Alle ballen op Joschka
Rudi Hoogvliet uit Vlissingen,
campagneleider van de Grünen
zaterdag 21 september 2002
Joschka Fischer, de voorman van Die Grünen, wordt altijd bij de voornaam genoemd. Het tekent 's mans immense populariteit.
foto Michael Urban/Reuters
Duitsland gaat morgen naar de
stembus. De strijd om het
kanseliersambt gaat tussen de so
ciaal-democraat en zittende pre
mier Gerhard Schroder en de
christen-democraat Edmund
Stoiber. Op de achtergrond voeren
Die Grünen een verwoed gevecht
om de roodgroene coalitie in het
zadel te houden. Campagneleider
Rudi Hoogvliet, geboren en geto
gen Vlissinger, heeft zijn strategie
volledig opgebouwd rondom
Joschka Fischer, minister van
Buitenlandse Zaken en de popu
lairste politicus van de Bondsre
publiek. „Joschka is een popster.
De mensen willen hem zien, zoals
ze Mick Jagger of David Bowie
willen zien."
Op zijn rechterborst prijkt de groe
ne Joschka-sticker, met het rode
kruisje door de o. Het is wel duidelijk
op wie Philipp Danielmeyer zondag
zal stemmen.
Philipp is 18, mag voor de eerste keer
naar de stembus. Hij had toch al een
voorkeur voor links en groen, maar
met Joschka Fischer als lijsttrekker
van Die Grünen is het helemaal een
voudig. De minister van Buitenlandse
Zaken is de populairste Duitse politi
cus, zeker onder jongeren. Philipp
wijst om zich heen. „Mijn vrienden
denken er net zo over."
Bielefeld, maandagavond 16 septem
ber. Philipp en zijn vrienden hebben
enkele tientallen kilometers gereisd
om de verkiezingsavond van Die Grü
nen bij te wonen. Met ruim 2200 ande
ren hebben ze twee euro entree
betaald om erbij te mogen zijn. Tien
tallen mensen komen op de gok naar
de Stadthalle, in de hoop er toch nog
in te kunnen. Tevergeefs; de zaal is
compleet uitverkocht. Zij moeten het
buiten met een videoscherm doen.
Thuis voor de buis hadden ze flarden
kunnen zien. Tv-zender ZDF volgt
deze avond alle partijbijeenkomsten
in het land en schakelt tussen de loca
ties. Elke partij krijgt twee keer drie
ënhalve minuut. Reden voor campag
neleider Rudi Hoogvliet (44) om bij
uitzondering zijn Berlijnse kantoor te
verlaten en op locatie een oogje in het
zeil te houden.
„Dat moet woensdag in München dus
anders", stelt hij de volgende ochtend
vast. Ook daar zal de tv verslag doen.
„Joschka kreeg wel een seintje toen
hij in beeld kwam, maar niet toen hij
eruit ging. Nu zat hij halverwege een
zin en heeft hij geen punt kunnen sco
ren. En onze partijleden die span-
doekjes ophielden, zaten te ver weg.
Dat konden de camera's niet registre
ren. Die zullen we dus verder naar vo
ren zetten."
Hoogvliet leidt de campagne met
strakke hand. Hij gaat niet mee op
tournee, maar volgt de ontwikkelin
gen nauwgezet vanuit het hoofdkan
toor in Berlijn. „Ik heb goede mensen
in de bus, die mij de juiste informatie
geven. Ik hoef er niet bij te zijn. Ik zit
beter in Berlijn, waar ik als een spin in
het web alles kan coördineren."
Dat is ook hard nodig bij Die Grünen,
stelt hij,Mijn analyse van ons verlies
in het verleden is dat we met te veel
stemmen, met te veel meningen naar
buiten traden. Daardoor ontstond een
diffuus beeld van wat wij vinden en
willen. We hadden geen scherp pro
fiel. Daarom heb ik voor deze cam
pagne alle afdelingen bezocht en
gezegd: 'De beslissingen worden in
Berlijn genomen en iedereen houdt
zich daaraan.Zie het als een corridor:
wij bepalen hoe groot die is, daarbin
nen heeft men de vrijheid, maar nie
mand mag daarbuiten treden. Dat
heeft gelukkig goed gewerkt, ook om
dat wij de afdelingen goed geïnfor
meerd houden. Via intranet, via e-
mails en - en dat is vrij nieuw - via
massa-sms."
Op wat technische details na is Hoog
vliet tevreden over de avond in Biele
feld. „Joschka was geroutineerd
goed." Helaas kreeg de lijsttrekker
geen tegenspel van de zaal, die zich
slechts als applausmachine liet horen.
„Ik zou er bijna mensen voor inhuren
om kritische dingen te roepen, dan is
Joschka namelijk op zijn best", grapt
Hoogvliet.
Populair
Joschka. Niemand heeft het over Fi
scher. De voorman van Die Grünen
wordt steevast bij de voornaam ge
noemd. Het tekent 's mans immense
populariteit. De partij maakt er dank
baar gebruik van. Weliswaar is een
Spitzenteam geformeerd van zeven
prominenten, met onder anderen de
twee andere Grünen-ministers Rena-
te Künast (landbouw) en Jürgen Trit-
tin (milieu), maar er is maar één leider.
Hoogvliet:,Hij is gewoon de beste. We
hebben Joschka, vervolgens een hele
tijd niets, en dan de anderen. Toen ik
ben gevraagd om de campagne te lei
den, heb ik dan ook meteen gezegd:
Joschka moet aan de top van de lijst
komen. Hij heeft in Duitsland het
meeste aanzien, is populairder dan
Schroder. Mensen komen alleen al om
hem te zien. Zoals ze Jagger of Bowie
willen zien. Dan zou het toch te gek
zijn hem niet op te stellen."
Fischer is cult, beaamt Christian
Schorege. Dus dat de partij hem zo na
mannen en vrouwen, betaalbare en
goede educatie en gezondheidszorg
voor iedereen, een humaan asielbe
leid.
Vooral bij het immigratievraagstuk
staat hij uitgebreid stü. Het is door de
oppositie van CDU en FDP (liberalen)
een week voor de verkiezingen tot het
belangrijkste thema gemaakt. „Dat
gaat nou altijd zo. Als ze op achter
stand staan, verdwijnt ineens de C bij
het CDU en wordt vervangen door de
N, van Nationalisme", briest Fischer.
CDU-voorman Stoiber maakt hij uit
voor 'huichelaar'. „Hij pleit nu voor
beperking van de immigratie. Maar in
zijn eigen Beieren worden via internet
wel Poolse gastarbeiders geworven."
Fischer krijgt ook de lachers op zijn
hand. „Het CDU wil én de belastingen
verlagen, én meergeld uitgeven. Nou
ben ik als katholiek wel gewend in
wonderen te geloven, maar dat ver
trouw ik der Stoiber niet toe."
Muisstil wordt het als hij verantwoor
ding aflegt over zijn instemming met
deelname van Duitsland aan de VN-
interventie in voormalig Joegoslavië.
Dat kwam hem op zware kritiek van
zowel politieke tegenstanders als de
pacifisten in zijn eigen partij te staan.
„Nooit meer oorlog is ook mijn princi
pe. Maar wat heb ik daaraan als vlak
bij massamoorden worden gepleegd?
Mensenlevens zijn belangrijker dan
principes." Massale bijval van de 2200
aanwezigen.
Fischer houdt zich aan de opdracht de
groene politiek voor het voetlicht te
brengen. Slechts kort voert hij cam
pagne voor zichzelf. „Ik wil minister
van Buitenlandse Zaken blijven. Als u
dat ook wilt, stem dan groen."
Peilingen
Die Grünen staan er in de peilingen
goed voor. Met nog een week te gaan,
ligt acht procent binnen handbereik.
In 1998 trad de partij met 6,7 procent
toe tot de regering. Zeven tot negen
procent, stelde Hoogvliet zich tot
doel. „Om twee redenen: om de rood
groene coalitie voort te kunnen zetten
en om binnen de coalitie sterker te
worden."
Rood-groen legde het in de peilingen
lange tijd af tegen zwart-geel
(CDU/FDP). Hoe wrang het ook is, de
waterramp in Duitsland kwam voor
de coalitie electoraal als geroepen.
Bondskanselier Schroder trad daad
krachtig op en steeg prompt in de pei
lingen. Hoogvliet stuurde Fischer
naar Saksen. „De mensen begrepen
toen waarom het goed is dat wij in de
regering zitten." Een dubbelslag die
hem goed uitkwam. Vooral met het
optreden van Schroder was hij blij.
„De SPD deed het tot dan niet goed.
Dat verlies hadden wij nooit kunnen
goedmaken."
Op hun beurt schieten Die Grünen
Schroder te hulp bij het werkloos
heidsprobleem. De SPD-kanselier be
loofde vier jaar geleden de werkloos
heid (3,5 miljoen mensen zonder baan
te verminderen. Maar nu hebben vier
miljoen Duitsers geen werk. „Juist
daarom moeten we doorgaan met de
omschakeling naar een ecologische
economie en naar duurzame energie",
benadrukt Fischer. „Windmolens
worden van staal gemaakt. Dat ma
ken jullie hier in Nordrhein-Westfa-
len. Ecologie heeft de laatste jaren
juist honderdduizenden banen opge
leverd."
Daar verwijst de verkiezingsslogan
Grün wirkt ook naar. Maar de leus
heeft meer betekenissen. Hoogvliet:
„Er zit ook retrospectie in: we hebben
dingen veranderd. En een vooruitblik:
we blijven veranderen, we blijven
werken aan de toekomst."
Nieuwe affaire
Hoogvliet ziet de verkiezingen van
zondag met vertrouwen tegemoet, In
januari zat de partij nog op vijf pro
cent, nu op acht. De groei kwam voor
al de laatste weken goed op gang. Ook
dat is te danken aan de strategie die
Hoogvliet uitstippelde, zegt hij trots.
„Vorige keren hebben we steeds te
vroeg gepiekt. Iedereen begon dolent
housiast met campagne voeren, maar
was drie weken voor de verkiezings
dag uitgeput en het materiaal was op.
Ook nu heb ik ze in het begin erg in
toom moeten houden, maar we hou
den het wel vol tot het einde."
Hij is zich bewust van het risico dat is
genomen om de campagne zo aan één
persoon op te hangen. Een nieuwe af
faire zoals vorig jaar, toen Fischer in
het nauw kwam vanwege nauwe be
trokkenheid bij extreem-linkse beto
gingen in de jaren zeventig, had alles
kunnen doen mislukken. „Maar het is
toch niet mislukt?" reageert hij schou
derophalend. En Renate Künast is
juist sterker uit het gifschandaal in de
biolandbouw tevoorschijn gekomen.
De eindspurt is ingezet in Bielefeld.
De Duitse verkiezingen worden im
mer beslist in Nordrhein-Westfalen,
dat met het Ruhrgebied het economi
sche zwaartepunt van het land vormt
en de meeste kiezers heeft. De finish
ligt in de regeringszetel Berlijn. Tus
sendoor de derde B in het rijtje: het
Beieren van Stoiber. „We moeten nog
een week 'reinhangen"spoort Fi
scher de Bielefelders geestdriftig aan.
De verkiezingen zijn zondagavond
pas voorbij. „Neem uw hond mee,
neem uw kinderen mee, maar ga stem
men! U hebt tot zes uur de tijd. Hoe
wel, ga liever wat eerder. Spiel nicht
mit meinen Nerven."
Maurits Sep
drukkelijk naar voren schuift, be
grijpt hij wel. Voor Schorege had het
echter niet gehoeven. DeBielefelder is
niet speciaal voor Joschka naar de
Stadthalle gekomen; hij stemt al zijn
hele leven groen. Hij zou dan ook lie
ver zien dat het partijprogramma wat
meer in de schijnwerpers was geko
men. „Gelukkig hield Fischer van
avond geen oppervlakkige peptalk.
De inhoud moet voorop staan."
Maar Philipp Danielmeyer bewijst
het gelijk van Hoogvliet. „Fischer is
populairder dan de groene thema's",
stelt hij klip en klaar. „Zeker bij jon
geren." Ook intern heeft de campag
neleider het tij mee. Vier jaar geleden
deden Die Grünen nog precies wat
Schorege wil: een inhoudelijke ver
kiezingsstrijd voeren, niet geconcen
treerd rondom één man. De partij
schaart zich nu echter eensgezind
achter de aanpak van de geboren
Zeeuw. „We zijn professioneler ge
worden", meent Hoogvliet.
En dus kreeg de popster zijn eigen
tourbus (Hoogvliet: „Zo één waarmee
ook U2 rondreist") en zijn groepje
bodyguards. Mensen kunnen met hem
gaan joggen. Tientallen, soms hon
derden fans per keer draven mee. Als
tegenprestatie voor de hoofdrol eist de
campagneleider wel van Fischer dat
die zich nadrukkelijk presenteert als
Grünen-man. „Onze thema's zijn niet
nieuw, maar voor een deel wel onbe
kend. "Hoogvliet is door zijn lijsttrek
ker niet teleurgesteld.
In de Bielefelder Stadthalle voert Fi
scher anderhalf uur het hoogste
woord. Het publiek is opgewarmd
door fractievoorzitter Kerstin Müller
en milieuminister Jürgen Trittin. Als
Trittin de naam Fischer laat vallen,
zwelt het applaus al aan. En als der
Joschka even later het podium op
wandelt, barst een staande ovatie los.
Anderhalf uur lang hangt het publiek
daarna aan zijn lippen. Alle groene
thema's snijdt hij aan - linkerhand
nonchalant in de broekzak, de rechter
voortdurend tikkend op het kateder
om woorden te onderstrepen. Ecolo
gie, duurzaamheid, afschaffing van
kernenergie en overschakeling naar
windenergie, gelijke kansen voor
Rudi Hoogvliet leidt de campagne van de Grünen met strakke hand.
Hij gaat niet mee op tournee, maar volgt de ontwikkelingen nauwge
zet vanuit het hoofdkantoor in Berlijn. foto Jürgen Siegmann
