven; de om
standers", zegt onderwijskun
dige F. de Mink.
Dus worden kinderen die in de
netten van de goal klimmen,
aangesproken op hun gedrag.
Ouders die langs de lijn 'schopt
'um' roepen, kunnen volgens se
cretaris N. Scheltens een op
merking verwachten. Net als de
jongen die achteloos een leeg
blikje cola op de grond gooit.
„We hadden al wel gedragsre
gels, maar het is altijd zinnig om
er samen over te praten. Dat
houdt je scherp. Met vierhon
derd leden in een dorp van vier
duizend inwoners heb je als
voetbalvereniging wel een ver
antwoordelijkheid." Sokken
hoog en shirt in de broek, heet
het bij RKW Eli. „En dat lukt
voor 99 procent."
Helpt discussiëren over waar
den en normen, wil nu iedereen
die in een project waarden en
normen zouden kunnen worden
aangekaart. Van der Heijden
heeft dan ook geen hoge pet op
van het project. „Ik vraag me af
of je de mensen met een laag
normbesef wel bereikt.
Bezinning
Op basisschool De Fontijn gelo
ven ze wel degelijk in het nut
van de dilemmagesprekken.
visie en internet op waarden en
normen. Kinderen uit groep
acht zitten al volop te chatten
achter de computer. Veel ouders
hebben geen idee van wat hun
kinderen doen. In de school
krant hebben we opgeroepen
geen ongewenste e-mail te stu
ren. Vrijheid van mensen is be
langrijk maar je vrijheid is be
perkt door de vrijheid van een
ander." Sinds twee jaar openen
weten. Liefst resultaten in kei
harde cijfers. Maar die zijn er
niet. De gemeente Laarbeek,
waar Lieshout samen met Beek
en Donk en Aarle-Rixtel deel
van uitmaakt, telt minder cri
minaliteit, maar meer overlast.
„Vooral van hangjongeren",
verduidelijkt Johan van der
Heijden, waarnemend afde
lingshoofd van de gemeentelij
ke afdeling algemene zaken. De
jongeren mogen sinds een jaar-
geen alcohol meer gebruiken op
openbare plekken, maar niette
min slingeren her en der kapotte
flesjes bier en breezers. Mensen
klagen over scheurende scoo
ters en vernieling van straat-
meubilair. Typisch problemen
Adjunct-directeur Van Gees
ink: Vorig jaar kwam er hier
een kind op school uit een ander
dorp. Na een tijdje sprak ik de
moeder die vertelde dat haar
kind het zo naar de zin had.
Mam, had het gezegd, hier
wordt nooit gevochten."
Niet dat ze roomser zijn dan de
paus op de Fontijnschool maar
de leerkrachten zijn wel alert op
moreel besef. „We voeren geen
dilemmagesprekken meer, zo
iets zwakt af. Maar er komen
wel steeds weer momenten van
bezinning. In de teamvergade
ringen bespreken we gewenst en
ongewenst gedrag op de speel
plaats. Nieuw onderwerp van
discussie is de invloed van tele
leerkrachten de dag met Tref
woord. Dat is een boek met ver
halen waarin morele onderwer
pen aan bod komen. Zo heeft de
juf van groep vijf de kinderen
vanochtend een verhaal verteld
over dapperheid. Over jongens
op brommers die een bal afpak
ken. De eerst zo stoere jochies
durven niets te doen. Het is een
meisje dat met trillende benen
de bal komt terugvragen. Want
ook meisjes kunnen ridders zijn,
zo luidt de moraal van het ver
haal.
Juist de omslag van besef naar
daadwerkelijk ander gedrag,
blijkt moeilijk. „Daar is ego
sterkte voor nodig, morele moed
en wil", weet De Mink. De juf
foto Harmen de Jong/GPD
zelf zal zich geen ridder noe
men. Maar als ze buiten school
jongens in het dorp een bal te
gen een volière ziet trappen,
zegt ze er wat van. Soms krijgt
ze een grote mond terug, maar
dan heeft ze zich in ieder geval
niet afzijdig gehouden.
Scherp
Niet alleen de twee basisscholen
in Lieshout hebben voortgebor
duurd op het project van zeven
jaar geleden. Een groep van ze
ven vrijwilligers van het eerste
uur komt nog altijd elke drie
maanden bijeen om te praten
over de dilemma's in de gezins
situatie.
De Stichting Welzijn Laarbeek
startte in 2000 de cursus 'Waar-
de(n)vol opvoeden' voor ouders
en peuterleidsters. En in een on
langs opgeknapte buurt hebben
een groep ouderen en een groep
jongeren afzonderlijk een cur
sus gevolgd om daarna samen te
gaan discussiëren.
Nieuwe lokale initiatieven blij
ven nodig om het moreel besef
scherp te houden. En daarvan
zijn er ook talloze in het land.
Vanuit de provinciale steun
punten jeugdwelzijn is het Plat
form Morele Communicatie op
gericht waarin er-varingen
worden uitgewisseld. Alleen al
de (Lieshoutse) morele dilemma
discussiemethode is nu op vijf
tien plekken in het land uitge
voerd of loopt nog. Daarnaast
werken tientallen scholen met
de methode Leefstijl, bestaan er
op lerarenopleidingen netwer
ken normen en waarden, zijn er
gemeenten die lekenrechtban-
ken hebben ingesteld en buur
ten die bedrijfsethiek hebben
geadopteerd, zoals de Rotter
damse wijk Hoogvliet die het
door Shell ontwikkelde model
Oog (Observatie Ongewenst
Onveilig Gedrag) heeft opge
pakt.
De Mink wil graag alle initiatie
ven over moreel besef gaan ver
zamelen en onderbrengen in
zijn nog op te starten Interna
tional Institute for Values Deve
lopment. Want de roep om
waarden en normen is niet iets
van het nieuwe kabinet, maar
van alle tijden. „Elke nieuwe re
gering doet zulke uitspraken,
zeker als het CDA er inzit. Deels
uit idealisme en deels om in te
spelen op wat er leeft."
De Mink ziet helemaal geen ver
loederde samenleving. De mees
te kinderen hebben veel respect
voor hun ouders en leraren. De
oudere generatie maakt zich ge
woon al duizenden jaren zorgen
om de jongere. En die zorgen
worden nu nog eens uitvergroot
door de media, meent De Mink.
Ook Eduard Groen, die vanuit
de provincie Brabant projecten
waarden en normen onder
steunt, wil van geen hufterig-
heid of normvervaging weten.
„Hooguit is er sprake van een
verschuiving. De individualise
ring heeft ons veel vrijheid ge
geven. Denk alleen maar aan de
keuze in onderwijs. Maar nu lo
pen we tegen de grenzen aan van
de autonomie. De zorgkant is
verwaarloosd. Mensen willen
weten wat hun buurman be
weegt. Er is behoefte aan saam
horigheid; kijk maar naar de
grote opkomst bij optochten te
gen zinloos geweld. Mensen zijn
ook weer meer bereid wat te
doen in him eigen wijk."
Groen is blij met de landelijke
discussie over waarden en nor
men, ook al zijn de opmerkingen
over oorvijgen en hard rijden
stompzinnig. „Minister Heins-
broek spreekt van normen en
waarden. Balkenende van
waarden en normen. Precies
daarin zit het verschil. Je begint
eerst met hetgeen je bezielt en
dan met de leefregels. Het zijn
de waarden die genormeerd
worden en niet andersom."
De overheid gaat volgens Groen
en De Mink in de fout als ze nu
met een opgeheven vingertje
burgers een lesje wil gaan leren.
Mensen zijn wars van bemoei
zucht. De discussie aanzwenge
len en lokale initiatieven steu
nen, werkt het beste. Nadenken
en praten over je doen en laten,
helpt echt, meent Groen. „Ik
heb de trainingen zelf ook ge
volgd en je gaat echt anders kij
ken. De moraal van afzijdigheid
is voor mij doorbroken. Als ik
zie dat er een conducteur wordt
bedreigd dan zal ik m'n ogen
niet afwenden maar blijven kij
ken. Ik zal in ieder geval ingrij
pen door te bellen en afhanke
lijk van messen of andere
wapens, zal ik er ook op af
gaan."
Monique de Knegt
Voor buitenstaanders en omwonenden
zijn het bronnen van ergernis: homo-
ontmoetingsplekken. Maar voor de bezoe
kers is het vaak de enige plek waar ze seksu
eel aan hun trekken komen. Het liefst ano
niem, want 'thuis' mogen ze het niet weten.
Het is een plek waar gekeken wordt en ge
wacht op de juiste man. En zodra die is gear
riveerd bieden de bosjes uitkomst.
Seks is het doel, maar het kijken en wachten
is minstens zo leuk, vinden betrokkenen. De
parkeerplaats Bruggelen langs de Al bij
Apeldoorn staat al heel lang bekend als tref
punt voor homo's. Het hekwerk dat moet
voorkomen dat wild op de snelweg komt,
werd telkens kapot geknipt, want het bos
erachter is een ideale plek voor de snelle
mannenliefde. Na talloze reparaties heeft
Rijkswaterstaat zich er maar bij neergelegd
en er twee deuren in gemaakt.
Als je 's avonds op de parkeerplaats de klap
deur hoort, dan weet je het wel. Daar gaat er
weereen. Óf twee. Of drie. Wat zich tussen
de dennen afspeelt, laat zich raden.
Bij een bankje staat een groepje van zeven
mannen. Ze komen hier regelmatig, de laat
ste weken bijna dagelijks. Voor de meesten
is het een plek waar ze zich niet hetero hoe
ven voor te doen, zoals thuis en op hun werk.
Onder geen beding willen ze onder hun ei
gen naam in de krant.
Peter (24) is van plan volgende maand zijn
ouders in te lichten over zijn seksuele ge
aardheid. Hij woont inmiddels zelfstandig.
..Ik kom uit een streng christelijk dorp op de
Veluwe. Mijn ouders zijn niet heel erg zwaar
kerkelijk of zo, maar toch, ze zullen het er
moeilijk mee hebben als ik het vertel. Het
mag niet van de bijbel, hè. Ik kom hier voor
de gezelligheid, om mezelf te kunnen zijn.
Niet voor de seks hoor.
Hij kijkt met een vies gezicht naar de oudere
mannen op de parkeerplaats. „Ik ga eigen
lijk liever naar homokroegen in Arnhem of
Enschede. Daar kom ik tenminste leeftijd
genoten tegen. Maar het probleem is, daar
ga je niet snel alleen naar toe."
Anoniem
De parkeerplaats heeft voor veel homo's
grote voordelen. Het is anoniem, het gaat
snel en het is gratis. Homo's die een hetero
leven leiden, komen er zonder veel romp
slomp aan hun trekken.Het begint scheme
rig te worden. Een man in leren motor-jack
ariveert, afgezien van zijn jack en zijn laar
zen heeft hij niets aan. Zonder op of om te
kijken loopt hij langs de rij wachtende
mannen. Even later komt hij terug en weer
trekt hij met zijn naakte onderlichaam alle
blikken naar zich toe. Geen van de zeven
mannen bij het bankje reageert. Ach, blote
mannen hebben ze 's middags al genoeg ge
zien op het naaktstrand van Bussloo.
De gemiddelde leeftijd van de mannen op
parkeerplaats ligt tussen de veertig en de
vijftig. Óver het algemeen rijden ze in mooie
auto's. „Uiterlijk vertoon is heel belangrijk
voor veel homo's", weet Karei (43). Hij deed
ooit onderzoek naar het bestedingspatroon
van homo's en is sindsdien in de wereld van
de parkeerplaatsliefde blijven hangen. Hij
maakt ook deel uit van het groepje, hoewel
hij geen homo is. Na het overlijden van zijn
vrouw, vijftien jaar geleden, heeft hij nooit
meer een vaste relatie gehad. „Diehomowe-
reld bevalt me wel. Over het algemeen zijn
mannen heel vriendelijk voor elkaar. Vrien
delijker dan hetero's onder elkaar."
Inmiddels staan er een stuk of vijftien au
to's. Mick (19) krijgt als jongste en mooiste
van het stel de meeste aanspraak. Laatst
had hij sjans met een rijke vent in een witte
BMW-cabriolet. Een man van 26 jaar. Zijn
vrienden waarschuwden hem dat het geen
zuivere koffie was. Ze waren bang dat Mick
de prostitutie in werd gedreven. Het gevaar
is geweken, want de cabriolet heeft zich niet
meer laten zien. „Voor de rest zijn het hier
allemaal oude mannen. Nee bah, daar wil ik
De homo-ontmoetingsplek aan de Al
niets mee. Toch zitten ze aan je, slaan de arm
om je heen en zo." Mick noemt zichzelf geen
homo, maar nicht, en onderstreept dat met
vrouwelijke gebaartjes. „Vind ik veel leuker
dan homo, dat klinkt zo negatief."
Als er een auto met vier personen langzaam
voorbij rijdt, is iedereen ineens alert. Het
kan gevaar betekenen. Mocht er een stel po
tige jongens uitstappen, dan duikt iedereen
snel in zijn auto en maakt dat hij wegkomt.
Er is geen solidariteit. Als er iemand in el
kaar wordt geslagen, hoeft hij niet te reke
foto Maarten Sprangh/GPD
nen op hulp. Niemand heeft belang bij een
mogelijk politie-onderzoek. Iedereen komt
hier anoniem.
Geweld op de parkeerplaatsen nemen ze al
lemaal voor lief. Het hoort erbij. Hard weg
rennen is het enige wat ze kunnen doen. De
auto met vier personen die langzaam aan
kwam rijden, is gedraaid en gaat nu tegen
het verkeer in terug. Opnieuw komt de wa
gen stapvoets langs de rij wachtende en kij
kende mannen. Er gebeurt niets. Even later
spurt de auto met piepende banden de snel
weg weer op.
„Mijn ouders weten inmiddels wel dat ik
homo ben, maar ik vertel ze niet dat ik hier
kom", zegt Ruud (27). „Ze hebben er toch.
een verkeerd beeld van. Ze denken dat hiér
alleen vieslakken komen. Geen gewone jon
gens zoals ik." Ruud heeft een paar jaar een
vriendin gehad, maar heeft dat uitgemaakt.
Hij voelde zich hypocriet. „Ik wist dat ik ho
mo was, Ik kon het niet langer opbrengen
toneel te spelen. Eerst heb ik het mijn moe
der verteld. Zij heeft het mijn vader verteld,
zelf durfde ik niet."
Lekker kletsen
Robert (32) is de enige van het stel die al eens
heeft samengewoond met een vriend. „Een
half jaar, toen ging hij ervandoor met een
ander. Ik heb zes weken geleden mijn baan
opgezegd. Ik had een goed betaalde baan in
de financiële wereld, maar ik vond het werk
eentonig worden. Ik heb ontslag genomen
en ben nu aan het nadenken wat ik wil. Om
dat ik zoveel tijd heb, ben ik vaak op deze
parkeerplaats. Soms blijf ik hier tot vier uur
's nachts. Gewoon lekker kletsen, nee, ik
zoek hier geen seks. In feite niemand van dit
groepje. Eigenlijk vinden we de mannen die
steeds met een ander het bos in gaan slette-
bakken, dat zeggen we ook tegen elkaar."
Als na een lange nacht het groepje naar huis
gaat, is Robert toch benieuwd of er een van
hen alsnog achterblijft.
Bij de volgende afslag keert hij en gaat terug
naar de parkeerplaats. Hij krijgt gelijk, hij
ziet nog net hoe een van zijn vrienden samen
met een pas gearriveerde man het bos in
loopt.
Tanja Kits
